ಖಮೇರ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
ಖಮೇರ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಆಂಗ್ಕೋರಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಖಮೇರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಂಕೋರ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ನಂತರದ ಅರ್ಧದಿಂದ ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲಾರ್ಧದವರೆಗೆ ಖಮೇರ್‌ಗಳು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವಾಗಿದೆ.
ಭಾರತೀಯ ರಾಕ್-ಕಟ್ ದೇವಾಲಯಗಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. ಕಾಂಬೋಡಿಯನ್ (ಖಮೇರ್), ಅನ್ನಾಮೀಸ್ ಮತ್ತು ಜಾವಾನೀಸ್ ದೇವಾಲಯಗಳು ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು. [೧] [೨] ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಭಾವಗಳಿಂದ ವಿಕಸನಗೊಂಡ ಖಮೇರ್ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯು ತನ್ನದೇ ಆದ ವಿಶೇಷ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಕಾರಣ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ನೆರೆಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಂದ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹೊಸ ಕಲಾತ್ಮಕ ಶೈಲಿಯು ಏಷ್ಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ. [೩] ಖಮೇರ್ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಶೈಲಿಯಾಗಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದೈವಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಮನೆತನದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಖಮೇರ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು, ರೌಂಡರ್ ಮುಖಗಳು, ಅಗಲವಾದ ಹುಬ್ಬುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. . [೪] ಅಂಕೋರಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಯಾವುದೇ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಬೇಕು ಏಕೆಂದರೆ ಉಳಿದ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಅಂಕೋರ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.
ವಾಸಸ್ಥಳಗಳಂತಹ ಧಾರ್ಮಿಕೇತರ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಮರದಂತಹ ಕೊಳೆಯುವ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಅವು ಉಳಿದುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಅಂಕೋರ್‌ನ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯು ವಿಶಿಷ್ಟ ರಚನೆಗಳು, ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಗ್ಲಾಸರಿಯಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ವಿಭಿನ್ನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶೈಲಿಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಯಶಸ್ವಿಯಾದ ಕಾರಣ ಈ ಎಲ್ಲಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಅವಧಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಂತಹ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿ ಅಥವಾ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಡೇಟಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಪುರಾವೆಗಳ ಒಂದು ಮೂಲವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಕಾಲಾವಧಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಕಾಂಬೋಡಿಯಾವು ಇಂಡೋಚೈನಾ ಪ್ರದೇಶದ ಬಹುಪಾಲು ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ಖಮೇರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಬಲ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾಗುವ ಮೊದಲು ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಾಂಬೋಡಿಯಾವನ್ನು ಖಮೇರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಹಿಂದಿನ ರಾಜ್ಯವಾದ ಚೆನ್ಲಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮೂರು ಪೂರ್ವ-ಆಂಗ್ಕೋರಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಗಳಿವೆ: [೫]
- ಸಂಬೋರ್ ಪ್ರೈ ಕುಕ್ ಶೈಲಿ (೬೧೦–೬೫೦): ಇಸಾನಪುರ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸಂಬೋರ್ ಪ್ರೀ ಕುಕ್ ಚೆನ್ಲಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಸಂಬೋರ್ ಪ್ರೀ ಕುಕ್ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ದುಂಡಾದ, ಸರಳವಾದ ಕೋಲೋನೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಲ್ಬ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ರಾಜಧಾನಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.
- ಪ್ರೀ ಖ್ಮೆಂಗ್ ಶೈಲಿ (೬೩೫–೭೦೦): ರಚನೆಗಳು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಮೇರುಕೃತಿಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಆದರೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ವಿರಳ. ಕೊಲೊನೆಟ್‌ಗಳು ಹಿಂದಿನ ಶೈಲಿಗಳಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಕಟ್ಟಡಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು ಆದರೆ ಗುಣಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕುಸಿತವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು.
- ಕೊಂಪಾಂಗ್ ಪ್ರೇಹ್ ಶೈಲಿ (೭೦೦–೮೦೦): ಸಿಲಿಂಡರಾಕಾರದ ಉಳಿದಿರುವ ಕೊಲೊನೆಟ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇವಾಲಯಗಳು. ಇಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣಗಳು ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಿದ್ದವು.
ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಂಕೋರಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶೈಲಿಗಳ ಅವಧಿಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಳಗಿನ ಅವಧಿಗಳು ಮತ್ತು ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಬಹುದು. ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಶೈಲಿಗೆ ಮಾದರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. [೬]
- ಕುಲೆನ್ ಶೈಲಿ (೮೨೫–೮೭೫): ಪೂರ್ವ-ಆಂಗ್ಕೋರಿಯನ್ ಶೈಲಿಯ ಮುಂದುವರಿಕೆ ಆದರೆ ಇದು ಚಾಮ್ ದೇವಾಲಯಗಳಿಂದ ನಾವೀನ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಎರವಲು ಪಡೆಯುವ ಅವಧಿಯಾಗಿದೆ. ಗೋಪುರವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಚದರ ಮತ್ತು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಎತ್ತರವಾಗಿದೆ. ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಲ್ಲಿನ ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಆದರೆ ಚದರ ಮತ್ತು ಅಷ್ಟಭುಜಾಕೃತಿಯ ಕೊಲೊನೆಟ್‌ಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತವೆ.
- ಪ್ರೀಹ್ ಕೋ ಶೈಲಿ (೮೭೭–೮೮೬): ಹರಿಹರಾಲಯವು ಅಂಕೋರ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಖಮೇರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದೆ. ಅದರ ಅವಶೇಷಗಳು ಆಧುನಿಕ ನಗರವಾದ ಸೀಮ್ ರೀಪ್‌ನ ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ಹದಿನೈದು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ರೋಲುವೋಸ್ ಎಂಬ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿವೆ. ಹರಿಹರಾಲಯದ ಪ್ರಾಚೀನ ಉಳಿದಿರುವ ದೇವಾಲಯವೆಂದರೆ ಪ್ರೇಹ್ ಕೋ ಬಕಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಲೋಲಿ. ಪ್ರೀಹ್ ಕೋ ಶೈಲಿಯ ದೇವಾಲಯಗಳು ಅವುಗಳ ಸಣ್ಣ ಇಟ್ಟಿಗೆ ಗೋಪುರಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಲಿಂಟಲ್‌ಗಳ ಮಹಾನ್ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಸವಿಯಾದತೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ.
- ಬಖೆಂಗ್ ಶೈಲಿ (೮೮೯-೯೨೩): ಬಖೆಂಗ್ ಸೀಮ್ ರೀಪ್‌ನ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಅಂಕೋರ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮೊದಲ ದೇವಾಲಯದ ಪರ್ವತವಾಗಿದೆ. ಇದು ರಾಜ ಯಶೋವರ್ಮನ ರಾಜ್ಯ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು ಅದರ ಸುತ್ತಲೂ ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಯಶೋಧರಪುರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ (ಫ್ನೋಮ್) ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ, ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತವಾದ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಉತ್ಸುಕರಾಗಿರುವ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ನೆಚ್ಚಿನ ಪರ್ಚ್ ಆಗಿದೆ.
- ಕೊಹ್ ಕೆರ್ ಶೈಲಿ (೯೨೧–೯೪೪): ರಾಜ ಜಯವರ್ಮನ್ IV ರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಖಮೇರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಅಂಕೋರ್ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಉತ್ತರದ ಮೂಲಕ ಕೊಹ್ ಕೆರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಕೋಹ್ ಕೆರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ದೇವಾಲಯಗಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯು ಕಟ್ಟಡಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು ಮಧ್ಯದ ಕಡೆಗೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇಟ್ಟಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಮುಖ್ಯ ವಸ್ತು ಆದರೆ ಮರಳುಗಲ್ಲು ಸಹ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಪ್ರೀ ರೂಪ್ ಶೈಲಿ (೯೪೪–೯೬೮): ರಾಜ ರಾಜೇಂದ್ರವರ್ಮನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಖಮೇರ್ ಪ್ರೀ ರೂಪ್, ಈಸ್ಟ್ ಮೆಬೊನ್ ಮತ್ತು ಫಿಮೆನಾಕಾಸ್ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಅವರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಪ್ರೀ ರುಪ್‌ನ ರಾಜ್ಯ ದೇವಾಲಯದ ಪರ್ವತದ ನಂತರ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.
- ಬಾಂಟೆಯ್ ಶ್ರೀ ಶೈಲಿ (೯೬೭–೧೦೦೦): ಬಂಟೇ ಶ್ರೀಯು ಏಕೈಕ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, ರಾಜನಿಂದ ಅಲ್ಲ, ಆದರೆ ಆಸ್ಥಾನಿಕರಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಅದರ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕೆತ್ತನೆಗಳ ತೀವ್ರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳ ದೃಶ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವ ಹಲವಾರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಿರೂಪಣಾ ಮೂಲ-ಪರಿಹಾರಗಳು ಸೇರಿವೆ.
- ಖ್ಲಿಯಾಂಗ್ ಶೈಲಿ (೯೬೮–೧೦೧೦): ಖ್ಲಿಯಾಂಗ್ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಗ್ಯಾಲರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬಳಕೆ. ಶಿಲುಬೆಯಾಕಾರದ ಗೋಪುರಗಳು. ಅಷ್ಟಭುಜಾಕೃತಿಯ ಕೋಲೊನೆಟ್‌ಗಳು. ಸಂಯಮದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕೆತ್ತನೆ. ಈ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳು ತಾ ಕಿಯೋ, ಫಿಮೆನಾಕಾಸ್ .
- ಬಾಫುನ್ ಶೈಲಿ (೧೦೫೦–೧೦೮೦): ರಾಜ ಉದಯಾದಿತ್ಯವರ್ಮನ್ II ರ ಬೃಹತ್ ದೇವಾಲಯದ ಪರ್ವತವಾದ ಬಾಫುನ್ ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಂಕೋರ್‌ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಚೀನೀ ಪ್ರವಾಸಿ ಝೌ ಡಾಗುವಾನ್ ಅವರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಿಸಿದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಅದರ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಉಬ್ಬು ಕೆತ್ತನೆಗಳು ನಿಷ್ಕಪಟ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಇದು ಕೆಲವು ಇತರ ಅವಧಿಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಅಂಕಿಗಳ ಬಿಗಿತಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿದೆ. ೨೦೦೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಾಫುನ್ ಪುನಃಸ್ಥಾಪನೆ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಅದರ ಪೂರ್ಣ ವೈಭವವನ್ನು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
- ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಅಥವಾ ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್ ಶೈಲಿ (೧೦೮೦–೧೧೭೫): ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಯಶಃ ರಾಜ ಸೂರ್ಯವರ್ಮನ್ II ರ ಸಮಾಧಿ, ಅಂಕೋರಿಯನ್ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂಕೋರಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಶೈಲಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ದೇವಾಲಯಗಳೆಂದರೆ ಅಂಕೋರ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಬಂಟೆಯ್ ಸಮ್ರೆ ಮತ್ತು ತೊಮ್ಮನಾನ್ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಫಿಮೈ .
- ಬೇಯಾನ್ ಶೈಲಿ (೧೧೮೧–೧೨೪೩): ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತಿಮ ತ್ರೈಮಾಸಿಕದಲ್ಲಿ, ರಾಜ ಜಯವರ್ಮನ್ VII ಅಂಕೋರ್ ದೇಶವನ್ನು ಚಂಪಾದಿಂದ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪಡೆಗಳಿಂದ ಆಕ್ರಮಣದಿಂದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿದನು. ಅದರ ನಂತರ, ಅವರು ಸ್ಮಾರಕ ನಿರ್ಮಾಣದ ಬೃಹತ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಬಯಾನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ರಾಜ್ಯ ದೇವಾಲಯವು ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ರಾಜನ ಇತರ ಅಡಿಪಾಯಗಳು ಬಯೋನ್ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದವು ಮತ್ತು ಟಾ ಪ್ರೋಮ್, ಪ್ರೇಹ್ ಖಾನ್, ಆಂಗ್ಕೋರ್ ಥಾಮ್ ಮತ್ತು ಬಾಂಟೆಯ್ ಚ್ಮಾರ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು . ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭವ್ಯವಾದ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರೂ ದೇವಾಲಯಗಳು ಆಂಗ್ಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಗೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾದ ನಿರ್ಮಾಣದ ಆತುರವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತವೆ.
- ಪೋಸ್ಟ್ ಬೇಯಾನ್ ಶೈಲಿ (೧೨೪೩–೧೪೩೧): ಜಯವರ್ಮನ್ VII ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಉದ್ರಿಕ್ತ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅವಧಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ, ಅಂಕೋರಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಅದರ ಅವನತಿಯ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು. ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕುಷ್ಠರೋಗ ರಾಜನ ಟೆರೇಸ್ ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜರು, ನೃತ್ಯಗಾರರು ಮತ್ತು ನಾಗಗಳ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಪರಿಹಾರ ಶಿಲ್ಪಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ.
ಮೆಟೀರಿಯಲ್ಸ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಂಕೋರಿಯನ್ ಬಿಲ್ಡರ್‌ಗಳು ಇಟ್ಟಿಗೆ, ಮರಳುಗಲ್ಲು, ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಮತ್ತು ಮರವನ್ನು ತಮ್ಮ ವಸ್ತುವಾಗಿ ಬಳಸಿದರು. ಉಳಿದಿರುವ ಅವಶೇಷಗಳು ಇಟ್ಟಿಗೆ, ಮರಳುಗಲ್ಲು ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಟರೈಟ್, ಮರದ ಅಂಶಗಳು ಕೊಳೆತ ಮತ್ತು ಇತರ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಕಳೆದುಹೋಗಿವೆ.
ಇಟ್ಟಿಗೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಮೊದಲಿನ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇಟ್ಟಿಗೆಯಿಂದ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಹರಿಹರಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರೇಹ್ ಕೋ, ಲೋಲೆ ಮತ್ತು ಬಕಾಂಗ್ ದೇವಾಲಯದ ಗೋಪುರಗಳು ಮತ್ತು ಟೇ ನಿನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚಾಪ್ ಮಾಟ್ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ಅಲಂಕಾರಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇಟ್ಟಿಗೆಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಇಟ್ಟಿಗೆಗೆ ಅನ್ವಯಿಸಲಾದ ಗಾರೆಯಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. [೭] ಏಕೆಂದರೆ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಮೃದುವಾದ ವಸ್ತುವಾಗಿದ್ದು, ಮರಳುಗಲ್ಲುಗಳು ಅಥವಾ ಗ್ರಾನೈಟ್‌ಗಳಂತಹ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಕಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗೆ ಸಾಲ ನೀಡಲಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿರುವ ಪವಿತ್ರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ತತ್ವಗಳು ಕಟ್ಟಡದ ಬ್ಲಾಕ್ಗಳನ್ನು ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದು ಜೋಡಿಸಿ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವಾಗ ಯಾವುದೇ ಅಂಟುಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಲೋಲಿ ಮತ್ತು ದಿ ಪ್ರೀಹ್ ಕೋ ಚಿಕ್ಕ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಕಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳ ಬಲವು ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮೊದಲಿನವು ವಯಸ್ಸಾದಂತೆ ಕುಸಿಯುತ್ತವೆ.
ಅಂಕೋರ್‌ನ ನೆರೆಯ ರಾಜ್ಯವಾದ ಚಂಪಾವು ಅಂಕೋರ್‌ನ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಲುವ ಹಲವಾರು ಇಟ್ಟಿಗೆ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಅತ್ಯಂತ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಅವಶೇಷಗಳು ವಿಯೆಟ್ನಾಂನಲ್ಲಿವೆ . ಚಾಮ್ ಕಿಂಗ್ ಪೊ ಕ್ಲಾಂಗ್ ಗರೈ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ಗೋಪುರ ನಿರ್ಮಾಣ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಮೂಲಕ ಎರಡು ದೇಶಗಳು ಸಶಸ್ತ್ರ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಇತ್ಯರ್ಥಪಡಿಸಿದ ಸಮಯವನ್ನು ಚಾಮ್ ಕಥೆಯು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಖಮೇರ್ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಇಟ್ಟಿಗೆ ಗೋಪುರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದಾಗ, ಪೊ ಕ್ಲಾಂಗ್ ಗರೈ ತನ್ನ ಜನರಿಗೆ ಕಾಗದ ಮತ್ತು ಮರದ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಪ್ರತಿಕೃತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದನು. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಚಾಮ್ ಪ್ರತಿಕೃತಿಯು ಖಮೇರ್‌ನ ನಿಜವಾದ ಇಟ್ಟಿಗೆ ಗೋಪುರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಚಾಮ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಯನ್ನು ಗೆದ್ದನು. [೮]
ಮರಳುಗಲ್ಲು
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಂಕೋರಿಯನ್ ಬಿಲ್ಡರ್‌ಗಳು ಬಳಸುವ ಏಕೈಕ ಕಲ್ಲು ಕುಲೆನ್ ಪರ್ವತಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಮರಳುಗಲ್ಲು. ಅದರ ಪಡೆಯುವಿಕೆಯು ಇಟ್ಟಿಗೆಗಿಂತ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ದುಬಾರಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಮರಳುಗಲ್ಲು ಕ್ರಮೇಣ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಮೊದಲಿಗೆ ಬಾಗಿಲು ಚೌಕಟ್ಟುಗಳಂತಹ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಯಿತು. ೧೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಾ ಕಿಯೋ ದೇವಾಲಯವು ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮರಳುಗಲ್ಲುಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮೊದಲ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. [೯]
ಲ್ಯಾಟರೈಟ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಂಗೋರಿಯನ್ ಬಿಲ್ಡರ್‌ಗಳು ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ನೆಲದಿಂದ ತೆಗೆದಾಗ ಮೃದುವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡಾಗ ಅದು ಗಟ್ಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಅಡಿಪಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಡಗಳ ಇತರ ಗುಪ್ತ ಭಾಗಗಳಿಗೆ. ಲ್ಯಾಟರೈಟ್‌ನ ಮೇಲ್ಮೈ ಅಸಮವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಮೊದಲು ಗಾರೆ ಧರಿಸದ ಹೊರತು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಗೆ ಇದು ಸೂಕ್ತವಲ್ಲ. ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಅನ್ನು ಖಮೇರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಗೋರ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. [೧೦] ಈ ಇಡೀ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟವು ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ, ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಅನ್ನು ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ದೇವಾಲಯಗಳ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದೊಡ್ಡದಾದವುಗಳು) ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಪದರಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ನೀರನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಿರತೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
-
ಪ್ರೀಹ್ ಕೋ, ಕ್ರಿ.ಶ ೮೭೯ ನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು, ಇದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇಟ್ಟಿಗೆಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿತ್ತು -
೧೦ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಟೋಕಿಯೊ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮರಳುಗಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ -
ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಸಿಸಾಕೆಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಸತ್ ಪ್ರಾಂಗ್ ಕು ಅನ್ನು ಲ್ಯಾಟರೈಟ್‌ನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ
ರಚನೆಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಕೇಂದ್ರ ಅಭಯಾರಣ್ಯ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಅಂಕೋರಿಯನ್ ದೇವಾಲಯದ ಕೇಂದ್ರ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ದೇವತೆಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಆ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಯಾರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ: ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶಿವ ಅಥವಾ ವಿಷ್ಣು, ಬೌದ್ಧ ದೇವಾಲಯದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧ ಅಥವಾ ಬೋಧಿಸತ್ವ . ದೇವತೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಲಿಂಗದಿಂದ ಅಥವಾ ಶಿವನ ಪ್ರತಿಮೆಯಿಂದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ . ದೇವಾಲಯವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ದೇವತೆಯ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಮೆ ಅಥವಾ ಲಿಂಗವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡಲು ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿರಬೇಕು. ಅದು ಯಾವತ್ತೂ ಕೆಲವು ಮೀಟರ್‌ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಲಿಲ್ಲ. [೧೧] ಅದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಅದರ ಮೇಲೆ ಏರುತ್ತಿರುವ ಗೋಪುರದ ಎತ್ತರದಿಂದ ದೇವಾಲಯದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅದರ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಮತ್ತು ಅದರ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಲಂಕಾರದಿಂದ ತಿಳಿಸಲಾಯಿತು. ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ, ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳ ಪೌರಾಣಿಕ ನೆಲೆಯಾದ ಮೇರು ಪರ್ವತವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. [೧೨]
ಪ್ರಾಂಗ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಪ್ರಾಂಗ್ ಎಂಬುದು ಎತ್ತರದ ಬೆರಳಿನಂಥ ಶಿಖರವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಖಮೇರ್ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಆವರಣ
ಬದಲಾಯಿಸಿಖಮೇರ್ ದೇವಾಲಯಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಡೆಗಳ ಏಕಕೇಂದ್ರಕ ಸರಣಿಯಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದ್ದು, ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಅಭಯಾರಣ್ಯವಿದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ದೇವತೆಗಳ ಪೌರಾಣಿಕ ನೆಲೆಯಾದ ಮೇರು ಪರ್ವತದ ಸುತ್ತಲಿನ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಆವರಣಗಳು ಈ ಗೋಡೆಗಳ ನಡುವೆ ಮತ್ತು ಒಳಗಿನ ಗೋಡೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ನಡುವಿನ ಅಂತರಗಳಾಗಿವೆ. ಆಧುನಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಕಾರ ಆವರಣಗಳನ್ನು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಎಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಖಮೇರ್ ದೇವಾಲಯಗಳ ಆವರಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಗೋಡೆಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳಿಂದ ಸಾಲಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಗೋಡೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುವಿಕೆಯು ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಪಾಯಿಂಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿರುವ ಗೋಪುರಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. [೧೩]
ಗ್ಯಾಲರಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಗ್ಯಾಲರಿಯು ಆವರಣದ ಗೋಡೆಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಅಥವಾ ದೇವಾಲಯದ ಅಕ್ಷದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಹಾದುಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಿಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಗ್ಯಾಲರಿಯ ರೂಪವು ೧೦ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ದವಾದ ಹಾಲ್‌ವೇಗಳಿಂದ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು, ಇದನ್ನು ಮೊದಲು ದೇವಾಲಯದ ಕೇಂದ್ರ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅರ್ಧ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ರಚನೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು.
ಗೋಪುರ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಗೋಪುರವು ಪ್ರವೇಶ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿದೆ. ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿ, ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದ ಸುತ್ತಲಿನ ಆವರಣದ ಗೋಡೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುವಿಕೆಯು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಗೋಡೆ ಅಥವಾ ದ್ವಾರದಲ್ಲಿನ ದ್ಯುತಿರಂಧ್ರದ ಬದಲಿಗೆ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಗೋಪುರದ ಮೂಲಕ ಸಾಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲಿನ ಆವರಣಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರತಿ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ಬಿಂದುಗಳಲ್ಲಿ ಗೋಪುರದೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ, ಗೋಪುರಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಡ್ಡ-ಆಕಾರದ ಮತ್ತು ಆವರಣದ ಗೋಡೆಯ ಅಕ್ಷದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಉದ್ದವಾಗಿರುತ್ತವೆ.
ಜೊತೆಗಿರುವ ಗ್ಯಾಲರಿಯೊಂದಿಗೆ ಗೋಡೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರೆ, ಗ್ಯಾಲರಿಯು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಗೋಪುರದ ತೋಳುಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಅನೇಕ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಗೋಪುರಗಳು ಶಿಲುಬೆಯ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗೋಪುರವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಲಿಂಟಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಡಿಮೆಂಟ್‌ಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದ್ವಾರಪಾಲಕರ ಆಕೃತಿಗಳನ್ನು ( ದ್ವಾರಪಾಲಗಳು ) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದ್ವಾರಗಳ ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಕೆತ್ತಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಡ್ಯಾನ್ಸರ್ಸ್
ಬದಲಾಯಿಸಿನೃತ್ಯಗಾರರ ಸಭಾಂಗಣವು ರಾಜ ಜಯವರ್ಮನ್ VII ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದ ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಒಂದು ರೀತಿಯ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ: ತಾ ಪ್ರೋಮ್, ಪ್ರೇಹ್ ಖಾನ್, ಬಾಂಟೆಯ್ ಕ್ಡೆಯ್ ಮತ್ತು ಬಂಟೆಯ್ ಚ್ಮಾರ್ . ಇದು ದೇವಾಲಯದ ಪೂರ್ವ ಅಕ್ಷದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಉದ್ದವಾದ ಆಯತಾಕಾರದ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾಲರಿಗಳಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಾಂಗಣಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೆ ಅದು ಹಾಳಾಗುವ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದ ಛಾವಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಈಗ ಕಲ್ಲಿನ ಗೋಡೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿವೆ. ಗ್ಯಾಲರಿಗಳ ಕಂಬಗಳನ್ನು ನೃತ್ಯ ಅಪ್ಸರೆಯರ ಕೆತ್ತಿದ ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ; ಆದ್ದರಿಂದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಸಭಾಂಗಣವನ್ನೇ ನೃತ್ಯಕ್ಕೆ ಬಳಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಬೆಂಕಿಯ ಮನೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಹೌಸ್ ಆಫ್ ಫೈರ್ ಅಥವಾ ಧರ್ಮಶಾಲಾ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದ ದೊರೆ ಜಯವರ್ಮನ್ VII ರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಂಡುಬರುವ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಕಟ್ಟಡಕ್ಕೆ ನೀಡಲಾದ ಹೆಸರು: ಪ್ರೇಹ್ ಖಾನ್, ತಾ ಪ್ರೋಮ್ ಮತ್ತು ಬಂಟೇ ಛ್ಮಾರ್. ಬೆಂಕಿಯ ಮನೆಯು ದಟ್ಟವಾದ ಗೋಡೆಗಳು, ಪಶ್ಚಿಮ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಗೋಪುರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖ ಕಿಟಕಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [೧೪]
ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಫೈರ್ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ "ಬೆಂಕಿಯೊಂದಿಗೆ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಗೃಹ" ವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರೇಹ್ ಖಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಶಾಸನವು ಅಂಕೋರ್‌ನ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ 121 ಅಂತಹ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಗೃಹಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಚೀನೀ ಪ್ರವಾಸಿ ಝೌ ಡಾಗುವಾನ್ ಅವರು ೧೨೯೬ರಲ್ಲಿ ಅಂಕೋರ್‌ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಈ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಗೃಹಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. [೧೫] ಮತ್ತೊಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಫೈರ್ ಪವಿತ್ರ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಪವಿತ್ರ ಜ್ವಾಲೆಯ ಭಂಡಾರವಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಗ್ರಂಥಾಲಯ
ಬದಲಾಯಿಸಿಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ "ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ರಚನೆಗಳು ಖಮೇರ್ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅವುಗಳ ನಿಜವಾದ ಉದ್ದೇಶ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವರು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳ ಭಂಡಾರಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ದೇವಾಲಯಗಳಾಗಿ ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆವರಣದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದ ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಯಾಗಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ತೆರೆಯುತ್ತದೆ. [೧೬]
ಸ್ರಾ ಮತ್ತು ಬಾರೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಸ್ರಾ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾರೆಗಳು ಜಲಾಶಯಗಳು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಉತ್ಖನನ ಮತ್ತು ಒಡ್ಡುಗಳಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಈ ಜಲಾಶಯಗಳ ಮಹತ್ವವು ಧಾರ್ಮಿಕವೋ, ಕೃಷಿಯೋ ಅಥವಾ ಇವೆರಡರ ಸಂಯೋಜನೆಯೋ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ.
ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ದೊಡ್ಡ ಜಲಾಶಯಗಳೆಂದರೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಬ್ಯಾರೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಬ್ಯಾರೆ ಅಂಕೋರ್ ಥಾಮ್‌ನ ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಪೂರ್ವ ಬ್ಯಾರೆ ಈಗ ಒಣಗಿದೆ. ವೆಸ್ಟ್ ಮೆಬೊನ್ ಪಶ್ಚಿಮ ಬ್ಯಾರೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಮೆಬೊನ್ ಪೂರ್ವ ಬಾರೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ೧೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. [೧೭]
ಪ್ರೇಹ್ ಖಾನ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಬಾರೆಯು ಜಯಟಕವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ನೀಕ್ ಪೀನ್ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ವಿದ್ವಾಂಸರು ಜಯಟಕವು ಹಿಮಾಲಯದ ಅನವತಪ್ತ ಸರೋವರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಊಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಅದ್ಭುತವಾದ ಗುಣಪಡಿಸುವ ಶಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. [೧೮]
ದೇವಾಲಯ ಪರ್ವತ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ದೇವಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದ ಪ್ರಮುಖ ಯೋಜನೆಯು ಟೆಂಪಲ್ ಮೌಂಟೇನ್ ಆಗಿತ್ತು, ಇದು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿನ ದೇವರುಗಳ ನೆಲೆಯಾದ ಮೇರು ಪರ್ವತದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವಾಗಿದೆ. [೧೯] ಆವರಣಗಳು ಮೇರು ಪರ್ವತದ ಸುತ್ತಲಿನ ಪರ್ವತ ಸರಪಳಿಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರೆ ಕಂದಕವು ಸಾಗರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಹಲವಾರು ಹಂತಗಳ ಪಿರಮಿಡ್‌ನಂತೆ ಆಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಎತ್ತರದ ಅಭಯಾರಣ್ಯದಿಂದ ದೇವರುಗಳ ಮನೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಯಿತು.
೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ರಾಜ ಇಂದ್ರವರ್ಮನ್ I ನಿಂದ ಸಮರ್ಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಐದು ಹಂತದ ಪಿರಮಿಡ್ ಬಕಾಂಗ್ ಮೊದಲ ದೊಡ್ಡ ದೇವಾಲಯದ ಪರ್ವತವಾಗಿದೆ. [೨೦] ಬಕಾಂಗ್‌ನ ರಚನೆಯು ಸ್ಟೆಪ್ಡ್ ಪಿರಮಿಡ್‌ನ ಆಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಇದನ್ನು ಆರಂಭಿಕ ಖಮೇರ್ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ದೇವಾಲಯದ ಪರ್ವತ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜಾವಾದಲ್ಲಿನ ಬಕಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಬೊರೊಬುದುರ್‌ನ ಗಮನಾರ್ಹ ಹೋಲಿಕೆ, ಗೇಟ್‌ವೇಗಳು ಮತ್ತು ಮೇಲಿನ ಟೆರೇಸ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳಂತಹ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿವರಗಳಿಗೆ ಹೋಗುವುದು ಬೊರೊಬುದುರ್ ಬಕಾಂಗ್‌ನ ಮೂಲಮಾದರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದೆಂದು ಬಲವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಖಮೇರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಜಾವಾದಲ್ಲಿ ಸೈಲೇಂದ್ರರ ನಡುವೆ ಮಿಷನ್ ಅಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ವಿನಿಮಯಗಳು ನಡೆದಿರಬೇಕು. ಕಾಂಬೋಡಿಯಾಕ್ಕೆ ಕೇವಲ ಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ರವಾನಿಸುವುದು, ಆದರೆ ಕಾರ್ಬೆಲ್ಲಿಂಗ್ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಕಮಾನಿನ ಗೇಟ್‌ವೇಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಬೊರೊಬುದೂರ್‌ನ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿವರಗಳನ್ನು ಸಹ ರವಾನಿಸುತ್ತದೆ. [೨೧]
ಇತರ ಖಮೇರ್ ದೇವಾಲಯದ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಫುನ್, ಪ್ರೀ ರುಪ್, ಟಾ ಕಿಯೋ, ಕೊಹ್ ಕೆರ್, ಫಿಮೆನಾಕಾಸ್, ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನೊಮ್ ಬಖೆಂಗ್ ಸೇರಿವೆ . [೨೨] : 103, 119
ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಹಿಯಾಮ್ ಪ್ರಕಾರ, "ಆಡಳಿತಗಾರನ ಆರಾಧನೆಗಾಗಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅದರ ಸಾರವನ್ನು ಶೈವರಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಮೂರ್ತೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ ಆಡಳಿತಗಾರನಿಗೆ ದೇವಾಲಯ-ಸಮಾಧಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಕೇಂದ್ರ ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕೇಂದ್ರ ದೇವಾಲಯಗಳು ರಾಜಮನೆತನದ ಪೂರ್ವಜರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಪೂರ್ವಜರ ಆರಾಧನೆಯ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿವೆ." : 351
ಅಂಶಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಬಾಸ್-ರಿಲೀಫ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಬಾಸ್-ರಿಲೀಫ್‌ಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಕೃತಿಗಳು, ಆಕೃತಿಗಳ ಗುಂಪುಗಳು ಅಥವಾ ಸಂಪೂರ್ಣ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಕಲ್ಲಿನ ಗೋಡೆಗಳಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರೇಖಾಚಿತ್ರಗಳಾಗಿ ಅಲ್ಲ ಆದರೆ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿಂದ ಕೆತ್ತಿದ ಚಿತ್ರಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಬಾಸ್-ರಿಲೀಫ್ನಲ್ಲಿನ ಶಿಲ್ಪವನ್ನು ಹಾಟ್-ರಿಲೀಫ್ನಲ್ಲಿನ ಶಿಲ್ಪದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಎರಡನೆಯದು ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿಂದ ದೂರವಿರುತ್ತದೆ, ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಅದರಿಂದ ಬೇರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಖಮೇರ್ ಬಾಸ್-ರಿಲೀಫ್ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದರು. ಆದರೆ ಅವರ ನೆರೆಹೊರೆಯವರು ಹಾಟ್-ರಿಲೀಫ್ಗೆ ಭಾಗಶಃ ಇದ್ದರು.
ನಿರೂಪಣಾ ಮೂಲ-ರಿಲೀಫ್‌ಗಳು ಪುರಾಣ ಅಥವಾ ಇತಿಹಾಸದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಮೂಲ-ರಿಲೀಫ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಸುಮಾರು ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ, ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಖಮೇರ್ ತಮ್ಮ ನಿರೂಪಣೆಯ ಮೂಲ-ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ದ್ವಾರಗಳ ಮೇಲಿನ ಟೈಂಪಾನಾದ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿದರು. ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಆರಂಭಿಕ ನಿರೂಪಣೆಯ ಮೂಲ-ಉಬ್ಬುಗಳು ೧೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಬಂಟೇ ಶ್ರೀ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಟೈಂಪಾನದ ಮೇಲಿದ್ದು, ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣದ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕೃತಿಗಳಾದ ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. [೨೩]
ಆದಾಗ್ಯೂ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ವೇಳೆಗೆ, ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಕಲಾವಿದರು ಸಂಪೂರ್ಣ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಣೆಯ ದೃಶ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಬಾಸ್-ರಿಲೀಫ್ನಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಬಾಹ್ಯ ಗ್ಯಾಲರಿ ಗೋಡೆಯು ಕೆಲವು ೧೨,೦೦೦ ಅಥವಾ ೧೩,೦೦೦ ಚದರ ಮೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು ಅಂತಹ ದೃಶ್ಯಗಳಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಐತಿಹಾಸಿಕ, ಕೆಲವು ಪೌರಾಣಿಕ. ಅದೇ ರೀತಿ, ಬೇಯಾನ್‌ನ ಹೊರಭಾಗದ ಗ್ಯಾಲರಿಯು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಖಮೇರ್‌ನ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನವನ್ನು ಮತ್ತು ರಾಜ ಜಯವರ್ಮನ್ VII ರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಬಾಸ್-ರಿಲೀಫ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [೨೩]
ಕೆಳಗಿನವುಗಳು ಕೆಲವು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ನಿರೂಪಣೆಯ ಮೂಲ-ಉಪಶಮನಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾದ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಾಗಿದೆ:
- ಬಾಂಟೆಯ್ ಶ್ರೀಯಲ್ಲಿ (೧೦ ನೇ ಶತಮಾನ) ಟಿಂಪನಾದಲ್ಲಿ ಬಾಸ್-ರಿಲೀಫ್‌ಗಳು
- ವಾನರ ರಾಜಕುಮಾರರಾದ ವಾಲಿ ಮತ್ತು ಸುಗ್ರೀವನ ದ್ವಂದ್ವಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಪರವಾಗಿ ಮಾನವ ನಾಯಕ ರಾಮನ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ
- ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಕದನದಲ್ಲಿ ಭೀಮ ಮತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನರ ದ್ವಂದ್ವಯುದ್ಧ
- ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜ ರಾವಣನು ಕೈಲಾಸ ಪರ್ವತವನ್ನು ಅಲುಗಾಡಿಸುತ್ತಾನೆ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಶಿವ ಮತ್ತು ಅವನ ಶಕ್ತಿ ಕುಳಿತಿದ್ದಾರೆ
- ಶಿವನು ಕೈಲಾಸ ಪರ್ವತದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತಾಗ ಕಾಮನು ಶಿವನ ಮೇಲೆ ಬಾಣವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸುತ್ತಾನೆ
- ಅಗ್ನಿಯಿಂದ ಖಾಂಡವ ವನವನ್ನು ಸುಡುವುದು ಮತ್ತು ಜ್ವಾಲೆಯನ್ನು ನಂದಿಸಲು ಇಂದ್ರನ ಪ್ರಯತ್ನ
- ಆಂಗ್ಕೋರ್ ವಾಟ್ (೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗ) ನಲ್ಲಿನ ಹೊರಗಿನ ಗ್ಯಾಲರಿಯ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮೂಲ-ಉಪಶಮನಗಳು
- ರಾಕ್ಷಸರು ಮತ್ತು ವಾನರರು ಅಥವಾ ವಾನರರ ನಡುವಿನ ಲಂಕಾ ಕದನ
- ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನ ಬಿಲ್ಡರ್ ರಾಜ ಸೂರ್ಯವರ್ಮನ್ II ರ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಮತ್ತು ಮೆರವಣಿಗೆ
- ಪಾಂಡವರು ಮತ್ತು ಕೌರವರ ನಡುವಿನ ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧ
- ಯಮನ ತೀರ್ಪು ಮತ್ತು ನರಕದ ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆ
- ಹಾಲಿನ ಸಾಗರದ ಮಂಥನ
- ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಸುರರ ನಡುವಿನ ಯುದ್ಧ
- ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಅಸುರರ ಪಡೆಯ ನಡುವಿನ ಯುದ್ಧ
- ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಅಸುರ ಬಾನ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷ
- ವಾನರ ರಾಜಕುಮಾರರಾದ ವಾಲಿ ಮತ್ತು ಸುಗ್ರೀವನ ಕಥೆ
- ಬೇಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಹೊರ ಮತ್ತು ಒಳಗಿನ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮೂಲ- ಉಪಶಮನಗಳು (೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯ)
ಕುರುಡು ಬಾಗಿಲು ಮತ್ತು ಕಿಟಕಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಂಕೋರಿಯನ್ ದೇವಾಲಯಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಒಂದೇ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ತೆರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇತರ ಮೂರು ಬದಿಗಳು ಸಮ್ಮಿತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ನಕಲಿ ಅಥವಾ ಕುರುಡು ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಬ್ಲೈಂಡ್ ಕಿಟಕಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಖಾಲಿ ಗೋಡೆಗಳ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. [೨೪]
ಕೊಲೊನೆಟ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಲೊನೆಟ್ಗಳು ಕಿರಿದಾದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕಾಲಮ್‌ಗಳಾಗಿದ್ದು, ದ್ವಾರಗಳು ಅಥವಾ ಕಿಟಕಿಗಳ ಮೇಲಿನ ಕಿರಣಗಳು ಮತ್ತು ಲಿಂಟೆಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಅವಧಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ, ಅವು ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಆಯತಾಕಾರದ ಅಥವಾ ಅಷ್ಟಭುಜಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಕೊಲೊನೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಚ್ಚು ಮಾಡಿದ ಉಂಗುರಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಕೆತ್ತಿದ ಎಲೆಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. [೨೫]
ಕಾರ್ಬೆಲ್ಲಿಂಗ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಂಗೋರಿಯನ್ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು ಕಟ್ಟಡಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಠಡಿಗಳು, ಹಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ತೆರೆಯುವಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಕಾರ್ಬೆಲ್ ಕಮಾನುಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ದ್ವಾರದ ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಗೋಡೆಗಳಿಗೆ ಕಲ್ಲುಗಳ ಪದರಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಬೆಲ್ ಕಮಾನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ, ಪ್ರತಿ ಸತತ ಪದರವು ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಮಧ್ಯದ ಕಡೆಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ, ಎರಡು ಬದಿಗಳು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಭೇಟಿಯಾಗುವವರೆಗೆ. ಕಾರ್ಬೆಲ್ ಕಮಾನು ನಿಜವಾದ ಕಮಾನಿಗಿಂತ ರಚನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದುರ್ಬಲವಾಗಿದೆ. ಕಾರ್ಬೆಲ್ಲಿಂಗ್‌ನ ಬಳಕೆಯು ಆಂಗ್ಕೋರಿಯನ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯ ಕಟ್ಟಡಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ತೆರೆಯುವಿಕೆಗಳು ಅಥವಾ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಿತು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ನಿರ್ವಹಿಸದಿದ್ದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ಬೆಳಕಿನ ಮರದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯ ಮೇಲೆ ಕಲ್ಲಿನ ಗೋಡೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಗೆ ಈ ತೊಂದರೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಆಧುನಿಕ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಬೆಲ್ಡ್ ರಚನೆಗಳ ಕುಸಿತವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಸಮಸ್ಯೆಯು ಗಂಭೀರವಾಗಿದೆ. [೨೬]
ಲಿಂಟೆಲ್, ಪೆಡಿಮೆಂಟ್ ಮತ್ತು ಟೈಂಪನಮ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಲಿಂಟೆಲ್ ಒಂದು ಸಮತಲ ಕಿರಣವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ನಡುವೆ ಎರಡು ಲಂಬವಾದ ಕಾಲಮ್‌ಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ, ಅದರ ನಡುವೆ ಬಾಗಿಲು ಅಥವಾ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಖಮೇರ್ ನಿಜವಾದ ಕಮಾನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಕಾರಣ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಲಿಂಟೆಲ್ ಅಥವಾ ಕಾರ್ಬೆಲ್ಲಿಂಗ್ ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಪೆಡಿಮೆಂಟ್ ಎನ್ನುವುದು ಲಿಂಟೆಲ್‌ನ ಮೇಲಿರುವ ಸರಿಸುಮಾರು ತ್ರಿಕೋನ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. ಟೈಂಪನಮ್ ಎಂಬುದು ಪೆಡಿಮೆಂಟ್ನ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೇಲ್ಮೈಯಾಗಿದೆ.
ಲಿಂಟೆಲ್‌ಗಳ ಅಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಕಲಾವಿದರು ಬಳಸಿದ ಶೈಲಿಗಳು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡವು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಲಿಂಟೆಲ್‌ಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ದೇವಾಲಯಗಳ ಡೇಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಉಪಯುಕ್ತ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದೆ. ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಲಿಂಟೆಲ್ ಶೈಲಿಗಳ ಅವಧಿಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ. [೨೭] ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾದ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಲಿಂಟೆಲ್‌ಗಳು ೯ ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಿಂದ ಪ್ರೀಹ್ ಕೋ ಶೈಲಿಯವು ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. [೨೮]
ಲಿಂಟಲ್‌ಗಳ ಅಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಕಾಲ, ನಾಗ ಮತ್ತು ಮಕರ, ಹಾಗೆಯೇ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಸಸ್ಯವರ್ಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. [೨೯] ನಾಲ್ಕು ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ದಿಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳನ್ನು ಸಹ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆ ಅಂಶವು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಲಿಂಟೆಲ್ ಅಥವಾ ಪೆಡಿಮೆಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರ, ಆಕಾಶದ ದೇವರು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಯಮ, ತೀರ್ಪು ಮತ್ತು ನರಕದ ದೇವರು, ದಕ್ಷಿಣದೊಂದಿಗೆ; ವರುಣ, ಸಮುದ್ರದ ದೇವರು, ಪಶ್ಚಿಮದೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಕುಬೇರ, ಸಂಪತ್ತಿನ ದೇವರು, ಉತ್ತರದೊಂದಿಗೆ. [೩೦]ದೇವರ ಗುರುತನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಖಮೇರ್ ಲಿಂಟೆಲ್ ಶೈಲಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ಸಂಬೋರ್ ಪ್ರೀ ಕುಕ್ ಶೈಲಿ : ಮೊನಚಾದ ದೇಹಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಳಮುಖದ ಮಕರಗಳು. ನಾಲ್ಕು ಕಮಾನುಗಳು ಮೂರು ಪದಕಗಳಿಂದ ಸೇರಿಕೊಂಡಿವೆ, ಮಧ್ಯಭಾಗವನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಇಂದ್ರನೊಂದಿಗೆ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಮಕರದ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣ ಆಕೃತಿ. ಮಕರಗಳನ್ನು ಬದಲಿಸುವ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಕಮಾನಿನ ಕೆಳಗಿರುವ ಆಕೃತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ದೃಶ್ಯವು ಒಂದು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ.
- ಪ್ರೀ ಖ್ಮೆಂಗ್ ಶೈಲಿ : ಸಂಬೋರ್ ಪ್ರೀ ಕುಕ್ ಮುಂದುವರಿಕೆ ಆದರೆ ಮಕರಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತವೆ, ಅದರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ತುದಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಮಾನುಗಳು ಹೆಚ್ಚು ರೆಕ್ಟಿಲಿನಾರ್. ಪ್ರತಿ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ದೊಡ್ಡ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು. ಒಂದು ಬದಲಾವಣೆಯು ಕಮಾನಿನ ಕೆಳಗಿರುವ ಒಂದು ಕೇಂದ್ರ ದೃಶ್ಯವಾಗಿದೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಿಷ್ಣು ಒರಗಿಕೊಂಡಿರುವುದು.
- ಕೊಂಪಾಂಗ್ ಪ್ರೇಹ್ ಶೈಲಿ : ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಕೆತ್ತನೆ. ಕಮಾನುಗಳನ್ನು ಸಸ್ಯವರ್ಗದ ಹಾರದಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ (ಮಾಲೆಯಂತೆ) ಹೆಚ್ಚು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ವಿಭಾಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೆಡಾಲಿಯನ್ಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತವೆ, ಕೇಂದ್ರವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಎಲೆಗಳ ಗಂಟುಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಎಲೆಗಳ ಪೆಂಡೆಂಟ್‌ಗಳು ಹಾರದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಕೆಳಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸುತ್ತವೆ.
- ಕುಲೆನ್ ಶೈಲಿ : ಕಾಲಾ ಮತ್ತು ಹೊರಮುಖದ ಮಕರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಚಂಪಾ ಮತ್ತು ಜಾವಾದ ಪ್ರಭಾವಗಳೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮ ವೈವಿಧ್ಯತೆ.
- ಪ್ರೀಹ್ ಕೋ ಶೈಲಿ : ಎಲ್ಲಾ ಖಮೇರ್ ಲಿಂಟೆಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾದವುಗಳು, ಶ್ರೀಮಂತ, ಇಚ್ಛೆ-ಕೆತ್ತಿದ ಮತ್ತು ಕಾಲ್ಪನಿಕ. ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಲಾ, ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಹಾರವನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು. ಸಸ್ಯವರ್ಗದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕುಣಿಕೆಗಳು ಹಾರದಿಂದ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಸುರುಳಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಹೊರಮುಖದ ಮಕರಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತುದಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಗರುಡ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮೇಲೆ ವಿಷ್ಣು.
ಪ್ರೀ ಕೋ ಲಿಂಟೆಲ್‌ನ ಶ್ರೀಮಂತ-ಕೆತ್ತಿದ ಅಲಂಕಾರ. - ಬಕೆಂಗ್ ಶೈಲಿ : ಪ್ರೇಹ್ ಕೋ ಮುಂದುವರಿಕೆ ಆದರೆ ಕಡಿಮೆ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ನಾಗಾ ಕೆಳಗಿನ ಸಸ್ಯವರ್ಗದ ಲೂಪ್ ಬಿಗಿಯಾದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಸುರುಳಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಗಾರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಅದ್ದಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ.
- ಕೊಹ್ ಕೆರ್ ಶೈಲಿ : ಕೇಂದ್ರವು ಪ್ರಮುಖ ದೃಶ್ಯದಿಂದ ಆಕ್ರಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಲಿಂಟೆಲ್‌ನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಎತ್ತರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೆಳ ಗಡಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಆಕೃತಿಗಳ ಉಡುಗೆ ಸೊಂಟದ ಕೆಳಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಸಿದ ಸಾಂಪಾಟ್‌ಗೆ ಬಾಗಿದ ರೇಖೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
- ಪ್ರೀ ರಪ್ ಶೈಲಿ : ಮುಂಚಿನ ಶೈಲಿಯನ್ನು ನಕಲಿಸುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರೀಹ್ ಕೋ ಮತ್ತು ಬಖೆಂಗ್. ಕೇಂದ್ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು. ಕೆಳಗಿನ ಗಡಿಯ ಮರು-ಗೋಚರತೆ.
- ಬಂಟೇ ಶ್ರೀ ಶೈಲಿ : ಸಂಕೀರ್ಣತೆ ಮತ್ತು ವಿವರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳ. ಗಾರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ರತಿ ಲೂಪ್‌ನ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾಲಾದೊಂದಿಗೆ ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರಣಾ ಲೂಪ್ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕೇಂದ್ರ ವ್ಯಕ್ತಿ.
- ಖ್ಲಿಯಾಂಗ್ ಶೈಲಿ : ಬಂಟೇ ಶ್ರೀಯವರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಅಲಂಕೃತವಾಗಿದೆ. ತ್ರಿಕೋನ ನಾಲಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಧ್ಯ ಕಾಲಾ, ಅದರ ಕೈಗಳು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಾಗಿರುವ ಮಾಲೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿವೆ. ಕಾಲಾವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ದೈವತ್ವವು ಮೀರಿಸುತ್ತದೆ. ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಹಾರದ ಕುಣಿಕೆಗಳು ಸಸ್ಯ ಕಾಂಡ ಮತ್ತು ಪೆಂಡೆಂಟ್‌ನಿಂದ ಭಾಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಸ್ಯವರ್ಗದ ತೀವ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆ.
- ಬಾಫೂನ್ ಶೈಲಿ : ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೃಷ್ಣನ ಜೀವನದಿಂದ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಟೀಡ್ ಅಥವಾ ವಿಷ್ಣು ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ, ದೈವತ್ವದಿಂದ ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಿದ ಕೇಂದ್ರ ಕಾಲ. ಹಾರದ ಕುಣಿಕೆಗಳು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಕತ್ತರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೊಂದು ವಿಧವು ಅನೇಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಸಸ್ಯವರ್ಗವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೃಶ್ಯವಾಗಿದೆ.
- ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್ ಶೈಲಿ : ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ, ಚೌಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಹೂಮಾಲೆಗಳಿಂದ ಲಿಂಕ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಎರಡನೆಯ ವಿಧವು ಆಕೃತಿಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ನಿರೂಪಣೆಯ ದೃಶ್ಯವಾಗಿದೆ. ನಾಗಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ಅವರು ಸುರುಳಿಗಳು ಬಿಗಿಯಾದ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಉಬ್ಬುಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಪ್ಸರೆಯರ ಕನ್ನಡಿಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ. ಖಾಲಿ ಜಾಗಗಳಿಲ್ಲ.
- ಬೇಯಾನ್ ಶೈಲಿ : ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತವೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಲಿಂಟಲ್‌ನ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ಕಾಲಾ ಸಣ್ಣ ಆಕೃತಿಯಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬೌದ್ಧ ಲಕ್ಷಣಗಳು. ಅವಧಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಾರವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ನಂತರ ಎಲೆಗಳ ಸುರುಳಿಗಳ ಸರಣಿಯು ನಾಲ್ಕು ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ. [೩೧]
ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಕುಖ್ಯಾತವಾಗಿ ಕಡಿದಾದವು. ಆಗಾಗ್ಗೆ ರೈಸರ್ನ ಉದ್ದವು ಚಕ್ರದ ಹೊರಮೈಯನ್ನು ಮೀರುತ್ತದೆ. ೪೫ ಮತ್ತು೭೦ ಡಿಗ್ರಿಗಳ ನಡುವೆ ಎಲ್ಲೋ ಆರೋಹಣದ ಕೋನವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಶಿಷ್ಟತೆಯ ಕಾರಣಗಳು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸ್ಮಾರಕಗಳೆರಡೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಕಡಿದಾದ ಮೆಟ್ಟಿಲನ್ನು "ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಮೆಟ್ಟಿಲು" ದೇವರುಗಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಬಹುದು. "ಸ್ಮಾರಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ," ಅಂಕೋರ್-ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಮೌರಿಸ್ ಗ್ಲೇಜ್ ಪ್ರಕಾರ, "ಅನುಕೂಲವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ - ಮೇಲ್ಮೈ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಬೇಸ್ನ ಚೌಕವು ಹರಡಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಟ್ಟಡವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಒತ್ತಡದೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೆ ಏರುತ್ತದೆ." [೩೨]
ಮೋಟಿಫ್ಸ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಪ್ಸರಾ ಮತ್ತು ದೇವತಾ
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಪ್ಸರೆಯರು, ದೈವಿಕ ಅಪ್ಸರೆಯರು ಅಥವಾ ಆಕಾಶ ನೃತ್ಯ ಹುಡುಗಿಯರು, ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣದ ಪಾತ್ರಗಳು. ಅವರ ಮೂಲವನ್ನು ವಿಷ್ಣು ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಹಾಲಿನ ಸಾಗರ ಅಥವಾ ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನದ ಮಂಥನದ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಇತರ ಕಥೆಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಪ್ಸರೆಯರ ಶೋಷಣೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ, ಅವರನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದೇವತೆಗಳು ಪೌರಾಣಿಕ ರಾಕ್ಷಸರು, ವೀರರು ಮತ್ತು ತಪಸ್ವಿಗಳನ್ನು ಮನವೊಲಿಸಲು ಅಥವಾ ಮೋಹಿಸಲು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಂಬಗಳನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಲು ಅಪಸರಗಳ ವ್ಯಾಪಕ ಬಳಕೆಯು ಖಮೇರ್ ನಾವೀನ್ಯತೆಯಾಗಿದೆ. ಅಂಕೋರಿಯನ್ ದೇವಾಲಯಗಳ ಆಧುನಿಕ ವಿವರಣೆಗಳಲ್ಲಿ, "ಅಪ್ಸರಾ" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ನೃತ್ಯಗಾರರಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಇತರ ಸಣ್ಣ ಸ್ತ್ರೀ ದೇವತೆಗಳಿಗೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಆದರೂ ನೃತ್ಯ ಮಾಡುವ ಬದಲು ನಿಂತಿರುವಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾದ ಚಿಕ್ಕ ಸ್ತ್ರೀ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ " ದೇವತೆಗಳು " ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. [೩೩]
ಅಪ್ಸರೆಯರು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳು ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಸರ್ವತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಡಿಪಾಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ನಿಜವಾದ (ನೃತ್ಯ) ಅಪ್ಸರಾಗಳ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪ್ರೇಹ್ ಖಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನರ್ತಕರ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಬೇಯಾನ್‌ನ ಹೊರ ಗ್ಯಾಲರಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಸಾಲು ಮಾಡುವ ಕಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಂಥನವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬಾಸ್-ರಿಲೀಫ್ನಲ್ಲಿ. ಹಾಲಿನ ಸಾಗರದ. ದೇವತಾಗಳ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು (ಸುಮಾರು ೨,೦೦೦) ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನಲ್ಲಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. [೩೪]
ದ್ವಾರಪಾಲ
ಬದಲಾಯಿಸಿದ್ವಾರಪಾಲರು ಮಾನವ ಅಥವಾ ರಾಕ್ಷಸ ದೇವಾಲಯದ ಪಾಲಕರು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈಟಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೋಲುಗಳಿಂದ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಕಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಾಗಿ ಅಥವಾ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಹಾರ ಕೆತ್ತನೆಗಳಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರಗಳು ಅಥವಾ ಹಾದಿಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ. ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು ಅವರ ಕಾರ್ಯವಾಗಿದೆ. ದ್ವಾರಪಾಲರನ್ನು ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಪ್ರೇಹ್ ಕೋ, ಲೋಲಿ, ಬಂಟೇ ಶ್ರೀ, ಪ್ರೇಹ್ ಖಾನ್ ಮತ್ತು ಬಂಟೇ ಕೆಡೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. [೩೫]
ಗಜಸಿಂಹ ಮತ್ತು ರೀಚಿಸೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಸಿಂಹದ ದೇಹ ಮತ್ತು ಆನೆಯ ತಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪೌರಾಣಿಕ ಪ್ರಾಣಿ ಗಜಸಿಂಹ . ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ದೇವಾಲಯಗಳ ಕಾವಲುಗಾರನಂತೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಯೋಧರಿಗೆ ಆರೋಹಣವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗಜಸಿಂಹನನ್ನು ಬಂಟೇ ಶ್ರೀ ಮತ್ತು ರೋಲುಸ್ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.
ಸಿಂಹದ ತಲೆ, ಚಿಕ್ಕದಾದ ಆನೆಯ ಸೊಂಡಿಲು ಮತ್ತು ಡ್ರ್ಯಾಗನ್‌ನ ಚಿಪ್ಪುಳ್ಳ ದೇಹವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗಜಸಿಂಹನಂತೆಯೇ ತಲುಪುವ ಮತ್ತೊಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಪ್ರಾಣಿಯಾಗಿದೆ. ಹೊರಗಿನ ಗ್ಯಾಲರಿಯ ಎಪಿಕ್ ಬಾಸ್ ರಿಲೀಫ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. [೩೬]
ಗರುಡ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಗರುಡನು ದೈವಿಕ ಜೀವಿಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಮನುಷ್ಯ ಮತ್ತು ಭಾಗ ಪಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಅವನು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಅಧಿಪತಿ, ನಾಗಗಳ ಪೌರಾಣಿಕ ಶತ್ರು ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಯುದ್ಧದ ಕುದುರೆ. ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಗರುಡನ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಸಾವಿರಾರು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿವೆ, ಮತ್ತು ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರಾಗಿದ್ದರೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಖಮೇರ್ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. [೩೭] ಅವುಗಳನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದು:
- ನಿರೂಪಣೆಯ ಮೂಲ ಪರಿಹಾರದ ಭಾಗವಾಗಿ, ಗರುಡನನ್ನು ವಿಷ್ಣು ಅಥವಾ ಕೃಷ್ಣನ ಯುದ್ಧದ ಕುದುರೆಯಾಗಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ, ದೇವರನ್ನು ತನ್ನ ಭುಜದ ಮೇಲೆ ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೇವರ ಶತ್ರುಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತಾನೆ. ಗರುಡನ ಅಂತಹ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನ ಹೊರ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬಹುದು.
- ಸ್ವರ್ಗ ಮತ್ತು ನರಕವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಬಾಸ್ ರಿಲೀಫ್‌ನಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಗರುಡವು ಸೂಪರ್‌ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಅಟ್ಲಾಸ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಗರುಡಗಳು ಮತ್ತು ಶೈಲೀಕೃತ ಪೌರಾಣಿಕ ಸಿಂಹಗಳು ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಅಟ್ಲಾಸ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಾಗಿವೆ.
- ಪ್ರೇಹ್ ಖಾನ್‌ನ ಹೊರಗೋಡೆಯ ಮೇಲಿನ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಉಬ್ಬು ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಗರುಡನನ್ನು ವಿಜಯಶಾಲಿಯ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಗರುಡ ಖಮೇರ್ ರಾಜರ ಮಿಲಿಟರಿ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಶತ್ರುಗಳ ಮೇಲೆ ಅವರ ವಿಜಯಗಳನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾಕತಾಳೀಯವಲ್ಲ, ಚಂಪಾದಿಂದ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರ ಮೇಲೆ ರಾಜ ಜಯವರ್ಮನ್ VII ವಿಜಯದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪ್ರೇಹ್ ಖಾನ್ ನಗರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.
- ನಾಗ ಸೇತುವೆಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಲಸ್ಟ್ರೇಡ್‌ಗಳಂತಹ ಸ್ವತಂತ್ರ ನಾಗ ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ, ಗರುಡನನ್ನು ನಾಗ ತಲೆಗಳ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗರುಡ ಮತ್ತು ನಾಗ ತಲೆಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ಈ ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ: ಇದು ಸಹಕಾರದಿಂದ ಕೂಡಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಮತ್ತೆ ಗರುಡನಿಂದ ನಾಗನ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವಾಗಿರಬಹುದು. [೩೭]
ಇಂದ್ರ
ಬದಲಾಯಿಸಿವೇದಗಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ, ಇಂದ್ರನು ಆಕಾಶ ದೇವರು ಸರ್ವೋಚ್ಚ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಕೋರ್‌ನ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಇಂದ್ರನು ಪೂರ್ವದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. ಅಂಕೋರಿಯನ್ ದೇವಾಲಯಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ತೆರೆದಿರುವುದರಿಂದ, ಅವನ ಚಿತ್ರವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಆ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಎದುರಾಗಿರುವ ಲಿಂಟಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಡಿಮೆಂಟ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಎದುರಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಅವನು ಮೂರು ತಲೆಯ ಆನೆ ಐರಾವತದ ಮೇಲೆ ಆರೋಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ ಮತ್ತು ಅವನ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಆಯುಧವಾದ ಸಿಡಿಲು ಅಥವಾ ವಜ್ರವನ್ನು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾನೆ. ಹಿಂದೂ ಮಹಾಕಾವ್ಯವಾದ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಲಾದ ಇಂದ್ರನ ಹಲವಾರು ಸಾಹಸಗಳನ್ನು ಅಂಕೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. [೩೭]
ಕಾಳ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಕಾಳ ಒಂದು ಕ್ರೂರ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಅದರ ಎಲ್ಲಾ-ತಿನ್ನುವ ಅಂಶದಲ್ಲಿ ಸಮಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಶಿವನ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಭಾಗದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. [೩೮] ಖಮೇರ್ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಳವು ಲಿಂಟೆಲ್‌ಗಳು, ಟೈಂಪನಾ ಮತ್ತು ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಅಂಶವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಹಲ್ಲುಗಳಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಮೇಲ್ಭಾಗದ ದವಡೆಯೊಂದಿಗೆ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ತಲೆಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕೆಳ ದವಡೆಯಿಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಕಾಳ ರೂಪಗಳು ಬಳ್ಳಿಯಂತಹ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸುವುದನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಇತರ ಆಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.
ಖಮೇರ್ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಅಂಶವಾಗಿ ಕಾಳ ಮೂಲವು ಮಾನವ ಬಲಿಪಶುಗಳ ತಲೆಬುರುಡೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಡಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ರೀತಿಯ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಮಾಂತ್ರಿಕ ಅಥವಾ ಅಪೊಟ್ರೋಪಿಸಮ್ ಆಗಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಹಿಂದಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ ಎಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಊಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹ ತಲೆಬುರುಡೆಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹಿಡಿದಿರುವ ಅಸ್ಥಿರಜ್ಜುಗಳು ಒಣಗಿದಾಗ ಅವುಗಳ ಕೆಳಗಿನ ದವಡೆಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ, ಆಂಗ್‌ಕೋರ್‌ನ ಕಲಾಸ್‌ಗಳು ಖಮೇರ್ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಅಳವಡಿಕೆಯನ್ನು ಅದರ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಪ್ರತಿಮಾಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲ ಮರೆತುಹೋದ ಪ್ರಾಚೀನ ಪೂರ್ವವರ್ತಿಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಬಹುದು. [೩೯]
ಕೃಷ್ಣ
ಬದಲಾಯಿಸಿವಿಷ್ಣು ದೇವರ ನಾಯಕ ಮತ್ತು ಅವತಾರ ಕೃಷ್ಣನ ಜೀವನದ ದೃಶ್ಯಗಳು ಅಂಕೋರಿಯನ್ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸುವ ಉಬ್ಬು ಕೆತ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಈ ದೃಶ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಮೂಲಗಳು ಮಹಾಭಾರತ, ಹರಿವಂಶ, ಮತ್ತು ಭಾಗವತ ಪುರಾಣ . [೪೦] ಕೆಳಗಿನವುಗಳು ಕೃಷ್ಣನ ಜೀವನದ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಚಿತ್ರಣಗಳಾಗಿವೆ:
- ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ದೇವಾಲಯದ ಪಿರಮಿಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಬಾಫೂನ್ ಎಂಬ ಬೇಸ್ ಉಬ್ಬುಗಳ ಸರಣಿಯು ಕೃಷ್ಣನ ಜನ್ಮ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯದ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. [೪೧]
- ವಿವಿಧ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿನ ಹಲವಾರು ಮೂಲ ಉಬ್ಬುಗಳು ಕೃಷ್ಣನು ನಾಗ ಕಾಳಿಯನನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಚಿತ್ರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕೃಷ್ಣನು ಸಲೀಸಾಗಿ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಎದುರಾಳಿಯ ಬಹು ತಲೆಗಳನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ತಳ್ಳುವುದನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. [೪೨]
- ಇಂದ್ರನಿಂದ ಉಂಟಾದ ಪ್ರಳಯದಿಂದ ಗೋಪಾಲಕರಿಗೆ ಆಶ್ರಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಕೃಷ್ಣನು ಗೋವರ್ಧನ ಪರ್ವತವನ್ನು ಒಂದು ಕೈಯಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿದ ಚಿತ್ರಣವೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. [೪೩]
- ಕೃಷ್ಣನು ತನ್ನ ದುಷ್ಟ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಕಮ್ಸ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದು ಅಥವಾ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. [೪೪] ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನ ಹೊರಭಾಗದ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಬಾಸ್ ರಿಲೀಫ್ ಅಸುರ ಬಾನ ಜೊತೆ ಕೃಷ್ಣನ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪರ್ವತವಾದ ಗರುಡನ ಭುಜದ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.
- ಕೆಲವು ದೃಶ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಮಹಾಭಾರತದ ನಾಯಕ ಅರ್ಜುನನ ಸಾರಥಿ, ಸಲಹೆಗಾರ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಕನ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ೧೦ನೇ ಶತಮಾನದ ಬಂಟೆಯ ಶ್ರೀ ದೇವಾಲಯದ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬಾಸ್ ರಿಲೀಫ್, ಖಾಂಡವ ವನವನ್ನು ಸುಡಲು ಅಗ್ನಿಗೆ ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಅರ್ಜುನ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಲಿಂಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಲಿಂಗವು ಶಿವನ ಮತ್ತು ಸೃಜನಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿಯ ಸಂಕೇತವಾದ ಫಾಲಿಕ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಅಥವಾ ಸಿಲಿಂಡರ್ ಆಗಿದೆ. [೪೫] ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಕೇತವಾಗಿ, ಲಿಂಗದ ಕಾರ್ಯವು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ಅಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ. ಖಮೇರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ, ರಾಜನ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಕೆಲವು ಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಶಿವನೊಂದಿಗೆ ರಾಜನ ಸಾಂಸ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ರಾಜ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು. [೪೬] ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಕಾಲದಿಂದ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಲಿಂಗಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪಾಲಿಶ್ ಮಾಡಿದ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಅವಧಿಯ ಲಿಂಗಗಳು ಹಲವಾರು ವಿಧಗಳಾಗಿವೆ.
- ಕೆಲವು ಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಗರ್ಭಾಶಯದ ಸಂಕೇತವಾದ ಯೋನಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಚಪ್ಪಟೆ ಚೌಕಾಕಾರದ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
- ಕೆಲವು ಲಿಂಗಗಳ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಮುಖವನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಅಂತಹ ಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಮುಖಲಿಂಗಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಕೆಲವು ಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಮೂರು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ: ಬ್ರಹ್ಮನ ಸಂಕೇತವಾದ ಚೌಕಾಕಾರದ ತಳಭಾಗ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಅಷ್ಟಭುಜಾಕೃತಿಯ ಮಧ್ಯಭಾಗ ಮತ್ತು ಶಿವನ ಸಂಕೇತದ ಒಂದು ಸುತ್ತಿನ ತುದಿ.
ಮಕರ
ಬದಲಾಯಿಸಿಮಕರವು ಒಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಸಮುದ್ರ ದೈತ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಹಾವಿನ ದೇಹ, ಆನೆಯ ಸೊಂಡಿಲು ಮತ್ತು ಸಿಂಹ, ಮೊಸಳೆ ಅಥವಾ ಡ್ರ್ಯಾಗನ್ ಅನ್ನು ನೆನಪಿಸುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಖಮೇರ್ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಮಕರದ ವಿಶಿಷ್ಟತೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಲಿಂಟೆಲ್, ಟೈಂಪನಮ್ ಅಥವಾ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕೆತ್ತನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಕರವನ್ನು ಸಿಂಹ ಅಥವಾ ಸರ್ಪದಂತಹ ಇತರ ಜೀವಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಅಂತರದ ಮಾವಿನಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ. ಮಕರವು ರೋಲುಸ್ ಗುಂಪಿನ ದೇವಾಲಯಗಳ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಸುಂದರವಾದ ಲಿಂಟಲ್‌ಗಳ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ: ಪ್ರೀಹ್ ಕೊ, ಬಕಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಲೋಲೆ . ಬಂಟೇ ಶ್ರೀಯಲ್ಲಿ, ಕಟ್ಟಡಗಳ ಅನೇಕ ಮೂಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇತರ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸುವ ಮಕರಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.
ನಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಪೌರಾಣಿಕ ಸರ್ಪಗಳು, ಅಥವಾ ನಾಗಗಳು ಖಮೇರ್ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ನಿಂತಿರುವ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ತಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂತೆ, ಯಾವಾಗಲೂ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಅಸಮವಾಗಿ, ಫ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ತಲೆಯು ನಾಗರಹಾವಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಭುಗಿಲೆದ್ದ ಹುಡ್ ಹೊಂದಿದೆ.
ನಾಗಗಳನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಲಿಂಟಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂತಹ ಲಿಂಟೆಲ್‌ಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಒಂದು ಆಯತದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಬಲವಾದ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಆಯತದ ದೂರದ ತುದಿಗಳಿಗೆ ತಲುಪುವ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುವ ಅಂಶಗಳು. ಈ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುವ ಅಂಶಗಳು ಬಳ್ಳಿಯಂತಹ ಸಸ್ಯವರ್ಗದಂತೆ ಅಥವಾ ನಾಗಗಳ ದೇಹಗಳಾಗಿ ಆಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಅಂತಹ ಕೆಲವು ನಾಗಗಳು ಕಿರೀಟಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿರುವಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಇತರವುಗಳು ಮಾನವ ಸವಾರರಿಗೆ ಆರೋಹಣಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಖಮೇರ್‌ಗೆ, ನಾಗಗಳು ನೀರಿನ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಖಮೇರ್ ಜನರಿಗೆ ಮೂಲದ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಮತ್ತು ಕಾಂಬೋಡಿಯಾದ ಸರ್ಪ ರಾಜಕುಮಾರಿಯ ಒಕ್ಕೂಟದಿಂದ ಬಂದವರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. [೪೭] ಖಮೇರ್ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾದ ಇತರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗಗಳು ಪಾತ್ರಗಳಾಗಿದ್ದವು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹಾಲಿನ ಸಾಗರದ ಮಂಥನ, ಕುಷ್ಠರೋಗಿ ರಾಜನ ದಂತಕಥೆಯು ಬಯೋನ್‌ನ ಮೂಲ- ಉಪಶಮನಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮುಕಲಿಂಡಾದ ಕಥೆ, ಬುದ್ಧನನ್ನು ಅಂಶಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿದ ಸರ್ಪ ರಾಜ. [೪೮]
ನಾಗ ಸೇತುವೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ನಾಗ ಸೇತುವೆಗಳು ಕಾಸ್‌ವೇಗಳು ಅಥವಾ ನಿಜವಾದ ಸೇತುವೆಗಳು ನಾಗಗಳ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಲಿನ ಬಲೆಸ್ಟ್ರೇಡ್‌ಗಳಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಕೆಲವು ಅಂಕೋರಿಯನ್ ನಾಗ-ಸೇತುವೆಗಳಲ್ಲಿ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂಕೋರ್ ಥಾಮ್ ನಗರದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ, ನಾಗ-ಆಕಾರದ ಬಲೆಸ್ಟ್ರೇಡ್‌ಗಳು ಸರಳವಾದ ಪೋಸ್ಟ್‌ಗಳಿಂದಲ್ಲ ಆದರೆ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಯೋಧರ ಕಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ. ಅಮರತ್ವದ ಅಮೃತ ಅಥವಾ ಅಮೃತದ ಅನ್ವೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಷೀರಸಾಗರವನ್ನು ಮಂಥನ ಮಾಡಲು ನಾಗ ರಾಜ ವಾಸುಕಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಸುರರು ಈ ದೈತ್ಯರು. ಹಾಲು ಅಥವಾ ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನದ ಮಂಥನದ ಕಥೆಯು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಕ್ವಿಂಕನ್ಕ್ಸ್
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಕ್ವಿಂಕನ್ಕ್ಸ್ ಎನ್ನುವುದು ಐದು ಅಂಶಗಳ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ನಾಲ್ಕು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಚೌಕದ ಮೂಲೆಗಳಾಗಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಐದನೆಯದನ್ನು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲು ಮೇರು ಪರ್ವತದ ಐದು ಶಿಖರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ಪರ್ವತದೊಂದಿಗೆ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಗುರುತನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಖಮೇರ್ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ೧೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ದೇವಾಲಯದ ಐದು ಇಟ್ಟಿಗೆ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಪೂರ್ವ ಮೆಬೊನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕ್ವಿಂಕನ್ಕ್ಸ್ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೆಬಾಲ್ ಸ್ಪೀನ್ ನ ನದಿಪಾತ್ರದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಂತೆ, ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಅವಧಿಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ವಿಂಕನ್ಕ್ಸ್ ಬೇರೆಡೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಶಿವ
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಂಕೋರ್ನಲ್ಲಿರುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ದೇವಾಲಯಗಳು ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಖಮೇರ್ ಶಿವನನ್ನು ಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೂ ಅವರು ದೇವರ ಮಾನವರೂಪದ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು. ಆಂಗ್ಕೋರಿಯನ್ ಬಾಸ್ ಉಬ್ಬುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವರೂಪದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಬಂಟೇ ಶ್ರೀಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಟೈಂಪನಮ್ ಶಿವನು ತನ್ನ ಪತ್ನಿಯೊಂದಿಗೆ ಕೈಲಾಸ ಪರ್ವತದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತಿರುವುದನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜ ರಾವಣ ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಪರ್ವತವನ್ನು ಅಲ್ಲಾಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್ ಮತ್ತು ಬಯೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಗಡ್ಡಧಾರಿ ತಪಸ್ವಿಯಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಅವನ ಹಣೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಕಣ್ಣು, ತ್ರಿಶೂಲ ಮತ್ತು ಜಪಮಾಲೆ ಸೇರಿವೆ. ಅವನ ವಾಹನ ಅಥವಾ ಪರ್ವತವು ಬುಲ್ ನಂದಿ .
ವಿಷ್ಣು
ಬದಲಾಯಿಸಿವಿಷ್ಣುವಿನ ಅಂಕೋರಿಯನ್ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳು ಸ್ವತಃ ದೇವರ ಮಾನವರೂಪದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ, ಹಾಗೆಯೇ ಅವನ ಅವತಾರಗಳು ಅಥವಾ ಅವತಾರಗಳ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಾಮ ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣ . ಮೂಲತಃ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ದೇವಾಲಯವಾದ ಅಂಕೋರ್ ವಾಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿವೆ. ಬಾಸ್ ಉಬ್ಬುಗಳು ವಿಷ್ಣು ಅಸುರ ವಿರೋಧಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವುದನ್ನು ಅಥವಾ ಅವನ ವಾಹನ ಅಥವಾ ಪರ್ವತದ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಹದ್ದು-ಮನುಷ್ಯ ಗರುಡನ ಭುಜದ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಷ್ಣುವಿನ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಡಿಸ್ಕಸ್, ಶಂಖ, ಲಾಠಿ ಮತ್ತು ಮಂಡಲ ಸೇರಿವೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯ ವಸತಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಗ್ರಾಮೀಣ ಕಾಂಬೋಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ವಿಭಕ್ತ ಕುಟುಂಬವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಯತಾಕಾರದ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ನಾಲ್ಕು ರಿಂದ ಆರು ಮೀಟರ್‌ಗಳಿಂದ ಆರರಿಂದ ಹತ್ತು ಮೀಟರ್‌ಗಳವರೆಗೆ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಮರದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಗೇಬಲ್ಡ್ ಚಾವಣಿ ಮತ್ತು ನೇಯ್ದ ಬಿದಿರಿನ ಗೋಡೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಖಮೇರ್ ಮನೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೂರು ಮೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು ಸ್ಟಿಲ್ಟ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡು ಏಣಿಗಳು ಅಥವಾ ಮರದ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಮನೆಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಮನೆಯ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲಿರುವ ಕಡಿದಾದ ಚಾವಣಿಯು ಮಳೆಯಿಂದ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಒಂದು ಮನೆಯು ನೇಯ್ದ ಬಿದಿರಿನ ವಿಭಾಗಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೂರು ಕೋಣೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. [೪೯]
ಮುಂಭಾಗದ ಕೋಣೆ ಸಂದರ್ಶಕರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಬಳಸುವ ಕೋಣೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮುಂದಿನ ಕೋಣೆ ಪೋಷಕರ ಮಲಗುವ ಕೋಣೆ ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯದು ಅವಿವಾಹಿತ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ. ಮಕ್ಕಳು ಎಲ್ಲಿ ಜಾಗ ಸಿಕ್ಕರೂ ಮಲಗುತ್ತಾರೆ. ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರು ಮತ್ತು ನೆರೆಹೊರೆಯವರು ಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅದು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ನಂತರ ಮನೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬಡವರ ಮನೆಗಳು ಒಂದೇ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ಮನೆಯ ಸಮೀಪವಿರುವ ಆದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅದರ ಹಿಂದೆ ಇರುವ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಡುಗೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶೌಚಾಲಯದ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ನೆಲದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾದ ಹೊಂಡಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಮನೆಯಿಂದ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಅದು ತುಂಬಿದಾಗ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಜಾನುವಾರುಗಳನ್ನು ಮನೆಯ ಬಳಿ ಕೆಳಗೆ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೪೯]
ಕಾಂಬೋಡಿಯನ್ ಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿನ ಚೈನೀಸ್ ಮತ್ತು ವಿಯೆಟ್ನಾಮೀಸ್ ಮನೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೇರವಾಗಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾಲೀಕರ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಮಣ್ಣಿನ, ಸಿಮೆಂಟ್ ಅಥವಾ ಟೈಲ್ ಮಹಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ನಗರ ವಸತಿ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಇಟ್ಟಿಗೆ, ಕಲ್ಲು ಅಥವಾ ಮರದಿಂದ ಕೂಡಿರಬಹುದು. [೪೯]
ಸಹ ನೋಡಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ಹೊಸ ಖಮೇರ್ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್
- ಗ್ರಾಮೀಣ ಖಮೇರ್ ಮನೆ
- ಖಮೇರ್ ಶಿಲ್ಪ
ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಭಾವ:
- ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪ್ರಭಾವ
- ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದ ಮೇಲೆ ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಭಾವದ ಇತಿಹಾಸ
ಅಡಿಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ "Advisory body evaluation" (PDF). UNESCO.org. Retrieved 23 October 2012.
- ↑ Bruyn, Pippa de; Bain, Keith; Allardice, David; Shonar Joshi (18 February 2010). Frommer's India. John Wiley & Sons. pp. 333–. ISBN 978-0-470-64580-2. Retrieved 7 February 2013.
- ↑ "Angkor". UNESCO.org. Retrieved 16 February 2022.
- ↑ Nietupski, Paul (2019). "Medieval Khmer Society: The Life and Times of Jayavarman VII (ca. 1120-1218)". ASIANetwork Exchange. 26 (1): 33–74. Retrieved 29 March 2022.
- ↑ Ancient Angkor guide book, by Michael Freeman and Claude Jacques, p. 30, 2003.
- ↑ The periodization of Angkorean architecture presented here is based on that of Freeman and Jacques, Ancient Angkor, pp. 30–31.
- ↑ Freeman and Jacques, Ancient Angkor, p. 27.
- ↑ Ngô Vǎn Doanh, Champa: Ancient Towers, p. 232.
- ↑ Freeman and Jacques, Ancient Angkor, p. 26.
- ↑ Freeman and Jacques, Ancient Angkor, p. 29.
- ↑ Coedès, Pour mieux comprendre Angkor, p. 91.
- ↑ See Glaize, Monuments of the Angkor Group, pp. 26 ff.
- ↑ Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 27.
- ↑ Freeman and Jacques, Ancient Angkor, p. 172.
- ↑ Coedès, Pour mieux comprendre Angkor, pp. 197 ff.
- ↑ Freeman and Jacques, Ancient Angkor, p. 30.
- ↑ Freeman and Jacques, Ancient Angkor, pp. 161, 188.
- ↑ Freeman and Jacques, Ancient Angkor, p. 178.
- ↑ Glaize, The Monuments of Angkor, p. 24.
- ↑ Jessup, Art & Architecture of Cambodia, pp. 73 ff.
- ↑ David G. Marr, Anthony Crothers Milner (1986). Southeast Asia in the 9th to 14th Centuries. Institute of Southeast Asian Studies, Singapore. p. 244. ISBN 9971-988-39-9. Retrieved 23 September 2016.
- ↑ Cœdès, George (1968). Walter F. Vella (ed.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
- ↑ ೨೩.೦ ೨೩.೧ Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 36.
- ↑ Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 40.
- ↑ Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 38.
- ↑ Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 32.
- ↑ See, for example, Freeman and Jacques, Ancient Angkor, pp. 32–35.
- ↑ Freeman and Jacques, Ancient Angkor, pp. 32–33.
- ↑ Glaize, The Monuments of the Angkor Group, p. 40.
- ↑ Freeman and Jacques, Ancient Angkor, p. 20.
- ↑ Ancient Angkor guide book by Micheal Freeman and Claude Jacques, pp. 32–34, 2003
- ↑ Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 32.
- ↑ See Roveda. Images of the Gods, pp. 200 ff.
- ↑ See Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 37.
- ↑ Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 37.
- ↑ Roveda, Images of the Gods, pp. 211–212.
- ↑ ೩೭.೦ ೩೭.೧ ೩೭.೨ Roveda, Images of the Gods, p. 177.
- ↑ Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 39.
- ↑ Roveda, Images of the Gods, p. 209.
- ↑ See Roveda, Images of the Gods, pp. 76 ff.
- ↑ Roveda, Images of the Gods, p. 76.
- ↑ Rovedo, Images of the Gods, p. 79
- ↑ Roveda, Images of the Gods, p. 80.
- ↑ Roveda, Images of the Gods, p. 91.
- ↑ Glaize, Monuments of the Angkor Group, p. 16.
- ↑ Coedès, Pour mieux comprendre Angkor, p. 60.
- ↑ Glaize, The Monuments of Angkor, p. 1.
- ↑ Glaize, The Monuments of the Angkor Group, p. 43.
- ↑ ೪೯.೦ ೪೯.೧ ೪೯.೨ Federal Research Division. Russell R. Ross, ed. "Housing". Cambodia: A Country Study. Research completed December 1987. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ಕೋಡೆಸ್, ಜಾರ್ಜ್. ಮಿಯಕ್ಸ್ ಕಾಂಪ್ರೆಂಡ್ರೆ ಆಂಗ್ಕೋರ್ ಅನ್ನು ಸುರಿಯಿರಿ . ಹನೋಯಿ: ಇಂಪ್ರಿಮೆರಿ ಡಿ'ಎಕ್ಸ್ಟ್ರೀಮ್-ಓರಿಯಂಟ್,೧೯೪೩.
- ಫೋರ್ಬ್ಸ್, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ; ಹೆನ್ಲಿ, ಡೇವಿಡ್ (೨೦೧೧). ಅಂಕೋರ್, ವಿಶ್ವದ ಎಂಟನೇ ಅದ್ಭುತ . ಚಿಯಾಂಗ್ ಮಾಯ್: ಕಾಗ್ನೋಸೆಂಟಿ ಬುಕ್ಸ್. ASIN B0085RYW0O
- ಫ್ರೀಮನ್, ಮೈಕೆಲ್ ಮತ್ತು ಜಾಕ್ವೆಸ್, ಕ್ಲೌಡ್. ಪ್ರಾಚೀನ ಅಂಕೋರ್ . ಬ್ಯಾಂಕಾಕ್: ರಿವರ್ ಬುಕ್ಸ್, ೧೯೯೯. ISBN 0-8348-0426-3 .
- ಗ್ಲೇಜ್, ಮಾರಿಸ್. ಅಂಕೋರ್ ಗುಂಪಿನ ಸ್ಮಾರಕಗಳು . ೧೯೪೪. ಮೂಲ ಫ್ರೆಂಚ್‌ನಿಂದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗೆ ಅನುವಾದವು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ theangkorguide.com ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ.
- ಜೆಸ್ಸಪ್, ಹೆಲೆನ್ ಇಬ್ಬಿಟ್ಸನ್. ಕಾಂಬೋಡಿಯಾದ ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ . ಲಂಡನ್: ಥೇಮ್ಸ್ & ಹಡ್ಸನ್, ೨೦೦೪.
- , ಚಂಪಾ:ಪ್ರಾಚೀನ ಗೋಪುರಗಳು . ಹನೋಯಿ: ದಿ ಜಿಯೋಯಿ ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್, ೨೦೦೬.
- ರೋವೆಡಾ, ವಿಟ್ಟೋರಿಯೊ. ದೇವರುಗಳ ಚಿತ್ರಗಳು: ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ, ಲಾವೋಸ್ ಮತ್ತು ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಖಮೇರ್ ಪುರಾಣ . ಬ್ಯಾಂಕಾಕ್: ರಿವರ್ ಬುಕ್ಸ್, ೨೦೦೫.
- ಸ್ಥಾಪತ್ಯಕಮ್. ದಿ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್ ಆಫ್ ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ . ನೋಮ್ ಪೆನ್: ಮಾಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ವಿಭಾಗ, ರಾಯಲ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ನೋಮ್ ಪೆನ್, ೨೦೧೨.