ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)
ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯ (ಎಂಎಚ್ಎ) ಅಥವಾ ಗೃಹ ಇಲಾಖೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಇಲಾಖೆಯಾಗಿದ್ದು. ಭಾರತದ ಆಂತರಿಕ ಸಚಿವಾಲಯವಾಗಿ, ಇದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ದೇಶೀಯ ನೀತಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಸುತ್ತದೆ. ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯದ ನೇತೃತ್ವವನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವ ಅಮಿತ್ ಶಾ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. [೩]
 ಭಾರತದ ಲಾಂಛನ | |
 ಉತ್ತರ ಬ್ಲಾಕ್, ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವಾಲಯ ಭವನ | |
| ಸಚಿವಾಲಯ overview | |
|---|---|
| Formed | 15 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 |
| Jurisdiction |  ಭಾರತ ಗಣರಾಜ್ಯ |
| Headquarters | ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯ ಉತ್ತರ ಬ್ಲಾಕ್, ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವಾಲಯ ಭವನ, ರೆಸಿನಾ ಹಿಲ್ಸ್, ನವದೆಹಲಿ 28°36′50″N 77°12′32″E / 28.61389°N 77.20889°E |
| Annual budget | ₹೧,೬೭,೨೫೦ ಕೋಟಿ (ಯುಎಸ್$೩೭.೧೩ ಶತಕೋಟಿ) (2020-21 ಅಂ.)[೧] |
| Minister responsible | |
| Deputy Ministers responsible | |
| ಸಚಿವಾಲಯ executive |
|
| Child agencies |
|
| Website | Official Website |
ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯವು ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆ (ಐಪಿಎಸ್), ಡ್ಯಾನಿಪ್ಸ್ ಮತ್ತು ಡ್ಯಾನಿಕ್ಸ್‌ನ ಕೇಡರ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವಾಗಿದೆ. ಸಚಿವಾಲಯದ ಪೊಲೀಸ್- I ವಿಭಾಗವು ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕೇಡರ್ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವಾಗಿದೆ; ಆದರೆ, ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ವಿಭಾಗವು ಡ್ಯಾನಿಪ್ಸ್‌ನ ಆಡಳಿತ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ
ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಗೃಹ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಗೃಹ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಿರಿಯ ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತ ಸೇವೆ (ಐಎಎಸ್) ಅಧಿಕಾರಿ. ಎಂಎಚ್ಎ ಕೇಂದ್ರ ಕಛೇರಿಯು ಗೃಹ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಹುದ್ದೆಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, 2008 ರಿಂದ ಉನ್ನತೀಕರಣದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಯ ಒಬ್ಬ ಅಧಿಕಾರಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ / ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗೆ ಸಮಾನ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇನ್ನೂ ನಾಲ್ಕು ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [೪]
ಪ್ರಸ್ತುತ ಗೃಹ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಅಜಯ್ ಕುಮಾರ್ ಭಲ್ಲಾ . [೫]
| ಹೆಸರು | ಹುದ್ದೆ |
|---|---|
| ಅಜಯ್ ಕುಮಾರ್ ಭಲ್ಲಾ, ಐ.ಎ.ಎಸ್ | ಗೃಹ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ |
| ರೀನಾ ಮಿತ್ರ, ಐಪಿಎಸ್ | ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ (ಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತೆ) |
| ಬಿಪಿನ್ ಬಿಹಾರಿ ಮಲ್ಲಿಕ್, ಐಎಎಸ್ | ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ (ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ) |
| ಬಿ.ಆರ್.ಶರ್ಮಾ, ಐ.ಎ.ಎಸ್ | ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ (ಗಡಿ ನಿರ್ವಹಣೆ) |
| ರವೀಂದ್ರ ಪನ್ವಾ, ಐ.ಎ.ಎಸ್ | ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸಲಹೆಗಾರ |
| ಜೈದೀಪ್ ಗೋವಿಂದ್, ಐ.ಎ.ಎಸ್ | ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ (ಎಡಪಂಥೀಯ ಉಗ್ರವಾದ) |
| ಪ್ರವೀಣ್ ಕುಮಾರ್ ಶ್ರೀವಾಸ್ತವ, ಐ.ಎ.ಎಸ್ | ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ( ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರದೇಶಗಳು ) |
| ವಿ.ಕೆ.ಚೌಬೆ, ಐಸಿಎಎಸ್ | ಖಾತೆಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಮುಖ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಕ |
| ಸತ್ಪಾಲ್ ಚೌಹಾನ್, ಐಇಎಸ್ | ಹಿರಿಯ ಆರ್ಥಿಕ ಸಲಹೆಗಾರ |
ಕೇಂದ್ರ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆ (CAPF) ಮತ್ತು ದೇಶೀಯ ಗುಪ್ತಚರ ಸಂಸ್ಥೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಸಿಎಪಿಎಫ್ಗಳು, ಎನ್‌ಐಎ ಮತ್ತು ಐಬಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ನೇರವಾಗಿ ಗೃಹ ಸಚಿವರಿಗೆ ವರದಿ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ . CAPFನ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ (ಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತಾ) ಹಾಗೂ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ / ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ (ಗಡಿ ನಿರ್ವಹಣೆ) ವರದಿ ಮಾಡಬಹುದು.
| ಹುದ್ದೆ | |
|---|---|
| ಅರವಿಂದ್ ಕುಮಾರ್, ಐಪಿಎಸ್ [೬] | ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು, ಗುಪ್ತಚರ ಬ್ಯೂರೋ |
| ರಾಜೀವ್ ರೈ ಭಟ್ನಾಗರ್, ಐಪಿಎಸ್ | ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು, ಕೇಂದ್ರ ಮೀಸಲು ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆ |
| ಶ್ರೀ ವಿ.ಕೆ.ಜೌಹರಿ, ಐಪಿಎಸ್ | ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು, ಗಡಿ ಭದ್ರತಾ ಪಡೆ |
| ರಾಜೇಶ್ ರಂಜನ್, ಐಪಿಎಸ್ | ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು, ಕೇಂದ್ರ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಭದ್ರತಾ ಪಡೆ |
| ಎಸ್.ಎಸ್.ದೇಸ್ವಾಲ್, ಐಪಿಎಸ್ | ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು, ಸಶಸ್ತ್ರ ಸೀಮಾ ಬಲ |
| ಆರ್.ಕೆ.ಪಚ್ನಂದಾ, ಐ.ಪಿ.ಎಸ್ | ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು, ಇಂಡೋ-ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಗಡಿ ಪೊಲೀಸ್ |
| ಸುದೀಪ್ ಲಖ್ತಾಕಿಯಾ, ಐಪಿಎಸ್ | ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿ |
| ವೈ.ಸಿ. ಮೋದಿ, ಐಪಿಎಸ್ | ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತನಿಖಾ ಸಂಸ್ಥೆ |
ಸಂಸ್ಥೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಇಲಾಖೆಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿರಾಜ್ಯಗಳ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಧಕ್ಕೆ ಮಾಡದೆ ಭದ್ರತೆ, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಗೃಹ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯವು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಮಾನವಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸಿನ ನೆರವು, ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯವು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: [೭]
ಗಡಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ಇಲಾಖೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಗಡಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ಇಲಾಖೆ, ಕರಾವಳಿ ಗಡಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಗಡಿಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ.
ಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತಾ ಇಲಾಖೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತಾ ಇಲಾಖೆ, ಪೊಲೀಸ್, ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಸತಿಯೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವುದು.
ಜಮ್ಮು, ಕಾಶ್ಮೀರ ಮತ್ತು ಲಡಾಖ್ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಇಲಾಖೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಜಮ್ಮು, ಕಾಶ್ಮೀರ ಮತ್ತು ಲಡಾಖ್ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಇಲಾಖೆ, ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ಜಮ್ಮು, ಕಾಶ್ಮೀರ ಮತ್ತು ಲಡಾಖ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವಾಲಯದ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ.
ಗೃಹ ಇಲಾಖೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಮತ್ತು ಉಪ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಧಿಸೂಚನೆ, ಪ್ರಧಾನಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಮಂತ್ರಿಗಳ ನೇಮಕಾತಿ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವುದು.
ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷಾ ಇಲಾಖೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷಾ ಕಾಯ್ದೆ, 1963 ರ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವುದು.
ರಾಜ್ಯಗಳ ಇಲಾಖೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಕೇಂದ್ರ-ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರ ಸಂಬಂಧಗಳು, ಅಂತರ-ರಾಜ್ಯ ಸಂಬಂಧಗಳು, ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಪಿಂಚಣಿಯೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವುದು.
ವಿಭಾಗಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿವಿಶೇಷ ಇಲಾಖೆಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸದೆ ಇವು ಸಚಿವಾಲಯದ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿವೆ. [೮]
ಆಡಳಿತ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಎಲ್ಲಾ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಜಾಗರೂಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು, ಸಚಿವಾಲಯದ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳ ನಡುವೆ ಕೆಲಸ ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ಹಕ್ಕು ಕಾಯ್ದೆ 2005 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವ ಮಾಹಿತಿಯ ಅನುಸರಣೆ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ, ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ಪ್ರಿಡೆನ್ಸ್, ಪದ್ಮ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು, ಶೌರ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು, ಜೀವ ರಕ್ಷಾ ಪದಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಧ್ವಜ, ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆ, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರ ಲಾಂಛನ ಮತ್ತು ಸಚಿವಾಲಯದ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆ.
ಗಡಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಡಿಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ದೇಶದ ಆಡಳಿತ, ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ, ಭದ್ರತೆ, ಗುಪ್ತಚರ, ಕಾನೂನು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳ ಸಮನ್ವಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳು, ರಸ್ತೆ / ಫೆನ್ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಗಡಿಗಳ ಪ್ರವಾಹದ ಬೆಳಕು ಮುಂತಾದ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ರಚನೆ, ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಪೈಲಟ್ ಯೋಜನೆ ಉದ್ದೇಶ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ ಮತ್ತು ಕರಾವಳಿ ಭದ್ರತೆ.
ಕೇಂದ್ರ-ರಾಜ್ಯ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಂತಹ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಕೆಲಸ, ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ನೇಮಕ, ಹೊಸ ರಾಜ್ಯಗಳ ರಚನೆ, ರಾಜ್ಯಸಭೆ / ಲೋಕಸಭೆಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗಳು, ಅಂತರ ರಾಜ್ಯ ಗಡಿ ವಿವಾದಗಳು, ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ಅಪರಾಧ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅತಿಯಾಗಿ ನೋಡುವುದು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೇಂದ್ರ-ರಾಜ್ಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಈ ವಿಭಾಗವು ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ., ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ನಿಯಮವನ್ನು ಹೇರುವುದು ಮತ್ತು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ಅಪರಾಧ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಸಿಸಿಟಿಎನ್‌ಎಸ್) ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲಸ ಇತ್ಯಾದಿಗಳು.
ಸಮನ್ವಯ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಸಚಿವಾಲಯದೊಳಗಿನ ಸಮನ್ವಯ ಕಾರ್ಯಗಳು, ಸಂಸದೀಯ ವಿಷಯಗಳು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳು (ಪಿಜಿಗಳು), ಸಚಿವಾಲಯದ ವಾರ್ಷಿಕ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಟಣೆ, ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ, ಸಚಿವಾಲಯದ ವಾರ್ಷಿಕ ಕ್ರಿಯಾ ಯೋಜನೆ, ಸಚಿವಾಲಯದ ವರ್ಗೀಕೃತ ಮತ್ತು ವರ್ಗೀಕರಿಸದ ದಾಖಲೆಗಳ ಪಾಲನೆ, ಆಂತರಿಕ ಕಾರ್ಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳು, ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ / ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡ ಮತ್ತು ವಿಕಲಾಂಗ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ವಿವಿಧ ವರದಿಗಳು. .
ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಪತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ವಿಪತ್ತುಗಳಿಗೆ ( ಬರ ಮತ್ತು ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ) ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ, ಪರಿಹಾರ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧತೆಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿ. ಶಾಸನ, ನೀತಿ, ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವೃದ್ಧಿ, ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ, ತಗ್ಗಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಪುನರ್ವಸತಿಗೂ ಈ ವಿಭಾಗ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
ಹಣಕಾಸು ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಸಮಗ್ರ ಹಣಕಾಸು ಯೋಜನೆಯಡಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಬಜೆಟ್ಟನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು ಈ ವಿಭಾಗದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿದೆ.
ವಿದೇಶಾಂಗ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಈ ವಿಭಾಗವು ವೀಸಾ, ವಲಸೆ, ಪೌರತ್ವ, ಭಾರತದ ಸಾಗರೋತ್ತರ ಪೌರತ್ವ, ವಿದೇಶಿ ಕೊಡುಗೆ ಸ್ವೀಕಾರ ಮತ್ತು ಆತಿಥ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ.
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಸತಿ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಈ ವಿಭಾಗವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಪಿಂಚಣಿ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ / ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ವಲಸೆ ಬಂದವರ ಪುನರ್ವಸತಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಮತ್ತು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ನಿರಾಶ್ರಿತರಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ಒದಗಿಸುವ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವೈರಿ ಸಂಪತ್ತಿ‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮತ್ತು ಇವಾಕ್ಯೂ ಪ್ರಾಪರ್ಟೀಸ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಉಳಿದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಈ ವಿಭಾಗ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯ್ದೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಏಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ.
ಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತಾ ವಿಭಾಗ- I.
ಬದಲಾಯಿಸಿಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ, ವಿವಿಧ ಗುಂಪುಗಳು / ಉಗ್ರಗಾಮಿ ಸಂಘಟನೆಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರ ವಿರೋಧಿ ಮತ್ತು ವಿಧ್ವಂಸಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ, ಭದ್ರತಾ ಅನುಮತಿಗಳು, ಐಎಸ್‌ಐ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಗೃಹ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ -ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಮಾದಕವಸ್ತು ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆ ಕುರಿತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದೊಂದಿಗೆ ಮಾತುಕತೆ ಸಂಯೋಜಿತ ಸಂವಾದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾದ ಸೈಬರ್ ಸಮನ್ವಯ ಕೇಂದ್ರ (ಸೈಕಾರ್ಡ್) https://cycord.gov.in ವಿಭಾಗದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೈಬರ್ ಅಪರಾಧ, ಸೈಬರ್ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಸೈಬರ್ ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ಕಾರ್ಯಗಳ ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್‌ಇಎಗಳಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದೆ.
ಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತಾ ವಿಭಾಗ- II
ಬದಲಾಯಿಸಿವಿಭಾಗವು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ಫೋಟಕಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ; ಅಪರಾಧ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಕಾನೂನು ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ವಿನಂತಿಯ ಪತ್ರಗಳು; ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯ್ದೆ, 1980 ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳು; ನಾರ್ಕೋಟಿಕ್ಸ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಬ್ಯೂರೋದ ಆಡಳಿತ; ಭಯೋತ್ಪಾದಕ, ಕೋಮು ಮತ್ತು ನಕ್ಸಲ್ ಹಿಂಸಾಚಾರಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾದವರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ನೆರವು ನೀಡುವುದು; ಸಂಸದರ ಸವಲತ್ತು ಉಲ್ಲಂಘನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿ ವಿಷಯಗಳು.
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಈ ವಿಭಾಗವ ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 370 ನೇ ವಿಧಿ ಮತ್ತು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಾಮಾನ್ಯ ನೀತಿ ವಿಷಯಗಳು ಮತ್ತು ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ / ಉಗ್ರಗಾಮಿತ್ವ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಜಂಡ್ಕೆಗಾಗಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯೂ ಇದೆ.
ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಭಾರತೀಯ ದಂಡ ಸಂಹಿತೆ (ಐಪಿಸಿ), ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರೊಸೀಜರ್ ಕೋಡ್ (ಸಿಆರ್ಪಿಸಿ) ಮತ್ತು ವಿಚಾರಣಾ ಆಯೋಗದ ಶಾಸಕಾಂಗ ಅಂಶಗಳು. ಇದು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಸಂವಿಧಾನದಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಒಪ್ಪಿಗೆ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೊದಲು ಹಿಂದಿನ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಪಿಂಚಣಿ, ಸಂವಿಧಾನದ 72 ನೇ ಪರಿಚ್ಛೇದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕರುಣ ಅರ್ಜಿಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ.
ಎಡಪಂಥೀಯ ಉಗ್ರಗಾಮಿ ವಿಭಾಗ.
ಬದಲಾಯಿಸಿಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಡಪಂಥೀಯ ಉಗ್ರವಾದದ ನಿಯಂತ್ರಣ, ನಕ್ಸಲಿಸಂ ಮತ್ತು ಮಾವೋವಾದ .
ಈಶಾನ್ಯ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಈ ವಿಭಾಗ ಈಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ, ದಂಗೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳು ಮತ್ತು ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ವಿವಿಧ ಉಗ್ರಗಾಮಿ ಗುಂಪುಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸುತ್ತದೆ.
ಪೊಲೀಸ್ ವಿಭಾಗ -1
ಬದಲಾಯಿಸಿವಿಭಾಗ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆ (ಐಪಿಎಸ್) ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕೇಡರ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮೆರಿಟೋರಿಯಸ್ / ಡಿಸ್ಟಿಂಗ್ವಿಶ್ಡ್ ಸರ್ವಿಸ್ ಮತ್ತು ಶೌರ್ಯ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಗೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪೊಲೀಸ್ ಪದಕಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ.
ಪೊಲೀಸ್ ವಿಭಾಗ- II
ಬದಲಾಯಿಸಿಈ ವಿಭಾಗ ಬಿಎಸ್ಎಫ್ ಏರ್ ವಿಂಗ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆಗಳಿಗೆ (ಸಿಎಪಿಎಫ್) ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನೀತಿ, ಸಿಬ್ಬಂದಿ, ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ (ನಿಯೋಜನೆ ಸೇರಿದಂತೆ) ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸಿನ ವಿಷಯಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಮತ್ತು ನಿವೃತ್ತ ಸಿಎಪಿಎಫ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳ ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಯುಎನ್ ಶಾಂತಿಪಾಲನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಯೋಜನೆಗೂ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಇದು ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ.
ಪೊಲೀಸ್ ಆಧುನೀಕರಣ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಈ ವಿಭಾಗ ರಾಜ್ಯ ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆಗಳ ಆಧುನೀಕರಣ, ಕೇಂದ್ರ ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆಗಳ ಆಧುನೀಕರಣ, ಪೊಲೀಸ್ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸ್ ಧ್ಯೇಯಕ್ಕಾಗಿ ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು / ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು.
ನೀತಿ ಯೋಜನೆ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತಾ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನೀತಿ ಸೂತ್ರೀಕರಣ, ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ನಿಗ್ರಹದ ಬಗ್ಗೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಹಕಾರ, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಒಪ್ಪಂದಗಳು, ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ನೆರವು ಒಪ್ಪಂದಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕೆಲಸದ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಈ ವಿಭಾಗ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ವಿಭಾಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ದೆಹಲಿಯನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಸಕಾಂಗ ಮತ್ತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಈ ವಿಭಾಗವು ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ - ಗೋವಾ - ಮಿಜೋರಾಂ - ಕೇಂದ್ರಾ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ - ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತ ಸೇವೆ (ಐಎಎಸ್), ಭಾರತೀಯ ಅರಣ್ಯ ಸೇವೆ (ಐಎಫ್‌ಎಸ್ / ಐಎಫ್‌ಒಎಸ್), ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆ (ಐಪಿಎಸ್) ದೆಹಲಿ, ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್ ದ್ವೀಪಗಳ ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆ (ಡಾನಿಕ್ಸ್) / ದೆಹಲಿ, ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್ ದ್ವೀಪಗಳ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆ (ಡ್ಯಾನಿಪ್ಸ್). ಇದಲ್ಲದೆ, ಯುಟಿಗಳಲ್ಲಿನ ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಸಹ ಇದು ಹೊಂದಿದೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ https://www.thehindu.com/business/budget/budget-2020-big-jump-in-allocation-to-mha-with-a-separate-fund-for-jk/article30713691.ece
- ↑ ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ ೨.೩ ೨.೪ "ORGANIZATIONAL CHART OF MINISTRY OF HOME AFFAIRS" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. November 30, 2017. Archived from the original (PDF) on 11 September 2017. Retrieved January 17, 2018.
- ↑ "About the ministry | Ministry of Home Affairs | GoI". mha.gov.in. Retrieved 2020-02-09.
- ↑ "ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2020-03-05. Retrieved 2020-07-21.
- ↑ "ajay-bhalla-to-be-new-home-secretary". thehindu. Retrieved 25 July 2019.
- ↑ "Dineshwar Sharma appointed new Intelligence Bureau Director". India Today. Retrieved 13 December 2013.
- ↑ "Departments Of MHA | Ministry of Home Affairs | GoI". mha.gov.in. Retrieved 2020-02-09.
- ↑ "Divisions of MHA". Ministry of Home Affairs, Government of India. Archived from the original on 17 January 2018. Retrieved January 17, 2018.