ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು

ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹಲವಾರು ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯ ಇಲಾಖೆಗಳ ಮೂಲಕ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಸಚಿವಾಲಯವು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಕೂಡಿದ್ದು, ಇವರನ್ನು ನಾಗರಿಕ ಸೇವಕರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಸಚಿವರು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಸಚಿವಾಲಯಗಳ ನೇತೃತ್ವವನ್ನು ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದ ಮಂತ್ರಿಗಳು ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಕೆಲವು ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಇಲಾಖೆಗಳು ಎಂಬ ಉಪವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸಂವಹನ ಸಚಿವಾಲಯವು ಎರಡು ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ - ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆ .

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಚಿವಾಲಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ

ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡ 2019 ರ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯು ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷವು ಒಟ್ಟು 303 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಜಯಗಳಿಸಿತು. ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರನ್ನು 17 ನೇ ಲೋಕಸಭೆಯ ನಾಯಕರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇತರ ಐವತ್ತೆಂಟು ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ 30 ಮೇ 2019 ರಂದು ಸಂಜೆ 7 ಗಂಟೆಗೆ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಈ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಬಿಮ್ಸ್ಟೆಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಮುಖಂಡರು ಮುಖ್ಯ ಅತಿಥಿಗಳಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು.

ಸಂಪುಟದ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸಚಿವರ ಪಟ್ಟಿ

	ಸಚಿವಾಲಯದ ಹೆಸರು	ಸ್ಥಾಪನೆ	ಸಚಿವರು	ಸಚಿವ ಶ್ರೇಣಿ
1	ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ರೈತ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ	1947	ನರೇಂದ್ರ ಸಿಂಹ ತೋಮರ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
2	ಆಯುಷ್ ಸಚಿವಾಲಯ	9 ನವೆಂಬರ್ 2014	ಶ್ರೀಪಾದ್ ಯಸ್ಸೊ ನಾಯಕ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
3	ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು ಮತ್ತು ರಸಗೊಬ್ಬರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ	5 ಜೂನ್ 1991	ಡಿ. ವಿ. ಸದಾನಂದ ಗೌಡ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
4	ನಾಗರಿಕ ವಿಮಾನಯಾನ ಸಚಿವಾಲಯ		ಹರ್ದೀಪ್ ಸಿಂಹ ಪುರಿ	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
5	ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಸಚಿವಾಲಯ		ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಜೋಶಿ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
6	ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಚಿವಾಲಯ	15 ಆಗಷ್ಟ್ 1947	ಪೀಯುಷ್ ಗೋಯಲ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
7	ಸಂವಹನ ಸಚಿವಾಲಯ	19 ಜುಲೈ 2016	ರವಿ ಶಂಕರ್‌ ಪ್ರಸಾದ್‌	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
8	ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯವಹಾರ, ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಚಿವಾಲಯ		ರಾಮ್ ವಿಲಾಸ್ ಪಾಸ್ವಾನ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
9	ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ		ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
10	ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಚಿವಾಲಯ		ಪ್ರಹ್ಲಾದ್ ಸಿಂಹ ಪಟೇಲ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
11	ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯ	15 ಆಗಷ್ಟ್ 1947	ರಾಜನಾಥ್ ಸಿಂಗ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
12	ಈಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯ	29 ಜನವರಿ 2003	ಜಿತೇಂದ್ರ ಸಿಂಗ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
13	ಭೂ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಚಿವಾಲಯ	2006	ಹರ್ಷವರ್ಧನ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
14	ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಚಿವಾಲಯ	19 ಜುಲೈ 2016	ರವಿ ಶಂಕರ್‌ ಪ್ರಸಾದ್‌	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
15	ಪರಿಸರ, ಅರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ಸಚಿವಾಲಯ	1985	ಪ್ರಕಾಶ್ ಜಾವಡೇಕರ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
16	ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವಾಲಯ	2 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1946	ಎಸ್.ಜೈಶಂಕರ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
17	ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ	29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1946	ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
18	ಆಹಾರ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ	1988	ಹರ್ಸಿಮ್ರತ್ ಕೌರ್ ಬಾದಲ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
19	ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ	15 ಆಗಷ್ಟ್ 1947	ಹರ್ಷವರ್ಧನ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
20	ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯ	15 ಆಗಷ್ಟ್ 1947	ಅಮಿತ್ ಶಾ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
21	ಭಾರಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉದ್ಯಮಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ		ಪ್ರಕಾಶ್ ಜಾವಡೇಕರ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
22	ವಸತಿ ಮತ್ತು ನಗರ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ	2017	ಹರ್ದೀಪ್ ಸಿಂಹ ಪುರಿ	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
23	ಶಿಕ್ಷಣ ಸಚಿವಾಲಯ	15 ಆಗಷ್ಟ್ 1947	ರಮೇಶ್ ಪೋಖ್ರಿಯಾಲ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
24	ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರ ಸಚಿವಾಲಯ	15 ಆಗಷ್ಟ್ 1947	ಪ್ರಕಾಶ್ ಜಾವಡೇಕರ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
25	ಜಲಶಕ್ತಿ ಸಚಿವಾಲಯ	30 ಮೇ 2019	ಗಜೇಂದ್ರ ಸಿಂಹ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
26	ಕಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಸಚಿವಾಲಯ		ಸಂತೋಷ್ ಗಾಂಗವರ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
27	ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯ ಸಚಿವಾಲಯ	15 ಆಗಷ್ಟ್ 1947	ರವಿ ಶಂಕರ್‌ ಪ್ರಸಾದ್‌	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
28	ಸೂಕ್ಷ್ಮ, ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ	9 ಮೇ 2007	ನಿತಿನ್ ಗಡ್ಕರಿ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
29	ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಸಚಿವಾಲಯ		ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಜೋಶಿ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
30	ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ	2006	ಮುಖ್ತಾರ್ ಅಬ್ಬಾಸ್ ನಕ್ವಿ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
31	ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಣೀಯ ಶಕ್ತಿ ಸಚಿವಾಲಯ	1992	ಆರ್.ಕೆ.ಸಿಂಗ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
32	ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಚಿವಾಲಯ	1971	ಹರ್ಷವರ್ಧನ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
33	ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ	1949	ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಜೋಶಿ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
34	ಸಿಬ್ಬಂದಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕುಂದುಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಪಿಂಚಣಿ ಸಚಿವಾಲಯ	1 ಆಗಷ್ಟ್ 1970	ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ	ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
35	ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲ ಸಚಿವಾಲಯ		ಧರ್ಮೇಂದ್ರ ಪ್ರಧಾನ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
36	ಯೋಜನಾ ಸಚಿವಾಲಯ	2014	ರಾವ್ ಇಂದರ್ಜಿತ್ ಸಿಂಗ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
37	ಪಂಚಾಯತಿ ರಾಜ್ ಸಚಿವಾಲಯ	27 ಮೇ 2004	ನರೇಂದ್ರ ಸಿಂಹ ತೋಮರ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
38	ವಿದ್ಯುತ್ ಸಚಿವಾಲಯ	2 ಜುಲೈ 1992	ರಾಜಕುಮಾರ್ ಸಿಂಗ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
39	ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಕಾರ್ಯಾಲಯದ ಸಚಿವಾಲಯ	1977	ಜಿತೇಂದ್ರ ಸಿಂಗ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ
40	ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯ		ನರೇಂದ್ರ ಸಿಂಹ ತೋಮರ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
41	ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ	1942	ನಿತಿನ್ ಗಡ್ಕರಿ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
42	ವಿದ್ಯುತ್ ಸಚಿವಾಲಯ	2 ಜುಲೈ 1992	ಆರ್.ಕೆ.ಸಿಂಗ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
43	ರೈಲ್ವೆ ಸಚಿವಾಲಯ	15 ಆಗಷ್ಟ್ 1947	ಪೀಯುಷ್ ಗೋಯಲ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
44	ಹಡಗು ಸಾಗಣೆ ಸಚಿವಾಲಯ	15 ಆಗಷ್ಟ್ 1947	ಮನ್ಸುಖ್ ಎಲ್. ಮಾಂಡವಿಯಾ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
45	ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣ ಸಚಿವಾಲಯ	1985	ಥಾವರ್ ಚಂದ್ ಗೆಹ್ಲೊಟ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
46	ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಯೋಜನಾ ಅನುಷ್ಠಾನ ಸಚಿವಾಲಯ		ರಾವ್ ಇಂದರ್ಜಿತ್ ಸಿಂಗ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
47	ಕೌಶಲ್ಯಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ ಸಚಿವಾಲಯ	9 ನವೆಂಬರ್ 2014	ಮಹೇಂದ್ರನಾಥ್ ಪಾಂಡೆ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
48	ಉಕ್ಕು ಸಚಿವಾಲಯ		ಧರ್ಮೇಂದ್ರ ಪ್ರಧಾನ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
49	ಜವಳಿ ಸಚಿವಾಲಯ		ಸ್ಮೃತಿ ಇರಾನಿ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
50	ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಸಚಿವಾಲಯ	1999	ಪ್ರಹ್ಲಾದ್ ಸಿಂಗ್ ಪಟೇಲ್	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)
51	ಬುಡಕಟ್ಟು ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ	1999	ಅರ್ಜುನ್ ಮುಂಡಾ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
52	ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ, ಹೈನುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಸಚಿವಾಲಯ	30 ಮೇ 2019	ಗಿರಿರಾಜ್ ಸಿಂಗ್	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
53	ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯ	1985	ಸ್ಮೃತಿ ಇರಾನಿ	ಸಂಪುಟ ಸಚಿವ
54	ಯುವ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡಾ ಸಚಿವಾಲಯ	27 ಮೇ 2000	ಕಿರೆಣ್ ರಿಜಿಜು	ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ (ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ)

ಸ್ವತಂತ್ರ ಇಲಾಖೆಗಳು

ಕೆಳಗಿನವುಗಳು ಯಾವುದೇ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿರದ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಇಲಾಖೆಗಳು. ಇವುಗಳು ನೇರವಾಗಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಕಾರ್ಯಾಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತವೆ.

• ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಇಲಾಖೆ
• ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಇಲಾಖೆ

ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು

ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಹಿಂದೆ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದವು, ಆದರೆ ಈಗ ಅವು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಂಡಿವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮತ್ತೊಂದು ಸಚಿವಾಲಯದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನ ಅಥವಾ ಹೊಸ ಸಚಿವಾಲಯಗಳಾಗಿ ವಿಭಜನೆಯಾಗುತ್ತದೆ.