ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆ

Hassan

ಹಾಸನ
Hassan ಹಾಸನ
district ಜಿಲ್ಲೆ
ದೇಶ	ಭಾರತ
ರಾಜ್ಯ	ಕರ್ನಾಟಕ
ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯಸ್ಥಳ	ಹಾಸನ
ತಾಲೂಕು	ಹಾಸನ, ಹೊಳೆನರಸೀಪುರ, ಅರಕಲಗೂಡು, ಸಕಲೇಶಪುರ, ಬೇಲೂರು, ಆಲೂರು, ಅರಸೀಕೆರೆ, ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ
ಸರ್ಕಾರ
• ಲೋಕಸಭೆ	ಹರದನಹಳ್ಳಿ ದೊಡ್ಡೇಗೌಡ ದೇವೆಗೌಡ
ಭಾಷೆ
• ಅಧೀಕೃತ	ಕನ್ನಡ
ಸಮಯ ವಲಯ	ಯುಟಿಸಿ+೫:೩೦
ದೂರವಾಣಿ	೦೮೧೭೨
ವಾಹನ ನೋಂದಣಿ	ಕೆಎ-೧೩ಹಾಸನ ಕೆಎ-೪೬ಸಕಲೇಶಪುರ ಕೆಎ-೭೭ಹೊಳೆನರಸೀಪುರ
ಜಾಲತಾಣ	www.hassan.nic.in

ಹಾಸನವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಸ್ಥಾನ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ವಿಸ್ತಾರದ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಮತ್ತು ಬಲಿಷ್ಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಹೊಯ್ಸಳರು ತಮ್ಮ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತದ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಾನವನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಲೂರು ಅವರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಮುಂದೆ ಅವರು ೧೦೦೦ - ೧೩೩೪ರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಹಳೇಬೀಡಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇಂದು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯು ತನ್ನ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅನೇಕ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೫೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳ ಆಗರಗಳು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.

ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉಪಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಇಂಡಿಯನ್ ಸ್ಪೇಸ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ Archived 2009-06-19 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. ನ ಮಾಸ್ಟರ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಕೇಂದ್ರ ಹಾಸನದಲ್ಲಿದೆ.

ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ 1246 ತ್ರಿಕೂಟ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ನುಗ್ಗೇಹಳ್ಳಿ

ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, 1117 ಒರ್ನೇಟ್ ಕಂಬಗಳು ಬೇಲೂರು

ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಕ್ಷೆ

ಇತಿಹಾಸ

ಹಾಸನವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಸ್ತಾನ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಆಳ್ವಿಕೆಯನೊಳಗೊಂಡು ಮತ್ತು ಬಲಿಷ್ಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಹೊಯ್ಸಳ ರು ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತದ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಾನವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಇಂದು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಗಿದೆ.

* ಬಡವರ ಊಟಿ, ಮಲೆನಾಡಿನ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು, ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳ ಬೀಡು, ಹೊಯ್ಸಳರ ನಾಡು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉಪಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಇಂಡಿಯನ್ ಸ್ಪೇಸ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಆರ್ಗ ನೈಸೇ ಶನ್ ನ ಮಾಸ್ಟರ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಪೆಸಿಲಿಟಿ ಕೂಡ iಲ್ಲೇ ಇರುವುದು.

ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸ

ಗೊಮ್ಮಟೇಶ್ವರ, ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ

ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿ ದೇವಾಲಯ 1113 ಚತುಷ್ಕೂಟ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ದೊಡ್ಡಗದ್ದವಳ್ಳಿ

ಕ್ರಿಸ್ತ ಶಕ ೩೦೦ ರಲ್ಲಿ ಹಾಸನವು ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು.. ಜೈನ ಮುನಿ ಭದ್ರಬಾಹುವು ಕ್ರಿಸ್ತ ಶಕ ೩ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಿಂದ ಆಗಮಿಸಿದನು. ಕೆಲವು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಶೋಕನ ಅಜ್ಜ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ ಮೌರ್ಯನು ಯತಿ ಭದ್ರಬಾಹು ಮತ್ತು ಆವರ ಶಿಷ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳಕ್ಕೆ ಬಂದು ಗತಿಸಿದರು ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ರಾಜ ಅಶೋಕನ ಮೊಮ್ಮಗನು ಆಗಮಿಸಿದ್ದನು ಎಂದೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ ಬಸದಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಒಂದು ಬಸದಿ ಅಥವಾ ಸ್ಮಾರಕವು ಇಂದಿಗೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ ಮೌರ್ಯನ ವಂಶಾವಳಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಸತ್ಯ ವಿಷಯಗಳು ಏನೇ ಇದ್ದರೂ ಇದು ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳವು ಹದಿನೇಳು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಜೈನರ ಶ್ರದ್ಧಾ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಮಧ್ಯಯುಗ

ಸದಾಶಿವ ದೇವಾಲಯ 1246, ಏಕಕೂಟ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ನುಗ್ಗೇಹಳ್ಳಿ

ನಂತರ ಹಾಸನವು ತಲಕಾಡು ಗಂಗ ರಾಜವಂಶದ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಗಂಗರು ೩೫೦-೫೫೦ ನೆ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಆಳಿದರು. ನಂತರ ಚಾಲುಕ್ಯರು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಸಾಮಂತರು ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ೧೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಜೈನ ಸ್ಮಾರಕಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಗೋಮಟೇಶ್ವರ ವಿಗ್ರಹವು ಐವತ್ತೇಳು ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಏಕಶಿಲೆಯ ವಿಗ್ರಹವು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಸ್ಮಾರಕಗಳನ್ನು ಗಂಗರ ದಂಡ ನಾಯಕ ಚಾಮುಂಡರಾಯನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು.

ಗಂಗರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ ಪ್ರಮುಖ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಇಂದು ಇದು ದೊಡ್ಡ ಪುರಾತತ್ವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಒಂದು ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಪಟ್ಟಣದ ಹೆಸರು "ಶ್ರವಣ ಅಥವಾ ಶ್ರಮಣ" ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಶ್ರವಣ ಅಥವಾ ಶ್ರಮಣ ಎಂದರೆ ಜೈನ ಸಂನ್ಯಾಸಿ ಎಂದರ್ಥ ಮತ್ತು ಬೆಳಗೊಳ ಅಥವಾ ಬಿಳಿಯ ಕೊಳ ಎಂದರೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಶುಭ್ರ ಬಿಳಿಯ ಬಣ್ಣದ ಕೊಳ ಎಂದರ್ಥ. ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ ಸುತ್ತುಮುತ್ತಲೂ ಸುಮಾರು ೮೦೦ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ೮೦ ಶಾಸನಗಳು ಹೊಯ್ಸಳರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲ ೬೦೦ - ೧೮೩೦ ಸಿಇ ಗೆ ಸಂಬಂಧ ಪಟ್ಟಿವೆ. ಈ ಶಾಸನಗಳು ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಬಹಳ ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಬರಿಯ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಇತಿಹಾಸ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಆಳಿದ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೂ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳು ಕನ್ನಡ, ಸಂಸ್ಕೃತ, ತಮಿಳು, ಮರಾಠಿ, ಮಾರ್ವಾಡಿ ಮತ್ತು ಮಹಾಜನಿ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಆಳಿದ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿಶೇಷತೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಾ ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಆಶ್ರಯವು ಮಧ್ಯಯುಗದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು ಎಂಬ ಅಂಶದ ಮೇಲೆ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ.

೧೦೦೦ ಸಿಇ. ಸುತ್ತ, ಚೋಳರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸೋಲು ಅನುಭವಿಸಿದ ಗಂಗಾ ವಂಶಾವಳಿಯ ಗಂಗಾವತಿ (ಕರ್ನಾಟಕ ದಕ್ಷಿಣ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು) ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಕಣ್ಮರೆಯಾದವು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದೆ ೧೩೩೪ ರವರೆಗೆ ಸಿಇ, ಹೊಯ್ಸಳರು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಅವಸಾನದ ನಂತರ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವನತಿಯ ನಂತರ, ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು.

ಹೊಯ್ಸಳರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಲ್ನಾಡು ಪ್ರದೇಶದ ಜಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಂಗಡಿ ಎಂಬ ಸ್ಥಳದ ಮೂಲದ ಒಂದು ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಜನಾಂಗವು ಪ್ರಬಲ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿತ್ತು. ಈ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಜನರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಹಾಸನ ತನ್ನ ಖ್ಯಾತಿಯ ಉತ್ತುಂಗ ತಲುಪಿತ್ತು. ಈಗಲೂ ಸುಮಾರು ಐವತ್ತು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ಉದ್ದಗ್ಗಲಕ್ಕೂ ಹರಡಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿರುವ ಅನೇಕ ಶಾಸನಗಳು ಕಳೆದುಹೋದ ಕಾಲದ ಒಂದು ವೈಭವದ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಸಂಪುಟಗಳಷ್ಟು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. ಹೊಯ್ಸಳರ ಆಡಳಿತದ ವಿವರಣೆ, ಭೂ ಸುಧಾರಣೆ, ತೆರಿಗೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಎಂದು ಅನೇಕ ವಿಷಯಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ.

ಕುರುಬ / ಯಾದವ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುವ ಹೊಯ್ಸಳರು, ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರಾದ ಗಂಗರ ಜೊತೆ ಸೇರಿದರು. ಇವರು ಈ ಮೊದಲು ಸುಮಾರು ೧೦೦೦ - ೧೧೫೦ ಸಿಇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣಿಯ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಅಧೀನರಾಗಿದ್ದರು. ಕಲ್ಯಾಣಿಯ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಅವನತಿಯ ನಂತರ ಹಾಗೂ ಹೊಯ್ಸಳರಿಗೆ ಅಧೀನರಾಗಿದ್ದ ಸಾಮಂತರ ಬಿಡುಗಡೆಗಾಗಿ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನ ನಿರಂತರ ಹೋರಾಟದ ಫಲವಾಗಿ ಹೊಯ್ಸಳರು "ಸ್ವತಂತ್ರ" ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ೧೨ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಪಡೆದರು. ಬಿಟ್ಟಿದೇವನೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಮೂಲತಃ ಜೈನ ಧರ್ಮ ಪಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದವನು. ಆದರೆ ಮುಂದೆ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಒಂದು ಪಂಥವಾದ "ವೈಷ್ಣವ" ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದರಿಂದ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು "ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ" ಎಂದ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡನು.

ಅನೇಕ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಿಜವಾದ ಸ್ಥಾಪಕ ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೊಯ್ಸಳರು ತಮ್ಮ ಪರಮಾಧಿಕಾರದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆ ಎರಡು ನಿರ್ಣಾಯಕ ವಿಜಯಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಧಿಸಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ೧೧೧೪ CE ರಲ್ಲಿ ತಲಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಚೋಳರ ವಿರುದ್ಧ ಗಳಿಸಿದ ಜಯ. ಈ ವಿಜಯದ ನಂತರ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ "ವೀರ ಗಂಗಾ" ಮತ್ತು "ತಲಕಾಡು ಗೊಂಡಾ" ಎಂಬ ಬಿರುದುಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡ. ವಿಜಯದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ, ತಲಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕೀರ್ತಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಗಂಗಾವತಿಯನ್ನು ತನ್ನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡನು. ಎರಡನೆಯ ವಿಜಯ ೧೧೧೮ ಸಿಇ ಕನ್ನೇಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬಲಿಷ್ಠರಾದ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜ ಆರನೇ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ವಿರುದ್ಧ ಪಡೆದ ರೋಚಕ ಗೆಲುವು. ಆದರೆ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಇಂದಿನ ಹಾನಗಲ್ ಕರ್ನಾಟಕ, ಉಚ್ಛಂಗಿ, ಬನವಾಸಿ ಮತ್ತು ಬರ್ಕಾಪುರ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾದದ್ದು ಮಾತ್ರ ಆರನೇ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ನಿಧನದ ನಂತರವೇ.

ಹೊಯ್ಸಳರು ಮೊಮ್ಮಗ, ಎರಡನೇ ವೀರ ಬಲ್ಲಾಳನ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲ ೧೧೭೩-೧೨೨೦ CE ದಲ್ಲಿ "ಚೋಳರಾಜ್ಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಚಾರ್ಯ" ಅಥವಾ "ಚೋಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಕ್ಷಕ" ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥರಾದ ಒಂದು ನಿಜವಾದ ಪಡೆ ಎನಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದೇ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ, ಹಾಸನ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಅಧಿಕೇಂದ್ರ ಆಯಿತು.

ಹೆಸರಿನ ಬಗ್ಗೆ

ಹಾಸನ ಹೆಸರಿನ ಹಿಂದೆ ಎರಡು ಬೇರೆ-ಬೇರೆ ವಾಡಿಕೆಗಳು ಇವೆ:

ಮೊದಲಿನ ಹೆಸರು ಸಿಂಹಾಸನಪುರಿ ಇಂದ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು, ಎರಡನೆಯದು
ಹಾಸನ ನಗರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ ಹಾಸನಾಂಬೆ ದೇವಿಯ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು

ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ

ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, 1120 ಒರ್ನೇಟ್ ನವರಂಗ ಹಳೇಬೀಡು

ಹೊಯ್ಸಳರ ಅಮರತ್ವ ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು vesara ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಅನನ್ಯ ಶೈಲಿಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಕೊಡುಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹೆನ್ರಿ Cousens ಮತ್ತು ಜೇಮ್ಸ್ Furgusson ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಹೊಯ್ಸಳ ಶೈಲಿಯ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು ಅಧಿಕವಾಗುವುದು ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು ಮತ್ತು ಮತ್ತಷ್ಟು ಆರಂಭಿಸಿತು vesara ಶೈಲಿಯ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಪರಾಕಾಷ್ಠೆ ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಕೆತ್ತಿದ ಬಾಗಿಲು, ಲೇಥ್ ಕಂಬಗಳು ತಿರುಗಿ ಹೊಯ್ಸಳರ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಚುಚ್ಚಿದ ಕಿಟಕಿ ಪರದೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಿಂದಿನ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಅನೇಕ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು ಮೇಲೆ ಸ್ಟಾರ್ ಆಕಾರದ ವೇದಿಕೆ, Jagati, ಗೋಡೆಗಳ ZIG-ಅಂಕುಡೊಂಕು ಅಕ್ಷರ ಮತ್ತು ಬೂದು ಸೋಪ್ ಸ್ಟೋನ್ (chloritic ಪದರ) ಮೇಲೆ ಶಿಲ್ಪ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಆದರೆ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಒಂದು ಅನನ್ಯ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಯಳೇಶಪುರದಲ್ಲಿ ೫ ಶಾಸನಗಳು ಇದೆ.

ಕನ್ನಡ ಕೊಡುಗೆ

ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯುಹಲ್ಮಿಡಿ ಕನ್ನಡ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗ್ರಾಮ ೪೫೦ CE ರ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ ಶಾಸನ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ದಿನಾಂಕ ಶಾಸನ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ೪೨೫ ಸಿಇ ಇರಬಹುದೆಂದು ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿದೆ. ರಾಜ ಕಾಕುತ್ಸ ವರ್ಮನು, ಕದಂಬ ರಾಜಮನೆತನದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ರಾಜ ಮಯೂರಶರ್ಮನ ಮೊಮ್ಮಗ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.

ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಎ೦ಟು ತಾಲೂಕುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ:

ಭೌಗೋಳಿಕ ವಿವರಗಳು

ಮೊಸಳೆಯಲ್ಲಿನ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿನ ವೇಸರ ಶೈಲಿಯ ಗೋಪುರ

೧೨ ° ೧೩ 'ಮತ್ತು ೧೩ ° ೩೩' ಉತ್ತರ ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ೭೫ ° ೩೩ ನಡುವೆ ಇರುವ 'ಮತ್ತು ೭೬ ° ೩೮' ಪೂರ್ವ ರೇಖಾಂಶದ, ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ೬೮೨೬,೧೫ km ² ನಷ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣ. ಇದು ೮ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳಲ್ಲಿ, ೩೮ hoblies ಮತ್ತು ೨೩೬೯ ಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭೌಗೋಳಿಕ Bisle ಘಾಟ್ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ, ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವದ ಮೈದಾನ್ ಅಥವಾ planis ಪ್ರದೇಶಗಳು ಎಂದು ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಪಶ್ಚಿಮ malnad ಅಥವಾ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶದ ಬೆರೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೆಳದರ್ಜೆಗೆ ಅರಣ್ಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಕೆಲವು ಅಂಶಗಳಿವೆ.

ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಇದು ಆಗ್ನೇಯ Hampapura ಹತ್ತಿರ ಕಾವೇರಿ ನದಿಯ ಹಾಸಿಗೆ ಕಡೆಗೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ನಿಂದ ಹೇಮಾವತಿ ನದಿಯ ಕೋರ್ಸ್ ಇಳಿಜಾರುಗಳು ಹೊಂದಿದೆ. ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಉಪನದಿ ಗೊರೂರು ಬಳಿ ಇದು ಸೇರುತ್ತದೆ ಇದು ಬೇಲೂರು taluq ರಿಂದ Yagachi ಹೊಂದಿದೆ. ಹೇಮಾವತಿ ಒಂದು ದಕ್ಷಿಣದ Holenarsipur taluq ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿಗೆ Hampapura ನಿಕಟ ಬಳಿ ಕಾವೇರಿ ನದಿ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಹಾಸನ ಮತ್ತು ಬೇಲೂರು ೩.೦೮೪ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ನಿಂತಿದೆ 3,150 feet (960 m) ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿಂತ ಕ್ರಮವಾಗಿ.

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉತ್ತರ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆ, ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ, ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆ, ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ದಕ್ಷಿಣ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ, ಮೈಸೂರು, ನೈಋತ್ಯ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ ಕೊಡಗು ಜಿಲ್ಲಾ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ.

ಜನಸಂಖ್ಯಾ ವಿವರ

೨೦೧೧ ಜನಗಣತಿಯ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಕಾರ ೧.೭೭೬.೨೨೧ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ,^[೧] ಗ್ಯಾಂಬಿಯಾ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಸಮಾನ ^[೨] ನೆಬ್ರಸ್ಕಾ ಅಥವಾ ಅಮೇರಿಕಾದ ರಾಜ್ಯ.^[೩] ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ೨೭೦th ಒಂದು ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು (ಔಟ್ ೬೪೦ ಒಟ್ಟು ಆಫ್) ನೀಡುತ್ತದೆ.^[೧] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಸಾಂದ್ರತೆ ಹೊಂದಿದೆ 261 inhabitants per square kilometre (680/sq mi) .^[೧] ದಶಕದ ೨೦೦೧-೨೦೧೧ ಮೇಲೆ ಇಲ್ಲಿನ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಬೆಳವಣಿಗೆ ದರವು ೩.೧೭% ಆಗಿತ್ತು.^[೧] ಹಾಸನ ಪ್ರತಿ ೧೦೦೦ ಪುರುಷರಿಗೆ ೧೦೦೫ ಮಹಿಳೆಯರು ಲೈಂಗಿಕ ಅನುಪಾತವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ,^[೧] ಮತ್ತು ೭೫,೮೯% ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ.^[೧]

ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನರ ಬಹುಪಾಲು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಮಾಧ್ಯಮಗಳು

ಆಕಾಶವಾಣಿ : ಹಾಸನದ ಸಾಲಗಾಮೆ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಹಾಸನ ಕೇಂದ್ರವಿದೆ. ಇದು ಆರು ಕಿಲೋ ವ್ಯಾಟ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಎಫ್. ಎಮ್ ಪ್ರೇಷಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಪಕ್ಕದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲೂ ಇದರ ಪ್ರಸಾರವಿದೆ.

ಸಾರಿಗೆ

ವಾಯುಸಾರಿಗೆ

ಹಾಸನದಲ್ಲಿನ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ೩ ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಪ್ರಯಾಣ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ೧೦೦,೦೦೦ ಟನ್ ಸರಕು ಸಾಗಣೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ.^[೪] ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು ವಿಮಾನ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಪರಿವರ್ತನೆ (AMM) ಹಬ್ ಹೊಂದಲಿದೆ.^[೫]

ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ

ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ ಹಾಸನವನ್ನು ರಾಜ್ಯದ ಇತರ ಭಾಗಳ ಜೊತೆಗೆ ದೇಶದ ಇತರೆ ಭಾಗಗಳಿಗೂ ಸಂಪರ್ಕಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಸನವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ಸಂಖ್ಯೆ ನಂ ೪೮ ದೇಶದ ಇತರೆ ಸ್ಥಳಗಳ ಜೊತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಹಾಸನದ ಕೆ ಎಸ ಆರ್ ಟಿ ಸಿ ಬಸ್ಸು ನಿಲ್ದಾಣವು ದೇಶದ ಎರಡನೆಯ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ನಿಲ್ದಾಣ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ.

ರೈಲು ಸಾರಿಗೆ

ಹಾಸನದ ರೈಲ್ವೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ ನೈರುತ್ಯ ರೈಲ್ವೆ ವಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಹಾಸನ ಸಿಟಿ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು [[ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ|ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ]] ಮೂಲಕ ದೇಶದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳ ಜೊತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಹಾಸನವು ರೇಲ್ವೆಯ ಮೂಲಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಹುತೇಕ ಸ್ಥಳಗಳು ಹಾಗು ಮೂಲಕ ದೇಶದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳ ಜೊತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಹಾಸನವು ರೇಲ್ವೆಯ ಮೂಲಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಹುತೇಕ ಸ್ಥಳಗಳು ಹಾಗು ಮುಂಬಯಿ ನಂಥ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳಿಗೆ ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ.

ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಬೇಲೂರು

ಬುಕ್ಕೆಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, 1173 ಏಕಕೂಟ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಕೊರವಂಗಳ

ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದ ಹೊಯ್ಸಳ ಮತ್ತು ಗಂಗ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ದೊರೆಗಳ ಪ್ರಭಾವದೊಂದಿಗೆ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಗಂಗರು ಹಿಂದೂಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ ೭೮೫ ರ ವೇಳೆಗೆ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ ಎರಡನೆಯ ಶಿವಮಾರ ಜೈನ ಧರ್ಮವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದನು. ಹೊಯ್ಸಳರು ಜೈನರಾಗಿದ್ದರು. ಹೊಯ್ಸಳ ವಂಶದ ಸ್ಥಾಪಕ ಸಳ ಎಂಬ ಪೌರಾಣಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕೂಡ ಜೈನ ಸನ್ಯಾಸಿ ಸುದತ್ತ ಮುನಿಯ ಆಶೀರ್ವಾದ ಹೊಂದಿದ್ದನು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಅನೇಕ ಯಶಸ್ವಿ ಆಡಳಿತಗಾರರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಜೈನರು ಇದ್ದರು. ೧೨ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರು ಚೋಳರ ಕಿರುಕುಳದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ದೊರೆ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ ಹಿಂದು ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮರಳಿದನು. ಆದರೆ ಆತನ ಪತ್ನಿ ಶಾಂತಲ ದೇವಿಯು ಜೈನ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿಯೇ ಮುಂದುವರೆದಳು. ಇದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸೌರ್ಹದಕ್ಕೊಂದು ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. . ಪತ್ನಿ ಶಾಂತಲಾದೇವಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಹಿಷ್ಣುತೆಯನ್ನು ಉದಾಹರಣೆ ಹೊಂದಿಸುವ, ಜೈನ್ ಧರ್ಮ ಅನುಸರಿಸಿ ಮುಂದುವರೆಸತೊಡಗಿದರು ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ, ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರು ಮತ್ತು ಪೂರ್ವನಿರ್ಧಾರಿತ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹತ್ತಿರದ ಚನ್ನಿಗರಾಯ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದವಳು ಶಾಂತಲಾದೇವಿ. ಈ ಸೌಹಾರ್ದವು ಇಂದಿಗೂ ಜೀವಂತವಾಗಿದೆ. ಜಿಲ್ಲಾ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನತೆಯ ಈ ಸೌಹಾರ್ದವನ್ನು , ಮಹಾಮಸ್ತಿಕಾಭಿಷೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.ಬಹುತೇಕ ಹೊಯ್ಸಳ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ೧೧ ರಿಂದ ೧೩ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾದವು. ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದಲ್ಲಿನ ಜೈನ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಗಂಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ೩೫೦ ರಿಂದ ೯೯೯ ರ ನಡುವೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾದುವು. ಇದು ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಜೈನ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಇಂದು, ಹಾಸನ ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ ಮತ್ತು ವಸಾಹತು ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಹೊಯ್ಸಳರ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಅಂದವಾದ vesara ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ, ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಎಂದು ಹೋಲುವಂತಿತ್ತು ಒಂದು ಚಾರ್ಮ್ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಕೃಷಿಕ ಸಮುದಾಯ. ಒಂದು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಸ್ಮಾರಕ ಭೇಟಿ ಕೆಲವು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಯಾಣ ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಅದರ ತಿನಿಸು ಮಿಡಿಗಾಯಿ (ಸಣ್ಣ ಕಚ್ಚಾ ಮಾವು) ಸಂಡಿಗೆ,' ' ಅವಲಕ್ಕಿ (ಸಿಪ್ಪೆ ಸುಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಅಕ್ಕಿ), ಕಡಬು (ಕಡಬು ವಿವಿಧ ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಧಾನ್ಯಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಮತ್ತು ಥಾಲಿಪಿಟ್ಟು' ' ಅಕ್ಕಿರೊಟ್ಟಿ' (ಅಕ್ಕಿ ಹಿಟ್ಟಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ) ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ ಮುಂತಾದ ರುಚಿಕರ ವೈವಿಧ್ಯತೆಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಮೈಸೂರು, ಕೊಡಗು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಒಂದು ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ೫% ರಷ್ಟು ಮುಸ್ಲಿಮರು. ಹೆಬ್ಬಾರ್ ಒಂದು ಸಮುದಾಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಂದು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದ್ದ ಒಂದು ಪ್ರಾಚೀನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸಮುದಾಯ ಅಯ್ಯಂಗಾರಿಗಳು. Shantigrama ಶಾಸನಗಳ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಕಾಶಿ ಒಂದು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಸನ ಅಯ್ಯಂಗಾರಿಗಳು, ಬೇರೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸಮುದಾಯ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಬೇಕರಿಗಳಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಟ್ಟಣಗಳು ಮತ್ತು ನಗರಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ ಕೇಕ್, ಹಲ್ಲೆಗಳು, ಬಿಸ್ಕೆಟ್ ಮತ್ತು ಬ್ರೆಡ್ ತನ್ನ ಟೇಸ್ಟಿ ವ್ಯಂಜನವಾಗಿ ಸಿದ್ಧತೆಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ದಕ್ಷಿಣ ಕರ್ನಾಟಕ ಮೇಲೆ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಸನ್ ಕೂಡ ಬಡವರ ಊಟಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ Bisle ಘಾಟ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ವ್ಯಾಪಾರೀಕರಣ ಇಲ್ಲದೆ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ನೀಲಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅದೇ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹಾಸನ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಗೊರೂರು ರಾಮಸ್ವಾಮಿ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಮುಂತಾದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಒಂದು ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ, 1235 ಹಾರನಹಳ್ಳಿ

ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, 1235 ಹಾರನಹಳ್ಳಿ

ಶಿಕ್ಷಣ

ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಲಾಶಿಕ್ಷಣ, ಪದವಿ-ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವ ಸರಕಾರಿ, ಸ್ವಾಯತ್ತ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಶಾಲಕಾಲೇಜುಗಳಿವೆ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ಡಾ ಸೂರ್ಯನಾಥ ಯು. ಕಾಮತ್ (೨೦೦೧). ಪೂರ್ವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲದಿಂದ ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಎ ಕನ್ಸೈಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ, ಗುರು ಪುಸ್ತಕಗಳು, ಎಂಸಿಸಿ, ಬೆಂಗಳೂರು (೨೦೦೨ ಮರುಮುದ್ರಣ), OCLC: ೭೭೯೬೦೪೧

↑ ^೧.೦ ^೧.೧ ^೧.೨ ^೧.೩ ^೧.೪ ^೧.೫ "District Census 2011". Census2011.co.in. 2011. Retrieved 2011-09-30.
↑ US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". Archived from the original on 2011-09-27. Retrieved 2011-10-01. Gambia, The 1,797,860 July 2011 est. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help); line feed character in |quote= at position 12 (help)
↑ "2010 Resident Population Data". U. S. Census Bureau. Archived from the original on 2010-12-27. Retrieved 2011-09-30. Nebraska 1,826,341 {{cite web}}: line feed character in |quote= at position 9 (help)
↑ "Profile". Archived from the original on 2012-07-24. Retrieved 2012-11-01. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
↑ "Press release". Archived from the original on 2012-03-14. Retrieved 2012-11-01. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು‌‌

ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ
ಹಾಸನ ಇತಿಹಾಸ
ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ ಇತಿಹಾಸ Archived 2007-04-20 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
ಹಾಸನ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ Archived 2012-04-26 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸ , ಅರ್ತಿಕಜೆ Archived 2006-11-04 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
ಹೊಯ್ಸಳ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ Archived 2014-02-09 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
ಭಾರತದ ಜನಗಣತಿ Archived 2015-04-25 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
ಹಾಸನದ ರಕ್ಷಿತ ಸ್ಮಾರಕಗಳು^{[ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]}
ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ ಸುತ್ತಮುತ್ತ Archived 2013-01-03 at Archive.is
ದೇವಾಲಯಗಳ ಗತ ವೈಭವ
ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಿಸಲೆ ಪ್ರದೇಶದ ಕೆಲವು ಚಿತ್ರಗಳು
ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳು

[districtcensus-1] ೧.೦ ^೧.೧ ^೧.೨ ^೧.೩ ^೧.೪ ^೧.೫ "District Census 2011". Census2011.co.in. 2011. Retrieved 2011-09-30.

[cia-2] US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". Archived from the original on 2011-09-27. Retrieved 2011-10-01. Gambia, The 1,797,860 July 2011 est. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help); line feed character in |quote= at position 12 (help)

[3] "2010 Resident Population Data". U. S. Census Bureau. Archived from the original on 2010-12-27. Retrieved 2011-09-30. Nebraska 1,826,341 {{cite web}}: line feed character in |quote= at position 9 (help)

[4] "Profile". Archived from the original on 2012-07-24. Retrieved 2012-11-01. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)

[5] "Press release". Archived from the original on 2012-03-14. Retrieved 2012-11-01. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]