ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ

ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ (೧೮೯೩ - ೨ ಜನವರಿ ೧೯೭೩) ಒಬ್ಬ‌ರು ಕೃಷಿ ನಾಯಕ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ ಮತ್ತು ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಅನುಭವಿ ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರು ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಹಿಂದಿನ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ಗಂಗ್‌ಪುರದ ಬಾರ್ತೋಲಿ ಗ್ರಾಮದ (ಈಗ ಒಡಿಶಾದ ಸುಂದರ್‌ಗಢ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ). ಅವರು ೧೯೩೭-೩೯ರ ಮುಂಡಾ ಆಂದೋಲನದ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರು ಗಂಗ್‌ಪುರದ ಆದಿವಾಸಿಗಳನ್ನು ಅತಿಯಾದ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಕುಂಟ್ಕಟ್ಟಿ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು.

ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ निर्मल मुंडा
ಎರಡನೇ ಸದಸ್ಯ ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆ.
ಅಧಿಕಾರ ಅವಧಿ ೧೯೫೭ – ೧೯೬೧
ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿ	ಮದನ್ ಮೋಹನ್ ಅಮತ್
ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ	ಪ್ರೇಮ್ ಚಂದ್ ಭಗತ್
ಮತಕ್ಷೇತ್ರ	ಬಿಸ್ರಾ (ಎಸ್.ಟಿ.)
ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿ
ಜನನ	೧೮೯೩ ಬಾರ್ಟೋಲಿ ಗ್ರಾಮ, ಪಿ.ಎಸ್. ರಾಯಬೋಗಾ, ಗಂಗಾಪುರ ರಾಜ್ಯ.
ಮರಣ	೨ ಜನವರಿ ೧೯೭೩ ಬಾರ್ಟೋಲಿ, ಬಿರಮಿತ್ರಾಪುರ, ಒಡಿಶಾ
ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷ	ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಜಕಾರಣಿ
ತಂದೆ/ತಾಯಿ	ಮರ್ಹಾ ಮುಂಡಾ ಗೋಮಿ ಮುಂಡಾ
ವಾಸಸ್ಥಾನ	ಬಾರ್ಟೋಲಿ, ಒಡಿಶಾ, ಪಿಒ-ರೈಬೋಗಾ, ಸುಂದರ್ಗಢ್ ಜಿಲ್ಲೆ
ಉದ್ಯೋಗ	ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಅನುಭವಿ, ಕೃಷಿಕ ನಾಯಕ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ರಾಜಕಾರಣಿ.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ

ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರು ೧೮೯೩ ರಲ್ಲಿ ರಾಯಬೋಗ ಪಿಎಸ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಾರ್ತೋಲಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಗಂಗ್‌ಪುರದ ಮಾಜಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ತಂದೆ ಮರ್ಹಾ ಮುಂಡಾ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಗೋಮಿ ಮುಂಡಾ. ಅವರು ಬಾರ್ತೋಲಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ರಾಜ್‌ಗಂಗ್‌ಪುರಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ಉನ್ನತ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು ಮಧ್ಯಮ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಕರಂಜೋಗೆ (ಈಗ ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ) ಹೋದರು. ಅದರ ನಂತರ, ೧೯೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ರಾಂಚಿ ಜಿಇಎಲ್ ಚರ್ಚ್ ಹೈಸ್ಕೂಲಿಗೆ ಹೋದರು. ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೈನ್ಯದಿಂದ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೭ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೭ ರಂದು ಮೊದಲ ವಿಶ್ವ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅವರು ಜುಲೈ ೧೯೧೯ ಬಾರ್ತೋಲಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು.

ಗಂಗ್‌ಪುರದಲ್ಲಿ ಮುಂಡಾ ಆಂದೋಲನ

೧೯೨೯ ಮತ್ತು ೧೯೩೫ ರ ನಡುವೆ, ಗಂಗ್‌ಪುರದ ಭೂ ಕಂದಾಯ ವಸಾಹತು ಆತಂಕಕಾರಿ ದರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಉಪೇಂದ್ರನಾಥ್ ಘೋಷ್ ವಸಾಹತು (೧೯೨೯-೧೯೩೧) ನಂತರ ಇಂದ್ರಬಿಲಾಸ್ ಮುಖರ್ಜಿ ವಸಾಹತು (೧೯೩೨-೧೯೩೫) ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಅಸಮಾಧಾನದ ಆರಂಭವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ೧೯೩೨ ರ ಮುಖರ್ಜಿ ವಸಾಹತು ಬೇತಿ ಮತ್ತು ಬೀಗರಿ (ಬಾಡಿಗೆದಾರರಿಂದ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ವೇತನವಿಲ್ಲದೆ ಬಲವಂತದ ಕಾರ್ಮಿಕ ಸೇವೆಗಳು) ವಿನಿಮಯದಲ್ಲಿ ಮಲೆನಾಡುಗಳನ್ನು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದಿಂದ ಬಿಡಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಬೇತಿ, ಬೀಗರಿ ಪದ್ಧತಿ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ರಸ್ತೆ ದುರಸ್ತಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದು ನಂತರ ಅರಿವಾಯಿತು. ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರಿಗೆ ಬೇತಿ ಮತ್ತು ಬೀಗರಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಬಿಡುವಿಲ್ಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸವನ್ನು ಬಿಡಲು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ೧೯೩೬ ರಲ್ಲಿ, ಬೇತಿ ಮತ್ತು ಬೀಗರಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಬಾಡಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದಿಂದ ಮಲೆನಾಡುಗಳನ್ನು ಬಿಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು. ಈಗ ಎಲ್ಲಾ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಬಾಡಿಗೆಗೆ ನಿರ್ಣಯಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಅಸಮಾಧಾನದ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು.

ದಹಿಜಿರಾ ಗ್ರಾಮದ ಮುಂಡಾ ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಬಾಡಿಗೆ ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಇತರರು ಅವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ಮುಂಡಾಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ಗೆ ಹಲವಾರು ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ೧೯೩೮ ರಲ್ಲಿ, ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರು ತೆರಿಗೆ ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಪ್ರದೇಶದ ಆದಿವಾಸಿಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದರು. ಜೈಪಾಲ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರಿಂದ ಪ್ರೇರಿತರಾದ ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರು ತೆರಿಗೆ ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಆದಿವಾಸಿಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಬಾಡಿಗೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು, ಅವರು ಕುಂಟ್ಕಟ್ಟಿ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಬೇತಿ ಮತ್ತು ಬೀಗರಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು. ಆಂದೋಲನವು ಗಂಗ್‌ಪುರದಾದ್ಯಂತ ಹರಡಿತು.

ದರ್ಬಾರ್ (ರಾಯಲ್ ಕೋರ್ಟ್) ತೆರಿಗೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಕೆಲವು ಚಳವಳಿಗಾರರ ವಿರುದ್ಧ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಾರಂಟ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಬಲವಂತದ ಕ್ರಮಗಳು ಚಳವಳಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಿಲ್ಲ, ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರು ಚಳವಳಿಗಾರರೊಂದಿಗೆ ರಹಸ್ಯ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ರಹಸ್ಯ ಸಭೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಗಂಗ್‌ಪುರದ ರಾಣಿ, ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾರನ್ನು ಬಂಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು ಸಂಬಲ್‌ಪುರದ ರಾಜಕೀಯ ಏಜೆಂಟ್‌ನ ಸಹಾಯವನ್ನು ಕೋರಿದಳು.

ಆಮ್ಕೋ ಸಿಮ್ಕೋ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ

ರಾಣಿಯು ಆಂದೋಲನಕಾರರ ಬೇಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ ಮತ್ತು ಸಿಮ್ಕೊ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ (ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರು ನಿವಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು) ಒಳ್ಳೆಯ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ೨೫ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೯ ರಂದು, ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಆಮ್ಕೊ ಸಿಮ್ಕೊ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಜಮಾಯಿಸಿದ್ದರು. ರಾಣಿ, ರಾಜಕೀಯ ಏಜೆಂಟ್ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಇಡಬ್ಲ್ಯೂ ಮಾರ್ಗರ್ ಮತ್ತು ಎರಡು ತುಕಡಿಗಳ ತುಕಡಿಗಳು ದೇಶದ್ರೋಹಿ ಸಭೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮದ ಚೌಕಿದಾರ್ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲೆ ಮಾಡಿದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾರನ್ನು ಬಂಧಿಸುವ ಏಕೈಕ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಫ್ಯಾಬಿಯಾನಸ್ ಎಕ್ಕಾ ಪ್ರಕಾರ - ರಾಣಿ "ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಯಾರು?" ಜನಸಮೂಹವು ರಾಣಿಯ ದುಷ್ಟ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು ಮತ್ತು ತಮ್ಮನ್ನು ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಎಂದು ಪರಿಚಯಿಸಿಕೊಂಡರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಗಲಾಟೆಗಳು ಭುಗಿಲೆದ್ದವು ಮತ್ತು ಲಾಠಿಗಳು, ಕೊಡಲಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಕಚ್ಚಾ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತವಾದ ಗುಂಪು ತಮ್ಮ ನಾಯಕನ ಬಂಧನವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಪ್ರತಿಕೂಲವಾದುದನ್ನು ಕಂಡು ಪೊಲೀಸರು ಜನರ ಮೇಲೆ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿದರು. ಇದು ೪೯ ಜನರ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅನೇಕರು ಗಾಯಗೊಂಡರು. ಮೃತ ದೇಹಗಳನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮನ್‌ಮಾರದಲ್ಲಿ ಸಾಮೂಹಿಕ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸಾವಿನ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚು ಎಂದು ಕೆಲವು ಮೂಲಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಸುಂದರ್‌ಗಢ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಲ್‌ಪುರದಲ್ಲಿ ಆರು ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ೧೫ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೭ ರಂದು ಜೈಲಿನಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಬಂಧನದೊಂದಿಗೆ ಆಂದೋಲನ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು.

ಗಂಗ್‌ಪುರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾ ಮಂಡಲ್ ಚಳುವಳಿ

ಮುಂಡಾ ಆಂದೋಲನದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಗಂಗ್‌ಪುರದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಾಯಕ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ ಧನಂಜಯ ಮೊಹಂತಿ ಒಮ್ಮೆ ಗಂಗ್‌ಪುರದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಮುಖಂಡರನ್ನು ಪ್ರಜಾ ಮಂಡಲ (ಜನರ ಸಂಘ) ರಚಿಸಲು ಮನವೊಲಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರು ಪ್ರಜಾ ಮಂಡಲದ ಆಂದೋಲನದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅವರ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಗುರುತಿನೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಲು ಬಯಸಿದ್ದರು.

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ

ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರು ೧೯೫೭ ರಲ್ಲಿ ಒಡಿಶಾ ರಾಜ್ಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಸ್ರಾ (ಎಸ್‌ಟಿ) ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿ ಗೆದ್ದರು. ೧೯೭೨ ರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು ಅವರಿಗೆ ತಾಮ್ರ ಪತ್ರ (ಕಂಚಿನ ಫಲಕ) ನೀಡಿ, ಅವರನ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದರು. ಅವರು ೨ ಜನವರಿ ೧೯೭೩ ರಂದು ಬಾರ್ತೋಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು.

ಸಾವಿನ ನಂತರ

ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ, ೨೯ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೭೪ ಒಡಿಶಾ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರ ಮರಣದಂಡನೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಸನ್ಮಾನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಗೌರವಿಸಿದರು.

ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ

• ವೇದವ್ಯಾಸ್ ಚೌಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾರವರ ಪ್ರತಿಮೆ