ಕಲಬುರಗಿ
ಕಲಬುರಗಿ (ಹಳೆಯ ಹೆಸರು-ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ) ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು.ಕಲ್ಯಾಣ ಕರ್ನಾಟದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿದ್ದು ಕಬುರಗಿವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಎರಡನೇ ದೊಡ್ಡ ಜಿಲ್ಲೆ. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೨೦೧೧ ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ ೨೫,೬೪,೮೯೨. ಇದರಲ್ಲಿ ೧೩,೦೭,೦೬೧ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ೧೨,೫೭,೮೩೧ ಮಹಿಳೆಯರು ಇದ್ದಾರೆ. ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ತಾಲೂಕುಗಳಿವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಹವಾಮಾನ ಬೇಸಗೆಯಲ್ಲಿ ೪೬ ಡಿಗ್ರಿಗಳವರೆಗೆ[೧] ಹೋಗಬಲ್ಲದು; ಚಳಿಗಾಲದ ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪಮಾನ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೧೫ ಡಿಗ್ರಿ ಇರುವುದು. ಕಲಬುರಗಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಎರಡನೆ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಜಿಲ್ಲೆ.
ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ | |
|---|---|
ನಗರ | |
| ಕಲಬುರಗಿ, ಕಲಬುರ್ಗಿ Kalaburagi | |
| Nickname: ಬಿಸಿಲು ನಗರ | |
  ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ  ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ | |
| Coordinates: 17°20′00″N 76°50′00″E / 17.3333°N 76.8333°E | |
| ದೇಶ |  ಭಾರತ |
| ರಾಜ್ಯ | ಕರ್ನಾಟಕ |
| ಪ್ರದೇಶ | ಕಲ್ಯಾಣ-ಕರ್ನಾಟಕ |
| ಜಿಲ್ಲೆ | ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆ |
| Government | |
| • Type | ಮೇಯರ್-ಕೌನ್ಸಿಲ್ |
| • Body | ಜಿಲ್ಲಾ ಆಡಳಿತ |
| Area | |
| • Total | ೧೪೭ km೨ (೫೭ sq mi) |
| Elevation | ೪೫೪ m (೧,೪೯೦ ft) |
| Population (2011) | |
| • Total | ೫,೪೩,೦೦೦ |
| • Density | ೩,೭೦೦/km೨ (೯,೬೦೦/sq mi) |
| Languages | |
| • Official | ಕನ್ನಡ |
| • Regional | ಕನ್ನಡ, |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| ಪೋಸ್ಟಲ್ ಇಂಡೆಕ್ಸ್ ಸಂಖ್ಯೆ | 585101/102/103/104/105/106 |
| ದೂರವಾಣಿ ಕೋಡ್ | 91(847)-2XXXXXX |
| Vehicle registration | KA-32 |
| Website | www.gulbargacity.gov.in |
ಚರಿತ್ರೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಕಲಬುರಗಿ ನಗರದ ಹಿಂದಿನ ಹೆಸರು ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ. ಕಲಬುರಗಿಯ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ಅರಸರ ಕಾಲದವರೆಗೆ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ನಂತರ ಚಾಲುಕ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೆಳಗೆ ೨೦೦ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಕಲಬುರಗಿಯನ್ನು ಆಳಿದರು. ಚಾಲುಕ್ಯರ ನಂತರ ಹನ್ನೆರಡನೆ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಕಲಬುರಗಿ ಕಳಚೂರಿ ಅರಸರ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿತ್ತು. ಭಾರತೀಯ ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಿತಾಮಹ ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ವಿಜ್ಞಾನೇಶ್ವರರ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ ಮರ್ತೂರಿನಲ್ಲಿ ಇದೆ.[೨] ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಗೆ ದೇವಗಿರಿಯ ಯಾದವರು ಮತ್ತು ದ್ವಾರಸಮುದ್ರದ ಹೊಯ್ಸಳರು ಚಾಲುಕ್ಯ ಮತ್ತು ಕಳಚೂರಿಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾರಂಗಲ್ ನ ಕಾಕತೀಯ ಅರಸರು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಗೆ ಬಂದು ಕಲಬುರಗಿ ಅವರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಸಾಗಿತು. ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೩೨೧ ರಲ್ಲಿ ಕಾಕತೀಯ ಅರಸರು ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಕಲಬುರಗಿ ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನರ ಕೈ ಸೇರಿತು. ೧೩೪೭ ರಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯ ಸಾಮಂತರು ದಂಗೆಯೆದ್ದು, ಅಲ್ಲಾಹುಧ್ದೀನ ಹಸನ್ ಗಂಗು ಬಹುಮನ್ ಶಾ ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ, ಬಹಮನಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಕಲಬುರಗಿಯನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದನು. ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಡಿಮೆಯಾದಾಗ ಐದು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಬಹಮನಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳು ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿ ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆ ಭಾಗಶಃ ಬೀದರ್ ಮತ್ತು ಭಾಗಶಃ ಬಿಜಾಪುರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಭಾಗವಾಯಿತು. ೧೭ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಔರಂಗಜೇಬ್ ಮತ್ತೆ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಗೆದ್ದು ಕಲಬುರಗಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಮುಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಯಿತು. ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಭಾವ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಅಸಫ್ ಜಾ ಎಂಬ ಔರಂಗಜೇಬನ ಸೇನಾಧಿಕಾರಿ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು. ಕಲಬುರಗಿ ಹೈದರಾಬಾದ ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸೇರಿತು. ೧೯೪೭ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದರೆ, ಬೀದರ್, ಕಲಬುರಗಿ ಮತ್ತು ರಾಯಚೂರಿನ ಜನರ ತೀವ್ರ ಹೋರಾಟದ ಫಲವಾಗಿ ೧೯೪೮ ರ ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ ನಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಭಾರತ ಗಣರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿತು. ೧೯೫೬ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಗಳ ಭಾಷಾವಾರು ವಿಂಗಡಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಎರಡು ತಾಲೂಕುಗಳ ಹೊರತು ಉಳಿದವು ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವು. ೧೯೭೬ ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಎಂದು ಪುನರ್ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು.ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಈ ಭಾಗದ ಅನೇಕ ಜನರು ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ವೆಂಕಟಪ್ಪನಾಯಕ ಸುರಪುರ(ಬ್ರಿಟೀಶರ ಮತ್ತು ನಿಜಾಮನ ವಿರುದ್ಧ),ರಮಾನ೦ದ ತೀರ್ಥ, ಸರ್ದಾರ್ ಶರಣಗೌಡ್ ಇನಾಂದಾರ, ಚನ್ನಬಸಪ್ಪ ಕುಳಗೆರಿ, ದೇವಿಂದ್ರಪ್ಪ ಮಾಸ್ತರ್ -ಸಿಂದಗಿ( ಬಿ) (ನಿಜಾಮನ ವಿರುದ್ಧ) ಕರಬಸಪ್ಪ ಶ್ರೀಗನ್ - ಹರಸೂರ/ಶ್ರೀ ಸರಡಗಿ] (ನಿಜಾಮನ ವಿರುದ್ಧ),ಮುಂತಾದವರು ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿ ಹೈದರಾಬಾದ ನಿಜಾಮರ ವಿರುದ್ದ ಹಾಗೂ ಬ್ರೀಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಜಯ ಸಾಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕಾರಣ ಈ ಭಾಗ ಬಹು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಿಜಾಮನ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಹ್ಯೆದರಾಬಾದ್ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಜರುಗಿದ ವಿಮೋಚನಾ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಿ ಡಾ. ಬಿ. ಸಿ. ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರಪ್ಪ ಅವರು ಮಹದುಪಕಾರ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅನಂತರ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೭ ರಂದು ವಿಮೋಚನಾ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಭೌಗೋಳಿಕ
ಬದಲಾಯಿಸಿಕಲಬುರಗಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿ೦ದ ೬೧೩ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದು ಬಿಜಾಪುರ, ಹೈದರಾಬಾದ್, ಬೀದರ್ ಮೊದಲಾದಲ್ಲಿಗೆ ರಸ್ತೆ ಸ೦ಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ.ಬೀದರ್ -ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿಯ ಫಲವಾಗಿ ಇಂದು ಬೆಂಗಳೂರು-ಕಲಬುರಗಿ ಮಧ್ಯೆ ರಸ್ತೆ ಸಂಚಾರ ಸುಗಮವಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಿ೦ದ ಉತ್ತರ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸಾಗುವ ರೈಲುಗಳು ಕಲಬುರಗಿಯ ಮೂಲಕ ಸಾಗುತ್ತವೆ. ಹವಾಮಾನದ ದೃಷ್ಟಿಯಿ೦ದ ಕಲಬುರಗಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಒಣ ಹವೆ ಇದೆ. ಸರಾಸರಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆ ಇಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೭೫ ಸೆ.ಮೀ. ಇಡೀ ಜಿಲ್ಲೆ ದಖನ್ ಪ್ರಸ್ತಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿದ್ದು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿ೦ದ ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ ೩೦೦ ಮೀ ಇಂದ ೭೫೦ ಮೀ. ಭಾರತದ ತೊಗರಿ ಕಣಜ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ದ ವಾಗಿದೆ.
ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಬದಲಾಯಿಸಿಶರಣಬಸವೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕಲಬುರಗಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ಶರಣ ಶ್ರೀ ಬಸವೇಶ್ವರರ ನೆನಪಿಗೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ.ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೨ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ನೀವು ಪಂಚಲೋಹ ಕಲಶವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವಾಸ್ತುಕಲೆ ೧೨ನೆ ಶತಮಾನದಿಂದ ಇದೆ. ಗಭ೯ಗೃಹ: ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರ ಸಮಾಧಿ ಇದೆ, ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಬಹಳಷ್ಟು ಸ್ಥಂಭಗಳಿವೆ ಮತ್ತೆ ಸಭಾಮಂಟಪ ಹಾಗು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಾಪಥವಿದೆ. ಗುಡಿಯ ಸುತ್ತ ಆನೆ, ನವಿಲು, ಗಿಳಿ, ಗರುಡ, ನಾಗ ಹಾಗು ಹೂವಿನ ಶಿಲೆ ಶಿಲ್ಪಗಳಿವೆ. ಇದು ತುಂಬ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರ ವೀರಶೈವ ಮನೆತನದವರು. ಇವರ ತಾಯಿ ಸಂಗಮ್ಮ ಹಾಗು ತಂದೆ ಮಲಕಪ್ಪ, ಇವರಿಗೆ ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರನೊಂದಿಗೆ ಬಹಳ ಪ್ರೀತಿ ಹಾಗು ಭಕ್ತಿ ಇತ್ತು. ಇವರಿಂದ ದಾಸೋಹದ ಪರಂಪರೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರ ಪೂರ್ತಿ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಪೂಜೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರರ ಮರಣದ ನಂತರ, ಅವರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಒಂದು ಪವಿತ್ರವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದರು. ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರರ ಉತ್ಸಾಹಿ ಭಕ್ತ "ಅಡಿ ದೊಡ್ಡಪ್ಪ ಶರಣ" ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಕೂಡಿ "ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರ ಮಹಾದಾಸೋಹ ಪೀಠ" ಕಟ್ಟಿಸಿದರು. ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಹಾಗು ವಿಜಯದಶಮಿ ಹಬ್ಬ ಬಹಳ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರ ಮಹಾದಾಸೋಹ ಜಾತ್ರೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ ರಿಂದ ಏಪ್ರಿಲವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ತೇರನ್ನು ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಬಹಳ ಆಕಷ೯ಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರ ಮಹಾದಾಸೋಹ ಪೀಠ ತಮ್ಮ "ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರ ವಿದ್ಯಾ ವದ೯ಕ್ ಸಂಸ್ಥೆ ಯಿಂದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಕುದಮುಡ್ ಕಲಬುರಗಿ ಮತ್ತು ಬೀದರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದೆ.
ಬಹುಮನಿ ಕೋಟೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಕಲಬುರಗಿ ಕೋಟೆ ೧೩೪೭ ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.ಕಲಬುರಗಿ ಕೋಟೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರಾಚೀನ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಕೋಟೆ ಮೂಲತಃ ರಾಜಾ ಗುಲ್ಚಂದ್ ಕಟ್ಟಿಸಿದನು. ಕಲಬುರಗಿ ಬಹಮನಿ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಕೋಟೆ ಆಳವಾದ ಕಂದಕ ಬೃಹತ್ ಗೋಡೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಲಾವುದ್ದೀನ್ ಬಹಮನಿ ಮೂಲಕ ಬಲಪಡಿಸಿದರು. ಕೋಟೆ ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದರೆ, ಶತ್ರುಗಳಿಗೆ ಕಷ್ಟ ಆಗುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದ ಕೋಟೆಯ ಸುತ್ತ ಕಾಲುವೆ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ ಯೋಜನೆ ರೂಪಿಸಿ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. ಕೃಷ್ಣ ನದಿ ಮತ್ತು ಭೀಮ ನದಿಯ ಹರಿವು ಬಹಳ ಕೋಟೆ ಹತ್ತಿರ. ಹೆಚ್ಚಾನೆಚ್ಚು ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣಿನ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬರ ಪೀಡಿತ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಕೋಟೆ ೧೫ ಗೋಪುರಗಳು ಮತ್ತು ೨೬ ಬಂದೂಕುಗಳ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು ಅದ್ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ೮ ಮೀಟರ್ ಉದ್ದವಾಗಿತ್ತು. ಜಾಮಿ ಮಸೀದಿ ನಂತರ ಪರ್ಷಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ೧೩೬೭ ರಲ್ಲಿ ಕೋಟೆಯ ಒಳಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಕೋಟೆ ೩೮,೦೦೦ ಚದರ ಅಡಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಈ ಮಸೀದಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಒಂದು. ಇದು ೨೧೬x೧೭೬ ಅಡಿ (೬೬x೫೪meters) ಆಯಾಮಗಳು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೋಟೆಯ ಒಂದು ತೆರೆದ ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಈ ಮಸೀದಿ ಐದು ದೊಡ್ಡ ಗುಮ್ಮಟಗಳು, ೭೫ ಸಣ್ಣ ಗುಮ್ಮಟಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ೨೫೦ ಕಮಾನುಗಳು ಹೊಂದಿದೆ. ಕಲಬುರಗಿ ಕೋಟೆ ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಮತ್ತು ೧೯೫೮ ಪುರಾತತ್ವ ರಿಮೇನ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್ ನಂತರ ನಂಬಿಕೆ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೩]
ಬಂದೇ ನವಾಜ್ ದರ್ಗಾ
ಬದಲಾಯಿಸಿಹಜ್ರತ್ ಖ್ವಾಜಾ ಬಂದಾ ನವಾಜ್ ಗೆಸು ದರಜ್ (ಜುಲೈ ೧೩, ೧೩೨೧ - ನವೆಂಬರ್ ೧, ೧೪೨೨) ಭಾರತದ ಒಬ್ಬ ಮಹಾನ್ ಸೂಫಿ ಸಂತ. ಅವರು ಎಲ್ಲ ಜಾತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತುಂಬಾ ತಿಳಿವಳಿಕೆಹಾಗೂ ತಾಳ್ಮೆ ಹೊಂದಿದವರಾಗಿದ್ದರು. ಗೆಸು ದರಜ್ ಒಬ್ಬ ದಿಲ್ಲಿಯ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಸೂಫಿ ಸಂತ ಹಜ್ರತ್ ನಾಸಿರುದ್ದೀನ್ ಚಿರಗ್ಹ್ ದೆಹ್ಳವಿ ಅವರ ಶಿಷ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಗೆಸು ದರಜ್ ಅವರ್ ಹೆಸರು "ಸಯ್ಯದ್ ಮೊಹಮ್ಮೆದ್ ಹುಸ್ಸೈನಿ". ೧೩೩೬ ರಲ್ಲಿ ಇವರು ದಿಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ತಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣ ಹಾಗು ತಾಲೀಮು ಪೂರ್ತಿ ಮಾಡಿದರು. ಗೆಸು ದರಜ್ ಅವರ ಗುರುಗಳು ಹಜ್ರತ್ ಕೆಥ್ಲಿ, ಹಜ್ರತ್ ತಾಜುದ್ದೀನ್ ಬಹಾದುರ್ ಮತ್ತು ಕಜಿ ಅಬ್ದುಲ್ ಮುಕ್ತದಿರ್. ದಿಲ್ಲಿ, ಮೆವಾಥ್, ಗ್ವಾಲಿಯರ್, ಅಇರ್ಚ, ಛತ್ರ, ಚಂದೆರಿ ಮತ್ತು ಬರೋಡ ಅಲ್ಲಿ ಪಾಠವನ್ನು ಮಾಡಿ ೧೩೯೭ರಲ್ಲಿ ಕಲಬುರಗಿಗೆ ಬಂದರು.ಒಂದು ದಿನ ಇವರು ಮತ್ತು ಮಿತ್ರರು ಹಜ್ರತ್ ನಸೀರುದ್ದಿನವರ ಪಲಕಿವನ್ನು ಎತ್ತಿದಾಗ ಗೆಸು ದರಜಿನ ಕೂದಲು ಪಲಕಿಯ ಕಾಲಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದಿತು, ಅವರಿಗೆ ಬಹಳ ನೋವು ಆಗಿತ್ತು, ಆದ್ರೆ ಗುರುವಿನ ಮೇಲೆ ಪ್ರೀತಿ ಹಾಗು ಮಯಾ೯ದೆಯಿಂದ ಅವನು ಯಾರಿಗೂ ಹೇಳಲಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರೀತಿ ಹಾಗು ಮಯಾ೯ದೆ ನೋಡಿ ಹಜ್ರತ್ ನಾಸಿರುದ್ದೀನ್ ಅವನನ್ನು " ಗೆಸು ದರಜ್ " ಅಂತ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಎಲ್ಲ ಜನರು ಗೆಸು ದರಜಿಗೆ "ಖ್ವಾಜಾ ಬಂದಾ ನವಾಜ್ ಗೆಸು ದರಾಜ್" ಹೆಸರಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಸನ್ ೧೪೨೨ ನವೆಂಬರ್ ರಲ್ಲಿ ಮರಣರಾದರು. ಇವರು ೧೦೧ ವಷ೯ ಬದುಕಿದ್ದರು. ಇವರ ಮರಣ ಸ್ಥಳ ಈಗ ಯಾತ್ರಾಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಇವರು ೧೯೫ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಅರಬ್ಬಿ ಪರ್ಸಿಯ ಹಾಗು ಉರ್ದು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದರೆ. ಉದಾ: ಅವರಿಫ್-ಉಲ್-ಮ`ಅರಿಫ್, ಫಾಸೂಸ್-ಅಲ-ಹುಕ್ಮ್, ಅಸೇದ ಅಮಲಿ ಮತ್ತು ಅದಾಬ್-ಅಲ-ಮುರೀದಇನ್. ಸ್ಥಳ ದೊಡ್ಡ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಸಂಕೀರ್ಣ ವಸತಿ ೧೪೧೩ ರಲ್ಲಿ ಕಲಬುರಗಿ ಬಂದಿದ್ದ 'ಬಂದಾ ನವಾಜ್', ಮಹಾನ್ ಸೂಫಿ ಸಂತನ ಸಮಾಧಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಅವರ ಸಮಾಧಿಯ ತಂದೆಯ ಗೋಡೆಗಳ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಮುಘುಲ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮಸೀದಿ ಸಮಾಧಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಇಂಡೋ-ಅರೆಬ್ಬಿಯ ಯಾ ಮುಸಲ್ಮಾನ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯ ಮೇಲೆ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಟರ್ಕಿಷ್ ಮತ್ತು ಇರಾನಿ ಪ್ರಭಾವ ಸಮ್ಮಿಳನ ಹೊಂದಿವೆ.ಚಾಂದಬೀಬಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ "ಖಂದರ್ ಖಾನ್" ತಂದೆಯ ಮಸೀದಿ ಹಾಗೂ ಹಿರಾಪುರ್ ಮಸೀದಿ (ಒಟ್ಟು ೧೫೮೫) ಇಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸ್ಮಾರಕಗಳು, ಮತ್ತು ಸುಲ್ತಾನ್ ಹಾಸನ ಮತ್ತು ಇರೊಜೆ ಷಾ ಸಮಾಧಿ ರಚನೆಗಳು ಭವ್ಯವಾದ ಇವೆ. ರಾಜ್ಯದ ಪುರಾತತ್ವ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಇಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ plaquest ಸನ್ನತಿದಿಂದ ತಂದಿದೆ. ಉರಸ್: ಇದು "ಖ್ವಾಜಾ ಬಂದಾ ನವಾಜ್ ಗೆಸು ದರಜ್"ರ ಪುಣ್ಯತಿಥಿಯ ದಿನದಂದು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿನ ಉಲ್-ಅ`ದಃ ಮುಸ್ಲಿಂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ ೧೫ನೆ ದಿನಕೆ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿನ ಹಲವಾರು ಜನ ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಗೆಸು ದರಜ್ ರ ಆಶಿರ್ವಾದ್ ಪಡೆಯಲು ಬರುತ್ತಾರೆ. ಈಗ ಇಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು "ಸ್ಯೆದ್ ಶಾಹ್ ಖುಸ್ರೋ ಹುಸ್ಸೈನಿ" ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ಬುದ್ಧ ವಿಹಾರ
ಬದಲಾಯಿಸಿಬುದ್ಧ ವಿಹಾರ್ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ೭೦ ಎಕರೆ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದೆ. ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ವಿಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದು ನಗರದಿಂದ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಕಲಬುರಗಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ರೂ ೮ ಕೋಟಿ ಹೆಚ್ಚು ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ದಾರ್ಥ ವಿಹಾರ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ನಿರ್ಮಿತಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಇಡೀ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲೇ ದೊಡ್ಡದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಿಮೆಂಟ್ ಸುಮಾರು ೧೫೦೦ ಟನ್, ಉಕ್ಕು ೨೫೦ ಟನ್, ೫ ಲಕ್ಷ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮರಳು ೨೦೦ ಘನ ಮೀಟರ್ ನಷ್ಟು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ, ಇದು ಒಂದು ಸುಂದರ ರಚನೆಯಾಗಿ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳಿಂದ ಪರಿವರ್ತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ರಚನೆ ೨೮೪ ಬ್ಲಾಕಗಳ ಜೊತೆ ೧೭೦ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭೂಮಿಯಿಂದ ೩೨.೪೫೦ sq ft ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಲೆ, ಅಜಂತಾ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲೋರ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ. ವಿಹಾರ್ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿ ಗೌತಮ ಬುದ್ಧನ ಎರಡು ಮನೋಹರವಾಗಿ ಕೆತ್ತಿದ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಏಕಾಂತ ಸ್ಥಳ ಹೊಂದಿವೆ. ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಿಡದಿಯ ಶಿಲ್ಪಿ ಅಶೋಕ ಗುದಿಕರ ಮೂಲಕ ಕೆತ್ತನೆಯ ಹೊಳಪು, ಕಪ್ಪು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಕೆತ್ತಿದ ಲಾರ್ಡ್ ಬುದ್ಧ ಒಂದು ಆರು ಅಡಿ ಆರಾಧ್ಯ ನೆಲದ ಮಹಡಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬುದ್ಧ ವಿಹಾರ್ ದೇಶದಲ್ಲೇ ಈ ರೀತಿಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರದ ಒಬ್ಬನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಕಟ್ಟಡ ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಪ್ರದೇಶದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಳುವಳಿಗಳ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಇದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯವಿರುವವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಜೀವಗಳನ್ನು ಶ್ರಮಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಮೀಸಲಿಟ್ಟ ಯಾರು ಬುದ್ಧ ಬಸವ ಮತ್ತು ಅಂಬೇಡ್ಕಕರ್, ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಗೌರವ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಹಾನ್ ಪ್ರವಾಸಿ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ರಿಸರ್ಚ್ ಮಾತ್ರ ಇಲ್ಲ, ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಸೆಂಟರ್ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಚಿನ್ನದ ಲೇಪನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕೆತ್ತನೆ ಪಂಚಲೋಹ ಆರಾಧ್ಯ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಅತೀದೊಡ್ಡ ಮೂರ್ತಿ.ಆಗಿದೆ. ತನ್ನ ನೆಚ್ಚಿನ ಅನುಯಾಯಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಲಾರ್ಡ್ ಬುದ್ಧ ಒಂದು ಚಿನ್ನದ ಲೇಪಿತ ನಗುತ್ತಿರುವ ಆರಾಧ್ಯ, ಆನಂದ್ ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಯಪ್, ಬ್ಯಾಂಕಾಕ್ ನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿಸಲಾಗಿದೆ, ಹಾಗು ಅದು ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ತರಲಾಯಿತು.ರೋಸ್ ವುಡ್ ಮತ್ತು ಟೀಕ್ ವುಡ್ ರಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿದ ಬಾಗಿಲು ಲಾರ್ಡ್ ಬುದ್ಧ ಮತ್ತೊಂದು ಆರಾಧ್ಯ ಅನುಸ್ಥಾಪಿತಗೊಂಡಿರುವ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಒಂದು ಆಡಿಟೋರಿಯಂ, ಅತಿಥಿ ಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಊಟದ ಹಾಲ್ ಹೊಂದಿದೆ .ಮೈಸೂರ್ ಸಂಕೀರ್ಣದ ರಾಜವಂಶದವರು ಸಂಪರ್ಕ ಕುಶಲಯಂತ್ರಕಾರ ಕೈಸರ್ ಅಲಿ ಮೂಲಕ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಖರ್ಗೆ, ಕಲಬುರಗಿ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕ ಬುದ್ಧ ವಿಹಾರ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಎಂದು ಸಿದ್ಧಾರ್ಥ್ ವಿಹಾರ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ನ ಸ್ಥಾಪಕ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು. ಬೌದ್ಧ ದೇವಾಲಯ ಜನವರಿ ೭, ೨೦೦೯ ರಂದು ಭಾರತದ ಅಂದಿನ ರಾಷ್ಟಪತಿ ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು. ಬುದ್ಧನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಶ್ರೀ ಶ್ರೀ ರವಿ ಶಂಕರ್, ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಿಂದ ಮುರುಘ ರಾಜೇಂದ್ರ ಶರಣರು, ಮನವ್ಧರ್ಮ ಪೀತ ನಿಡುಮಾಮಿಡಿದ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲ ಸ್ವಾಮಿಜೀಯವರನ್ನು, ರಾಬರ್ಟ್ ಮೈಕೆಲ್ ಮಿರಾಂಡಾ ಕಲಬುರಗಿದ ಬಿಷಪ್, ಹಾಗು ಶರಣಬಸವೇಶ್ವರ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಶರಣಬಸಪ್ಪ ಅಪ್ಪ ಹಾಗು ಹಲವಾರು ಧಾರ್ಮಿಕ ನಾಯಕರ ಜೊತೆಗೆ ಜನವರಿ ೧೯, ೨೦೦೯ ರಂದು ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ಪರಮೋಚ್ಚ ಧರ್ಮ. ಗುರು ದಲೈ ಲಾಮಾ ಅವರ ಮೂಲಕ ಈ ಪವಿತ್ರ ಕಾರ್ಯ ನೆರವೇರಿತ್ತು.
ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಜೇವರ್ಗಿ ತಾಲೂಕಿನ ಅರಳಗುಂಡಗಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶರಣಬಸವೇಶ್ವರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳವಾದ ಶರಣಬಸವೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಇದೆ
- ಶರಣಬಸವೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕಲಬುರಗಿ
- ಕಲಬುರಗಿಯ ಶರಣ ಬಸವೇಶ್ವರ ಕೆರೆಯ ಪಾರ್ಕ
- ಕಲಬುರಗಿಯ ಬಂದೇ ನವಾಜ್ ದರ್ಗಾ
- ಕಲಬುರಗಿಯ ಬಹುಮನಿ ಕೋಟೆ
- ಕಲಬುರಗಿಯ ಶ್ರೀ ರಾಮ ಮಂದಿರ
- ಕಲಬುರಗಿಯ ಬುದ್ಧ ವಿಹಾರ
- ಗಾಣಗಾಪುರದ ಶ್ರೀ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಮಂದಿರ
- ಶ್ರೀ ಶ್ರೀ ದತ್ತ ದಿಗಂಬರ ಮಾಣಿಕೇಶ್ವರ ಪರಸಗೂಡ್ಡ. ಮು|| ಕಲಮೂಡ
- ಕಲಬುರಗಿಯ ಶ್ರೀ ಸಾಯಿ ಮಂದಿರ
- ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಸರಡಗಿ ಲಕ್ಮಿ ಮಂದಿರ
- ಘತ್ತರಗಿಯ ಶ್ರೀ ಭಾಗ್ಯವಂತಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
- ಸುರಪುರದ ಟೈಲರ್ ಮನ್ಜಿಲ್ಲ್
- ಸುರಪುರದ ಶ್ರೀ ವೇಣುಗೋಪಾಲ ದೇವಸ್ಥಾನ
- ಸುರಪುರದ ನಾಯಕರ ಅರಮನೆ
- ಸನ್ನತಿಯ ಶ್ರೀ ಚಂದ್ರಲಾಂಭ ದೇವಸ್ಥಾನ
- ಯಾನಾಗುಂದಿಯ ಶ್ರೀ ಮಾಣಿಕೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
- ಕೆಸರಟಗಿಯ ಪಾರ್ಕ್
- ಹಿಂದಿ ಪ್ರಚಾರ ಸಭಾ
- ಕುದುಮುಡ್ ಮಹಾದೇವ ದೇವಸ್ಥಾನ
- ಬಬಲಾದ ಶ್ರೀ ಗುರುಚನ್ನಬಸವೇಶ್ವರ
- ಸೂಗೂರ ಶ್ರೀ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ.
- ಮಹಾಂತ ಮಡಿವಾಳೇಶ್ವರ ಮಠ ಕಡಕೋಳ
- ಅಪ್ಪನ ಕೆರೆ
- ಆಳಂದ ತಾಲೂಕಿನ ಮಾದನ ಹಿಪ್ಪರಗಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ
- ಸದ್ಗುರು ಶರಣ ಶಿವಲಿಂಗೇಶ್ವರ ಮಠ ಇದೆ ಜೊತೆಗೆ *ಶ್ರೀ ಶಿವಲಿಂಗೇಶ್ವರ ವಿರಕ್ತ ಮಠ ಇದೆ ಮಾದನ ಹಿಪ್ಪರಗಿಯ ಶರಣ ಶಿವಲಿಂಗೇಶ್ವರರ ಮೇಲೆ ತತ್ವಪದವನ್ನು ಬರೆದ ಮಾದನ ಹಿಪ್ಪರಗಿಯ ಸಿದ್ದರಾಮ ಶಿವಯೋಗಿಗಳ ಕೈಲಾಸ ಮಂಟಪ ಇದೆ
ಆಳಂದ ತಾಲೂಕಿನ ಕೊರಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಚಿಟ್ಟೆಗಳ ಪಾರ್ಕ್ ಇದೆ
ತಾಲೂಕುಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಯಾದಗಿರಿ ಕೂಡ ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲೂಕು ಇತ್ತು,ಆದರೆ ೧೦ April, ೨೦೧೦ ಕ್ಕೆ ಯಾದಗಿರಿ,ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿ ಘೋಷಿತವಾಯಿತು[೪] ಯಾದಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಸುರಪುರ,ಹಾಗು ಶಹಾಪುರ ತಾಲೂಕುಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸಲಾಯಿತು.
ಚಾರಣ
ಬದಲಾಯಿಸಿಶರಣಬಸಪ್ಪ ದೇವಾಲಯ
ಬಂದೇನವಾಜ್ ದರ್ಗಾ
ಬುದ್ದವಿಹಾರ
ಕೃಷಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಇಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ನದಿಗಳೆ೦ದರೆ ಕೃಷ್ಣಾ ಮತ್ತು ಭೀಮಾ. ಕೃಷ್ಣಾ ಮೇಲ್ದಂಡೆ ಯೋಜನೆ ಇಲ್ಲಿನ ಕೃಷಿ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು. ಕೃಷಿಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿ೦ದ, ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಣ್ಣು ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣಾಗಿದ್ದು ಇಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು ಜೋಳ, ತೊಗರಿ, ನೆಲಗಡಲೆ, ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಬೇಳೆಗಳು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ತೊಗರಿ ಕಣಜ ಎಂದೇ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ
ಉದ್ಯಮ
ಬದಲಾಯಿಸಿಉದ್ಯಮದ ದೃಷ್ಟಿಯಿ೦ದ ಕಲಬುರಗಿ ಹಿಂದುಳಿದ ಜಿಲ್ಲೆ . ಶಹಾಬಾದ್, ವಾಡಿ, ಮಲಖೇಡ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಮೆಂಟ್ ಉದ್ಯಮಗಳಿವೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯಾದ್ಯಂತ ದಾಲ್ ಮಿಲ್ ಗಳು ಇವೆ. ಆದರೆ ಹಳೆಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಅನೇಕ ದಾಲ್ ಮಿಲ್ ಗಳು ನಷ್ಟದಲ್ಲಿವೆ. ನೌಕರರ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದಾಗಿ ಹಲವಾರು ಉದ್ಯಮಗಳು ಬಂದಾಗಿವೆ.[೫] ಖಾಸಗಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಇಂಜನಿಯರಿಂಗ್, ವೈದಕೀಯ, ನರ್ಸಿಂಗ್, ಪಾಲಿಟೆಕ್ನಿಕ್ ಕಾಲೇಜು, ಮ್ಯಾನೇಜ್ ಮೆಂಟ್ ಕಾಲೇಜುಗಳು ಮತ್ತು ಕಾನ್ವೆಂಟ್ ಶಾಲೆಗಳು, ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿವೆ.ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ, ಕಲಬುರಗಿದಲ್ಲಿ ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದೆ. ಕಲಬುರಗಿ-ಬೀದರ್ ರೈಲು ಮಾರ್ಗವಾದರೆ, ಬೆಂಗಳೂರು-ದೆಹಲಿ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಗಂಟೆಗಳ ಉಳಿತಾಯವಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಕಲಬುರಗಿ-ಬೀದರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗುವುದು. ಆದರೆ ಕಳೆದ ೫ ದಶಕಗಳಿಂದ ಈ ಬೇಡಿಕೆ ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿದಿದೆ.
ಸಾಹಿತ್ಯ
ಬದಲಾಯಿಸಿಸಾಹಿತ್ಯ- ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೊಡುಗೆ ಅಪಾರವಾದದ್ದು. ಕಲಬುರಗಿಯ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಸಾಹಿತಿಯಾದ ಡಾ.ಗೀತಾ ನಾಗಭೂಷಣ್ ಅವರ "ಬದುಕು" ಎಂಬ ಮಹಾನ್ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಲಭಿಸಿದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಮಹಿಳಾ ಸಾಹಿತಿ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಡಾ. ಗೀತಾ ನಾಗಭೂಷಣ್ ಅವರದು. ಭಾರತೀಯ ಭಾಷಾ ಪರಿಷತ್ ಕೂಡಾ ಡಾ. ಗೀತಾ ನಾಗಭೂಷಣ್ ಅವರು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಶ್ರೆತ್ರಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಸೇವೆಗೆ ೨೦೧೧-೧೨ ನೆ ಸಾಲಿನ ಸಮಗ್ರ ರಚನಾ ಪುರಸ್ಕಾರ ನೀಡಿದೆ. ಇವರು ಬರೆದ "ಕಾಗೆ ಮುಟ್ಟಿತು" ಹಸಿ ಮಾಂಸ ಮತ್ತು ಹದ್ದುಗಳು, ಚಿಕ್ಕಿಯ ಹರೆಯದ ದಿನಗಳು, ಧುಮ್ಮಸು, ದಂಗೆ, ಮಾಪುರ ತಾಯಿಯ ಮಕ್ಕಳು ಮುಂತಾದ ೩೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಗ್ರಂಥಗಳು ಜನರ ಮನಸ್ಸು ಗೆದ್ದಿವೆ. ಲಂಕೇಶ್ ಪತ್ರಿಕೆ , ಸುಧಾ ಮುಂತಾದ ಪ್ರಸಿದ್ದ ಪತ್ರಿಕೆ ಗಳಲ್ಲಿ ಇವರ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳೂ ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ.. ಹಂಪಿ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯವು ಇವರಿಗೆ ನಾಡೋಜ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿ ಸನ್ಮಾನಿಸಿದೆ. "ನಾಡೋಜ" ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಮಹಿಳಾ ಸಾಹಿತಿ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಕಲಬುರಗಿಯ ಡಾ. ಗೀತಾ ನಾಗಭೂಷಣ್ ಅವರದು. ಅಲ್ಲದೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ೪ ವಷ೯ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಮಹಿಳಾ ಸಾಹಿತಿ ಕೂಡಾ ಡಾ. ಗೀತಾ ನಾಗಭೂಷಣ್ ಅವರೇ. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿವಷ೯ ಇಬ್ಬರು ಮಹಿಳಾ ಸಾಹಿತಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡುವ ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಡಾ. ಗೀತಾ ನಾಗಭೂಷಣ್ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಗದಗ ದಲ್ಲಿ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ೭೬ ನೆ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕನ್ನಡ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು.
ನೋಡಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಬಾಹ್ಯ ಅಂತರಜಾಲ ಸ೦ಪರ್ಕಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ವಿಕಿಟ್ರಾವೆಲ್ ನಲ್ಲಿ ಕಲಬುರಗಿ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಪಿಡಿ (ಆಂಗ್ಲ)
ಉಲ್ಲೇಖನಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ "Gulbarga records State's highest maximum temperature".
- ↑ ಅಷ್ಟಶತಮಾನಗಳ ನಂತರ ವಿಜ್ಞಾನೇಶ್ವರನ ಮರು ಶೋಧ - ಭಾಗ 2 ವಿಜ್ಞಾನೇಶ್ವರನ ಹುಡುಕಾಟಕ್ಕೆ ಕೊನೆ ಹಾಡಿದ ಮರತೂರ ಶಾಸನ - ಅನಾವರಣ[ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]
- ↑ http://www.deccanherald.com/content/381693/where-falling-forts-whisper-history.html
- ↑ http://www.deccanherald.com/content/21801/yadgir-district-oct-31.html
- ↑ "A Note on the Backward Regions Grant Fund Programme" (PDF). nird.org.in accessdate 5 12 2016. Archived from the original (PDF) on 2012-04-05. Retrieved 2016-12-05.