ಕುಮಾರರಾಮ ಭೀಮೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಕುಮಾರರಾಮ ಅಥವಾ ಭೀಮರಾಮ (ಚಾಲುಕ್ಯ ಕುಮಾರರಾಮ ಭೀಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ) ಹಿಂದೂ ದೇವತೆ ಶಿವನಿಗೆ ಪವಿತ್ರವಾದ ಐದು ಪಂಚರಾಮ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಭಾರತದ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಕಾಕಿನಾಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಮಲ್ಕೋಟಾದಲ್ಲಿದೆ. ಇತರ ನಾಲ್ಕು ದೇವಾಲಯಗಳೆಂದರೆ ಅಮರಾವತಿಯ ಅಮರರಾಮ (ಗುಂಟೂರು ಜಿಲ್ಲೆ), ದ್ರಾಕ್ಷರಾಮ (ಪೂರ್ವ ಗೋದಾವರಿ ಜಿಲ್ಲೆ), ಪಾಲಕೊಲ್ಲುವಿನ ಕ್ಷೀರರಾಮ ಮತ್ತು ಭೀಮಾವರಂನ ಸೋಮರಾಮ (ಎರಡೂ ಪಶ್ಚಿಮ ಗೋದಾವರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿವೆ).[೧] ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.[೨]
| ಕುಮಾರರಾಮ | |
|---|---|
 ಕುಮಾರರಾಮ ಭೀಮೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ | |
| ಭೂಗೋಳ | |
| ದೇಶ | ಭಾರತ |
| ರಾಜ್ಯ | ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ |
| ಜಿಲ್ಲೆ | ಕಾಕಿನಾಡ |
| ಸ್ಥಳ | ಸಮಲ್ಕೋಟಾ |
| ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ | |
| ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿ | ಚಾಲುಕ್ಯ ಮತ್ತು ಕಾಕತೀಯ |
ದೇವಾಲಯ
ಬದಲಾಯಿಸಿದೇವಾಲಯವು ಸಮಲಕೋಟ ನಗರದಿಂದ ೧ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ದೇಗುಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲಾದ ಸುಣ್ಣದ ಲಿಂಗವು ೧೬ ಅಡಿ ಎತ್ತರವಾಗಿದ್ದು, ಅದು ನೆಲ ಅಂತಸ್ತಿನ ಪೀಠದಿಂದ ಮೇಲೆದ್ದು ಎರಡನೇ ಮಹಡಿಯನ್ನು ಚುಚ್ಚುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ರುದ್ರಭಾಗವನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯವು ೧೦೦ ಸ್ತಂಭಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾದ ಮಂಟಪವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಹೆಚ್ಚಿನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಕಾಯುವ ಏಕಶಿಲಾ ನಂದಿ (ಒಂದೇ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾದ ಎತ್ತು) ಇದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ದ್ರಾಕ್ಷರಾಮದಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಪಂಚರಾಮ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಇದನ್ನು ಭೀಮೇಶ್ವರ ಆಲಯಂ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಕೊನೆಟಿ ಎಂಬ ಮಂಟಪವಿದೆ. ಪುಷ್ಕರಣಿ (ಕೊನೇರು) ಸರೋವರವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.ದೇವಾಲಯದ ದೊಡ್ಡ ಮಂಟಪವನ್ನು ಒಡಿಶಾದ ಪೂರ್ವ ಗಂಗಾ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜ ಒಡಿಶಾದ ಒಂದನೇ ನರಸಿಂಗ ದೇವನ ಸೊಸೆ ಗಂಗಾ ಮಹಾದೇವಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದಳು.[೩]
ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆಳಿದ ಚಾಲುಕ್ಯರು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣವು ಕ್ರಿ.ಶ ೮೯೨ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ೯೨೨ ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಇದು ದ್ರಾಕ್ಷಾರಾಮಂನಲ್ಲಿರುವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಲಿಂಗವು ಬಿಳಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಇನ್ನೂ ಬಲವಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಎರಡು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮಂಟಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದ್ರಾಕ್ಷರಾಮದ ಅವಳಿಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಯಾವುದೇ ಬಿರುಕುಗಳಿಲ್ಲದೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಜನನಿಬಿಡ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಜನರು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ಲಿಂಗವು ಸುಣ್ಣದ ಕಲ್ಲಿನದ್ದಾಗಿದ್ದು, ೧೪ ಅಡಿ (೪.೩ ಮೀ) ಎತ್ತರವಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ ಚಾಲುಕ್ಯ ಭೀಮನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ಆದ್ದರಿಂದ, ದೇವರ ಹೆಸರು ಭೀಮೇಶ್ವರ (ಸಾ.ಶ.೮೯೨-೯೨೨ ರ ನಡುವೆ). ಕಾಕತೀಯ ಆಡಳಿತಗಾರರು (ಸಾ.ಶ. ೧೩೪೦-೧೪೬೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ; ಮುಸುನುರಿ ನಾಯಕರು) ದೇವಾಲಯದ ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹಾಗೂ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾಗಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಚಾಲುಕ್ಯರು ಮತ್ತು ಕಾಕತೀಯರ ಕೆಲಸವನ್ನು ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿನ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸಿದ ಮತ್ತು ಹೊಳಪುಗೊಳಿಸಿದ ಕಂಬಗಳಿಂದ ದೇವಾಲಯದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಕಂಬಗಳಿಂದ ಬಹಳ ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಈ ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣವು ಎಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ ದ್ರಾಕ್ಷರಾಮ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಇದು ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬದಲಾಗಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಕಾಲಭೈರವ ಕೂಡ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಬಲತ್ರಿಪುರ ಸುಂದರಿ ದೇವತೆಯಾಗಿದ್ದರೆ. ೧೧೪೭-೧೪೯೪ ರ ನಡುವಿನ ಆಸನಗಳನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಸ್ತಂಭಗಳಾಗಿ ಲಿಪಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಯುಗಯುಗಗಳಿಂದ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಉಡುಗೊರೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಗಳಿವೆ. ದೇವಾಲಯದ ಕಾಂಪೌಂಡ್ನಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನಡೆದ ಉತ್ಖನನಗಳು ೧೦೦೦ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಅನೇಕ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ನೀಡಿವೆ. ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಯೋಗಕ್ಷೇತ್ರ ಎಂದು ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಭೇಟಿ ನೀಡಲು "ಯೋಗ" ("ಹೊಂದಲು" ಅಥವಾ "ದೇವರು ನೀಡಿದ ಅವಕಾಶ" ಅಥವಾ "ವರ") ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾನೆ.
ಇಲ್ಲಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಬಾಲಾ ತ್ರಿಪುರ ಸುಂದರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಹಬ್ಬಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿನವೆಂಬರ್-ಡಿಸೆಂಬರ್ (ಕಾರ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಗಶಿರ ಮಾಸ) ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನ ಅಭಿಷೇಕವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫೆಬ್ರವರಿ-ಮಾರ್ಚ್ (ಮಾಘ ಬಹುಳ ಏಕಾದಶಿ ದಿನ) ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ಸವ (ಕಲ್ಯಾಣ ಮಹೋತ್ಸವ) ಇರುತ್ತದೆ. ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿಯವರೆಗೆ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಭವ್ಯ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [೪] ದೇವಾಲಯದ ಸಮಯವು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೬.೦೦ ರಿಂದ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೧೨.೦೦ ರವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೪.೦೦ ರಿಂದ ರಾತ್ರಿ ೮.೦೦ ರವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಮಲ್ಕೋಟದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ದ್ರಾಕ್ಷರಾಮ, ಅನ್ನಾವರಂ, ತಾಳುಪುಲಮ್ಮ ಥಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರಾಜಮಂಡ್ರಿ ಸೇರಿವೆ.
ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ
ಬದಲಾಯಿಸಿಶ್ರೀ ಚಾಲುಕ್ಯ ಕುಮಾರರಾಮ ಶ್ರೀ ಭೀಮೇಶ್ವರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಸಮಲಕೋಟದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಧಾನ ದೇವರು ಶಿವ, ಕುಮಾರ ಭೀಮೇಶ್ವರ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಬ್ಬವೆಂದರೆ ಮಹಾ ಶಿವರಾತ್ರಿ.
ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (APSRTC), ಕಾಕಿನಾಡ ಡಿಪೋವು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ೫ ಪಂಚರಾಮಗಳನ್ನು (ಅಮರಾವತಿ, ಭೀಮಾವರಂ, ಪಾಲಕೊಳ್ಳು, ದ್ರಾಕ್ಷಾರಾಮ ಮತ್ತು ಸಮಲ್ಕೋಟ) ಒಳಗೊಂಡ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಪ್ರವಾಸಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಯಾಣವು ಪ್ರತಿ ಭಾನುವಾರ ರಾತ್ರಿ ೮:೦೦ ಕ್ಕೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮರುದಿನ ರಾತ್ರಿ ೮:೦೦ ಕ್ಕೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಶುಲ್ಕಗಳು ರೂ.೩೫೦/- ಆಗಿದ್ದು, ಆಯಾ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ದರ್ಶನ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.
ಮಾಂಡವ್ಯ ನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಬದಲಾಯಿಸಿಈ ದೇವಾಲಯದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ "ಮಾಂಡವ್ಯ ನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ" ಎಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಕಾಲುವೆಯ ಒಂದು ದಂಡೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಮಾದವ್ಯ ಎಂಬ ಮಹಾನ್ ಸಂತರು ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನಾರಾಯಣಸ್ವಾಮಿಗಾಗಿ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನಾರಾಯಣಸ್ವಾಮಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆದರು. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಮಾಂಡವ್ಯ ನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಇಂದ್ರನು ತನ್ನ ಪುಷ್ಪಕ ವಿಮಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂತ ಮಾಂಡವ್ಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯಲು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬಂದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಉತ್ತಮ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಮಲ್ಕೋಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಳೆಯದಾದ ಒಂದು ಹಳೆಯ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಅದುವೇ "ತ್ರಿಮುಖ ಲಿಂಗ ದೇವಾಲಯ". ಲಿಂಗವು ಮೂರು ಮುಖಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ, ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹಾಗೆ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮೂರು ಮುಖಗಳನ್ನು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು (ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು, ಶಿವ) ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೂತುಹೋಗಿದೆ ಮತ್ತು ೧೪ ಅಡಿ (೪.೩ ಮೀ) ಉದ್ದದ ಲಿಂಗದ ಮೇಲಿನ ಭಾಗ ಮಾತ್ರ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ.
ಪೆದ್ದಪುರಂ ರಸ್ತೆಯ ಗಣಪತಿನಗರಂನಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ಗಣಪತಿ ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿ ಶ್ರೀ ವೀರವೆಂಕಟಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮೂಲತಃ ೧೫೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಮಾನ್ಯಂ ವೆಂಕಟಪತಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಮಾನ್ಯಂ ಕುಟುಂಬವು ನವೀಕರಿಸಿತು. ಎಲ್ಲಾ ಶಕ್ತಿಪೀಠಗಳು ಮತ್ತು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಛಾಯಾಂಕಣ
ಬದಲಾಯಿಸಿ-
ದಕ್ಷಿಣದಿಂದ ದೇವಾಲಯದ ನೋಟ -
ಮೊದಲ ಮಹಡಿಯಿಂದ ಗೋಪುರ(ಅಂಗಡಿ) -
ಪುಷ್ಕರಣಿ -
ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಅಹಿಶೇಕ ಶಿವಲಿಂಗ -
ಸಿಲಾಸನಂ (ಕಲ್ಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಕೆತ್ತನೆ) -
ದ್ವಜ ಸ್ತಂಭ
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ Talbot, Cynthia (2001). Precolonial India in Practice: Society, Region, and Identity in Medieval Andhra (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Oxford University Press. p. 272. ISBN 978-0-19-513661-6. Retrieved 5 June 2017.
- ↑ "Centrally Protected Monuments". Archeological Survey of India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Archived from the original on 26 June 2017. Retrieved 27 May 2017.
- ↑ Rajguru, Padmashri Dr. Satyanarayana (1986). "No 1 - Ganga o Gajapati Bansha Ra Utpatti o Sankhipta Itihasa". Odisha Ra Sanskrutika Itihasa. Odisha Ra Sanskrutika Itihasa. Vol. 4. Cuttack, Odisha: Orissa Sahitya Akademi. p. 29.
- ↑ B Kiran Kumar. "Sri Chalukya Kumararama Sri Bhimeswaraswamy vari Temple - Samarlakota". templesindia.org. Archived from the original on 13 August 2009. Retrieved 13 October 2021.