ಜಲದುರ್ಗ ಕೋಟೆ
ಜಲದುರ್ಗವು ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ್ಸುಗೂರ್ ಪಟ್ಟಣದ ಈಶಾನ್ಯಕ್ಕೆ ೨೦ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಬಿಜಾಪುರದ ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿ ರಾಜರು ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿದರು.[೧]
ಜಲದುರ್ಗ ಕೋಟೆ | |
|---|---|
Village | |
| Krishna river at Jaladurga Krishna river at Jaladurga | |
| ದೇಶ |  ಭಾರತ |
| ರಾಜ್ಯ | ಕರ್ನಾಟಕ |
| ಜಿಲ್ಲೆ | ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆ |
| ಸರ್ಕಾರ | |
| • ಮಾದರಿ | panchayat raj| |
| • ಪಾಲಿಕೆ | ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತ್ |
| ಭಾಷೆ | |
| ಸಮಯದ ವಲಯ | |
| ಸಮಯ ವಲಯ | ಯುಟಿಸಿ+5:30 (IST) |
| Telephone code | 08537 |
| ISO 3166 code | IN-KA |
| ವಾಹನ ನೋಂದಣಿ | KA-36 |
| ಜಾಲತಾಣ | karnataka |
ರಾಯಚೂರಿನ ಜಲದುರ್ಗ ಕೋಟೆ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಕ್ಯಾನ್ಯನ್
ಬದಲಾಯಿಸಿ[೨] ಇಲ್ಲಿಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯು ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಜಲದುರ್ಗ ಜಲಪಾತ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಇದು ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. [೩] ಜಲದುರ್ಗವು ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ದ್ವೀಪ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅಕ್ಷರಶಃ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಮೇಲಿನ ಕೋಟೆ ಎಂದರ್ಥ. ಇದು ಲಿಂಗಸುಗೂರಿನಿಂದ ೧೩ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದೆ, ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯು ಬೆಟ್ಟದ ಸುತ್ತಲೂ ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಬರುವ ಮಾರ್ಗವು ಕಠಿಣ ಮತ್ತು ಕೋಟೆಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಏಳು ದ್ವಾರಗಳಿವೆ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಈ ಕೋಟೆಯು ಬಿಜಾಪುರದ ಆದಿಲಶಾಹಿಗಳ ಭದ್ರಕೋಟೆಯಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ. ಕೋಟೆಯು ಪಾಳುಬಿದ್ದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕೋಟೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅರಮನೆ ಮತ್ತು ನೆಲಮಾಳಿಗೆ ಇತ್ತು. [೪] ರಾಜರ ಕೆಲವು ಸಮಾಧಿಗಳಿವೆ, ಗುರುತು ಇಲ್ಲ, ಸಂಗಮೇಶ್ವರ ಮಠ, ಯೆಲ್ಲಮ್ಮನ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳು ಮರಳಿನಿಂದ ಕೂಡಿಲ್ಲ, ನಯವಾದ ಬಂಡೆಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ್ದು ಇದನ್ನು ಮಂದನ ಮದುವೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಲದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಉರ್ದು ಮತ್ತು ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾದ ಸಣ್ಣ ಶಿಲಾ ಶಾಸನವಿದೆ. ಕ್ವಿಲ್ಲಾ ಒಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಶತ್ರುಗಳ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಅನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಬುರ್ಜಾ ಇತ್ತು, ಅದು ಹಾಳಾದ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಜಾಜದುರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಜನರು ಹಾಲಭಾವಿ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕೋಟೆಗಾಗಿ ಹತ್ತರು ರಾಜಮನೆತನಗಳು ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿರುವ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ.
ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿ ಸಮೀಪದ ತಾಣ
ಬದಲಾಯಿಸಿಜಲದುರ್ಗ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರಿನಂತೆ ಜಲ ಅಂದರೆ ನೀರು, ದುರ್ಗ ಎಂದರೆ ಕೋಟೆ ಅಂತ. ಈ ಕೋಟೆ ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಗೆ ಎದೆಗೊಟ್ಟು ನದಿಯ ಹರಿವನ್ನೆ ಅರ್ಧಿಸಿರುವ ದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ಬಹು ವಿಶಿಷ್ಟತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ಕೋಟೆ ಇದಾಗಿದೆ. ಬಹುಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರು ಸೇರಿದ ಹಾಗೆ ಹತ್ತರು ರಾಜಮನೆತನಗಳು ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕೋಟೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿ ಕವಲೊಡೆದು ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ಜಲದುರ್ಗ ಕೋಟೆ ಅತ್ಯಂತ ರಕ್ಷಣಾ ಕೋಟೆಯಾಗಿತ್ತು.
ಕೈದಿಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಯುದ್ಧ ಕೈದಿಗಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಿಡುವ ತಾಣವಿದಾಗಿತ್ತು.ಅದರ ಜೊತೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಕೈದಿಗಳಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆ ಶಿಕ್ಷೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನೂರಾರು ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಕೋಟೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ತೊಟ್ಟಿಲನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ್ದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಕೈದಿಗಳನ್ನು ತೂಗಿ ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಗೆ ಎಸೆದು ಶಿಕ್ಷೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು.ಈ ವಿಶಿಷ್ಟ ಶಿಕ್ಷಾ ಪದ್ಧತಿ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಕುತೂಹಲ ಮೂಡಿಸಿದೆ.
ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಾಗಿತ್ತು ಜಲದುರ್ಗ ಕೋಟೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಈ ಕೋತೆಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟ ಗುಡಗಳಲ್ಲಿ ವಿಧ ವಿಧದ ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳಿದ್ದವು, ಈಗಲೂ ಇವೆ. ಹಾಗಗಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಔಷಧೋಪಚಾರವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಜೊತೆಗೆ ಇತರ ರೋಗ ರುಜಿನಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು.
ಶರಣ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ತರಬೇತಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ೧೪-೧೫ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ನಾಯಕರಾದ ಕೊಡೇಕಲ್ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಅತ್ತ ವಿಜಯನಗರ, ಇತ್ತ ಆದಿಲ್ಶಾಹಿಗಳು ಮತ್ತು ಬಹುಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಜೊತೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಗಾರರು ಕೋಟೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಶರಣ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಯುದ್ಧಮಾಡಿ ಗೆದ್ದು ಕೋಟೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿರುವುದು ದೇಶದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿಯೇ ಮಹತ್ವದ ಮೈಲಿಗಲ್ಲಾಗಿದೆ.
ಪುರಾಣ
ಬದಲಾಯಿಸಿಸ್ಥಳೀಯ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ನದಿಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿನಂತಹ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಮರೆಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಮಹಾನ್ ಸಂತ ಬಸವಣ್ಣನ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ವಚನಗಳಿವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಮರೆಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಜಲದುರ್ಗ ಅರಣ್ಯ
ಬದಲಾಯಿಸಿಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವ್ಯೂ ಪಾಯಿಂಟ್ ಇದೆ, ಇದು ಜಲದುರ್ಗ ಮೀಸಲು ಅರಣ್ಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿದೆ, ಅರಣ್ಯವು ನರಿ, ಕತ್ತೆಕಿರುಬ, ಮೊಲ ಮತ್ತು ಮುಂಗುಸಿಯಂತಹ ವನ್ಯಜೀವಿಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ.
ಭಾವೈಕ್ಯತೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಜಲದುರ್ಗ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಡಿಲಬಾವಿ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಆರೂಢ ಸಂಗನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಇಂಡೋ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ನಿತ್ಯವೂ ಲಿಂಗ ಪೂಜೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.ಅದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಮುಸ್ಲಿಂ ಘೋರಿಯಿದೆ. ಹಿಂದೂಗಳು ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಮುಸ್ಲಿಂಮರು ಘೋರಿಗೆ ಬಂದು ಪ್ರಾರ್ಥನೆಮಾಡಿ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಕಾರ ಬಹುಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರು, ಬಿಜಾಪುರದ ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸ ಮಧ್ಯೆ ಯುದ್ಧ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು.ಅಲ್ಲಮ ಅಲ್ಲಾ ಒಂದೇ ಹಿಂದು ಮುಸ್ಲಿಂಮರಿಗೆ ಚಂದ್ರಮನೊಬ್ಬನೆ ಎನ್ನುವ ಮೂಲಕ ಭಾವೈಕ್ಯತೆಯನ್ನು ಮರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅನಾದಿಕಾಲದಿಂದಲೂ ಇಲ್ಲಿ ಹಿಂದು ಮುಸ್ಲಿಂಮರು ಒಂದಾಗಿ ತಮಗಿಷ್ಟ ಬಂದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದಿರುತ್ತಾರೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ https://www.prajavani.net/leisure/travel/jaladurga-fort-559245.html
- ↑ https://kannada.asianetnews.com/karnataka-districts/hindu-muslim-brotherhood-on-jaladurga-fort-at-raichur-district-gvd-rd2mgb
- ↑ https://raichur.nic.in/en/tourist-place/jaladurga-fort/
- ↑ "Crumbling fortress of Lingsugur". Retrieved 2013-04-26.
ಈ ಟೆಂಪ್ಲೇಟ್ ಅನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೋಟೆಗಳು ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.