ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:2310372 R Sri Charan

ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವಕೋಶಕ್ಕೆ ನಿಮಗೆ ಸ್ವಾಗತ! ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ನಿಮಗೆ ಇಷ್ಟವಾಗುವುದೆಂದೂ, ಇದರಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿರುವಿರೆಂದೂ ಆಶಿಸುತ್ತೇನೆ.
ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾಗಲು, ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡಲು ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಸಮುದಾಯ ಪುಟ ನೋಡಿ.

ಹೊಸಬರಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗುವಂತಹ ಕೆಲವು ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ (ಕೆಲ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಆಂಗ್ಲ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತವೆ):

ಕನ್ನಡದಲ್ಲೇ ಬರೆಯಿರಿ

ದಯವಿಟ್ಟು ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲೇ ಬರೆಯಿರಿ. ಹಾಗೆಯೇ ಲೇಖನದ ಶೀರ್ಷಿ‍ಕೆಯೂ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲೇ ಇರಲಿ. ಹಾಗೆಯೇ ಯಾವುದೇ ಬ್ಲಾಗ್ ಮಾದರಿಯ ಲೇಖನ ಸೇರಿಸಬೇಡಿ.

ನಿಮಗೆ ಸಹಾಯ ಬೇಕಾದಲ್ಲಿ ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿ (ನಿಮ್ಮ ಚರ್ಚೆ ಪುಟದಲ್ಲಿ) {{ಸಹಾಯ}} ಎಂದು ಬರೆದು ಕೆಳಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿ.

ಲೇಖನ ಸೇರಿಸುವ ಮುನ್ನ...

ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಒಂದು ವಿಶ್ವಕೋಶ. ಅದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸುವ ಲೇಖನಗಳು ವಿಶ್ವಕೋಶಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುದಾಗಿರಬೇಕು. ಯಾವುದೇ ಬ್ಲಾಗ್ ಮಾದರಿಯ ಲೇಖನಗಳು, ಕಥೆ, ಕವನ, ಕಾದಂಬರಿ, ನಾಟಕ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು, ಪ್ರಬಂಧ ಮಾದರಿಯ ಲೇಖನಗಳು, ವಿಮರ್ಶೆ, ಜಾಹೀರಾತು ಮಾದರಿಯ ಲೇಖನಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಹಕ್ಕುಸ್ವಾಮ್ಯದ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಆಗಿರಬಾರದು. ಲೇಖನಗಳು ಜಗತ್ತಿಗೆಲ್ಲ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗುವಂತಹ ಗಮನಾರ್ಹ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ಇರಲಿ. ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಉಲ್ಲೇಖ ಸೇರಿಸಲು ಮರೆಯದಿರಿ.

ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ನಿಯಮ ಪ್ರಕಾರ ನಿಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ, ನೀವು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಸಂಸ್ಥೆ ಬಗ್ಗೆ, ನಿಮ್ಮ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿ ಬಗ್ಗೆ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ.

ನೀವು ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ಸಹಾಯ ಪುಟಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಉತ್ಸುಕರಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಅಥವಾ ಮತ್ತೇನಾದರೂ ತಿಳಿಯಬಯಸಿದಲ್ಲಿ, ದಯಮಾಡಿ ಈ ಅಂಚೆ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗೆ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ, ಸಂದೇಶ ಕಳುಹಿಸಿ.

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸುವಾಗ, ಚರ್ಚಾ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವಾಗ ಸಹಿ ಹಾಕುವುದನ್ನು ಮರೆಯಬೇಡಿ.
ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಇದನ್ನು ಬಳಸಿ: ~~~~

-- ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ (ಚರ್ಚೆ) ೧೦:೦೧, ೧೯ ಜುಲೈ ೨೦೨೪ (IST)Reply

ಹೋಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಭಾರತೀಯ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅಸಾಧಾರಣ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. 11ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ 14ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಹರಿದಾಡಿದ ಹೋಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವಿನೂತನ ಸೃಷ್ಟಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿತು. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದ್ರಾವಿಡ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಮೂಲವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಹೋಯ್ಸಳರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಶೈಲಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿ, ಅದನ್ನು ತಾಂತ್ರಿಕತೆಯ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ವಿಶಿಷ್ಟಗೊಳಿಸಿದರು. ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಾಸನ, ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು, ಮತ್ತು ಮೈಸೂರಿನ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುವ ಹೋಯ್ಸಳರ ದೇವಾಲಯಗಳು ಈ ಶೈಲಿಯ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ, ನಕ್ಷತ್ರಾಕೃತಿಯ ಪೀಠಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿತವಾದ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಮತ್ತು ಪುರಾಣಕಥೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಗೋಡೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳಗಳಾಗಿಯೇ ಅಲ್ಲ, ಆ ಕಾಲದ ಕಲಾತ್ಮಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ. ಶಿಲ್ಪಿಗಳ ಸೃಜನಶೀಲತೆಯ ಮೂಲಕ ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಶಾಶ್ವತಕಾಲದ ಶ್ರೇಷ್ಠಕೃತಿಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿವೆ. ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ (ಬೆಲೂರು), ಹೋಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ (ಹಳೆಬೀಡು), ಮತ್ತು ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ (ಸೋಮನಾಥಪುರ) ಹೋಯ್ಸಳರ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಶಿಲ್ಪಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಸಾಕ್ಷಿಗಳಾಗಿವೆ. ಹೋಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಏಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾದ ಶ್ರದ್ಧಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಇವುಗಳು ತಾಂತ್ರಿಕ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯ, ಶಿಲ್ಪಕೌಶಲ್ಯದ, ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಗಳ ಅಮೂಲ್ಯ ಸಂಕಲನವಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಅನನ್ಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಹೋಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವನ್ನು ಮುನ್ನೋಟದಿಂದಲೇ ಬೇರ್ಪಡಿಸಬಹುದಾದ ಹಲವಾರು ವಿಶೇಷ ಅಂಶಗಳು ಅಡಗಿವೆ. ಈ ಶೈಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುವಾಗ, ಇದರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಹೊಸ ಆಯಾಮವನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಆಕರ್ಷಕ ಮತ್ತು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಯನ್ನು ತಲುಪಿದರು. 1. ತಾರಾಸಂಕು ಪೀಠಾವಸ್ಥೆ ಹೋಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ತಾರಾಸಂಕು ಆಕಾರದ ಪೀಠವು ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಈ ಪೀಠವು ನಕ್ಷತ್ರಾಕೃತಿಯ ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದರ ವಿನ್ಯಾಸವು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕರ್ಷಕತೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ: ಈ ವಿನ್ಯಾಸವು ದೇವಾಲಯದ ರಚನೆಗೆ ಬಲವರ್ಧಕವಾಗಿದ್ದು, ಅದಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ತಾರಾಸಂಕು ವಿನ್ಯಾಸವು ದೇವಾಲಯದ ಪೀಠವನ್ನು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಎತ್ತುವ ಮೂಲಕ ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳಿಗೆ ಪೂಜೆಯ ಅನುಭವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯಿಂದ ಅನುಭವಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. 2. ಸ್ತಂಭಗಳ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಸ್ತಂಭಗಳು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ್ತಂಭವು ವಿಭಿನ್ನ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಯಾವುದೂ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಂತೆ ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಸ್ತಂಭಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆ: ಶಿಲ್ಪಿಗಳು ಸ್ತಂಭಗಳ ಮೇಲೆ ವೃತ್ತಾಕಾರ, ಚದರಾಕಾರ, ಮತ್ತು ತ್ರಿಕೋಣಾಕಾರದ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಕೆಲವು ಸ್ತಂಭಗಳು ನೃತ್ಯಮುದ್ರಾವಸ್ಥೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ, ಇದು ಆಕರ್ಷಕವಾದ ದೃಶ್ಯನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸ್ತಂಭಗಳ ಮೇಲಿನ ಹೂವಿನ ಮತ್ತು ಲತಾಲಂಕಾರಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ.

3. ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಸಮೃದ್ಧತೆ ಹೋಯ್ಸಳರ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶಿಲ್ಪವೂ, ಅದು ಪುರುಷನದಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಿಯದ್ದಾಗಲಿ, ಜೀವಂತವಾಗಿ ಮೂಡಿಬರುತ್ತದೆ. ದೇವತೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳು: ವಿಷ್ಣು, ಶಿವ, ಪಾರ್ವತಿ, ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿಯಂತಹ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ ಶಿಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶಿಲ್ಪವೂ ದೇವತೆಗಳ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವಂತೆ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಪುರಾಣಕಥೆಗಳ ಚಿತ್ರಣ: ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ, ಮತ್ತು ಭಾಗವತದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಶಿಲ್ಪಗಳ ಮೂಲಕ ವಿವರವಾಗಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳು ಪುರಾಣದ ಆಧುನಿಕ 'ಕಥಾಚಿತ್ರ ಗ್ಯಾಲರಿ'ಯಂತೆಯೇ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. 4. ನೃತ್ಯಶೀಲಾ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಹೋಯ್ಸಳರ ದೇವಾಲಯಗಳು ನೃತ್ಯಶೀಲಾ ಶಿಲ್ಪಗಳಿಂದ ಸಜ್ಜಿತವಾಗಿವೆ. ಈ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಶೈಲಿಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಧಾರ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದಲೂ ಬಹುಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆ: ಹಳೆಬೀಡು ಮತ್ತು ಬೆಲೂರಿನ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯಭಂಗಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅಪ್ಸರಗಳು ಮತ್ತು ಗೋಪಿಯರ ಶಿಲ್ಪಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ನೃತ್ಯಶೀಲಾ ಶಿಲ್ಪಗಳು ನಮ್ಮಿಗೆ ಆ ಕಾಲದ ನೃತ್ಯದ ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. 5. ಶಿಖರಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಹೋಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳ ಶಿಖರಗಳು ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಶೈಲಿಯ ಪಥವನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಿಖರವು ದೇವಾಲಯದ ಕೇಂದ್ರದ ಮೇಲೆ ಪುರಾತನ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುವಂತೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೋಯ್ಸಳರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಮಾತ್ರ ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡು, ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯನ್ನು ಸಾರುತ್ತಿವೆ. 1. ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಬೆಲೂರು ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ಹೋಯ್ಸಳರ ಆರಂಭಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲೊಂದು. 1117ರಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸಾಮ್ರಾಟ ವಿಜಯನಾರಾಯಣ (ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ) ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ವಿಶೇಷತೆ: • 48 ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ತಂಭಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನೃತ್ಯಶಾಲೆಯು ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ. • ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳಿಂದ ತುಂಬಿವೆ. • ಚನ್ನಕೇಶವ ಮೂರ್ತಿಯ ಶಿಲ್ಪವು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಒಂದು ಶಿಲೆಯಲ್ಲಿಯೇ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. 2. ಹೋಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, ಹಳೆಬೀಡು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳೆಬೀಡು ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತ ಹೋಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಶಿವನಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಹೊಯ್ಸಳರ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಮತ್ತೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷತೆ: • ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ರಾಮಾಯಣದ ಕಥಾನಕಗಳು ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಶಿಲ್ಪ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. • ಈ ದೇವಾಲಯವು ಎರಡು ಗರ್ಭಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದರಿಂದ ಧ್ವಂದ್ವ ದೇವಾಲಯ ವಿನ್ಯಾಸವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. • ಹೊರಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲಿನ 240ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದೇವತೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳು ದೈವಿಕ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. 3. ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಸೋಮನಾಥಪುರ ಸೋಮನಾಥಪುರದ ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು 1268ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿದ್ದು, ತ್ರಿಕೂಟ ದೇವಾಲಯ ಶೈಲಿಯ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷತೆ: • ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಶವ, ಜನಾರ್ಧನ, ಮತ್ತು ವೇಣುಗೋಪಾಲರ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. • ಈ ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಗೋಡೆಗಳು ಪುರಾಣಕಥೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳಿಂದ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿವೆ. • ನಕ್ಷತ್ರಾಕೃತಿಯ ಪೀಠವು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹೋಯ್ಸಳರ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಆಳವಾದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಹೋಯ್ಸಳರ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯು ಕೇವಲ ದೇವತೆಗಳ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಲ್ಲದೆ, ಇತರ ಕೆಲವು ಆಕರ್ಷಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. 1. ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಹೋಯ್ಸಳ ಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಪಶುಪಕ್ಷಿಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಗಜ (ಆನೆ), ಶಾರ್ದೂಲ (ಸಿಂಹ), ಹಂಸ (ಹಂಸ), ಮತ್ತು ಮಕರ (ಮಿಥ್ಯ ಪ್ರಾಣಿ) ಮೊದಲಾದ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳು ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಪ್ರಾಣಿ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಮೂಲಕ ಶಿಲ್ಪಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಲಾತ್ಮಕ ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2. ಫ್ರೀಜ್ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಹೋಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಫ್ರೀಜ್ ಶಿಲ್ಪಗಳು (ಅರಸುಬೀಳಿಕೆ ಶ್ರೇಣಿಯ ಶಿಲ್ಪ) ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿವೆ. ಇವು ಪುರಾಣಕಥೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುವಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆ: ರಾಮಾಯಣದ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಕಾಂಡದ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಹಳೆಬೀಡಿನ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ವೈಭವದಿಂದ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. 3. ಆಭರಣ ಶಿಲ್ಪ ಹೋಯ್ಸಳರ ಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳ ಮೂರ್ತಿಗಳು ಆಕರ್ಷಕ ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಕಿವಿಯೋಲೆ, ಮಾಂಗಲ್ಯ, ಕಂಠಹಾರ, ಮತ್ತು ಕೈಬೊಗಸೆ ಮೊದಲಾದ ಆಭರಣಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳು ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಕಲಾತ್ಮಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ ಹೋಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಕೇವಲ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿಯೇ ಅಲ್ಲ, ತಾಂತ್ರಿಕತೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾಗಿದೆ.

1. ಶಿಲಾಮಾಲೆಯ ಬಳಕೆ ಹೋಯ್ಸಳ ಶಿಲ್ಪಿಗಳು ಸಾಪ್‌ಸ್ಟೋನ್ ಎಂಬ ಮೃದು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದರು. ಈ ಕಲ್ಲು ಸುಲಭವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಅದು ಸಮಯದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಸ್ಥಿರವಾಗಿತ್ತು. ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಅವರಿಗೆ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು. 2. ಶಿಲಾಮಾಲೆಯ ಜೋಡಣೆ ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಶಿಲಾಮಾಲೆಗಳನ್ನು ಕೊಂಡಿಯಂತೆ ಜೋಡಿಸಿ, ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭೂಕಂಪದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೂ ದೇವಾಲಯಗಳ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರಭಾವ ಹೋಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಆ ಕಾಲದ ಸಮಾಜದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. 1. ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಹೋಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ಕೇವಲ ಪೂಜೆಯ ಸ್ಥಳವಲ್ಲ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳು ಪೂಜೆಯೊಂದಿಗೆ ಪುರಾಣಕಥೆಗಳನ್ನು ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದರು. 2. ಕಲೆ ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯ ಹೋಯ್ಸಳರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಿಲ್ಪಿ ಮತ್ತು ಕಲಾವಿದರು ತಮ್ಮ ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ಈ ದೇವಾಲಯಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. ಈ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಶಿಲ್ಪಿಗಳಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ನೀಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಅವರ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಿತು. ನಿಷ್ಕರ್ಷೆ ಹೋಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕಲಾವೈಭವವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶೈಲಿಯು ತಾಂತ್ರಿಕತೆಯ, ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ, ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾವನೆಯ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಮನ್ವಯವಾಗಿದೆ. ಬೆಲೂರು, ಹಳೆಬೀಡು, ಮತ್ತು ಸೋಮನಾಥಪುರದ ದೇವಾಲಯಗಳು ಇದರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ಹೋಯ್ಸಳ ಶೈಲಿಯು ಇಂದಿಗೂ ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಒಂದು ಮೌಲ್ಯವಾದ ಅಧ್ಯಾಯವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಇವುಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗಳಿಗೂ ತಲುಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕು. ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಕೇವಲ ಕಟ್ಟಡಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಅಥವಾ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳ ಅಂದಗಿಯೇ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ; ಇದು ಅವರ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ, ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನದ ದೃಷ್ಠಿಕೋನವನ್ನೂ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಶಿಲ್ಪ, ಸ್ತಂಭ, ಶಿಖರ, ಮತ್ತು ಪೀಠವು ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಗಾಢತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿ ದೇವಾಲಯವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಅವುಗಳು ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳಿಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಆನಂದದ ಅನುಭವವನ್ನು ನೀಡಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದವು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಈ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಆ ಕಾಲದ ಆರ್ಥಿಕ ಬಲ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಶಕ್ತಿ ಇರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಹೋಯ್ಸಳರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಥವಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರವೇ ಸೀಮಿತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ದೇವಾಲಯಗಳು ಸಮುದಾಯದ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿದ್ದವು, ಮತ್ತು ಅವುಗಳು ಜನರ ನೆರೆಹೊರೆಯ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧಾ ಜೀವನವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳು, ಹಬ್ಬಗಳು, ಮತ್ತು ಸಮಾರಂಭಗಳು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಏಕತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಅವು ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳಿಗೆ ಕೇವಲ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವವನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದ ಅನುಭವವನ್ನು ಸಹ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಅದರಲ್ಲದೆ, ಹೋಯ್ಸಳರ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಥಾನಕಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರವಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಆಧುನಿಕ ಯುಗಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಕಲಾತ್ಮಕ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಈ ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನಜೀವನದ ದೃಶ್ಯಗಳು, ಜನರ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಭಾವನೆಗಳು, ಮತ್ತು ನಿತ್ಯ ಜೀವನದ ದೃಶ್ಯಾವಳಿಗಳೂ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಸ್ಥೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುವುದಲ್ಲ, ತಮ್ಮ ಕಾಲದ ಸಮಾಜದ ಸಮಗ್ರ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹೋಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುವ ಯುದ್ಧದ ದೃಶ್ಯಾವಳಿಗಳು, ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಪುರಾಣಕಥೆಗಳು, ಹಾಗೂ ಶೃಂಗಾರಾತ್ಮಕ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಆ ಕಾಲದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಪ್ರತೀಕಗಳಾಗಿವೆ. ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಅದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಬಳಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಶಿಲಾಮಾಲೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ವಿಧಾನ, ಶಿಲೆಯ ಮೇಲಿನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕೆತ್ತನೆಗಳು, ಮತ್ತು ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಪೀಠಗಳ ವಿನ್ಯಾಸವು ಶಿಲ್ಪಿಗಳ ತಾಂತ್ರಿಕ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಪ್‌ಸ್ಟೋನ್ (ಮೃದುಕಲ್ಲು) ಎಂಬ ಶಿಲೆಯನ್ನು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಿರುವುದರಿಂದ, ಶಿಲ್ಪಿಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಶಿಲ್ಪ ಕಲೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಈ ಕಲ್ಲು ತಮ್ಮ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಶ್ರದ್ಧಾ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿ ಮೂಡಿಸಲಿದೆ. ಹೋಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಕಾಲಾತೀತವಾದ ಕಲಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇಂದಿಗೂ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧಕರಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಇಂದಿಗೂ ಈ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಹರಿದು ಬರುತ್ತಿದ್ದು, ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಕೇವಲ ಅತಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಒಂದು ಅಧ್ಯಾಯವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅದು ನಮ್ಮ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಜೀವಂತ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಉಳಿಸಲು, ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲೂ ನಮ್ಮ ಪಾಲಿನ ಕೀರ್ತಿಯ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸುವುದು ನಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯವಾಗಿದೆ.

REFERENCES: https://www.worldhistory.org/article/898/hoysala-architecture/ https://www.re-thinkingthefuture.com/architectural-styles/a4027-the-rise-of-hoysala-architecture/ https://ilearncana.com/details/Hoysala-Architecture/2932 https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Hoysala_architecture