ಮಲ್ಹಾರ್, ಛತ್ತೀಸ್ಗಢ
ಮಲ್ಹಾರ್ ಭಾರತದ ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದ ಬಿಲಾಸ್ಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ. ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಸ್ಥಳವು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ನಗರವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ೧ನೇ ಸಹಸ್ರಮಾನದಲ್ಲಿ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು, ಇದನ್ನು ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಲ್ಲಾರ್, ಮಲ್ಲಾರಿ ಮತ್ತು ಸರಭಾಪುರ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಮಕಾಲೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಇದು ಪುರಾತನ ಕೋಟೆಯ ದಿಬ್ಬಗಳು ಮತ್ತು ಅವಶೇಷಗಳು, ಎರಡು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಶಿವ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ, ಜೈನ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ ದೇವಾಲಯಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಗುಂಪಿನ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಂತೆ ಹೆಚ್ಚು ಹಳ್ಳಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಬಿಲಾಸ್‌ಪುರ್‌ನಿಂದ ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೩೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭೂಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ೪೯ ರಿಂದ ಫೀಡರ್ ರಸ್ತೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ.
ಹಿರಿಯ ವಿಷ್ಣು
ಬದಲಾಯಿಸಿಕ್ರಿ.ಶ ೨೦೦ಬಿಸಿ‌ಇ ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದ ಮಲ್ಹಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. [೧]
ದಂತಕಥೆಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಮಹಾಕಾವ್ಯ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕೋಸಲ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಸೂರ್ಯ ವಂಶಿ ಇಕ್ಷ್ವಾಕು ವಂಶದ ರಾಜರು ಅಯೋಧ್ಯೆಯನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಕೋಸಲವನ್ನು ಆಳಿದರು. ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನು ಆ ಕುಲದ ರಾಜನಾಗಿದ್ದನು, ಅವನ ಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕೃತಿಯು ರಾಮನ ನಂತರ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಅವನ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಾದ ಲವ ಮತ್ತು ಕುಶರಿಗೆ ಹಂಚಲಾಯಿತು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಕೋಸಲವು ತನ್ನ ಪಾಲಿನ ಲವಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಶ್ರಾವಸ್ತಿ ನಗರಿಯನ್ನು ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ ಕುಶನು ದಕ್ಷಿಣ ಕೋಸಲವನ್ನು ಪಡೆದನು. ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತವನ್ನು ವಿಭಜಿಸುವ ವಿಂಧ್ಯ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಬಳಿ ಕುಶವ್ರತೆ ನದಿಯ ಮೇಲೆ ಅವನು ತನ್ನ ಹೊಸ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಕುಶಸ್ಥಲಿಪುರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು. ಕುಶಸ್ಥಲಿಪುರವನ್ನು ಇಂದಿನ ಛತ್ತೀಸ್ಗಢ ರಾಜ್ಯದ ಬಿಲಾಸ್ಪುರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಲ್ಹಾರ್ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.
ತನ್ನ ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ, ಸಹದೇವ ಇಂಡೋ-ಗಂಗಾ ಬಯಲಿನ ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡ. ಅಜೇಯ ಭೀಷ್ಮಕನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, ಸಹದೇವನು ಕೋಸಲದ ರಾಜನನ್ನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದನು ಮತ್ತು ವೆನ್ವಾದ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಅಧಿಪತಿ, ಹಾಗೆಯೇ ಕಾಂತಾರಕರು ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಕೋಸಲದ ರಾಜರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದನು. [೨]
ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ತಾಣಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಮಲ್ಹಾರ್ನಲ್ಲಿ, ಪಾತಾಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ದೇವ್ರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ದಿಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಂತಹ ಅನೇಕ ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಾಲಯಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಮತ್ತು ಜೈನ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಸಹ ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ವಿಷ್ಣುವಿನ ನಾಲ್ಕು ಕೈಗಳ ವಿಗ್ರಹವು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಅವಶೇಷಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು ೧೦೦೦ ದಿಂದ(ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ಮೊದಲು) ರತ್ನಪುರ ಕಲಚೂರಿ ಆಡಳಿತದ ಅವಧಿಗೆ ಸೇರಿವೆ. ೧೦ ನೇ ಮತ್ತು ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ದೇವಾಲಯಗಳು ಸಹ ಎದ್ದುಕಾಣುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ, ಪಾತಾಳೇಶ್ವರ ಕೇದಾರ ದೇವಾಲಯವು ಒಂದು, ಇಲ್ಲಿ ಗೋಮುಖಿ ಶಿವಲಿಂಗವು ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಕಳಚುರಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ದಿಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಾಲಯವೂ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ. ದೇವರ್ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಲಾತ್ಮಕ ವಿಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ಮಲ್ಹಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ, ಹಳೆಯ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಉತ್ತಮ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಮಲ್ಹಾರದಲ್ಲಿನ ಉತ್ಖನನವು ದಕ್ಷಿಣ ಕೋಸಲದ ಅನೇಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಹಿಂದಿನ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ: [೩]
- ಅವಧಿ ೧ - ಪ್ರೋಟೋಹಿಸ್ಟಾರಿಕ್ (ಕ್ರಿ.ಶ ೧೦೦೦ ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ಮೊದಲಿನಿಂದ ೩೫೦ ನೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ಮೊದಲು)
- ಅವಧಿ ೨ - ಮೌರ್ಯ, ಶುಂಗ, ಶಾತವಾಹನ (ಕ್ರಿ.ಶ ೩೫೦ ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ಮೊದಲಿನಿಂದ ೩೦೦ ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ವರೆಗೆ)
- ಅವಧಿ ೩ - ಶರಭಪುರಿಯ ಮತ್ತು ಸೋಮವಂಶಿ (ಕ್ರಿ.ಶ ೩೦೦ ರಿಂದ ೬೫೦ ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ವರೆಗೆ)
- ಅವಧಿ ೪ - ನಂತರ ಸೋಮವಂಶಿ (ಕ್ರಿ.ಶ ೬೫೦ ರಿಂದ ೯೦೦ ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ವರೆಗೆ)
- ಅವಧಿ ೫ - ಕಲಚೂರಿ (ಕ್ರಿ.ಶ ೯೦೦ ರಿಂದ ೧೩೦೦ ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ವರೆಗೆ)
ಮಲ್ಹಾರ್ ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುವ "ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳಗಳು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಅವಶೇಷಗಳು" ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ Nanditha Krishna (2009). The Book of Vishnu. Penguin Books India. pp. 25–6. ISBN 978-0-14-306762-7.
- ↑ Mahabharata, Book 2, Chapter 30
- ↑ Om Prakash Misra (2003). Archaeological Excavations in Central India: Madhya Pradesh and Chhattisgarh. Mittal Publications. pp. 134–135.