ವಿಕಿಪೀಡಿಯ

ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್

ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿ

ರಾಜಕುಮಾರಿ ಡೇಮ್ ಬೀಬಿಜಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ (ಅಹ್ಲುವಾಲಿಯಾ ) (೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮೮೭ - ೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೬೪) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣಿ. ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಒಡನಾಟದಿಂದ, ಅವರು ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಆರೋಗ್ಯ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೯೫೭ ರವರೆಗೆ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದರು. [೧] ಅವರು ಕ್ರೀಡಾ ಸಚಿವ ಮತ್ತು ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವರ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪಟಿಯಾಲದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರೀಡಾ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. [೨] [೩] ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕೌರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ತಂದರು ಮತ್ತು ಈ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕುಗಳ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಗಾಗಿ ಇವರು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. [೪] ಕೌರ್ ರವರು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. [೫] [೬]

ಡ್ಯಾಮ್

ಅಮೃತ್ ಕೌರ್
ಮಧ್ಯವಯಸ್ಸಿನ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದ ಮಹಿಳೆ, ಶಾಲನ್ನು ತಲೆಗೆ ಹೊದಿಸಿದ್ದಾರೆ
ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್, ೧೯೩೬ರ "ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಲಿಸನರ್" ಸಂಚಿಕೆಯಿಂದ
Born(೧೮೮೭-೦೨-೦೨)೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮೮೭
ಲಕ್ನೋ, ಉತ್ತರ-ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತ (ಇಂದಿನ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಭಾರತ)
Died6 February 1964(1964-02-06) (aged 75)
ನವದೆಹಲಿ, ಭಾರತ
Organization(s)ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್,
ಕ್ಷಯರೋಗ ಸಂಘ,
ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್ ಕ್ರಾಸ್, ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್
Political partyಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್
Movementಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ
ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್
ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರು
ಅಧಿಕಾರ ಅವಧಿ
೧೬ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೭ – ೧೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೫೭
ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು
ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಪೋಸ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ
ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ಸುಶೀಲಾ ನಯ್ಯರ್
ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿ
ತಂದೆ/ತಾಯಿ ಹರ್ನಮ್ ಸಿಂಗ್
ಪ್ರಿಸ್ಸಿಲ್ಲಾ ಗೋಲಕನಾಥ್

ಜೀವನ ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರು ೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮೮೭ ರಂದು ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ, ಲಕ್ನೋದ, ಲಕ್ನೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ನ ಬಾದ್‌ಶಾ ಬಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ (ಆಗಿನ ವಾಯುವ್ಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು) ಜನಿಸಿದರು. ಕಪುರ್ತಲಾದ ರಾಜ ರಣಧೀರ್ ಸಿಂಗ್ ರವರ ಕಿರಿಯ ಮಗನಾದ ರಾಜಾ ಸರ್ ಹರ್ನಾಮ್ ಸಿಂಗ್ ಅಹ್ಲುವಾಲಿಯಾ ರನವರ ಮಗಳಾಗಿ ಕೌರ್ ರವರು ಜನಿಸಿದರು. ಸಿಂಹಾಸನದ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರದ ವಿವಾದದ ನಂತರ ಹರ್ನಾಮ್ ಸಿಂಗ್ ಕಪುರ್ತಲಾವನ್ನು ತೊರೆದರು, ಹಿಂದಿನ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯವಾದ ಔಧ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಸ್ಟೇಟ್‌ಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರಾದರು ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ಮಿಷನರಿ ಗೋಲಖ್ನಾಥ್ ಚಟರ್ಜಿಯವರ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡರು. ಸಿಂಗ್ ನಂತರ ಚಟರ್ಜಿಯವರ ಮಗಳು ಪ್ರಿಸ್ಸಿಲ್ಲಾಳನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಹತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಿರಿಯ ಮತ್ತು ಅವರ ಏಕೈಕ ಹೆಣ್ಣು ಮಗಳು. [೭]

ಕೌರ್ ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟಂಟ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಆಗಿ ಬೆಳೆದರು ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಡಾರ್ಸೆಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಶೆರ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಫಾರ್ ಗರ್ಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಲೇಜು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು ೧೯೧೮ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. [೮] [೬]

ಕೌರ್ ೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೬೪ ರಂದು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. [೯] ಅವರು ಸಾಯುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಅವರ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ದೆಹಲಿಯ ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಆರ್ಚ್ಬಿಷಪ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. [೧೦] ಕೌರ್‌ರವರಿಗೆ ಮದುವೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. [೬]

ಇಂದು ಅವರ ಖಾಸಗಿ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ದೆಹಲಿಯ ತೀನ್ ಮೂರ್ತಿ ಹೌಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನೆಹರು ಸ್ಮಾರಕ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಾಲಯದ ಆರ್ಕೈವ್ಸ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. [೧೧] [೬]

ವೃತ್ತಿ ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಿ

 
ಸಿ. ೧೯೩೩

ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ ಕೌರ್ ರವರು ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಗೋಪಾಲ ಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಾಯಕರೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಒಡನಾಟವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೌರ್ ರವರು ೧೯೧೯ರಲ್ಲಿ ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ ( ಮುಂಬೈ ) ಭೇಟಿಯಾದ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಆಲೋಚನೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಸೆಳೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು. ಕೌರ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ೧೬ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಂತರ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ರವರಿಗೆ ಪತ್ರಗಳು ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಿಂದ ಪತ್ರಗಳ ಸಂಪುಟವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. [೧೨] [೬]

ಜಲಿಯನ್ ವಾಲಾಬಾಗ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡದ ನಂತರ, ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಪಡೆಗಳು ಪಂಜಾಬ್‌ನ ಅಮೃತಸರದಲ್ಲಿ ೪೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರನ್ನು ಗುಂಡಿಕ್ಕಿ ಕೊಂದಾಗ, ಕೌರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದ ಪ್ರಬಲ ಟೀಕೆಕಾರರಾದರು. ಅವರು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯನ್ನು ತರುವತ್ತ ಗಮನಹರಿಸಿದರು. [೧೩] ಅವರು ಪರ್ದಾ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹವನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. [೬]

ಕೌರ್ ೧೯೨೭ ರಲ್ಲಿ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮಹಿಳಾ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು [೧೪] ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೯೩೩ರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ದಂಡಿ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದರು. ಕೌರ್ ೧೯೩೪ರಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಲು ಹೋದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಕಠಿಣ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು. [೧೪] [೬]

ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ, ೧೯೩೭ರಲ್ಲಿ ಅವರು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಭಾರತದ (ಇಂದಿನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಖೈಬರ್-ಪಖ್ತುಂಖ್ವಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ) ಬನ್ನು, ವಾಯುವ್ಯ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಸದ್ಭಾವನೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಹೋದರು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರ ಮೇಲೆ ದೇಶದ್ರೋಹದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಿ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿಟ್ಟರು. [೧೫] [೬]

 
ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರೊಂದಿಗೆ ರಾಜಕುಮಾರಿ, ಶಿಮ್ಲಾ ೧೯೪೫

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರನ್ನು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ಆದರೆ ೧೯೪೨ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಅವರು ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ತಪ್ಪಿಗಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಜೈಲಿಗೆ ಹಾಕಿದರು. [೧೬] [೬]

ಅವರು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಮತದಾನದ ಕಾರಣವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿದರು, [೧೭] ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಫ್ರ್ಯಾಂಚೈಸ್ ಮತ್ತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಲೋಥಿಯನ್ ಸಮಿತಿಯ ಮುಂದೆ ಹಾಗೂ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಕುರಿತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂಸತ್ತಿನ ಜಂಟಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಮಿತಿಯ ಮುಂದೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ನೀಡಿದರು. [೧೮]

ಕೌರ್ ರವರು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಣ ನಿಧಿ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. [೧೯] ಅವರು ನವದೆಹಲಿಯ ಲೇಡಿ ಇರ್ವಿನ್ ಕಾಲೇಜಿನ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. [೨೦] ೧೯೪೫ ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಯುನೆಸ್ಕೋ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ನಿಯೋಗದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು. [೨೧] ಅವರು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಸ್ಪಿನ್ನರ್ಸ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್‌ನ ಟ್ರಸ್ಟಿಗಳ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. [೨೨]

ಕೌರ್ ಅನಕ್ಷರತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು [೨೩] ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹಗಳ ಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಪರ್ದಾ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಿದರು. ಅದು ಕೆಲವು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಗ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿತ್ತು. [೨೪]

ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಸಮುದಾಯದ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಬದಲಾಯಿಸಿ

ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಪಂಜಾಬಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಆಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಹಲವಾರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮಿಷನರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ್ದರು. [೨೫] ೧೯೪೭ ರಿಂದ ೧೯೫೭ ರವರೆಗೆ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅವರು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. [೨೫] ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರು ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದಾಗ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ಆ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸುವಲ್ಲಿ ತೋರಿದರು. [೨೫] ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರನ್ನು "ಭಾರತದ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿ" ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರು. [೨೫] ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರಾವಿನ್ಸ್‌ನ ಮೀರತ್‌ನಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ಬೆದರಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೌರ್ ನೆಹರೂಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದರು. [೨೫] ನಂತರ ನೆಹರೂ ಅವರು ಕೌರ್ ಬರೆದ ಎರಡು ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿಗೆ ರವಾನಿಸಿದರು. [೨೫]

ಎ.ಐ.ಐ.ಎಂ.ಎಸ್ (ಏಮ್ಸ್)ನ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಬದಲಾಯಿಸಿ

೧೯೫೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮ ರಂದು, ಆಗಿನ ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವೆ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರು ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ (ಜನರ ಮನೆ) ಹೊಸ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಅವರು ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವಸಿದ್ಧತೆಯಿಲ್ಲದೆ,

"ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಗುಣಮಟ್ಟದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣದ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಒಂದು ಸಂಸ್ಥೆ ಇರಬೇಕು, ಅದು ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಯುವಕ-ಯುವತಿಯರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು.

ಒಂದು ದಶಕದ ಹಿಂದೆ ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವಂತೆ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕಲ್ಪನೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದಿದ್ದರೂ, ಹಣದ ಅಗತ್ಯತೆ ಇತ್ತು. ಕೌರ್ ಸಾಕಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ನಂಬರ್ ಒನ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಲು ಇನ್ನೂ ೧೦ ವರ್ಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು.[೨೬]

ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯೆ ಬದಲಾಯಿಸಿ

 
ತೊಂಬತ್ಮೂರು ಪೆನ್ಸಿಲಿನ್ ಪ್ರಕರಣಗಳು, ಕೆನಡಾದ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌ನಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ೧೭ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೭ ರಂದು ಕೆನಡಾದಿಂದ ವಿಶೇಷ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ನವದೆಹಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದರು. ಪಾಲಮ್ ಏರೋಡ್ರೋಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಗೆ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವುದು. ಜೀವರಾಜ್ ನಾರಾಯಣ್ ಮೆಹ್ತಾ, ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌ನ ಸರ್ದಾರ್ ಬಲ್ವಂತ್ ಸಿಂಗ್ ಪುರಿ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ. [೨೭]

ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯಿಂದ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಕೌರ್ ಅವರು ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರಾವಿನ್ಸ್‌ನಿಂದ ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಇದು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲು ನಿಯೋಜಿಸಲಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. [೨೮] ಅವರು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ಉಪಸಮಿತಿ ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರ ಉಪಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರೂ ಆಗಿದ್ದರು. [೨೯] ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ, ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪ ನಾಗರಿಕ ಸಂಹಿತೆಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. [೩೦] ಅವರು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಫ್ರ್ಯಾಂಚೈಸ್‌ಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ದೃಢವಾದ ಕ್ರಮವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿದರು.

ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರು ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರ ಮೊದಲ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್‌ನ ಭಾಗವಾದರು. ಇವರು ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಡೇಮ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ (ಡಿಸ್ ಟಿಜೆ) ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. [೩೧] ಅವರಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. [೧೪] ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. [೩೦] ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವೆಯಾಗಿ, ಕೌರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಲೇರಿಯಾ ಹರಡುವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಪ್ರಮುಖ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. [೩೦] [೩೨] ಅವರು ಕ್ಷಯರೋಗವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬಿ.ಸಿ.ಜಿ ಲಸಿಕೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರೇರಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. [೬]

ಜನನ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಏಕೈಕ ಸರಿಯಾದ ವಿಧಾನವೆಂದರೆ ಕಾಂಟಿನೆನ್ಸ್ ಎಂದು ಕೌರ್ ನಂಬಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನನ ನಿಯಂತ್ರಣದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. [೩೩] ಗರ್ಭನಿರೋಧಕಗಳಿಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ "ಸುರಕ್ಷಿತ" ದಿನಗಳು (ಹಸಿರು) ಮತ್ತು "ಮಗುವಿನ" ದಿನಗಳು (ಕಪ್ಪು) ಜಾಡನ್ನು ಇಡಲು ಮಣಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. [೩೩] ಕೆಲವು ಮಹಿಳೆಯರು ಮಣಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು, ಹಸುಗಳು ಮಾತ್ರ ಅಂತಹ ಮಣಿಯನ್ನು ಧರಿಸಬೇಕೆಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇತರರು ಮುಜುಗರಕ್ಕೊಳಗಾದರು ಮತ್ತು ಮಣಿಗಳು ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. [೩೩]

ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಚೈಲ್ಡ್ ವೆಲ್ಫೇರ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಕೌರ್ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. [೩೪] [೩೦] ಕೌರ್ ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್ ಕ್ರಾಸ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್ ಒಳನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರವರ್ತಕ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದೆ. ಅವರು ಕ್ಷಯರೋಗ ಮತ್ತು ಕುಷ್ಠರೋಗದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. [೩೦] ಅವರು ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ನರ್ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. [೩೦] [೬]

ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ನರ್ಸಿಂಗ್, ನವದೆಹಲಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು (೧೯೪೬ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು). ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಆ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ನರ್ಸಿಂಗ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿತು. [೬]

೧೯೫೭ ರಿಂದ ಅವರು ಸಾಯುವವರೆಗೂ (೧೯೬೪)ಅವರು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೫೮ ಮತ್ತು ೧೯೬೩ ರ ನಡುವೆ ಕೌರ್ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮೋಟಾರ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಸಾಯುವವರೆಗೂ, ಅವರು ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್, ಕ್ಷಯರೋಗ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ಸ್ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಅವರಿಗೆ ರೆನೆ ಸ್ಯಾಂಡ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಸಹ ನೀಡಲಾಯಿತು. [೩೫] ಅವರನ್ನು ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಟೈಮ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್‌ನ ವರ್ಷದ ಮಹಿಳೆ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು.[೩೦] [೬]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬದಲಾಯಿಸಿ

  1. ↑ "Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria". The New York Times (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 1964-02-07. ISSN 0362-4331. Retrieved 2023-05-23.
  2. ↑ "Who was Rajkumari Amrit Kaur, named in TIME's magazine list of 100 influential women?". The Indian Express (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2020-03-06. Retrieved 2023-05-23.
  3. ↑ Campbell, Alexander. "INDIA'S GIRLS: FROM PURDAH TO THE PLAYING FIELDS". Sports Illustrated Vault | SI.com (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-05-23.
  4. ↑ Gupta, Sahima (2018-02-06). "Meet Rajkumari Amrit Kaur: India's First Health Minister | #IndianWomenInHistory". Feminism in India (in ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-05-23.
  5. ↑ "Rajkumari Amrit Kaur". Constitution of India (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-05-23.
  6. ↑ ೬.೦೦ ೬.೦೧ ೬.೦೨ ೬.೦೩ ೬.೦೪ ೬.೦೫ ೬.೦೬ ೬.೦೭ ೬.೦೮ ೬.೦೯ ೬.೧೦ ೬.೧೧ ೬.೧೨ Sambuy, L. M., & Portnowitz, T. (2023). In Search of Amrit Kaur: A lost princess and her vanished world. Farrar, Straus and Giroux.
  7. ↑ Studies, HP General (2020-05-03). "Raj Kumari Amrit Kaur". Himachal Pradesh General Studies (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-10-28.
  8. ↑ "Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria". The New York Times. 1964-02-07. Retrieved 2020-08-30.
  9. ↑ Verinder Grover (1993). Great Women of Modern India. Vol. 5: Raj Kumari Amrit Kaur. Deep & Deep. ISBN 9788171004591.
  10. ↑ "Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies". The New York Times. 6 February 1964.
  11. ↑ "Archives". Nehru Memorial Museum & Library. Archived from the original on 3 May 2011.
  12. ↑ Roychowdhury, Adrija (2020-08-27). "Rajkumari Amrit Kaur: The princess who built AIIMS". The Indian Express. Retrieved 2020-08-30.
  13. ↑ Bhardwaj, Deeksha (2 February 2019). "Rajkumari Amrit Kaur, the princess who was Gandhi's secretary & India's first health minister". ThePrint. Retrieved 18 October 2019.
  14. ↑ ೧೪.೦ ೧೪.೧ ೧೪.೨ Bhardwaj, Deeksha (2 February 2019). "Rajkumari Amrit Kaur, the princess who was Gandhi's secretary & India's first health minister". ThePrint. Retrieved 18 October 2019.
  15. ↑ "Rajkumari Amrit Kaur, an epitome of patriotism and sacrifice". Retrieved 2023-05-23.
  16. ↑ Srinivas, V (24 September 2016). "RajKumari Amrit Kaur". Press Information Bureau. Ministry of Health and Family Affairs. Retrieved 18 October 2019.
  17. ↑ "Amrit Kaur: The princess turned Gandhian who fought Nehru on women's political participation". The Indian Express (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2018-01-24. Retrieved 2023-05-23.
  18. ↑ "EMINENT PARLIAMENTARIANS MONOGRAPH SERIES" (PDF).
  19. ↑ "Meet Princess Amrit Kaur, India's First Health Minister Who Built AIIMS". Indiatimes (in Indian English). 2018-03-07. Retrieved 2023-05-23.
  20. ↑ "Rajkumari Amrit Kaur: India's First Health Minister And Her Efforts For Reforming The Nation". thelogicalindian.com. Retrieved 2023-05-23.
  21. ↑ "The Place of women in UNESCO: an Indian view".
  22. ↑ "Celebrating Navratri with 9 Women Heros!! Lets Salute Amrit Kaur". www.bankersadda.com. Retrieved 2023-05-23.
  23. ↑ Sriprakash, Arathi; Sutoris, Peter; Myers, Kevin (2019). "The science of childhood and the pedagogy of the state: Postcolonial development in India, 1950s". Journal of Historical Sociology (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 32 (3): 345–359. doi:10.1111/johs.12246. ISSN 0952-1909. PMC 7198113. PMID 32412520.
  24. ↑ Rana, Ratika (2021-11-24). "Rajkumari Amrit Kaur: India's First Health Minister And Her Efforts For Reforming The Nation". The Logical Indian (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-05-23.
  25. ↑ ೨೫.೦ ೨೫.೧ ೨೫.೨ ೨೫.೩ ೨೫.೪ ೨೫.೫ Frykenberg, Robert Eric; Young, Richard Fox (2009). India and the Indianness of Christianity (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 225. ISBN 978-0-8028-6392-8.
  26. ↑ Rajkumari Amrit, Kaur. "The Princess Who Built AIIMS".
  27. ↑ Sethu, Divya (2021-02-17). "India's Journey From Requesting Penicillin in 1947 to Making Vaccines for the World". The Better India (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-05-23.
  28. ↑ CADIndia Archived 22 July 2019[Date mismatch] ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.. Cadindia.clpr.org.in. Retrieved on 7 December 2018.
  29. ↑ Rajkumari Amrit Kaur Archived 23 March 2019[Date mismatch] ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.. Cadindia.clpr.org.in (6 February 1964). Retrieved on 2018-12-07.
  30. ↑ ೩೦.೦ ೩೦.೧ ೩೦.೨ ೩೦.೩ ೩೦.೪ ೩೦.೫ ೩೦.೬ Roychowdhury, Adrija (2020-08-27). "Rajkumari Amrit Kaur: The princess who built AIIMS". The Indian Express. Retrieved 2020-08-30.Roychowdhury, Adrija (27 August 2020). "Rajkumari Amrit Kaur: The princess who built AIIMS". The Indian Express. Retrieved 30 August 2020.
  31. ↑ "Page 81 | Issue 38503, 4 January 1949 | London Gazette | The Gazette". www.thegazette.co.uk.
  32. ↑ "Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria". The New York Times. 1964-02-07. Retrieved 2020-08-30."Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria". The New York Times. 7 February 1964. Retrieved 30 August 2020.
  33. ↑ ೩೩.೦ ೩೩.೧ ೩೩.೨ "INDIA: Baby Days Are Black". Time. 17 January 1955. Retrieved 4 August 2023.
  34. ↑ "Aboutus". www.iccw.co.in. Archived from the original on 2019-06-24. Retrieved 2020-08-30.
  35. ↑ "Genealogy". Archived from the original on 8 August 2018. Retrieved 5 February 2019.

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ಬದಲಾಯಿಸಿ

 

"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ರಾಜ್_ಕುಮಾರಿ_ಅಮೃತ್_ಕೌರ್&oldid=1201044" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ