ಕ್ರೌಂಚ ಗಿರಿ
ಕ್ರೌಂಚ ಗಿರಿ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಂಡೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೦ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ವಸಾಹತು. ಇದು ಎರಡು ಪುರಾತನ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ, ಅವು ಒಂದೇ ಆವರಣದಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಎರಡೂ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಸ್ಮಾರಕಗಳಾಗಿವೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದದ್ದು ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ (೮ ನೇ-೧೦ ನೇ ಶತಮಾನ), ಮುರುಗನ್ ಅಥವಾ ಕಾರ್ತಿಕೇಯ, ಹಿಂದೂ ಯುದ್ಧದ ದೇವರು, ಪಾರ್ವತಿ ಮತ್ತು ಶಿವನ ಮಗ ಮತ್ತು ಗಣೇಶನ ಸಹೋದರನ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ವಾಸಸ್ಥಾನವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರರಿಗೆ ಅದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಾಲಯವು (೭ ನೇ - ೮ ನೇ ಶತಮಾನ) ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಕ್ರೌಂಚ ಗಿರಿ | |
|---|---|
ವಸಾಹತು | |
 | |
  ಕ್ರೌಂಚ ಗಿರಿ Location in Karnataka, India  ಕ್ರೌಂಚ ಗಿರಿ ಕ್ರೌಂಚ ಗಿರಿ (India) | |
| Coordinates: 15°00′41″N 76°33′54″E / 15.011258°N 76.564881°E | |
| ದೇಶ |  ಭಾರತ |
| ರಾಜ್ಯ | ಕರ್ನಾಟಕ |
| ಜಿಲ್ಲೆ | ಬಳ್ಳಾರಿ |
| ತಾಲೂಕು | ಸಂಡೂರ್ |
| ಭಾಷೆಗಳು | |
| • ಅಧಿಕೃತ | ಕನ್ನಡ |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
.jpg)
ದೇವಾಲಯಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಸಂಕೀರ್ಣವು ಪಾರ್ವತಿ ಮತ್ತು ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ದೇಗುಲದಲ್ಲಿರುವ ಗಣೇಶನ ವಿಗ್ರಹವು ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆ ಕಾರ್ತಿಕೇಯನಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಎರಡೂ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಈಗ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಸ್ಮಾರಕಗಳಾಗಿವೆ. ಇದನ್ನು ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಮರದ ಸ್ವಾಮಿಮಲೆ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತಗಾರರಾದ ಘೋರ್ಪಡೆಗಳು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಈ ಹಿಂದೆ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ದೇಗುಲ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಅವಕಾಶವಿರಲಿಲ್ಲ. ಮುರಾರಿರಾವ್ ಯಶವಂತರಾವ್ ಘೋರ್ಪಡೆ ಅವರು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೯೬ [೧] ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲಿನ ನಿಷೇಧವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿದರು. ನಿಷೇಧಾಜ್ಞೆ ತೆರವಾದ ಬಳಿಕ ಸುಮಾರು ೩,೦೦೦ ಮಹಿಳೆಯರು ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಘೋರ್ಪಡೆಗಳು, ಸ್ಥಳೀಯರಿಂದ ಪ್ರೀತಿಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಗೌರವಾನ್ವಿತರಾಗಿದ್ದರು, ೧೯೩೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿಯೇ ಹರಿಜನರಿಗೆ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮುಕ್ತವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ೧೯೩೪ ರಲ್ಲಿ ಸಂಡೂರಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಇದನ್ನು ತಿಳಿದ ನಂತರ, ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿ ಹೇಳಿದರು, "ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ರಾಜ್ಯವು ಹರಿಜನರಿಗೆ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ತೆರೆದಿದೆ, ಸ್ವರ್ಗವು ಕುಸಿಯಲಿಲ್ಲ."
ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಾರ್ವತಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಹಲವಾರು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ "ಮಧ್ಯಮ ಹಂತ" ಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ, ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು ವೇಸರ ಶೈಲಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಆಡಮ್ ಹಾರ್ಡಿಯಿಂದ "ಕರ್ನಾಟಕ ದ್ರಾವಿಡ" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಅವರು ಈ ಡೆಕ್ಕನ್ ಶೈಲಿಯನ್ನು ದಕ್ಷಿಣದ ದ್ರಾವಿಡ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಭಾಗವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಆವೃತ್ತಿ. ದೇವಾಲಯವು ಯಾವುದೇ ಮಂಟಪವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಉದ್ದವಾದ ಅಂತರಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಆಡಮ್ ಹಾರ್ಡಿ ಪ್ರಕಾರ, "ಪ್ರಾಯಶಃ ದ್ರಾವಿಡ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸುಕನಾಸವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ". ದೇಗುಲದ ಮೇಲಿರುವ ವಿಮಾನ ಗೋಪುರವು "ಅತ್ಯಂತ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ, ಸಮತಲ ಪದರಗಳ ಸಂಕೋಚನದಲ್ಲಿ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದ-ಕಾಣುವುದು ಮತ್ತು ಹೊರಹರಿವಿನ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ". [೨]
ಒಂದು ಖಾತೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು (ಮೂಲತಃ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು) ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು (೭ ನೇ - ೮ ನೇ ಶತಮಾನ) ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿಯ ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಬದಲಾಯಿಸಿಪ್ರಸ್ತುತ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು (ಮೂಲತಃ ಷಣ್ಮುಖನನ್ನು ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು) ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ (೮ ನೇ - ೧೦ ನೇ ಶತಮಾನ) ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. [೩]
ಪರ್ವತದ ದಂತಕಥೆಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಪರ್ವತದ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಅದರ ಅಂಡಾಕಾರದ ಆಕಾರವು ವ್ಯಾಸದ ಕಿರಿದಾದ ಪಾಸ್. ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಕಾರ್ತಿಕೇಯನು ತಾರಕ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನೊಂದಿಗಿನ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ, ಪರ್ವತದೊಳಗೆ ಅಡಗಿರುವ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ತನ್ನ ಗೋಳದ ಆಯುಧದಿಂದ ಪರ್ವತವನ್ನು ಚುಚ್ಚಿದಾಗ ಈ ಅಂತರವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು. ಮಹಾಭಾರತ (ಸಲ್ಯ ಪರ್ವ. ೪೬), ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣ (ಅಸುರ ಕಾಂಡ) ಸೇರಿದಂತೆ ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಈ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಗೌರವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ರೌಂಚ ಗಿರಿಯು ಅಗಸ್ತ್ಯ ಮತ್ತು ಪರಶುರಾಮ ಋಷಿಗಳ ದಂತಕಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ.
ಕಾಳಿದಾಸ ತನ್ನ ಕೃತಿ ಮೇಘ ಸಂದೇಶದಲ್ಲಿ ಪರ್ವತದ ಅಂತರವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀ ಸೈಲಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ದಂತಕಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. 'ಕ್ರೌಂಚ ಗಿರಿ' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಅನೇಕರಿಗೆ ಬಹಳ ಪರಿಚಿತವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಈ ಪೌರಾಣಿಕ ಪರ್ವತದ ಸ್ಥಳವು ಕೆಲವರಿಗೆ ತಿಳಿದಿದೆ. ಅನೇಕರಿಗೆ, ಇದು ಮೇರು ಪರ್ವತದಂತಹ ಪೌರಾಣಿಕವಾಗಿದೆ.
ಸ್ವಾಮಿಮಲೆ ಅರಣ್ಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಭೂವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ವಿಚಿತ್ರವಾದ ಪರ್ವತವು ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಸ್ಫೋಟಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಖನಿಜ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಸರೋವರವು ಕೆಂಪು ಜವುಗು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ, ಇದು ಶ್ರೀಮಂತ ಫೆರಸ್ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬುದ್ದಿಹೀನ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಆವಾಸಸ್ಥಾನ ನಾಶವಾಗುತ್ತಿದೆ .
ಸ್ಟ್ರೋಬಿಲಾಂಥೆಸ್ ಕುಂಥಿಯಾನ (ನೀಲ ಕುರುಂಜಿ) ನಂತಹ ಅನೇಕ ಸಸ್ಯ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಪರ್ವತಗಳ ಶೋಲಾ ಪ್ರಕಾರದ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕಿತ್ತಳೆ-ತಲೆಯ ಥ್ರಷ್, ಟಿಕೆಲ್ಸ್ ನೀಲಿ ಫ್ಲೈಕ್ಯಾಚರ್, ಇಂಡಿಯನ್ ಪಿಟ್ಟಾ, ವರ್ಡಿಟರ್ ಫ್ಲೈಕ್ಯಾಚರ್, ಸ್ಪಾಟ್- ಬ್ರೆಸ್ಟೆಡ್ ಫ್ಯಾನ್ಟೈಲ್, ಹಳದಿ ಚುಕ್ಕೆ ಬುಲ್, ಗಂಟಲಿನ ಮಚ್ಚೆಯುಳ್ಳ ಚುಕ್ಕೆಗಳಂತಹ ಅನೇಕ ಪಕ್ಷಿಗಳು. ಪಾರಿವಾಳ, ಕೆಂಪು ಮೀಸೆಯ ಬುಲ್ಬುಲ್, ಓರಿಯೆಂಟಲ್ ವೈಟ್ ಐ, ಬ್ರೌನ್-ಹೆಡೆಡ್ ಬಾರ್ಬೆಟ್, ಪಫ್-ಥ್ರೋಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಬ್ಲರ್, ಬ್ಲೂ-ಕ್ಯಾಪ್ಡ್ ರಾಕ್‌ಥ್ರಷ್, ರೆಡ್ ಬ್ರೆಸ್ಟ್ ಫ್ಲೈಕ್ಯಾಚರ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಇದು ಅನೇಕ ಜಾತಿಯ ಆರ್ಕಿಡ್‌ಗಳಿಗೂ ಉತ್ತಮ ವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ದಟ್ಟವಾದ ಹಸಿರು ಕಾಡುಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟದ ಮಳೆಕಾಡುಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.
ಈ ಸ್ಥಳವು ಬಿಸಿಯಾದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಯಾವಾಗಲೂ ತಂಪಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಅನೇಕ ತಂಪಾದ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲೀಂಧ್ರಗಳಂತಹ ಪಾಚಿಗಳು, ಜರೀಗಿಡಗಳು, ಕಲ್ಲುಹೂವುಗಳು, ಅಣಬೆಗಳು, ಟೋಡ್ ಸ್ಟೂಲ್ಸ್ ಟಿಂಡರ್ ಫಂಗಸ್, ಪಫ್ ಬಾಲ್ ಫಂಗಸ್, ಇಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಅನೇಕ ನೆರಳು ಪ್ರೀತಿಸುವ ಕೀಟಗಳು ಸರೀಸೃಪಗಳಿಗೆ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ರೋಸ್‌ವುಡ್, ಶ್ರೀಗಂಧ, ತೇಗದ ಮರ, ಇತ್ಯಾದಿ ಮರಗಳು ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಅರಳುತ್ತವೆ. ಶತಮಾನಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಈ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಸ್ವಾಮಿಮಲೈ ಅರಣ್ಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ರಸೆಲ್ ವೈಪರ್ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡಕ ನಾಗರಹಾವುಗಳಂತಹ ವಿಷಕಾರಿ ಹಾವುಗಳಿಂದ ಮುತ್ತಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ನವಿಲುಗಳು ಕೂಡ ಇಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ದೃಶ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ಚಿರತೆಗಳ ಉತ್ತಮ ಆವಾಸಸ್ಥಾನವೂ ಆಗಿದೆ. ಹುಲಿಗಳು ೧೯೬೦ ರವರೆಗೆ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಾಡಿದವು. ಆದರೆ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯಿಂದ ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಆವಾಸಸ್ಥಾನದ ನಷ್ಟದಿಂದಾಗಿ, ಅವು ನಾಶವಾದವು.
ಸಾರಿಗೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ನಂ.೪೦ ಸಂಡೂರಿನಿಂದ ರಾಜ್ಯದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಮೇಲಿನ ಬೆಟ್ಟದ ಅಂತರದ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಸಂಡೂರಿನಿಂದ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ತಲುಪಬಹುದು. ಹತ್ತಿರದ ರೈಲು ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಗುಂತಕಲ್-ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಹೊಸಪೇಟೆ ಮತ್ತು ಬಳ್ಳಾರಿ. ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣವು ನೈಋತ್ಯ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ಸಂಡೂರ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ.
ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ Women finally get to worship at 1,000-year-old Kumaraswamy temple in Karnataka 1 December 1997, www.indiatoday.in. Retrieved 2019-01-16
- ↑ Hardy, 74-75
- ↑ "Kumaraswamy temple, Sandur". Nammabellary.com. Retrieved 2012-06-06.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ಹಾರ್ಡಿ, ಆಡಮ್, ಇಂಡಿಯನ್ ಟೆಂಪಲ್ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್: ರೂಪ ಮತ್ತು ರೂಪಾಂತರ : ಕರ್ಣಾಟ ದ್ರಾವಿಡ ಸಂಪ್ರದಾಯ, 7 ರಿಂದ 13 ನೇ ಶತಮಾನಗಳು, 1995, ಅಭಿನವ ಪಬ್ಲಿಕೇಷನ್ಸ್, , 9788170173120, ಗೂಗಲ್ ಪುಸ್ತಕಗಳು