ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್
ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್(PSLV)/ ಧ್ರುವೀಯ ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯು (ಐ.ಎಸ್.ಆರ್.ಒ) ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಮಧ್ಯಮ-ಲಿಫ್ಟ್ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನವಾಗಿದೆ. ಭಾರತ ತನ್ನ ರಿಮೋಟ್ ಸೆನ್ಸಿಂಗ್ (ಐ.ಆರ್.ಎಸ್) ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸೂರ್ಯ-ಸಮಕಾಲಿಕ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಈ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನವನ್ನು ೧೯೯೩ರಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿತು. ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ ಯ ಆಗಮನದ ಮುನ್ನ ಈ ಸೌಕರ್ಯ ರಷ್ಯಾದಿಂದ ಮಾತ್ರ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿತ್ತು.
ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿಯಿಂದ ಉಡಾವಣೆಗೊಂಡ ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ಪೇಲೋಡ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಚಂದ್ರನ ಶೋಧಕ ಚಂದ್ರಯಾನ-೧, ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಅಂತರಗ್ರಹ ಮಿಷನ್, ಮಾರ್ಸ್ ಆರ್ಬಿಟರ್ ಮಿಷನ್ (ಮಂಗಳಯಾನ್), ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯ, ಆಸ್ಟ್ರೋಸ್ಯಾಟ್ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸೌರ ಮಿಷನ್, ಆದಿತ್ಯ-ಎಲ್೧ ಸೇರಿವೆ.[೧]
ಭಾರತೀಯ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ವಿವಿಧ ದೇಶಗಳ ಪೇಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವಲ್ಲಿ ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ, ೨೦೧೭ರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೫ ರಂದು ಹಾರಿಸಿದ ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ ಸಿ೩೭(PSLV C37). ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ೧೦೪ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸೂರ್ಯ ಸಮಕಾಲಿಕ ಕಕ್ಷೆಗೆ (sun synchronous orbit) ಕಳುಹಿಸಿ, ದಾಖಲೆ ಮಾಡಿದೆ.[೨][೩]
ಪ್ರಗತಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ೬೦೦ ಕೆ.ಜಿ. ತೂಕವನ್ನು ೫೫೦ ಕಿ.ಮೀ. ಸೂರ್ಯ-ಸಮಕಾಲಿಕ ಕಕ್ಷೆಗೆ (Sun Synchronous orbit) ತಲುಪಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ವಾಹನವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ೧೯೭೮ರಲ್ಲಿ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.[೪][೫] ೩೫ ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ಸಂರಚನೆಯಗಳಲ್ಲಿ, ನಾಲ್ಕನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೮೦ ರ ವೇಳೆಗೆ, ಒಂದು ಕೋರ್ ಬೂಸ್ಟರ್- ಎಸ್೮೦ (core booster-S80) ನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಆನ್ (strap-ons) ಗಳೊಂದಿಗೆ ೩೦ ಟನ್ ನೋದಕ ಲೋಡ್ - ಎಲ್೩೦ (Propellant load - L30) ಮತ್ತು ಪೆರಿಗೀ-ಅಪೋಗಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ (Perigee-Apogee system) ಎಂಬ ಮೇಲ್ಬಾಗದ ಹಂತವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಂರಚನೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು.[೬][೭][೮][೯]
ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿಯ ಮೊದಲ ಉಡಾವಣೆ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦, ೧೯೯೩ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಈ ವೇಳೆ, ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಂತೆ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಆದರೆ ವರ್ತನೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದಾಗಿ(attitude problems) ಎರಡನೇ ಮತ್ತು ಮೂರನೇ ಹಂತದ ನಡುವೆ ಸಂಘರ್ಷವಾಯಿತು. ಆದ ಕಾರಣ, ಪೇಲೋಡ್ ಕಕ್ಷೆ ತಲುಪುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲಗೊಂಡಿತು. ಇದಾದ ನಂತರ ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ ತನ್ನ ಎರಡನೇ ಉಡಾವಣೆಯನ್ನು ೧೯೯೪ರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿತು. ಪೇಲೋಡ್ ತಲುಪಬೇಕಾದ ಕಕ್ಷೆಗಿಂತ ಕೆಳಗೆ ಇಳಿಸಿದ ಕಾರಣದಿಂದ, ೧೯೯೭ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿಯ ನಾಲ್ಕನೇ ಉಡಾವಣೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ವೇಳೆಗೆ, ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ ೩೪ ಯಶಸ್ವಿ ಉಡಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದೆ. (ಆದರೆ ಲಾಂಚ್-೪೧: ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಹಾರಿಸಿದ ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ - ಸಿ೩೯ (PSLV - C39) ವಿಫಲಗೊಂಡಿತು).
ಭಾರತೀಯ ಹಾಗು ವಿದೇಶಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಲೊ ಅರ್ಥ್ ಓರ್ಬಿಟ್ (Low Earth Orbit-LEO) ಇಗೆ ಕಳುಹಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಆವೃತ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಒತ್ತಡ, ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ತೂಕದ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿದೆ.
ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ ಇಸ್ರೋ ಇನರ್ಷಿಯಲ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ಯುನಿಟ್ (IISU) ನಿಂದ ಜಡತ್ವ ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೇರಳದ ತಿರುವನಂತಪುರಂ ಬಳಿಯ ವಲಿಯಮಾಲದಲ್ಲಿರುವ ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ಸೆಂಟರ್ (LPSC) ಯಿಂದ PSLV ಮತ್ತು ರಿಯಾಕ್ಷನ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ (RCS) ಎರಡನೇ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕನೇ ಹಂತಗಳಿಗೆ ದ್ರವ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದಲ್ಲಿರುವ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ(SHAR)ದಲ್ಲಿ ಘನ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್ ಮೋಟಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಉಡಾವಣಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಜೂನ್ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೨೦೧೯ ಮತ್ತು ೨೦೨೪ ರ ನಡುವೆ ನಡೆಯಲಿರುವ ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ(PSLV) ಯ ೩೦ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಹಾರಾಟಗಳಿಗೆ ₹೬,೧೩೧ ಕೋಟಿಗೆ (೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ₹೭೨ ಶತಕೋಟಿ ಅಥವಾ ಯುಎಸ್$೮೬೦ ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸಮಾನ) ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದೆ.[೧೦]
ವಾಹನ ವಿವರ
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಘನ ನೋದಕ (solid propulsion system) ಮತ್ತು ದ್ರವ ನೋದಕ (liquid propulsion system) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೊದಲನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ೧೩೮ ಟನ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸಿಲ್- ಟರ್ಮಿನೆಟಡ್ ಪಾಲಿಬ್ಯೂಟಡಯೀನ್ - ಬೌಂಡ್ (hydroxyl-terminated polybutadiene-bound) ನೋದಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಾಲಿಡ್ ರಾಕೆಟ್ ಬೂಸ್ಟರ್ಗಳನ್ನು(solid rocket booster) ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ೪೮೦೦ ಕಿಲೋನ್ಯೂಟನ್ನಿನಷ್ಟು ಒತ್ತಡ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ೨.೮ ಮಿ. ವ್ಯಾಸವುಳ್ಳ ಮೋಟರ್ ಕೇಸ್ ಅನ್ನು ಮರಾಗಿಂಗ್ ಸ್ಟೀಲ್‌ನಿಂದ (maraging steel) ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದು ಇದರ ತೂಕ ೩೦,೨೦೦ ಕಿಲೋಗ್ರಾಮ್‌ಗಳಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ಹಂತದ ಹಾರಾಟದಲ್ಲಿ, ಸೆಕೆಂಡರಿ ಇಂಜೆಕ್ಷನ್ ತ್ರಸ್ಟ್ ವೆಕ್ಟರ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ(Secondary Injection Thrust Vector Control System(SITVC))ದಿಂದ ಪಿಚ್ಚ್ (pitch) ಮತ್ತು ಯಾವ್(yaw) ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ, ಅಸಮ್ಮಿತ ಒತ್ತಡ (assymetric thrust) ಪಡೆಯಲು, ಸ್ಟ್ರಾನ್ಷಿಯಂ ಪರ್ ಕ್ಲೋರೇಟ್ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ನಾಜ಼ಲ್(nozzle)ನ ಮೂಲಕ ಇಂಜೆಕ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಎರಡು ಸಿಲಿಂಡರಾಕಾರದ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಸಿ ಸಾಲಿಡ್ ರಾಕೆಟ್ ಮೋಟರ್‌ಗೆ ಸ್ಟ್ರಾಪ್ ಮಾಡಿ ಸಾರಜನಕದಿಂದ ಒತ್ತಡಕ್ಕೇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ರೂಪಾಂತರಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿವಿವಿಧ ಮಿಷನ್ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿಯ ಹಲವಾರು ರೂಪಾಂತರಗಳನ್ನು ಇಸ್ರೋ ರೂಪಿಸಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ ಎರಡು ಕಾರ್ಯಾಚರಣಾ ಆವೃತ್ತಿಗಳಿವೆ-ಕೋರ್-ಅಲೋನ್ (ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಆನ್ ಮೋಟಾರ್‌ಗಳಿಲ್ಲದ ಕೋರ್-ಅಲೋನ್ (ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಸಿಎ) ಮತ್ತು (ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಎಕ್ಸ್ಎಲ್) ಆವೃತ್ತಿ, ಆರು ವಿಸ್ತೃತ ಉದ್ದದ (ಎಕ್ಸ್ಎಲ್ಎಲ್ವಿ ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಒನ್ ಮೋಟರ್ಗಳು ತಲಾ ೧೨ ಟನ್ ಎಚ್ಟಿಪಿಬಿ ಆಧಾರಿತ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲೆಂಟ್ ಅನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುತ್ತವೆ.[೧೧] ಈ ಸಂರಚನೆಗಳು ಎಲ್‌ಇ‌ಒ(LEO)ನಲ್ಲಿ ೩,೮೦೦ ಕೆಜಿ (೮,೪೦೦ lb) ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯ-ಸಮಕಾಲಿಕ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ೧,೮೦೦ ಕೆಜಿ (೪,೦೦೦ lb) ವರೆಗಿನ ಪೇಲೋಡ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.
ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಜಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿಯ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಅಥವಾ "ಜೆನೆರಿಕ್" ಆವೃತ್ತಿಯಾದ ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಜಿ ನಾಲ್ಕು ಹಂತಗಳನ್ನು ಘನ ಮತ್ತು ದ್ರವ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳನ್ನು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಮತ್ತು ಆರು ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಆನ್ ಮೋಟಾರ್‌ಗಳನ್ನು (ಪಿಎಸ್‌ಒಎಮ್ ಅಥವಾ ಎಸ್೯) ೯ ಟನ್ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್ ಲೋಡಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಬಳಸಿತ್ತು. ಇದು ೧,೬೭೮ ಕೆಜಿ (೩,೬೯೯ lb) ನಿಂದ ೬೨೨ ಕಿ.ಮೀ. (೩೮೫ mi) ವರೆಗೆ ಸೂರ್ಯ-ಸಿಂಕ್ರೊನಸ್ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಸಿ೩೫ಯು ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಜಿಯ ಸ್ಥಗಿತಗೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು ಕೊನೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಉಡಾವಣೆಯಾಗಿತ್ತು.[೧೨][೧೩][೧೪]
ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಸಿಎ
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಸಿಎ, ಸಿಎ ಎಂದರೆ "ಕೋರ್ ಅಲೋನ್", ಮಾದರಿಯು ೨೦೦೭ ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೩ ರಂದು ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಂಡಿತು. ಸಿಎ ಮಾದರಿಯು ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ರೂಪಾಂತರದಿಂದ ಬಳಸಲ್ಪಡುವ ಆರು ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಆನ್ ಬೂಸ್ಟರ್ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿಲ್ಲ ಆದರೆ ರೋಲ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಥ್ರಸ್ಟರ್ ಮಾಡ್ಯೂಲ್ಗಳೊಂದಿಗೆ ಎರಡು ಎಸ್ಐಟಿವಿಸಿ ಟ್ಯಾಂಕ್ಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ಎರಡು ಸಿಲಿಂಡರಾಕಾರದ ವಾಯುಬಲವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸ್ಥಿರೀಕಾರಕಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಮೊದಲ ಹಂತದ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಿಎ ರೂಪಾಂತರದ ನಾಲ್ಕನೇ ಹಂತವು ಅದರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಆವೃತ್ತಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ೪೦೦ ಕೆಜಿ (೮೮೦ lb) ಕಡಿಮೆ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲೆಂಟ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ೧,೧೦೦ ಕೆಜಿ (೨,೪೦೦ lb) ನಿಂದ ೬೨೨ ಕಿಮೀ (೩೮೬ mi) ಸೂರ್ಯ-ಸಮಕಾಲಿಕ ಕಕ್ಷೆ ಉಡಾಯಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.[೧೫][೧೪] The fourth stage of the CA variant has 400 kg (880 lb) less propellant when compared to its standard version.[೧೫] It currently has capability to launch 1,100 kg (2,400 lb) to 622 km (386 mi) Sun-synchronous orbit.[೧೬]
ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಎಕ್ಸ್ಎಲ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಎಕ್ಸ್ಎಲ್ ಎಂಬುದು ಧ್ರುವ ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನದ ನವೀಕರಿಸಿದ ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಂರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಯುತವಾದ, ೧೨ ಟನ್ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲೆಂಟ್ ಲೋಡ್ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಟ್ರ್ಯಾಪ್-ಆನ್ ಬೂಸ್ಟರ್ಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ೩೨೦ ಟನ್ (೩೧೦ ಟನ್ ಉದ್ದ ೩೫೦ ಟನ್ ಸಣ್ಣ ಟನ್) ತೂಕದ ವಾಹನವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪೇಲೋಡ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ದೊಡ್ಡ ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಆನ್ ಮೋಟರ್ಗಳನ್ನು (ಪಿಎಸ್ಒಎಂ-ಎಕ್ಸ್ಎಲ್ ಅಥವಾ ಎಸ್ ೧೨) ಬಳಸುತ್ತದೆ.[೧೭] ೨೦೦೫ ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೯ ರಂದು, ಇಸ್ರೋ ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿಗಾಗಿ ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಆನ್ ಬೂಸ್ಟರ್ನ ಸುಧಾರಿತ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿತು.[೧೮] ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಎಕ್ಸ್ಎಲ್ ಚಂದ್ರಯಾನ-೧ ಅನ್ನು ಪಿಎಸ್ಎಲಭಿ-ಸಿ೧೧ ಮೂಲಕ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿತು. ಈ ರೂಪಾಂತರದ ಪೇಲೋಡ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಸೂರ್ಯ-ಸಿಂಕ್ರೊನಸ್ ಕಕ್ಷೆಗೆ ೧,೮೦೦ ಕೆಜಿ (೪,೦೦೦ ಪೌಂಡ್) ಆಗಿದೆ.
ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಡಿಎಲ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಡಿಎಲ್ ರೂಪಾಂತರವು ೧೨ ಟನ್ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲೆಂಟ್ ಲೋಡ್ ಹೊಂದಿರುವ ಎರಡು ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಆನ್ ಬೂಸ್ಟರ್ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿದೆ. ೨೪ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಸಿ೪೪ ಧ್ರುವ ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನದ ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಡಿಎಲ್ ರೂಪಾಂತರವನ್ನು ಬಳಸಿದ ಮೊದಲ ಹಾರಾಟವಾಗಿದೆ.[೧೯][೨೦] ಇದು ೧,೨೫೭ ಕೆಜಿ (೨,೭೭೧ lb) ನಿಂದ ೬೦೦ ಕಿಮೀ (೩೭೦ mi) ಸೂರ್ಯ-ಸಮಕಾಲಿಕ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಉಡಾಯಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಕ್ಯೂಎಲ್
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಕ್ಯೂಎಲ್ ರೂಪಾಂತರವು ನಾಲ್ಕು ಗ್ರೌಂಡ್-ಲೈಟ್ ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಆನ್ ಬೂಸ್ಟರ್ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ೧೨ ಟನ್ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲೆಂಟ್ ಹೊಂದಿದೆ. ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಸಿ೪೫ ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಕ್ಯೂಎಲ್‍ನ ಮೊದಲ ಹಾರಾಟವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧, ೨೦೧೯ ರಂದು ನಡೆಯಿತು.[೨೧] ಇದು ೧,೫೨೩ ಕೆಜಿ (೩,೩೫೮ lb) ನಿಂದ ೬೦೦ ಕಿಮೀ (೩೭೦ mi) ಸೂರ್ಯ-ಸಮಕಾಲಿಕ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.[೨೨]
ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-೩ಎಸ್(ಪರಿಕಲ್ಪನೆ)
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-೩ಎಸ್ ಅನ್ನು ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿಯ ಮೂರು ಹಂತದ ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅದರ ಆರು ಸ್ಟ್ರಾಪ್-ಆನ್ ಬೂಸ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ದ್ರವ ಹಂತವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು. ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-೩ಎಸ್‌ನ ಒಟ್ಟು ಎತ್ತುವ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ೧೭೫ ಟನ್‌ಗಳಾಗಬಹುದೆಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ೫೫೦ ಕಿಮೀ ಕಡಿಮೆ ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ೫೦೦ ಕೆಜಿ ಇರಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.[೨೩][೨೪][೨೫][೨೬]
ಉಡಾವಣೆಗಳ ಇತಿಹಾಸ
ಬದಲಾಯಿಸಿ೧ ಜನವರಿ ೨೦೨೪ ರಂತೆ ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ ೬೦ ಉಡಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ; ೫೭ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಯೋಜಿತ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ತಲುಪಿದೆ; ಎರಡು ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿಫಲತೆಗಳು ಮತ್ತು ಒಂದು ಭಾಗಶಃ ವೈಫಲ್ಯ, ೯೫% (ಅಥವಾ ಭಾಗಶಃ ವೈಫಲ್ಯ ಸೇರಿದಂತೆ ೯೭%) ಯಶಸ್ಸಿನ ದರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.[100] ಎಲ್ಲಾ ಉಡಾವಣೆಗಳು ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸಂಭವಿಸಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ೨೦೦೨ ರ ಮೊದಲು ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ ಶ್ರೇಣಿ(SHAR) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
| ಪರ್ಯಾಯಗಳು | ಉಡಾವಣೆ | ಯಶಸ್ಸು | ವೈಫಲ್ಯ | ಭಾಗಶಃ ವೈಫಲ್ಯ |
|---|---|---|---|---|
| ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ-ಜಿ (ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್) | ೧೨ | ೧೦ | ೧ | ೧ |
| ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ-ಸಿ.ಎ (ಕೋರ್ ಅಲೋನ್-core alone) | ೧೩ | ೧೩ | ೦ | ೦ |
| ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ-ಎಕ್ಸ್.ಎಲ್ (ಎಕ್ಸ್ಟೆಂಡೆಡ್) | ೨೦ | ೧೯ | ೧ | ೦ |
| ಪಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ-ಡಿ.ಎಲ್ | ೧ | ೧ | ೦ | ೦ |
| ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರ ತನಕ ಒಟ್ಟು ಉಡಾವಣೆಗಳು | ೪೬ | ೪೩ | ೨ | ೧ |
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ "ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು". Archived from the original on 2019-03-23. Retrieved 2019-02-10.
- ↑ Barry, Ellen (2017-02-15). "India Launches 104 Satellites From a Single Rocket, Ramping Up Space Race". The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 5 April 2017. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ "ISRO's record satellites' launch: 10 top facts". The Times of India. Archived from the original on 16 February 2017. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ Ready to Fire: How India and I survived the ISRO Spy case. Bloomsbury Publishing. 2018. p. 203.
- ↑ From Fishing Hamlet to Red Planet. ISRO. p. 173.
- ↑ "Indian ambitions in space go sky-high". New Scientist. 22 January 1981. p. 215. Archived from the original on 10 October 2022. Retrieved 30 December 2018.
- ↑ Rao, P.V. Monoranjan; Radhakrishnan, Paramaswaran (2012). A brief history of rocketry in ISRO. Orient Blackswan. p. 215. ISBN 978-8173717642.
- ↑ Rao, P.V. Manoranjan, ed. (2015). "2.6 PSLV: The workhorse of ISRO by N. Narayanamoorthy". From fishing hamlet to red planet. Harpercollins. ISBN 978-9351776895.
- ↑ Raj, Gopal (2000). "8. PSLV: Achieving Operational Launch Capability". Reach For the Stars: The Evolution of India's Rocket Programme. Viking. ISBN 978-0670899500.
About a year later, an important change was made, with the solid fourth stage being substituted by a liquid stage. This change was considered necessary since the accuracy with which the IRS satellites had to be put into orbit — within 15 km in terms of orbital height and within 0.1° of the desired orbital inclination — could not be achieved with a solid stage.
- ↑ "Government approves Rs 10,000-crore continuation programmes for PSLV, GSLV". The Economic Times. 7 June 2018. Archived from the original on 8 June 2018. Retrieved 8 June 2018.
- ↑ Subramanian, T.S. (15 July 2011). "The PSLV is a proud symbol of ISRO's self-reliance". The Hindu. Chennai, India. Archived from the original on 26 October 2012. Retrieved 16 July 2011.
- ↑ "Where India reaches for the stars: Inside ISRO's Sriharikota Centre". Hindustan Times. 2016-06-22. Archived from the original on 15 September 2018. Retrieved 2018-09-15.
Today, the PSLV is available in three configurations — the generic vehicle with six strap-ons, which is the earlier edition of PSLV (which will be discontinued soon)
- ↑ "Outcome Budget 2016–2017" (PDF). Government of India, Department of Space. 2016. Archived from the original (PDF) on 25 June 2017. Retrieved 15 September 2018.
Currently, two versions of PSLV are operational, namely PSLV-XL (with six extended version of Strap-on motors) and the PSLV Core-alone (without Strap-on motors).
- ↑ ೧೪.೦ ೧೪.೧ "2.6 PSLV: The workhorse of ISRO by N. Narayanamoorthy". From Fishing Hamlet to Red Planet: India's Space Journey. Harpercollins. 2015. ISBN 978-9351776895.
- ↑ ೧೫.೦ ೧೫.೧ "PSLV Datasheet". Archived from the original on 28 July 2020. Retrieved 27 September 2009.
{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link) - ↑ "India's PSLV" (PDF). www.earth2orbit.com. 15 March 2009. Archived from the original (PDF) on 10 July 2011.
- ↑ PSLV-C11 Successfully Launches Chandrayaan-1 Archived 25 October 2008 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
- ↑ "New Solid Propellant Motor to Increase PSLV Capability". ISRO. Archived from the original on 17 February 2009. Retrieved 27 April 2007.
- ↑ Rajwi, Tiki. "SLV-C44 to lift-off with added features". Archived from the original on 11 January 2019. Retrieved 11 January 2019.
- ↑ Rajwi, Tiki (2019-01-12). "PSLV lift-off with added features". The Hindu. ISSN 0971-751X. Archived from the original on 6 August 2020. Retrieved 2019-01-12.
- ↑ "Launch Kit C45". ISRO. Archived from the original on 24 March 2019. Retrieved 23 March 2019.
- ↑ "The Polar Satellite Launch Vehicle (PSLV)". Archived from the original on 26 January 2022. Retrieved 27 January 2022.
- ↑ "Evolution of Indian launch vehicle technologies" (PDF). www.ias.ac.in. Indian Academy of Sciences. 25 December 2007. Archived from the original (PDF) on 24 May 2011.
- ↑ "Future of Space Transportation: S. Somanath" (PDF). 9 February 2016. Archived from the original (PDF) on 24 October 2018.
- ↑ Murthi, K.R. Sridhara (9 May 2009). "Space Debris Mitigation – Coordination and Implementation efforts in India" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2022-10-10. Retrieved 22 November 2017.
- ↑ "ISRO's baby rocket to carry small satellites, likely to take off in 2019". The New Indian Express. Archived from the original on 3 January 2018. Retrieved 2018-01-02.