ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯವಹಾರ, ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಚಿವಾಲಯ
ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯವಹಾರ, ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಚಿವಾಲಯವು ಭಾರತದ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಚಿವಾಲಯವಾಗಿದೆ . ಸಚಿವಾಲಯವು ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸಚಿವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಚಿವ ರಾಮ್ ವಿಲಾಸ್ ಪಾಸ್ವಾನ್ . [೧]
 ಭಾರತದ ಲಾಂಛನ | |
 ದಕ್ಷಿಣ ಬ್ಲಾಕ್, ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಸಚಿವಾಲಯ | |
| Agency overview | |
|---|---|
| Formed | 2 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್1946 |
| Jurisdiction | ಭಾರತ ಗಣರಾಜ್ಯ |
| Headquarters | ಸಂಸತ್ ಭವನ, ನವದೆಹಲಿ |
| Ministers responsible |
|
ಇಲಾಖೆಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಇಲಾಖೆ ಎಂದು ಎರಡು ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಇಲಾಖೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಇಲಾಖೆಯ ಉದ್ದೇಶಗಳು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು:-
- ರೈತರಿಗೆ ಸಂಭಾವನೆ ದರಗಳು.
- ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಸಮಂಜಸವಾದ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುವುದು.
ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಭಾರತೀಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಪಿಡಿಎಸ್) ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಭಾರತದ ಬಡವರಿಗೆ ಸಬ್ಸಿಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರವನ್ನು ವಿತರಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಸರಕುಗಳಲ್ಲಿ ಗೋಧಿ, ಅಕ್ಕಿ, ಸಕ್ಕರೆ ಮತ್ತು ಸೀಮೆಎಣ್ಣೆ ಸೇರಿವೆ . ಹೆಚ್ಚಿದ ಬೆಳೆ ಇಳುವರಿಯಿಂದ ( ಹಸಿರು ಕ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಋತುಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ) ಆಹಾರದ ಹೆಚ್ಚುವರಿವನ್ನು ಆಹಾರ ನಿಗಮ ಕಾಯ್ದೆ 1964 ರಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಭಾರತದ ಆಹಾರ ನಿಗಮವು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಕೃಷಿ ಬೆಲೆ ಬೆಂಬಲ, ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು, ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಸಂರಕ್ಷಣೆ, ಅಂತರರಾಜ್ಯ ಚಳುವಳಿ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆಗಾಗಿ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನೀತಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಪಿಡಿಎಸ್ ಸುಮಾರು 478,000 ನ್ಯಾಯೋಚಿತ ಬೆಲೆ ಅಂಗಡಿಗಳ (ಎಫ್‌ಪಿಎಸ್) ಜಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಬಹುಶಃ ಇದು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವಿತರಣಾ ಜಾಲವಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.
ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಇಲಾಖೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಗ್ರಾಹಕ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳು, ಬೆಲೆ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ, ಅಗತ್ಯ ಸರಕುಗಳ ಲಭ್ಯತೆ, ಗ್ರಾಹಕರ ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಶಾಸನಬದ್ಧ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾದ ಭಾರತೀಯ ಮಾನಕ ಬ್ಯೂರೋ (ಬಿಐಎಸ್) ಮತ್ತು ತೂಕ ಮತ್ತು ಅಳತೆಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಇಲಾಖೆ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. [೨]
ಇಲಾಖೆಯು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ: [೨]
- ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪರೀಕ್ಷಣಾ ಘಟಕ
- ತೂಕ ಮತ್ತು ಅಳತೆಗಳ ಮಾನದಂಡಗಳು
- ಭಾರತೀಯ ಮಾನಕ ಬ್ಯೂರೋ
- ಗ್ರಾಹಕ ಸಹಕಾರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು
- ಫಾರ್ವರ್ಡ್ ಮಾರ್ಕೆಟ್ಸ್ ಕಮಿಷನ್, ಮುಂಬೈ
- ಬೆಲೆಗಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯ ವಸ್ತುಗಳ ಲಭ್ಯತೆ
- ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯ್ದೆ, 1986
- ಗ್ರಾಹಕ ಕಲ್ಯಾಣ ನಿಧಿ
- ಆಂತರಿಕ ವ್ಯಾಪಾರ
- ಅಂತರ-ರಾಜ್ಯ ವ್ಯಾಪಾರ: ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಿದ್ಧತೆಗಳು (ಅಂತರ-ರಾಜ್ಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ) ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆ, 1955 (1955 ರಲ್ಲಿ 39).
- ಭವಿಷ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ನಿಯಂತ್ರಣ: ಫಾರ್ವರ್ಡ್ ಕಾಂಟ್ರಾಕ್ಟ(ರೆಗ್ಯುಲೇಷನ್ಸ್) ಆಕ್ಟ, 1952 (1952 ರ 74).
ಇಲಾಖೆಯು ಆಹಾರ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲ ಜನರ ಆಹಾರ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಕಡೆಗೆ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಘನತೆ, ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ, ಗೋಚರತೆ, ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ಬದಲಾದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು ಈ ಉದ್ದೇಶ.
ಮಂತ್ರಿಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ| ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯವಹಾರ, ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಚಿವಾಲಯ | ||||
| 1 | ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು | 15 ಆಗಸ್ಟ್ 1945 | 15 ಆಗಸ್ಟ್ 1946 | |
| 2 | ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್ | 15 ಆಗಸ್ಟ್ 1946 | 11 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 | |
| 3 | ಲಾರ್ಡ್ ವೇವೆಲ್ | 11 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 | 15 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 | |
| 4 | ವಲ್ಲಭಭಾಯಿ ಪಟೇಲ್ | .jpg)
|
15 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 | 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1947 |
| 5 | ಸೈಯದ್ ಅಲಿ ಜಹೀರ್ | 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1947 | 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1948 | |
| 6 | ಲಾರ್ಡ್ ಮೌಂಟ್ ಬ್ಯಾಟನ್ | 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1948 | 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1949 | |
| 7 | ಲಾರ್ಡ್ ಪೆಥಿಕ್-ಲಾರೆನ್ಸ್ | 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1949 | 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1950 | |
| 1 | ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು | 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1950 | 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1961 | |
| 8 | ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ | 1 ಮಾರ್ಚ್ 1961 | 21 ಮಾರ್ಚ್ 1961 | |
| 9 | ವಿಲಿಯಂ ಹರೇ | 21 ಮಾರ್ಚ್ 1961 | ಮಾರ್ಚ್ 25
1962 | |
| 10 | ಗುಲ್ಜಾರಿಲಾಲ್ ನಂದಾ | ಮಾರ್ಚ್ 25
1962 |
21 ಮಾರ್ಚ್ 1967 | |
| 11 | ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ | 
|
21 ಮಾರ್ಚ್ 1967 | 6 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1969 |
| 12 | ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ | 6 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1969 | 6 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1969 | |
| 13 | ಚರಣ್ ಸಿಂಗ್ | 6 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1969 | 24 ಮಾರ್ಚ್ 1970 | |
| 14 | ಬಿ.ಡಿ ಜಟ್ಟಿ | 24 ಮಾರ್ಚ್ 1970 | 24 ಮಾರ್ಚ್ 1971 | |
| 15 | ನೀಲಂ ಸಂಜೀವ ರೆಡ್ಡಿ | 24 ಮಾರ್ಚ್ 1971 | 24 ಮಾರ್ಚ್ 1975 | |
| 16 | ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಹಿದಾಯತುಲ್ಲಾ | 24 ಮಾರ್ಚ್ 1975 | 24 ಮಾರ್ಚ್ 1977 | |
| 17 | ಜಗಜೀವನ್ ರಾಮ್ | 24 ಮಾರ್ಚ್ 1977 | 28 ಜುಲೈ 1979 | |
| 18 | ಯಶವಂತರಾವ್ ಚವಾಣ್ | .jpg)
|
28 ಜುಲೈ 1979 | 1980 |
| 19 | ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ | 1980 | 1982 | |
| 20 | ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ | 2 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1989 | 21 ಜೂನ್ 1991 | |
| 21 | ವಿಶ್ವನಾಥ್ ಪ್ರತಾಪ್ ಸಿಂಗ್ | 21 ಜೂನ್ 1991 | 5 ಫೆಬ್ರವರಿ 1999 | |
| 22 | ಲಾಲ್ ಕೃಷ್ಣ ಅಡ್ವಾಣಿ | 
|
5 ಫೆಬ್ರವರಿ 1999 | 2001 |
| 23 | ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ | 2001 | 2002 | |
| 24 | ಶರದ್ ಯಾದವ್ | 2002 | 15 ಮೇ 2004 | |
| 25 | ಶರದ್ ಪವಾರ್ | 15 ಮೇ 2004 | 2014 | |
| 26 | ರಾಮ್ ವಿಲಾಸ್ ಪಾಸ್ವಾನ್ | 2014 | ||
ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರು
ಬದಲಾಯಿಸಿ| ಕ್ರ.ಸಂ. | ಹೆಸರು | ಇಂದ | ಗೆ |
|---|---|---|---|
| 1 | ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು | 1947 | 1948 |
| 2 | ಎಡ್ವಿನಾ ಮೌಂಟ್ ಬ್ಯಾಟನ್ | 1948 | 1952 |
| 3 | ಪೆಟ್ರೀಷಿಯಾ ನ್ಯಾಚ್‌ಬುಲ್ , | 1955 | 1957 |
| 4 | ಲೇಡಿ ಪಮೇಲಾ ಹಿಕ್ಸ್ | 1957 | 1962 |
| 5 | ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ | 1962 | 1966 |
| 6 | ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಹಿದಾಯತುಲ್ಲಾ | 1970 | 1974 |
| 7 | ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ | ಡಿಸೆಂಬರ್ 21, 1974 | ಮಾರ್ಚ್ 24, 1977 |
| 8 | ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ | 1977 | 1982 |
| 9 | ಜಾನಕಿ ವೆಂಕಟರಮಣ | 1982 | 1984 |
| 10 | ಸೋನಿಯಾ ಗಾಂಧಿ | 1985 | 1987 |
| 11 | ಸೀತಾ ಕುಮಾರಿ | 1987 | 1990 |
| 12 | ಇಳಾ ಪಂತ್ | 1987 | 1989 |
| 13 | ಚಂದ್ರ ಶೇಖಾ ಸಿಂಗ್ | 21 ನವೆಂಬರ್ 1990 | 26 ಜೂನ್ 1991 |
| 14 | ಪುಷ್ಪಾ ಷಾ | 26 ಜೂನ್ 1991 | 6 ಮಾರ್ಚ್ 1993 |
| 15 | ವಿಮಲಾ ಶರ್ಮಾ | 6 ಮಾರ್ಚ್ 1993 | 16 ಮೇ 1996 |
| 16 | ಲಾಲ್ ಕೃಷ್ಣ ಅಡ್ವಾಣಿ | 16 ಮೇ 1996 | 1 ಜೂನ್ 1996 |
| 17 | ಮಾಯಾವತಿ | 1 ಜೂನ್ 1996 | 19 ಮಾರ್ಚ್ 1998 |
| 18 | ಲಾಲ್ ಕೃಷ್ಣ ಅಡ್ವಾಣಿ | 1998 | 2001 |
| 19 | ಕಾಂತಿಲಾಲ್ ಭೂರಿಯಾ | 2001 | 2004 |
| 20 | ಸುವ್ರಾ ಮುಖರ್ಜಿ | 22 ಮೇ 2004 | 29 ಜನವರಿ 2006 |
| 21 | ಲಾಲ್ ಕೃಷ್ಣ ಅಡ್ವಾಣಿ | 1
ಜನವರಿ 2006 |
1 ಜನವರಿ 2006 |
| 22 | ರೇಣುಕಾ ಚೌಧರಿ | 1 ಜನವರಿ 2006 | 22 ಮೇ 2009 |
| 23 | ಕೆ.ವಿ.ಥಾಮಸ್ | 22 ಮೇ 2009 | 22 ಮೇ 2014 |
| 24 | ರಾವಸಾಹೇಬ್ ದಾನ್ವೆ | 22 ಮೇ 2014 | 31 ಮೇ 2019 |
| 25 | ರಾವಸಾಹೇಬ್ ದಾನ್ವೆ | 31 ಮೇ 2019 | ಸ್ಥಾನಿಕ |
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯವಹಾರ, ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಚಿವಾಲಯ
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 2012-10-08. Retrieved 2018-09-21.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ ೨.೦ ೨.೧ "Dept of Consumer Affairs - Overview". Dept of Consumer Affairs. Archived from the original on 12 December 2012. Retrieved 4 January 2013.