ಜಯಮಂಗಲಿ ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮೀಸಲು

ಜಯಮಂಗಲಿ(ಮೈದೇನಹಳ್ಳಿ) ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮೀಸಲು ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಈಶಾನ್ಯ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಧುಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಮೈದೇನಹಳ್ಳಿ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಿಯ ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಡೆಕ್ಕನ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಅನಂತಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದರ ೭೯೮ ವಿಭಾಗ ನೀಲಗಿರಿ ಮತ್ತು ಅಕೇಶಿಯ ಆರಿಕ್ಯುಲಿಫಾರ್ಮಿಸ್ ಹೊಂದಿರುವ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ರಾಣಿಬೆನ್ನೂರು ಬ್ಲಾಕ್‌ಬಕ್ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳು(ಆಂಟಿಲೋಪ್ ಸೆರ್ವಿಕಾಪ್ರಾ) ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಕೃಷ್ಣಮೃಗ

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ

ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಓಡುವುದು

ಪರ್ಯಾಯ ಭಾರತದ ತೆರೆದ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳು ಒಮ್ಮೆ ಡೆಕ್ಕನ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ ಎಂದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಿದ್ದವು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಕೃಷಿ, ಮಾನವ ವಾಸಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಇತರ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪಾರ ಒತ್ತಡದಿಂದಾಗಿ ಅವು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ತೇಪೆಗಳಾಗಿ ಕುಗ್ಗಿವೆ. ೧೯೮೭ ರಲ್ಲಿ ತುಮಕೂರು ವಿಭಾಗದ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯು ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಇಲಾಖೆಯ ಗಮನಕ್ಕೆ ತಂದಾಗ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯ ನಿರಂತರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಕಂದಾಯ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆ ಆ ಪ್ರದೇಶದ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಬೇಲಿ ಹಾಕಿ ನರ್ಸರಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿತು. ಎರಡು ಮರದ ಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾವಲುಗಾರರ ಜೊತೆಗೆ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಕಾವಲು ಗೋಪುರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಭೂಮಿಯ ಮಾಲೀಕತ್ವ ಇನ್ನೂ ಕಂದಾಯ ಇಲಾಖೆಯ ಅಧೀನದಲ್ಲೆ ಉಳಿದಿದೆ.

ತುಮಕೂರಿನ ಪ್ರಕೃತಿ ಪ್ರಿಯರು ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದಂತೆ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಶ್ರಮಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಮೂಲ ಸ್ಥಿತಿ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ವರದಿಯನ್ನು ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ತುಮಕೂರು ಮೂಲದ ವನ್ಯಜೀವಿ ಜಾಗೃತಿ ನೇಚರ್ ಕ್ಲಬ್ (ಡಬ್ಲ್ಯುಎಎನ್‌ಸಿ) ವರದಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಈ ಪ್ರದೇಶದ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಪಡೆದು ಅದನ್ನು 'ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮೀಸಲು' ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತು.

ಜಯಮಂಗಲಿ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಮೃಗ, ಕರ್ನಾಟಕ

ಈ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತು. ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ, ಸರ್ಕಾರಿ ಆದೇಶ ಸಂಖ್ಯೆ: ಎಫ್‌ಇಇ ೩೪೨ ಎಫ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಲ್ ೦೫, ೭೯೮.೩೩ ಎಕರೆ (೩.೨೩೦೭ ಕಿ.ಮೀ ೨) ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಜಯಮಂಗಲಿ ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮೀಸಲು ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಯಿತು. ಹೀಗಾಗಿ ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೊದಲ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶ ಜನಿಸಿತು.

ಸ್ಥಳ

ಈ ವಲಯವು ಮಧುಗಿರಿ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ (ಕರ್ನಾಟಕ) ೨೩ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂಪುರ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ (ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ) ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ೨೦ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಜಯಮಂಗಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಬಕ್ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ೪ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಹವಾಮಾನ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯವರ್ಗ

ಹವಾಮಾನವು ಋತುಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ - ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೮ ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್‌ನಿಂದ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ೪೩ ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್‌ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಮಳೆಗಾಲದ ಅವಧಿಯು ಜೂನ್ ಅಂತ್ಯದಿಂದ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಮಧ್ಯದವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಳೆಯು ಸುಮಾರು ೩೦೦ ರಿಂದ ೩೫೦ ಮಿ.ಮೀ.

ಸಸ್ಯವರ್ಗದ ಬಯಲು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲು.

ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ

ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ೮೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಬೇಧದ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಸ್ಯಗಳು ಅನೇಕ ಔಷಧೀಯ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ಚಿಟ್ಟೆಗಳು

ಏಳು ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಅರವತ್ತೇಳು ಪ್ರಬೇಧದ ಚಿಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ. ದಾಖಲಾದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಬೇಧಗಳು ಭಾರತೀಯ ಪರ್ಯಾಯ ದ್ವೀಪದಾದ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಸಸ್ತನಿಗಳು

ಜಯಮಂಗಲಿ(ಮೈದೇನಹಳ್ಳಿ) ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮೀಸಲು, ರಾಣಿಬೆನ್ನೂರು ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳು(ಆಂಟಿಲೋಪ್ ಸೆರ್ವಿಕಾಪ್ರಾ) ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ೧೧ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ೧೯ ಪ್ರಬೇಧದ ಸಸ್ತನಿಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿವೆ. ಜಯಮಂಗಲಿ ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶದ ಮೊದಲ ಗಣತಿಯನ್ನು ೧೯೯೭ ರ ನವೆಂಬರ್ ೧೫–೧೬ ರಂದು ಕರ್ನಾಟಕ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯ ಸದಸ್ಯರು ಜಂಟಿಯಾಗಿ ನಡೆಸಿದರು, ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ೪೦೮ ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಂತರದ ಗಣತಿಯನ್ನು ೨೦೦೨ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧-೨ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು, ಇದು ೬೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಇತರ ಸಸ್ತನಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ತೋಳ, ಬಾನೆಟ್ ಮಕಾಕ್, ಜಂಗಲ್ ಕ್ಯಾಟ್, ಸಣ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಸಿವೆಟ್, ಭಾರತೀಯ ಬೂದು ಮುಂಗುಸಿ, ಎರಡು ಜಾತಿಯ ಬಾವಲಿಗಳು, ಭಾರತೀಯ ನರಿ, ಭಾರತೀಯ ಮೊಲ ಮತ್ತು ಆರು ಜಾತಿಯ ದಂಶಕಗಳು ಸೇರಿವೆ.

ಅವಿಫೌನ

೩೭ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಸುಮಾರು ೧೨೫ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿವೆ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ೨೨ ವಲಸೆ ಬಂದಿವೆ. ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಂತೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶವು ನೆಲದ ಹಕ್ಕಿಗಳು, ಶ್ರೈಕ್‌ಗಳು, ವಾರ್‌ಬ್ಲರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ರಾಪ್ಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮಂತವಾಗಿದೆ. ಇದು ತುಮಕೂರು ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಕೊರ್ಸರ್ (ಕರ್ಸೋರಿಯಸ್ ಕೋರಮಂಡೆಲಿಕಸ್) ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಸ್ಯಾಂಡ್‌ಗ್ರಾಸ್ (ಸ್ಟೆರೋಕಾಲಸ್ ಇಂಡಿಕಸ್) ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ನವೆಂಬರ್ ಮತ್ತು ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಂಟೇಗ್‌ನ ಅಡಚಣೆ ಚಳಿಗಾಲ. ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಕೆಲವು ಪಟ್ಟಣವಾಸಿಗಳು ಈ ಹಿಂದೆ ಅಗಾಧವಾದ ಭಾರತೀಯ ಬಸ್ಟರ್ಡ್ ಅನ್ನು ನೋಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಸರೀಸೃಪಗಳು

ಇದು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲು ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, ಒಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಅಥವಾ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸರೀಸೃಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ೧೪ ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಹಾವುಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಸುಮಾರು ೨೬ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಸರೀಸೃಪಗಳನ್ನು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

• Ameen Ahmed, Manjunath, K.R, U.V. Singh, IFS, A status survey report of the proposed Mydenahalli Blackbuck Sanctuary , 1997, Wildlife Aware Nature Club, Tumkur.
• [೧] Website on grasslands of Maidenahalli and Tumkur District

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

• Blog on Maidenahalli/Jayamangali Blackbuck Area
• BBC - Science & Nature Wildfacts - Blackbuck
• Sets of pictures on this area on India Nature Watch website Set 1 Set 2 Set 3 Set 4
• Website of WANC Archived 2009-02-20 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.