ಬಲೂಚಿ ಭಾಷೆ

 

ಬಲೂಚಿ بلۏچی Balòci
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ  ಪ್ರದೇಶಗಳು:	ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಇರಾನ್, ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ
ಪ್ರದೇಶ:	ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ್
ಒಟ್ಟು  ಮಾತನಾಡುವವರು:	೮.೮ ಮಿಲಿಯಾ
ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬ:	Indo-European  ಇಂಡೋ ಇರಾನಿಯನ್   ಇರಾನಿಯನ್    ಪಶ್ಚಿಮ ಇರಾನಿಯನ್     ವಾಯವ್ಯ ಇರಾನಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳು      'ಬಲೂಚಿ'
ಬರವಣಿಗೆ:	Balochi Standard Alphabet
ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಾನಮಾನ
ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ:
ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ:	ಬಲೂಚಿ ಅಕಾಡೆಮಿ, ಕ್ವೆಟ್ಟಾ, ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ್, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ
ಭಾಷೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು
ISO 639-1:	ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ
ISO 639-2:	bal
ISO/FDIS 639-3:	variously: bgp – Eastern Balochi bgn – Western Balochi bcc – Kachi dialect (Southern Balochi)

ಪೂರ್ವ ಬಲೂಚಿಯ ಮಾತನಾಡುವವರು

ಬಲೂಚಿ, ಬಲೋಚಿ ಅಥವಾ ಬಲೂಚಿ ( بلۏچی) ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಇರಾನ್ ಮತ್ತು ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ ವಾಯುವ್ಯ ಇರಾನಿನ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಓಮನ್, ಪರ್ಷಿಯನ್ ಕೊಲ್ಲಿಯ ಅರಬ್ ರಾಜ್ಯಗಳು, ತುರ್ಕಮೆನಿಸ್ತಾನ್, ಪೂರ್ವ ಆಫ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಡಯಾಸ್ಪೊರಾ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವವರು ಇದ್ದಾರೆ. ಭಾಷಾ ರೂಪಾಂತರ(ಎಥ್ನೋಲಾಗ್ )ಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಒಟ್ಟು ಮಾತನಾಡುವವರ ಸಂಖ್ಯೆ 8.8 ಮಿಲಿಯನ್. ಈ ಪೈಕಿ 6.28 ಮಿಲಿಯನ್ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.

Literacy for most Baloch-speakers is not in Balochi, but in Urdu in Pakistan and Persian in Afghanistan and Iran. Even now very few Baloch read Balochi, in any of the countries, even though the alphabet in which it is printed is essentially identical to Persian and Urdu.

ಬಲೂಚಿಯು ಪಶ್ಚಿಮ ಇರಾನಿನ ಉಪಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು, ಅದರ ಮೂಲ ತಾಯ್ನಾಡು ಮಧ್ಯ ಕ್ಯಾಸ್ಪಿಯನ್ ಪ್ರದೇಶದ ಸುತ್ತಲೂ ಇರಬೇಕೆಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ.

ವರ್ಗೀಕರಣ

ಬಲೂಚಿ ಇಂಡೋ-ಯುರೋಪಿಯನ್ ಭಾಷೆಯಾಗಿದ್ದು, ಕುಟುಂಬದ ಇಂಡೋ-ಇರಾನಿಯನ್ ಶಾಖೆಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇರಾನಿನ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಇದನ್ನು ವಾಯುವ್ಯ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ಲೋಟೊಲಾಗ್ 4 ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಕೊರೊಶಿ, ದಕ್ಷಿಣ ಬಲೂಚಿ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಬಲೂಚಿ ("ದಕ್ಷಿಣ-ಪೂರ್ವ ಬಲೂಚಿ" ಎಂದು ಉಪಗುಂಪು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ), ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಲೂಚಿ, "ಬಲೋಚಿಕ್" ಗುಂಪಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಬಲೂಚಿ ಮ್ಯಾಕ್ರೋಲಾಂಗ್ವೇಜ್, ಕೊರೋಶಿಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಇರಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ISO 639-3 ಕೊನೆಯ 3 ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.

ಧ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರ

ಸ್ವರಗಳು

ಬಲೂಚಿ ಸ್ವರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕನಿಷ್ಟ ಎಂಟು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: ಐದು ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಮೂರು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ .   ಇವುಗಳು /aː/, /eː/, /iː/, /oː/, /uː/, /a/, /i/ ಮತ್ತು /u/ . ಸಣ್ಣ ಸ್ವರಗಳು ದೀರ್ಘ ಸ್ವರಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಕರಾಚಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ ವೈವಿಧ್ಯವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ /ẽː/ ಮತ್ತು /ãː/ ಅನುನಾಸಿಕ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 

ವ್ಯಂಜನಗಳು

ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕವು ಪಶ್ಚಿಮ (ಉತ್ತರ) ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಬಲೂಚಿ ಎರಡಕ್ಕೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುವ ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.  ಪಶ್ಚಿಮ ಬಲೂಚಿಯಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮಧ್ವನಿ ವ್ಯಂಜನಗಳು /s/, /z/, /n/, /ɾ/ ಮತ್ತು /l/ ಎಂದು ಸಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಪ್ಲೋಸಿವ್ಸ್ /t/ ಮತ್ತು /d/ ಎರಡೂ ಉಪಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ದಂತ್ಯಗಳಾಗಿವೆ.

		ಲ್ಯಾಬಿಯಲ್	ದಂತ /ಅಲ್ವಿಯೋಲಾರ್	ರೆಟ್ರೋಫ್ಲೆಕ್ಸ್	ಪಾಲಾಟಾಲ್	ವೆಲರ್	ಗ್ಲೋಟಲ್
ಪ್ಲೋಸಿವ್ /ಅಫ್ರಿಕೇಟ್	ಧ್ವನಿರಹಿತ	p	t	ʈ	t͡ʃ	k	ʔ
	ಧ್ವನಿಸಹಿತ	b	d	ɖ	d͡ʒ	ɡ
ಫ್ರಿಕೇಟಿವ್	ಧ್ವನಿರಹಿತ		s		ʃ		h
	ಧ್ವನಿಸಹಿತ		z		ʒ
ರೋಟಿಕ್			ɾ	ɽ
ನಾಸಲ್		m	n
ಅಂದಾಜು		w	l		j

ಜೊತೆಗೆ, /f/ ದಕ್ಷಿಣ ಬಲೂಚಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. /x/ (ಧ್ವನಿರಹಿತ ವಿಶೇಷಣ) ದಕ್ಷಿಣ ಬಲೂಚಿಯಲ್ಲಿನ ಕೆಲವು ಎರವು ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಲೂಚಿಯಲ್ಲಿ /χ/ (ಧ್ವನಿರಹಿತ ವಿಶೇಷಣ) ಮತ್ತು /ɣ/ (ಧ್ವನಿಸಹಿತ ವಿಶೇಷಣ) ದಕ್ಷಿಣ ಬಲೂಚಿಯಲ್ಲಿನ ಕೆಲವು ಎರವು ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಲೂಚಿಯಲ್ಲಿ /ʁ/ (ಧ್ವನಿಯ ವಿಶೇಷಣ) ಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಪೂರ್ವ ಬಲೂಚಿಯಲ್ಲಿ, ತಡೆ ಮತ್ತು ಏರುವಿಕೆಯ ವ್ಯಂಜನಗಳು [pʰ tʰ ʈʰ t͡ʃʰ kʰ] ಮತ್ತು [wʱ] ನಂತೆ ಪದದ ಆರಂಭಿಕ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಪೇಕ್ಷಿತ ಧ್ವನಿಗಳಂತೆ ಸಂಭವಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಗಮನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಧ್ವನಿರಹಿತ ನಿಲುಗಡೆಗಳು, [f θ x] ಮತ್ತು ಧ್ವನಿಯ ನಿಲುಗಡೆಗಳು [β ð ɣ] ಗಾಗಿ ಸ್ವರ ಸಂಬಂಧಿ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ನಿಲುಗಡೆಗಳ ಧ್ವನಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. /n l/ [n̪ l̪] ಎಂದು ದಂತ್ಯ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸ್ವರಭೇದ

ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕ ಪದದೊಂದಿಗೆ ಹೇಳಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ವಾಕ್ಯದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬೀಳುವ ಸ್ವರದಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

ಬೀಳು ಸ್ವರಗಳು - ಹೇಳಿಕೆ

ಭಾಷೆ	ಉದಾಹರಣೆ
ಬಲೂಚಿ ಲ್ಯಾಟಿನ್	(Á) ವಾಶ್ ಎಂಟ್.
ಬಲೂಚಿ ಅರೇಬಿಕ್	‏(آ) وشّ اِنت. ‌
ಆಂಗ್ಲ	ಅವರು ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಬೀಳು ಸ್ವರಗಳು - ಪ್ರಶ್ನೆ

ಭಾಷೆ	ಉದಾಹರಣೆ
ಬಲೂಚಿ ಲ್ಯಾಟಿನ್	‏(Taw) kojá raway?
ಬಲೂಚಿ ಅರೇಬಿಕ್	‏(تئو) کجا رئوئے؟
ಎಂಜಿಶ್	ನೀನು ಎಲ್ಲಿದಿಯಾ. SG ಹೋಗುತ್ತಿದೆಯೇ?

ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕ ಪದವಿಲ್ಲದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ವಾಕ್ಯದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಸ್ವರದಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

ಏರು ಸ್ವರಗಳು - ಪ್ರಶ್ನೆ

ಭಾಷೆ	ಉದಾಹರಣೆ
ಬಲೂಚಿ ಲ್ಯಾಟಿನ್	(Á) ವಾಶ್ ಎಂಟ್
ಬಲೂಚಿ ಅರೇಬಿಕ್	‏(آ) وشّ اِنت؟
ಎಂಜಿಶ್	ಅವನು ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದಾನಾ?

ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿನ ಅಂತಿಮ ಷರತ್ತಿಗೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಇರುವ ಸಮನ್ವಯ ಮತ್ತು ಅಧೀನ ಷರತ್ತುಗಳೆರಡೂ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿನ ಸ್ವರ ಬೀಳುವಿಕೆಯು ಅಂತಿಮ ಷರತ್ತು.

ಏರು ಸ್ವರಭೇದ - ಅಂತಿಮ ಷರತ್ತು ಮೊದಲು ಷರತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ

ಭಾಷೆ	ಉದಾಹರಣೆ
ಬಲೂಚಿ ಲ್ಯಾಟಿನ್	ಶಹರೇ ಕುಚಾ ಓ ದಮ್ಕಾನ್ ಹೆಚ್ಕಾಸ್ ಗೆಂಡಗಾ ನಬುಟ್ ಓ ಬಜಾರ್ ಅಂಗತ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ನಲ್ಲಿ.
ಬಲೂಚಿ ಅರೇಬಿಕ್	شهرئے کوچه و دمکان هچکس گندگَ نبوت و بازار انگت بند ات. ‌
ಎಂಜಿಶ್	ಪಟ್ಟಣದ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಕಾಣಿಸಲಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಇನ್ನೂ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು.

ವ್ಯಾಕರಣ

ಸಾಮಾನ್ಯ ಪದ ಕ್ರಮವು ವಿಷಯ-ವಸ್ತು-ಕ್ರಿಯಾಪದವಾಗಿದೆ . ಇತರ ಅನೇಕ ಇಂಡೋ-ಇರಾನಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳಂತೆ, ಬಲೂಚಿ ಕೂಡ ವಿಭಜಿತ ಚುರುಕುತನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭೂತಕಾಲದ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ವಿಷಯವನ್ನು ನಾಮಕರಣ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಕರ್ಮಕ ಕ್ರಿಯಾಪದದ ವಿಷಯವನ್ನು ಓರೆಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಪದವು ವಸ್ತುವಿನೊಂದಿಗೆ ಸರಿ ಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಬಲೂಚಿ, ಅನೇಕ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಇರಾನಿನ ಭಾಷೆಗಳಂತೆ, ಹಳೆಯ ಇರಾನಿನ ಲಿಂಗ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ.

ಸಂಖ್ಯೆಗಳು

ಬಲೂಚಿ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಪರ್ಷಿಯನ್‌ಗೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾನ್ಸೆಲ್ ಲಾಂಗ್‌ವರ್ತ್ ಡೇಮ್ಸ್ ಪ್ರಕಾರ, ಬಲೂಚಿ ಮೊದಲ ಹನ್ನೆರಡು ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಬರೆಯುತ್ತಾನೆ:  

ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು

ಉಪಭಾಷೆಗಳು

ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಉಪಭಾಷೆಗಳಿವೆ: ಮಾಂಡ್ವಾನಿ (ಉತ್ತರ) ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ಉಪಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಡೊಮ್ಕಿ (ದಕ್ಷಿಣ) ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ಉಪಭಾಷೆ. ಆಡುಭಾಷೆಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ಬಹಳ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವ್ಯತ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ಉತ್ತರದ ಉಪಭಾಷೆಯಲ್ಲಿನ ವ್ಯಾಕರಣದ ಮುಕ್ತಾಯಗಳು ದಕ್ಷಿಣದ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಡಿಮೆ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಉಪಭಾಷೆ ಕೊರೊಶಿ, ಇದನ್ನು ಫಾರ್ಸ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಕಶ್ಕೈ ಬುಡಕಟ್ಟು ಒಕ್ಕೂಟದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಕೊರೊಶಿ ಬಲೂಚಿ ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ನಿಘಂಟಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ.

ಬಲೂಚಿ ಅಕಾಡೆಮಿ ಸರ್ಬಾಜ್ ಬಲೂಚಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣಿತ ವರ್ಣಮಾಲೆಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದೆ.

ಬರವಣಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ

ಬಲೂಚಿಯು 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲು ಲಿಖಿತ ಭಾಷೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕಡೆ ಬಲೂಚಿಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ಪರ್ಷಿಯನ್ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೂ ಬಲೂಚಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಬಲೂಚಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮೊದಲು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿಯೊಂದಿಗೆ ಬಲೂಚಿಯನ್ನು ಬರೆದರು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಚನೆಯ ನಂತರ, ಬಲೂಚ್ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಪರ್ಷಿಯನ್ ವರ್ಣಮಾಲೆಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಬಲೂಚಿಯಲ್ಲಿನ ಮೊದಲ ಕವನ ಸಂಕಲನ ಗುಲ್ಬಾಂಗ್ ಮೀರ್ ಗುಲ್ ಖಾನ್ ನಾಸಿರ್ ಅವರಿಂದ 1951 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅರೇಬಿಕ್ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಸಯಾದ್ ಜಹೂರ್ ಷಾ ಹಶೆಮಿ ಅರೇಬಿಕ್ ಲಿಪಿಯ ಬಳಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಗ್ರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವನ್ನು ಬರೆದರು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಇರಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಲೂಚಿ ಅಕ್ಷರಸಂಯೋಜನೆಯೆಂದು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಿದರು. ಇದು ಅವರಿಗೆ 'ಬಲೂಚಿಯ ತಂದೆ' ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು. ಅವರ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ, ಬಲೂಚಿಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಅರೇಬಿಕ್ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

2002 ರಲ್ಲಿ, ಬಲೂಚಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುವ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು.

ಹಳೆಯ ಬಲೂಚಿ ವರ್ಣಮಾಲೆ

ಕೆಳಗಿನ ವರ್ಣಮಾಲೆಯನ್ನು ಸೈಯದ್ ಜಹೂರ್ ಷಾ ಹಶ್ಮಿ ಅವರು ಬಲೂಚಿ ಸಯಾದ್ ಗಂಜ್ ( سید گنج ನಿಘಂಟಿನಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ(ಬೆಳಗಿದ. ಸಯಾದ್ ಅವರ ನಿಧಿ). ಬಲೂಚಿ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಆಲ್ಫಾಬೆಟ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವವರೆಗೂ, ಇದು ಬಲೂಚಿಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಇನ್ನೂ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

آ، ا، ب، پ، ت، ٹ، ج، چ، د، ڈ، ر، ز، ژ، س، ش، ک، گ، ل، م، ن، و، ھ ہ، ء، ی ے

ಪ್ರಾಮಾಣಿತ ಪರ್ಸೋ-ಅರೇಬಿಕ್ ವರ್ಣಮಾಲೆ

  ಬಲೂಚಿ ಅಕಾಡೆಮಿ ಸರ್ಬಾಜ್ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಿದ ಬಲೂಚಿ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಆಲ್ಫಾಬೆಟ್ 29 ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಪರ್ಸೋ-ಅರೇಬಿಕ್ ಲಿಪಿಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಉರ್ದುವಿನಿಂದ ಕೆಲವು ಗ್ಲಿಫ್‌ಗಳನ್ನು ಎರವಲು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಬಾಲೋ-ರಬಿ ಅಥವಾ ಬಾಲೋರಾಬಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂದು, ಇದು ವೃತ್ತಿಪರ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾವಂತ ಜನರಿಂದ ಬಳಸಲು ಆದ್ಯತೆಯ ಲಿಪಿಯಾಗಿದೆ.

ಲ್ಯಾಟಿನ್ ವರ್ಣಮಾಲೆ

ಕೆಳಗಿನ ಲ್ಯಾಟಿನ್-ಆಧಾರಿತ ವರ್ಣಮಾಲೆಯನ್ನು "ಬಲೂಚಿ ರೋಮನ್ ಆರ್ಥೋಗ್ರಫಿ" (ಉಪ್ಪಸಲಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಸ್ವೀಡನ್, 28-30 ಮೇ 2000) ಕುರಿತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ಪ್ರಕಾರ

a á b c d ď e f g ĝ h i í j k l m n o p q r ř s š t ť u ú v w x y z ž ay aw (33 ಅಕ್ಷರಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡು ಕೂಡಕ್ಷರಗಳು)

Letter	IPA	Example words
A / a	[a]	bawar (snow/ice), cattre (umbrella), bachek (son)
Á / á	[aː]	dárman (medicine), wádh (salt)
B / b (be)	[b]	barp (snow, ice), bám (dawn), bágpán (gardner), baktáwar (lucky)
C / c (che)	[tʃ]	cattr (umbrella), bacc (son), kárc (knife), Karácí, Kulánc, Cákar, Bálác
D / d (de)	[d]	dard (pain), drad (rainshower), dárú (medicine), wád (salt)
Ď / ď	[ɖ]	Is the same as Ř / ř (ře) so this latter is preferably used to simplify the orthography.
E / e	[eː]	eš (this), cer (below), eraht (end of date harvest), pešraw (leader, forerunner), kamer (ploughshare)
F / f (fe)	[f]	Only used for loanwords: Fráns (France), fármaysí (pharmacy).
G / g (ge)	[g]	gapp (talk), ganok (mad), bág (garden), bagg (herd of camels), pádag (foot), Bagdád (Baghdad)
Ĝ / ĝ	[ɣ]	Like ĝhaen in Perso-Arabic script. Used for loanwords and in eastern dialects: ghair (others), ghali (carpet), ghaza (noise)
H / h (he)	[h]	hár (flood), máh (moon), koh (mountain), mahár (rein), hon (blood)
I / i (i)	[i]	istál (star), idá (here), pit/piss (father), bigir (take), kirr (near)
Í / í (í)	[iː]	ímmán (faith), šír (milk), pakír (beggar), samín (breeze), gálí (carpet)
J / j (je)	[dʒ]	jang (war), janag (to beat), jing (lark), ganj (treasure), sajjí (roasted meat)
K / k (ke)	[k]	Kirmán (Kirman), kárc (knife), náko (uncle), gwask (calf), kasán (small)
L / l (le)	[l]	láp (stomach), gal (joy), gall (party, organization), gull (cheek), gul (rose)
M / m (me)	[m]	mát/más (mother), bám (dawn), camm (eye), mastir (leader, bigger)
N / n (ne)	[n]	nán/nagan/nagan (bread), nok (new, new moon), dann (outside), kwahn (old), náko (uncle)
O / o (o)	[oː]	oštag (to stop), ožnág (swim), roc (sun), dor (pain), socag (to burn)
P / p (pe)	[p]	Pád (foot), šap (night), šapád (bare-footed), gapp (talk), aptád (70)
Q / q (qú)	[q]	Used in loan words, like Qábús
R / r (re)	[ɾ]	Rustum (a name), rek (sand), barag (to take away), girag (to get), garrag (to bray), gurrag (to roar), šarr (good), sarag (head), sarrag (a kind of donkey's braying)
Ř / ř (ře)	[ɽ]	řák (post), řukkál (famine), gařř (urial), guřř (last), guřřag (to chop)
S / s (se)	[s]	sarag (head), kass (someone), kasán (little), bass (enough), ás (fire)
Š / š (še)	[ʃ]	šap (night), šád (happy), meš (sheep), šuwánag (shepherd), wašš (happy, tasty)
T / t (te)	[t]	tagird (mat), tahná (alone) tás (bowl), kilítt (kay), masítt (mosque), battí (lantern)
Ť / ť (ťe)	[ʈ]	ťung (hole), ťíllo (bell), baťť (cooked rice), baťťág (eggplant)
U / u	[u]	uštir (camel), šumá (you), ustád (teacher), gužn (hunger), buz (goat)
Ú / ú (ú)	[uː]	zúrag (to take), bizú (take), dúr (distant)
V / v (ve)	[v]	Exclusively used for loanwords (like in the English words: service, very).
W / w (we)	[w]	warag (food, to eat), wardin (provision), dawár (abode), wád (salt), kawwás (learned)
X / x (khe)	[x]	Xudá (God)
Y / y (ye)	[j]	yád (remembrance), yár (friend), yázdah (eleven), biryání (roasted meat), raydyo (radio), yakk (one)
Z / z (ze)	[z]	zarr (monay), zí (yesterday), muzz (wages), moz (banana), nazzíkk (nearby), bazgar (tenant)
Ž / ž (že)	[ʒ]	žand (tired), žáng (bells), pažm (wool), gažžag (to swell), gužnag (hungry)
Latin digraphs
Ay / ay	[aj]	ayrán (surprise), ayrát (distribution), say (3), may (our), kay (who), šumay (your)
Aw / aw	[aw]	kawr (river), hawr (rain), kissaw (story), dawl (sort), dawr (jump), awlád (off-spring), kawl (promise), gawk (neck)

Letter	IPA	Example words
A / a	[a]	bawar (snow/ice), cattre (umbrella), bachek (son)
Á / á	[aː]	dárman (medicine), wádh (salt)
B / b (be)	[b]	barp (snow, ice), bám (dawn), bágpán (gardner), baktáwar (lucky)
C / c (che)	[tʃ]	cattr (umbrella), bacc (son), kárc (knife), Karácí, Kulánc, Cákar, Bálác
D / d (de)	[d]	dard (pain), drad (rainshower), dárú (medicine), wád (salt)
Ď / ď	[ɖ]	Is the same as Ř / ř (ře) so this latter is preferably used to simplify the orthography.
E / e	[eː]	eš (this), cer (below), eraht (end of date harvest), pešraw (leader, forerunner), kamer (ploughshare)
F / f (fe)	[f]	Only used for loanwords: Fráns (France), fármaysí (pharmacy).
G / g (ge)	[g]	gapp (talk), ganok (mad), bág (garden), bagg (herd of camels), pádag (foot), Bagdád (Baghdad)
Ĝ / ĝ	[ɣ]	Like ĝhaen in Perso-Arabic script. Used for loanwords and in eastern dialects: ghair (others), ghali (carpet), ghaza (noise)
H / h (he)	[h]	hár (flood), máh (moon), koh (mountain), mahár (rein), hon (blood)
I / i (i)	[i]	istál (star), idá (here), pit/piss (father), bigir (take), kirr (near)
Í / í (í)	[iː]	ímmán (faith), šír (milk), pakír (beggar), samín (breeze), gálí (carpet)
J / j (je)	[dʒ]	jang (war), janag (to beat), jing (lark), ganj (treasure), sajjí (roasted meat)
K / k (ke)	[k]	Kirmán (Kirman), kárc (knife), náko (uncle), gwask (calf), kasán (small)
L / l (le)	[l]	láp (stomach), gal (joy), gall (party, organization), gull (cheek), gul (rose)
M / m (me)	[m]	mát/más (mother), bám (dawn), camm (eye), mastir (leader, bigger)
N / n (ne)	[n]	nán/nagan/nagan (bread), nok (new, new moon), dann (outside), kwahn (old), náko (uncle)
O / o (o)	[oː]	oštag (to stop), ožnág (swim), roc (sun), dor (pain), socag (to burn)
P / p (pe)	[p]	Pád (foot), šap (night), šapád (bare-footed), gapp (talk), aptád (70)
Q / q (qú)	[q]	Used in loan words, like Qábús
R / r (re)	[ɾ]	Rustum (a name), rek (sand), barag (to take away), girag (to get), garrag (to bray), gurrag (to roar), šarr (good), sarag (head), sarrag (a kind of donkey's braying)
Ř / ř (ře)	[ɽ]	řák (post), řukkál (famine), gařř (urial), guřř (last), guřřag (to chop)
S / s (se)	[s]	sarag (head), kass (someone), kasán (little), bass (enough), ás (fire)
Š / š (še)	[ʃ]	šap (night), šád (happy), meš (sheep), šuwánag (shepherd), wašš (happy, tasty)
T / t (te)	[t]	tagird (mat), tahná (alone) tás (bowl), kilítt (kay), masítt (mosque), battí (lantern)
Ť / ť (ťe)	[ʈ]	ťung (hole), ťíllo (bell), baťť (cooked rice), baťťág (eggplant)
U / u	[u]	uštir (camel), šumá (you), ustád (teacher), gužn (hunger), buz (goat)
Ú / ú (ú)	[uː]	zúrag (to take), bizú (take), dúr (distant)
V / v (ve)	[v]	Exclusively used for loanwords (like in the English words: service, very).
W / w (we)	[w]	warag (food, to eat), wardin (provision), dawár (abode), wád (salt), kawwás (learned)
X / x (khe)	[x]	Xudá (God)
Y / y (ye)	[j]	yád (remembrance), yár (friend), yázdah (eleven), biryání (roasted meat), raydyo (radio), yakk (one)
Z / z (ze)	[z]	zarr (monay), zí (yesterday), muzz (wages), moz (banana), nazzíkk (nearby), bazgar (tenant)
Ž / ž (že)	[ʒ]	žand (tired), žáng (bells), pažm (wool), gažžag (to swell), gužnag (hungry)
Latin digraphs
Ay / ay	[aj]	ayrán (surprise), ayrát (distribution), say (3), may (our), kay (who), šumay (your)
Aw / aw	[aw]	kawr (river), hawr (rain), kissaw (story), dawl (sort), dawr (jump), awlád (off-spring), kawl (promise), gawk (neck)

Letter	IPA	Example words
A / a	[a]	bawar (snow/ice), cattre (umbrella), bachek (son)
Á / á	[aː]	dárman (medicine), wádh (salt)
B / b (be)	[b]	barp (snow, ice), bám (dawn), bágpán (gardner), baktáwar (lucky)
C / c (che)	[tʃ]	cattr (umbrella), bacc (son), kárc (knife), Karácí, Kulánc, Cákar, Bálác
D / d (de)	[d]	dard (pain), drad (rainshower), dárú (medicine), wád (salt)
Ď / ď	[ɖ]	Is the same as Ř / ř (ře) so this latter is preferably used to simplify the orthography.
E / e	[eː]	eš (this), cer (below), eraht (end of date harvest), pešraw (leader, forerunner), kamer (ploughshare)
F / f (fe)	[f]	Only used for loanwords: Fráns (France), fármaysí (pharmacy).
G / g (ge)	[g]	gapp (talk), ganok (mad), bág (garden), bagg (herd of camels), pádag (foot), Bagdád (Baghdad)
Ĝ / ĝ	[ɣ]	Like ĝhaen in Perso-Arabic script. Used for loanwords and in eastern dialects: ghair (others), ghali (carpet), ghaza (noise)
H / h (he)	[h]	hár (flood), máh (moon), koh (mountain), mahár (rein), hon (blood)
I / i (i)	[i]	istál (star), idá (here), pit/piss (father), bigir (take), kirr (near)
Í / í (í)	[iː]	ímmán (faith), šír (milk), pakír (beggar), samín (breeze), gálí (carpet)
J / j (je)	[dʒ]	jang (war), janag (to beat), jing (lark), ganj (treasure), sajjí (roasted meat)
K / k (ke)	[k]	Kirmán (Kirman), kárc (knife), náko (uncle), gwask (calf), kasán (small)
L / l (le)	[l]	láp (stomach), gal (joy), gall (party, organization), gull (cheek), gul (rose)
M / m (me)	[m]	mát/más (mother), bám (dawn), camm (eye), mastir (leader, bigger)
N / n (ne)	[n]	nán/nagan/nagan (bread), nok (new, new moon), dann (outside), kwahn (old), náko (uncle)
O / o (o)	[oː]	oštag (to stop), ožnág (swim), roc (sun), dor (pain), socag (to burn)
P / p (pe)	[p]	Pád (foot), šap (night), šapád (bare-footed), gapp (talk), aptád (70)
Q / q (qú)	[q]	Used in loan words, like Qábús
R / r (re)	[ɾ]	Rustum (a name), rek (sand), barag (to take away), girag (to get), garrag (to bray), gurrag (to roar), šarr (good), sarag (head), sarrag (a kind of donkey's braying)
Ř / ř (ře)	[ɽ]	řák (post), řukkál (famine), gařř (urial), guřř (last), guřřag (to chop)
S / s (se)	[s]	sarag (head), kass (someone), kasán (little), bass (enough), ás (fire)
Š / š (še)	[ʃ]	šap (night), šád (happy), meš (sheep), šuwánag (shepherd), wašš (happy, tasty)
T / t (te)	[t]	tagird (mat), tahná (alone) tás (bowl), kilítt (kay), masítt (mosque), battí (lantern)
Ť / ť (ťe)	[ʈ]	ťung (hole), ťíllo (bell), baťť (cooked rice), baťťág (eggplant)
U / u	[u]	uštir (camel), šumá (you), ustád (teacher), gužn (hunger), buz (goat)
Ú / ú (ú)	[uː]	zúrag (to take), bizú (take), dúr (distant)
V / v (ve)	[v]	Exclusively used for loanwords (like in the English words: service, very).
W / w (we)	[w]	warag (food, to eat), wardin (provision), dawár (abode), wád (salt), kawwás (learned)
X / x (khe)	[x]	Xudá (God)
Y / y (ye)	[j]	yád (remembrance), yár (friend), yázdah (eleven), biryání (roasted meat), raydyo (radio), yakk (one)
Z / z (ze)	[z]	zarr (monay), zí (yesterday), muzz (wages), moz (banana), nazzíkk (nearby), bazgar (tenant)
Ž / ž (že)	[ʒ]	žand (tired), žáng (bells), pažm (wool), gažžag (to swell), gužnag (hungry)
Latin digraphs
Ay / ay	[aj]	ayrán (surprise), ayrát (distribution), say (3), may (our), kay (who), šumay (your)
Aw / aw	[aw]	kawr (river), hawr (rain), kissaw (story), dawl (sort), dawr (jump), awlád (off-spring), kawl (promise), gawk (neck)

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ

• Dames, Mansel Longworth (1922). A Text Book of the Balochi Language: Consisting of Miscellaneous Stories, Legends, Poems, and a Balochi-English Vocabulary (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Lahore: Punjab Government Press. Retrieved 16 January 2020.
• Farrell, Tim (1990). Basic Balochi: an introductory course (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Naples: Università degli Studi di Napoli "L'Orientale". OCLC 40953807.
• Jahani, Carina; Korn, Agnes (2009). "Balochi". In Windfuhr, Gernot (ed.). The Iranian languages. Routledge Language Family Series (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್) (1st ed.). London: Routledge. pp. 634–692. ISBN 978-0-7007-1131-4.
• Serge, Axenov (2006). The Balochi language of Turkmenistan: a corpus based grammatical description (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Stockholm: Uppsala Universitet. ISBN 978-91-554-6766-1. OCLC 82163314.
• Jahani, Carina; Korn, Agnes, eds. (2003). The Baloch and Their Neighbours: Ethnic and Linguistic Contact in Balochistan in Historical and Modern Times (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). In cooperation with Gunilla Gren-Eklund. Wiesbaden: Reichert. ISBN 978-3-89500-366-0. OCLC 55149070.
• Jahani, Carina, ed. (2000). Language in society: eight sociolinguistic essays on Balochi. Acta Universitatis Upsaliensis (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Uppsala University. ISBN 978-91-554-4679-6. OCLC 44509598.

ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ

• Gilbertson, George W. 1925. English-Balochi colloquial dictionary. Hertford: Stephen Austin & Sons.
• Ahmad, K. 1985. Baluchi Glossary: A Baluchi-English Glossary: Elementary Level. Dunwoody Press.
• Badal Khan, S. 1990. Mán Balócíá Darí Zubánání Judá. Labzánk Vol. 1(3): pp. 11–15.
• Abdulrrahman Pahwal. 2007. Balochi Gálband: Balochi/Pashto/Dari/English Dictionary. Peshawar: Al-Azhar Book Co. p. 374.
• Mír Ahmad Dihání. 2000. Mír Ganj: Balócí/Balócí/Urdú. Karachi: Balóc Ittihád Adabí Akedimí. p. 427.
• Bruce, R. I. 1874. Manual and Vocabulary of the Beluchi Dialect. Lahore: Government Civil Secretariat Press. vi 154 p.
• Ishák Xámúś. 2014. Balochi Dictionary: Balochi/Urdu/English. Karachi: Aataar Publications. p. 444.
• Nágumán. 2011. Balócí Gál: Ambáre Nókáz (Balochi/English/Urdu). Básk. p. 245.
• Nágumán. 2014. Jutgál. Makkurán: Nigwar Labzánkí Majlis. p. 64.
• Ghulám Razá Azarlí. 2016. Farhange Kúcak: Pársí/Balúcí. Pársí Anjuman.
• Hashmi, S. Z. S. 2000. Sayad Ganj: Balochi-Balochi Dictionary. Karachi: Sayad Hashmi Academy. P. 887.
• Ulfat Nasím. 2005. Tibbí Lughat. Balócí Akademí. p. 260.
• Gulzár Xán Marí. 2005. Gwaśtin. Balócí Akedimí. p. 466.
• Raśíd Xán. 2010. Batal, Guśtin, Puźdánk, Ghanŧ. Tump: Wafá Labzání Majlis. p. 400.
• Śe Ragám. 2012. Batal, Gwaśtin u Gálband. Balócí Akademí. p. 268.
• Abdul Azíz Daolatí Baxśán. 1388. Nám u Ném Nám: Farhang Námhá Balúcí. Tihrán: Pázína. p. 180.
• Nazeer Dawood. 2007. Balochi into English Dictionary. Gwádar: Drad Publications. p. 208.
• Abdul Kaiúm Balóc. 2005. Balócí Búmíá. Balócí Akademí. p. 405.
• Ján Mahmad Daśtí. 2015. Balócí Labz Balad [Balochi/Balochi Dictionary]. Balócí Akademí. p. 1255.
• Bogoljubov, Mixail, et al. (eds.). Indoiranskoe jazykoznanie i tipologija jazykovyx situacij. Sbornik statej k 75-letiju professora A. L. Gryunberga. St. Pétersbourg (Nauka). pp. 201–212.
• Marri, M. K. and Marri, S. K. 1970. Balúcí-Urdú Lughat. Quetta: Balochi Academy. 332 p.
• Mayer, T. J. L. 1900. English-Baluchi Dictionary. Lahore: Government Press.

ಅಕ್ಷರ ಸಂಯೋಜನೆ

• Jahani, Carina. 1990. Standardization and orthography in the Balochi language. Studia Iranica Upsaliensia. Uppsala, Sweden: Almqvist & Wiksell Internat.
• Sayad Háśumí. 1964. Balócí Syáhag u Rást Nibíssag. Dabai: Sayad Háśumí Balóc. p. 144.
• Ghaos Bahár. 1998. Balócí Lékwaŕ. Balócí Akademí. p. 227.
• Ziá Balóc. 2015. Balócí Rást Nibíssí. Raísí Cáp u Śingjáh. p. 264.
• Axtar Nadím. 1997. Nibiśta Ráhband. Balócí Akedimí. p. 206.
• Táj Balóc. 2015. Sarámad (Roman Orthography). Bahren: Balóc Kalab. p. 110.

ಆಧ‍್ಯಯನ ಸಾಮಗ್ರಿ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸ

• Barker, Muhammad A. and Aaqil Khan Mengal. 1969. A course in Baluchi. Montreal: McGill University.
• Collett, Nigel A. 1986. A Grammar, Phrase-book, and Vocabulary of Baluchi (As Spoken in the Sultanate of Oman). Abingdon: Burgess & Son.
• Natawa, T. 1981. Baluchi (Asian and African Grammatical Manuals 17b). Tokyo. 351 p.
• Munazzih Batúl Baóc. 2008. Ásán Balúcí Bólcál. Balócí Akademí. p. 152.
• Abdul Azíz Jázimí. Balócí Gappe Káidaián. p. 32.
• Muhammad Zarrín Nigár. Dastúr Tatbíkí Zabáne Balúcí bá Fársí. Íránśahr: Bunyáde Naśre Farhange Balóc. p. 136.
• Gilbertson, George W. 1923. The Balochi language. A grammar and manual. Hertford: Stephen Austin & Sons.
• Bugti, A. M. 1978. Balócí-Urdú Bólcál. Quetta: Kalat Publications.
• Ayyúb Ayyúbí. 1381. Dastúr Zabán Fársí bih Balúcí. Íránśahr: Intiśárát Asátír. p. 200.
• Hitturam, R. B. 1881. Biluchi Nameh: A Text-book of the Biluchi Language. Lahore.

ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ ಮತ್ತು ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಅಧ್ಯಯನ

• Elfenbein, J. 1985. Balochi from Khotan. In: Studia Iranica. Vol. XIV (2): 223–238.
• Gladstone, C. E. 1874. Biluchi Handbook. Lahore.
• Hashmi, S. Z. S. 1986. Balúcí Zabán va Adab kí Táríx [The History of Balochi language and Literature: A Survey]. Karachi: Sayad Hashmi Academy.
• Korn, A. 2005. Towards a Historical Grammar of Balochi. Studies in Balochi Historical Phonology and Vocabulary [Beiträge zur Iranistik 26]. Wiesbaden (Reichert).
• Korn, A. 2009. The Ergative System in Balochi from a Typological Perspective // Iranian Journal for Applied Language Studies I. pp. 43–79.
• Korn, A. 2003. The Outcome of Proto-Iranian *ṛ in Balochi // Iran : Questions et connaissances. Actes du IVe congrès européen des études iraniennes, organisé par la Societas Iranologica Europaea, Paris, 6-10 septembre 1999. III : Cultures et sociétés contemporaines, éd. Bernard HOURCADE [Studia Iranica Cahier 27]. Leuven (Peeters). pp. 65–75.
• Mengal, A. K. 1990. A Persian-Pahlavi-Balochi Vocabulary I (A-C). Quetta: Balochi Academy.
• Morgenstiene, G. 1932. Notes on Balochi Etymology. Norsk Tidsskrift for Sprogvidenskap. p. 37–53.
• Moshkalo, V. V. 1988. Reflections of the Old Iranian Preverbs on the Baluchi Verbs. Naples: Newsletter of Baluchistan Studies. No. 5: pp. 71–74.
• Moshkalo, V. V. 1991. Beludzskij Jazyk. In: Osnovy Iranskogo Jazykozanija. Novoiranskie Jazyki I. Moscow. p. 5-90.

ಆಡುಭಾಷೆ

• Dames, M. L. 1881. A Sketch of the Northern Balochi Language. Calcutta: The Journal of the Asiatic Society of Bengal.
• Elfenbein, J. 1966. The Baluchi Language. A Dialectology with Text. London.
• Filipone, E. 1990. Organization of Space: Cognitive Models and Baluchi Dialectology. Newsletter of Baluchistan Studies. Naples. Vol. 7: pp. 29–39.
• Gafferberg, E. G. 1969. Beludzhi Turkmenskoi. SSR: Ocherki Khoziaistva Material'oni Kultuy I Byta. sn.
• Geiger, W. 1889. Etymologie des Baluci. Abhandlungen der I. Classe derKoniglich Bayersichen Akaemie der Wissenschaften. Vol. XIX(I): pp. 105–53.
• Marston, E. W. 1877. Grammar and Vocabulary of the Mekranee Beloochee Dialect. Bombay.
• Pierce, E. 1874. A Description of the Mekranee-Beloochee Dialect. Journal of the Royal Asiatic Society. Vol. XI: 1-98.
• Pierce, E. 1875. Makrani Balochi. Journal of the Royal Asiatic Society. 11: N. 31.
• Rossi, A. V. 1979. Phonemics in Balochi and Modern Dialectology. Naples: Instituto Universitario Orientale, Dipartimento di Studi Asiatici. Iranica, pp. 161–232.
• Rahman, T. 1996. The Balochi/Brahvi Language Movements in Pakistan. Journal of South Asian and Middle Eastern Studies. Vol. 19(3): 71–88.
• Rahman, T. 2001. The Learning of Balochi and Brahvi in Pakistan. Journal of South Asian and Middle Eastern Studies. Vol. 24(4): 45–59.
• Rahman, T. 2002. Language Teaching and Power in Pakistan. Indian Social Science Review. 5(1): 45–61.

ಭಾಷಾ ಸಂಪರ್ಕ

• Elfenbein, J. 1982. Notes on the Balochi-Brahui Linguistic Commensality. In: TPhS, pp. 77–98.
• Foxton, W. 1985. Arabic/Baluchi Bilingualism in Oman. Naples: Newsletter of Baluchistan Studies. N. 2 pp. 31–39.
• Natawa, T. 1970. The Baluchis in Afghanistan and their Language. pp. II:417-18. In: Endo, B. et al. Proceedings, VIIIth International Congress of Anthropological and Ethnological Sciences, 1968, Tokyo and Kyoto. Tokyo: Science Council of Japan.
• Rzehak, L. 1995. Menschen des Ruckens-Menschen des Baluches: Sprache und Wirklicheit im Verwandtschaftssystem der Belutschen. pp. 207–229. In: Reck, C. & Zieme, P. (ed.); Iran und Turfan. Wiesbaden: Harrassowitz.
• Elfenbein, Josef. 1997. "Balochi Phonology". In Kaye, Alan S. Phonologies of Asia and Africa. 1. pp. 761–776.
• Farideh Okati. 2012. The Vowel Systems of Five Iranian Balochi Dialects. Acta Universitatis Upsaliensis: Studia linguistica Upsaliensia. p. 241.

ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ರೂಪವಿಜ್ಞಾನ

• Farrell, Tim. 1989. A study of ergativity in Balochi.' M.A. thesis: School of Oriental & African Studies, University of London.
• Farrell, Tim. 1995. Fading ergativity? A study of ergativity in Balochi. In David C. Bennett, Theodora Bynon & B. George Hewitt (eds.), Subject, voice, and ergativity: Selected essays, 218–243. London: School of Oriental and African Studies, University of London.
• Korn, Agnes. 2009. Marking of arguments in Balochi ergative and mixed constructions. In Simin Karimi, VIda Samiian & Donald Stilo (eds.) Aspects of Iranian Linguistics, 249–276. Newcastle upon Tyne (UK): Cambridge Scholars Publishing.
• Abraham, W. 1996. The Aspect-Case Typology Correlation: Perfectivity Triggering Split Ergativity. Folia Linguistica Vol. 30 (1-2): pp. 5–34.
• Ahmadzai, N. K. B. M. 1984. The Grammar of Balochi Language. Quetta: Balochi Academy, iii, 193 p.
• Andronov, M. S. 2001. A Grammar of the Balochi Language in Comparative Treatment. Munich.
• Bashir, E. L. 1991. A Contrastive Analysis of Balochi and Urdu. Washington, D.C. Academy for Educational Development, xxiii, 333 p.
• Jahani, C. 1994. Notes on the Use of Genitive Construction Versus Izafa Construction in Iranian Balochi. Studia Iranica. Vol. 23(2): 285–98.
• Jahani, C. 1999. Persian Influence on Some Verbal Constructions in Iranian Balochi. Studia Iranica. Vol. 28(1): 123–143.
• Korn, A. 2008. A New Locative Case in Turkmenistan Balochi // Iran and the Caucasus 12. pp. 83–99.
• Leech, R. 1838. Grammar of the Balochky Language. Journal of the Royal Asiatic Society. Vol. VII(2): p. 608.
• Mockler, E. 1877. Introduction to a Grammar of the Balochee Language. London.
• Nasir, K. A. B. M. 1975. Balócí Kárgónag. Quetta.
• Sabir, A. R. 1995. Morphological Similarities in Brahui and Balochi Languages. International Journal of Dravidian Linguistics. Vol. 24(1): 1–8.

ಶಬ್ದಾರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ

• Elfenbein, J. 1992. Measurement of Time and Space in Balochi. Studia Iranica, Vol. 21(2): pp. 247–254.
• Filipone, E. 1996. Spatial Models and Locative Expressions in Baluchi. Naples: Instituto Universitario Orietale, Dipartimento di Studi Asiatici. 427 p.

ವಿವಿಧ ಮತ್ತು ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು

• Baloch, B. A. 1986. Balochi: On the Move. In: Mustada, Zubeida, ed. The South Asian Century: 1900–1999. Karachi: Oxford University Press. pp. 163–167.
• Bausani, A. 1971. Baluchi Language and Literature. Mahfil: A Quarterly of South Asian Literature, Vol. 7 (1-2): pp. 43–54.
• Munazzih Batúl Baóc. 2008. Ásán Balúcí Bólcál. Balócí Akademí. p. 633–644.
• Elfenbein, J. 1989. Balochi. In: SCHMITT, pp. 350–362.
• Geiger, W. 1901. Die Sprach der Balutschen. Geiger/Kuhn II, P. 231–248, Gelb, I. J. 1970. Makkan and Meluḫḫa in Early Mesopotamian Sources. Revue d'Assyriologie. Vol. LXIV: pp. 1–8.
• Gichky, N. 1986. Baluchi Language and its Early Literature. Newsletter of Baluchistan Studies. No. 3, pp. 17–24.
• Grierson, G. A. 1921. Balochi. In: Linguistic Survey of India X: Specimens of Languages of Eranian Family. Calcutta. pp. 327–451.
• Ibragimov, B. 1973. Beludzhi Pakistana. Sots.-ekon. Polozhenie v Pakist. Beludhistane I nats. dvizhnie beludzhei v 1947–1970. Moskva. 143 p.
• Jaffrey, A. A. 1964. New Trends in the Balochi Language. Bulletin of the Ancient Iranian Cultural Society. Vol. 1(3): 14–26.
• Jahani, C. Balochi. In: Garry, J. and Rubino, C. (eds.). Facts About World's Languages. New York: H. W. Wilson Company. pp. 59–64.
• Kamil Al-Qadri, S. M. 1969. Baluchi Language and Literature. Pakistan Quarterly. Vol. 17: pp. 60–65.
• Morgenstiene, G. 1969. The Baluchi Language. Pakistan Quarterly. Vol. 17: 56–59.
• Nasir, G. K. 1946. Riyásat Kalát kí Kaumí Zabán. Bolan.
• Rooman, A. 1967. A Brief Survey of Baluchi Literature and Language. Journal of the Pakistan Historical Society. Vol. 15: 253–272.
• Rossi, A. V. 1982–1983. Linguistic Inquiries in Baluchistan Towards Integrated Methodologies. Naples: Newsletter of Baluchistan Studies. N.1: 51–66.
• Zarubin, I. 1930. Beitrage zin Stadium von Sprache und Folklore der Belutschen. Zapiski Kollegii Vostokovedov. Vol. 5: 653–679.

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

• Media related to ಬಲೂಚಿ ಭಾಷೆ at Wikimedia Commons
• Collett, N. A. A grammar, phrase book and vocabulary of Baluchi: (as spoken in the Sultanate of Oman). 2nd ed. [Camberley]: [N.A. Collett], 1986.
• Dames, Mansel Longworth. A sketch of the northern Balochi language, containing a grammar, vocabulary and specimens of the language. Calcutta: Asiatic Society, 1881.
• Mumtaz Ahmad. Baluchi glossary: a Baluchi-English glossary: elementary level. Kensington, Md.: Dunwoody Press, 1985.
• EuroBalúči online translation tool Archived 2009-03-29 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. – translate Balochi words to or from English, Persian, Spanish, Finnish and Swedish
• iJunoon English to Balochi Dictionary Archived 2008-02-12 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
• EuroBalúči – Baluchi alphabet, grammar and music
• Jahani, C. 2019. A Grammar of Modern Standard Balochi