ವಿಕಿಪೀಡಿಯ

ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರ ರಾಜವಂಶ

8ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದ 11ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಬಹುಭಾಗವನ್ನು ಆಳಿದ ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರ ರಾಜವಂಶವಾಗಿತ್ತು.

ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರ
c. 730 CE–1036 ಕ್ರಿ. ಶ.
ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರದ‌ ನಾಣ್ಯ ಮಿಹಿರ ಭೋಜ, King of ಕನೌಜ್. Obv: ವರಾಹ ಅವತಾರ ವಿಷ್ಣು, ಮತ್ತು ಸೌರ ಲಾಂಛನ. Rev: ಸಾಸಾನೀಯ ಮಾದರಿ ಕುರುಹು. Legend: ಶ್ರೀಮದ್ ಆದಿ ವರಾಹ "ಅದೃಷ್ಟವಂತ ಪುರಾತನ ವರಾಹ".[೧][೨][೩] of ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರ
ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರದ‌ ನಾಣ್ಯ ಮಿಹಿರ ಭೋಜ, King of ಕನೌಜ್. Obv: ವರಾಹ ಅವತಾರ ವಿಷ್ಣು, ಮತ್ತು ಸೌರ ಲಾಂಛನ. Rev: ಸಾಸಾನೀಯ ಮಾದರಿ ಕುರುಹು. Legend: ಶ್ರೀಮದ್ ಆದಿ ವರಾಹ "ಅದೃಷ್ಟವಂತ ಪುರಾತನ ವರಾಹ".[೧][೨][೩]
class=notpageimage|
Extent of the Pratihara Empire at its peak (c. 800—950 CE) and neighbouring polities.[೪]
Statusಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ
Capital
Common languagesಸಂಸ್ಕೃತ, ಪ್ರಾಕೃತ
Religion
ಹಿಂದೂಧರ್ಮ
GovernmentMonarchy
• c. 730–c. 760
ಮೊದಲ ನಾಗಭಟ್ಟ (ಮೊದಲನೆ)
• c. 1024–c. 1036
ಯಶಹಪಾಲ (ಕೊನೆಯ)
History 
• Established
c. 730 CE
1008 ಕ್ರಿ. ಶ.
• Disestablished
1036 ಕ್ರಿ. ಶ.
Preceded by		 Succeeded by
ಚಾವಡ ರಾಜವಂಶ
ಕನೌಜ್ ವರಮಾನ ರಾಜವಂಶ
ಪಾಲ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ
ಚಂಡೇಲ ರಾಜವಂಶ
ಪರಮಾರ ರಾಜವಂಶ
ತ್ರಿಪುರಿಯ ಕಲಚುರಿ ವಂಶ
ತೋಮಾರ ರಾಜವಂಶದ
ಚಾವಡ ರಾಜವಂಶ
ಶಾಕಂಭರಿ ಚಾಹಮಾನರು
ಘ಼ಜ಼್ನವಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ
ಗುಹಿಲ ರಾಜವಂಶ
Today part of
  1. ↑ Smith, Vincent Arthur; Edwardes, S. M. (Stephen Meredyth) (1924). The early history of India : from 600 B.C. to the Muhammadan conquest, including the invasion of Alexander the Great. Oxford : Clarendon Press. p. Plate 2.
  2. ↑ Ray, Himanshu Prabha (2019). Negotiating Cultural Identity: Landscapes in Early Medieval South Asian History (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Taylor & Francis. p. 164. ISBN 9781000227932.
  3. ↑ Flood, Finbarr B. (20 March 2018). Objects of Translation: Material Culture and Medieval "Hindu-Muslim" Encounter (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Princeton University Press. p. 40. ISBN 978-0-691-18074-8.
  4. ↑ Schwartzberg, Joseph E. (1978). A Historical atlas of South Asia. Chicago: University of Chicago Press. p. 146, map XIV.2 (i). ISBN 0226742210.

ಸಿಂಧೂ ನದಿಯ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುವ ಅರಬ್ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದುವಲ್ಲಿ ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರರು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. [೧] ಮೊದಲ ನಾಗಭಟ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಖಲೀಫತ್ತಿನ ದಂಡಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಜುನೈದ್ ಮತ್ತು ತಮಿನ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಅರಬ್ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದನು. ಇಮ್ಮಡಿ ನಾಗಭಟನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರರು ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ರಾಜವಂಶವಾದರು. ಅವನ ನಂತರ ಅವನ ಮಗ ರಾಮಭದ್ರನು ಬಂದನು, ಅವನ ಮಗ ಮಿಹಿರ ಭೋಜನು ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗುವ ಮೊದಲು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಆಳಿದನು. ಭೋಜ ಮತ್ತು ಅವನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ಮೊದಲ ಮಹೇಂದ್ರಪಾಲರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರ ರಾಜವಂಶವು ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರದ ಉತ್ತುಂಗವನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಮಹೇಂದ್ರಪಾಲನ ಕಾಲಕ್ಕೆ, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಸಿಂಧ್‌ನ ಗಡಿಯಿಂದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಲಯದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ನರ್ಮದೆಯ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿರುವ ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಅದರ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯಾಗಿತ್ತು. [೨] [೩] ಈ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ಮತ್ತು ಪಾಲ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ತ್ರಿಪಕ್ಷೀಯ ಅಧಿಕಾರದ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿತು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಪ್ರತಿಹಾರ ಅವರು ಆರ್ಯಾವರ್ತದ ಮಹಾರಾಜಾಧಿರಾಜ ( ಆರ್ಯ ಭೂಮಿಯ ಅರಸನ ಮಹಾನ್ ಅರಸ ) ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಪಡೆದರು.

ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರವು ತಮ್ಮ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಕೆತ್ತಿದ ಫಲಕಗಳು ಮತ್ತು ತೆರೆದ ಮಂಟಪ ಶೈಲಿಯ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಅವರ ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣದ ಶೈಲಿಯ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೆಂದರೆ ಖಜುರಾಹೊದಲ್ಲಿ, ಈಗ UNESCO ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾಗಿದೆ . [೪]

ಗುರ್ಜರ-ಪ್ರತಿಹಾರ ರಾಜವಂಶದ ಶಕ್ತಿಯು ರಾಜವಂಶದ ಕಲಹದಿಂದ ದುರ್ಬಲಗೊಂಡಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ದೊರೆ ಮುಮ್ಮಡಿ ಇಂದ್ರನ ನೇತೃತ್ವದ ದೊಡ್ಡ ದಾಳಿಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಇದು ಮತ್ತಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು, ಅವರು ಸುಮಾರು 916 ರಲ್ಲಿ ಕನೌಜ್ ಅನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಿದರು. ಅಸ್ಪಷ್ಟ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ರಾಜವಂಶವು ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಸಾಮಂತರು ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾದರು, ಹತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ರಾಜವಂಶವು ಗಂಗಾನದಿಯ ದುವಾಬಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವವರೆಗೂ ಅವರ ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ಹೊರಹಾಕಿತು. ಅವರ ಕೊನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜ, ರಾಜ್ಯಪಾಲನನ್ನು 1018 ರಲ್ಲಿ ಘಜ್ನಿಯ ಮಹಮೂದ್ ಕನೌಜ್‌ನಿಂದ ಓಡಿಸಿದನು [೩]

  1. ↑ Wink, André (2002). Al-Hind: Early Medieval India and the Expansion of Islam, 7th–11th Centuries. Leiden: BRILL. p. 284. ISBN 978-0-391-04173-8.
  2. ↑ Avari 2007, p. 303.
  3. ↑ ೩.೦ ೩.೧ Sircar 1971, p. 146.
  4. ↑ Partha Mitter, Indian art, Oxford University Press, 2001 pp.66
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ಗುರ್ಜರಪ್ರತಿಹಾರ_ರಾಜವಂಶ&oldid=1220468" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ