ಖಾಸಿ ಭಾಷೆ
ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತನಾಡುವ ಆಸ್ಟ್ರೋಏಷಿಯಾಟಿಕ್ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮೇಘಾಲಯ ರಾಜ್ಯದ ಖಾಸಿ ಜನರು ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆ. ಇದು ಈ ರಾಜ್ಯದ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಖಾಸಿಯ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿಗಳು ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ಖಾಸಿಕ್ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಭಾಷೆಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ನಾರ್, ಲಿಂಗಂಗಮ್ ಮತ್ತು ವಾರ್ ಸೇರಿವೆ.
| ಖಾಸಿ ক ক্ত্যেন খসি | ||
|---|---|---|
| ಉಚ್ಛಾರಣೆ: | IPA: /ka kt̪eːn kʰasi/ | |
| ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳು: |
ಭಾರತ | |
| ಪ್ರದೇಶ: | ಮೇಘಾಲಯ | |
| ಒಟ್ಟು ಮಾತನಾಡುವವರು: |
೧ ಮಿಲಿಯ | |
| ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬ: | ಖಾಸಿ-ಪಲಾಂಗಿಕ್ ಖಾಸಿಕ್ ಖಾಸಿ-ಪ್ನಾರ್-ಲಿಂಗಂಗಮ್ ಖಾಸಿ | |
| ಬರವಣಿಗೆ: | ಲ್ಯಾಟಿನ್ (ಖಾಸಿ ವರ್ಣಮಾಲೆ) ಬಂಗಾಳಿ-ಅಸ್ಸಾಮಿ | |
| ಭಾಷೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು | ||
| ISO 639-1: | ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ | |
| ISO 639-2: | kha
| |
| ISO/FDIS 639-3: | kha
| |
| Khasi_map.png | ||
| ಟಿಪ್ಪಣಿ: ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿ IPA ಧ್ವನಿ ಸಂಕೇತಗಳು ಯುನಿಕೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದು. | ||
ಖಾಸಿಯನ್ನು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಬಂಗಾಳಿ-ಅಸ್ಸಾಮಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಖಾಸಿ ಬರೆಯುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸ್ವಲ್ಪ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಂಡವು. [೧]
ಭೌಗೋಳಿಕ ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಖಾಸಿಯನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ೧,೦೩೮,೦೦೦ ಜನರು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ.(೨೦೧೧ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ). ಇದು ಮೇಘಾಲಯದ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೊದಲ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಮಾತನಾಡುವ ೯,೯೭,೦೦೦ ಹೆಚ್ಚು ಜನ ಖಾಸಿ ಹಿಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ಜೈನ್ತಿಯಾ ಹಿಲ್ಸ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತಾರೆ.[೨] ಭಾರತದ ನೆರೆಯ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಖಾಸಿ-ಮಾತನಾಡುವ ಸಮುದಾಯಗಳೂ ಇವೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದು ೩೪,೬೦೦ ಜನರು ಮಾತನಾಡುವವರು ಅಸ್ಸಾಂನಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. [೨] ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದೇ ಭಾಷೆ ಮಾತನಾಡುವವರು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಾಷಿಕರಿದ್ದಾರೆ.
ಖಾಸಿ ೨೦೦೫ ರಿಂದ ಮೇಘಾಲಯದ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ೨೦೧೨ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಯುನೆಸ್ಕೋದಿಂದ ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.[೩] ಈ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ಎಂಟನೇ ಶೆಡ್ಯೂಲ್‌ಗೆ ಸೇರಿಸಲು ಬೇಡಿಕೆಗಳಿವೆ.[೪]
ಖಾಸಿಯಲ್ಲಿ ಕಾದಂಬರಿಗಳು, ಕವನಗಳು, ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೃತಿಗಳು, ಶಾಲಾ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲ್ಪನಿಕವಲ್ಲದ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಗಣನೀಯ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಖಾಸಿ ಕವಿ ಯು ಸೊಸೊ ಥಾಮ್ (೧೮೭೩-೧೯೪೦), [೫] ಅವರ ಮರಣವನ್ನು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಮೇಘಾಲಯ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ರಜಾದಿನವಾಗಿ ಸ್ಮರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೬] ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಆನ್‌ಲೈನ್ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಖಾಸಿ ಜನರ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ.
ಉಪಭಾಷೆಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಖಾಸಿಯು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಆಡುಭಾಷೆಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಖಾಸಿಕ್ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಒಂದು ಸವಾಲನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಖಾಸಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಉಪಭಾಷೆಗಳಿವೆ:
- ಸೊಹ್ರಾ ಖಾಸಿ
- ಮೈಲ್ಲಿಂ ಖಾಸಿ
- ಮೌಲಾಯ್ ಖಾಸಿ
- ನಾಂಗ್ಕ್ರೆಮ್ ಖಾಸಿ
- ಯುದ್ಧ ಖಾಸಿ, ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರುವ ಯುದ್ಧ ಭಾಷೆಯೊಂದಿಗೆ ಗೊಂದಲಕ್ಕೀಡಾಗಬಾರದು [೭]
- ಭೋಯಿ ಖಾಸಿ
- ನಾಂಗ್ಲಂಗ್
ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಪ್ನಾರ್, ಮರಮ್ (ಲ್ಯಾಂಗ್ರಿನ್ ಸೇರಿದಂತೆ) [೮] ಮತ್ತು ಲಿಂಗಂಗಮ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಿಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಾಗಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಆದಾಗ್ಯೂ ಇತ್ತೀಚಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಖಾಸಿಗೆ ಸಹೋದರ ಭಾಷೆಗಳು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಖಾಸಿ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಪ್ನಾರ್ ಉಪಭಾಷೆಯಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. [೯]
ರಿ ಭೋಯಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನೊಂಗ್‌ಪೋಹ್‌ನಿಂದ ಭೋಯಿ ಮತ್ತು ನಾಂಗ್ಪೋಹ್‌ನಿಂದ ನೊಂಗ್‌ಲುಂಗ್ ಅವರ ಪದ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಖಾಸಿಯಿಂದ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ಅವು ಸ್ಟಾಂಡರ್ಡ್ ಖಾಸಿಯಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದು, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಭಾಷೆಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.[೮] ಭೋಯಿಯನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಖಾಸಿ ಮತ್ತು ಪ್ನಾರ್ ನಡುವೆ ಮಧ್ಯಂತರ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ನಾಂಗ್‌ಲುಂಗ್ ಮ್ನಾರ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿದೆ, ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಯುದ್ಧ ಅಥವಾ ಪ್ನಾರ್ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಸೊಹ್ರಾ ಮತ್ತು ವಾರ್ ಖಾಸಿ ಶಬ್ದಕೋಶದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಹೋಲಿಕೆಯಿದೆ.
ಸೊಹ್ರಾ ಉಪಭಾಷೆಯನ್ನು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಖಾಸಿ ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಂದ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳಿ ಲಿಪಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಮೊದಲ ಉಪಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ.[೭] [೮] ಸ್ಟಾಂಡರ್ಡ್ ಖಾಸಿಯನ್ನು ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತರು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಇತರ ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್ ಉಪಭಾಷೆಗಳಿಗಿಂತ (ಹೆಚ್ಚು ಎಂಟು) ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.
ಧ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರ
ಬದಲಾಯಿಸಿಸ್ಟಾಂಡರ್ಡ್ ಖಾಸಿಯ ಧ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಬಾಗ, ರಾಜಧಾನಿ ನಗರವಾದ ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಲೂ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮೇಘಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ ಖಾಸಿ, ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದ ಭಾಷೆಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ. ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಅಸ್ಸಾಮಿ, ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಬಂಗಾಳಿ ( ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಭಾಷೆಗಳು), ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಗಾರೊ ( ಟಿಬೆಟೊ-ಬರ್ಮನ್ ಭಾಷೆ ) ಮತ್ತು ಇತರ ಟಿಬೆಟೊಗಳ ಸಮೃದ್ಧಿ - ಮಣಿಪುರಿ, ಮಿಜೋ ಮತ್ತು ಬೋಡೋ ಸೇರಿದಂತೆ ಬರ್ಮನ್ ಭಾಷೆಗಳು.
ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ, ಭಾಷೆಯ ಬದಲಾವಣೆಯು ಸಂಭವಿಸಿದರೂ, ಖಾಸಿ ಕೆಲವು ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ:
- ಖಾಸಿ ತನ್ನ ಅನೇಕ ಟಿಬೆಟೊ-ಬರ್ಮನ್ ನೆರೆಹೊರೆಯವರಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಸ್ವರಗಳಿಲ್ಲದೆ ಒತ್ತಡದ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.
- ಅದರ ಮಾನ್-ಖಮೇರ್ ಸಂಬಂಧಿಗಳಂತೆ, ಖಾಸಿಯು ಧ್ವನಿಮಾ ಸ್ವರಗಳ ದೊಡ್ಡ ದಾಸ್ತಾನು ಹೊಂದಿದೆ.
- ಖಾಸಿ ಪದಗಳ ಉಚ್ಚಾರಾಂಶದ ರಚನೆಯು ಅನೇಕ ಮಾನ್-ಖಮೇರ್ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಲೆಕ್ಸಿಕಲ್ ವಸ್ತುಗಳು ಸಿಸಿವಿಸಿ ಆಕಾರವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ವ್ಯಂಜನಗಳ ಅನೇಕ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯ.
ವ್ಯಂಜನಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ| ಓಷ್ಠ್ಯ | ದಂತ್ಯ | ಮೂರ್ಧನ್ಯ | ತಾಲವ್ಯ | ಕಂಠ್ಯ | ಗಲಕುಹರಿ | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ನಾಸಲ್ | m | n | ɲ | ŋ | |||||||||||||
| ನಿಲ್ಲಿಸು | ಅಪೇಕ್ಷಿಸದ | p | b | t̪ | d | c | k | ʔ | |||||||||
| ಆಕಾಂಕ್ಷಿ | pʰ | bʱ | t̪ʰ | dʱ | kʰ | ||||||||||||
| ಅಫ್ರಿಕೇಟ್ | ಅಪೇಕ್ಷಿಸದ | dʒ | |||||||||||||||
| ಆಕಾಂಕ್ಷಿ | dʒʱ | ||||||||||||||||
| ಫ್ರಿಕೇಟಿವ್ | s | ʃ | h | ||||||||||||||
| ಅಂದಾಜು | j | w | |||||||||||||||
| ಟ್ರಿಲ್ | r | ||||||||||||||||
| ಲ್ಯಾಟ್. ಅಂದಾಜು | l | ||||||||||||||||
| IPA | Translation | ಅನುವಾದ | IPA | Translation | ಅನುವಾದ | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| m | mrad | [ mraːt̚ ] | animal | ಪ್ರಾಣಿ | n | ನಾರ್ | [ ನಾರ್ ] | iron | ಕಬ್ಬಿಣ |
| ɲ | ನಿಯಾ | [ ɲaː ] | aunt | ಚಿಕ್ಕಮ್ಮ | ŋ | ngen | [ ŋɛn ] | wane | ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತವೆ |
| p | ಪ್ಯಾನ್ | [ ಪಾನ್ ] | ask | ಕೇಳು | pʰ | ಫೈಲಾ | [ pʰɨlːaː ] | special | ವಿಶೇಷ |
| b | ಬ್ಲಾಂಗ್ | [ ಬ್ಲೋ ] | goat | ಮೇಕೆ | bʱ | ಭೋಯಿ | [ bʱɔɪ ] | Bhoi | ಭೋಯಿ |
| t̪ | tdong | [ t̪dɔŋ ] | tail | ಬಾಲ | tʰ | ಥಾಹ್ | [ t̪ʰaːʔ ] | ice | ಮಂಜುಗಡ್ಡೆ |
| d | dur | [ dʊr ] | picture | ಚಿತ್ರ | dʱ | dheng | [ dʱɛŋ ] | park | ಉದ್ಯಾನವನ |
| k | ಕ್ರಂಗ್ | [ krʊŋ ] | rib | ಪಕ್ಕೆಲುಬು | kʰ | ಖ್ರಿಂಗ್ | [ kʰrɪŋ ] | entice | ಪ್ರಲೋಭನೆಗೊಳಿಸು |
| dʒ | jlaw | [ dʒlaːʊ ] | howl | ಕೂಗು | dʒʱ | ಜೀಹ್ | [ dʒʱeːʔ ] | wet | ಒದ್ದೆ |
| s | syiem | [ sʔeːm ] | monarch | ರಾಜ | ʃ | shñuh | [ ʃɲoːʔ ] | hair | ಕೂದಲು |
| r | ರೈನ್ಸಾನ್ | [ ರಾಂಸಾನ್ ] | platform | ವೇದಿಕೆ | l | ಸುಳ್ಳು | [ leːʔ ] | white | ಬಿಳಿ |
| j | ಅಥವಾ | [ jɔːr ] | snow | ಹಿಮ | w | ವಾಹ್ | [ waːʔ ] | river | ನದಿ |
ಸ್ವರಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ| ಮುಂಭಾಗ | ಕೇಂದ್ರ | ಹಿಂದೆ | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ಹ್ರಸ್ವ | ದೀರ್ಘ | ಹ್ರಸ್ವ | ದೀರ್ಘ | ಹ್ರಸ್ವ | ದೀರ್ಘ | |||
| ಉನ್ನತ | ɪ | iː | ɨ | ʊ | uː | |||
| ಅವನತ | e | eː | o | oː | ||||
| ಅವನತ ಉನ್ನತ | ɛ | ɛː | ɔ | ɔː | ||||
| ತೆರೆದ | a | aː | ||||||
| IPA | Translation | ಅನುವಾದ | IPA | Translation | ಅನುವಾದ | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ɪ | ಡಿಂಗ್ | [ ಡೇನೋ ] | fire | ಬೆಂಕಿ | iː | ih | [ iːʔ ] | cooked | ಬೇಯಿಸಿದ |
| ɨ | ynda | [ ɨndaː ] | until | ತನಕ | uː | ruh | [ ರುːʔ ] | also | ಸಹ |
| e | miet | [ ಭೇಟಿ ] | night | ರಾತ್ರಿ | eː | iermat | [ eːrmat̚ ] | eyelash | ರೆಪ್ಪೆಗೂದಲು |
| o | ಲಮ್ | [ ಲೋಮ್ ] | hill | ಬೆಟ್ಟ | oː | ud | [ oːt̚ ] | moan | ಕೊರಗುತ್ತಾರೆ |
| ɛ | reng | [ ರಾŋ ] | horn | ಕೊಂಬು | ɛː | ಎರಿಯೊಂಗ್ | [ ɛːrjɔŋ ] | whirlwind | ಸುಂಟರಗಾಳಿ |
| ɔ | ong | [ ɔŋ ] | say | ಹೇಳುತ್ತಾರೆ | ɔː | ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್ | [ ʃɨlːɔːŋ ] | Shillong | ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್ |
| a | ಕುಳಿತರು | [ ಸತ್ತ ] | spicy | ಮಸಾಲೆಯುಕ್ತ | aː | ದುಃಖ | [ saːt̚ ] | ceiling | ಸೀಲಿಂಗ್ |
ಲಿಪಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿಯ ಮೊದಲು, ಕೆಲವು ಖಾಸಿ ಸೈಯಮ್‌ಗಳು (ರಾಯಲ್ಸ್) ಅಧಿಕೃತ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಬಂಗಾಳಿ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಪರಸ್ಪರ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ವಿಲಿಯಂ ಕ್ಯಾರಿ ೧೮೧೩ ಮತ್ತು ೧೮೩೮ ರ ನಡುವೆ ಬಂಗಾಳಿ ಲಿಪಿಯೊಂದಿಗೆ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬರೆದರು. ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಿ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬಂಗಾಳಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪುಸ್ತಕ ಕಾ ನಿಯೋಮ್ ಜೊಂಗ್ ಕಿ ಖಾಸಿ ಅಥವಾ ದಿ ರಿಲಿಜನ್ ಆಫ್ ದಿ ಖಾಸಿಸ್, ಇದು ಖಾಸಿ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ.
ವೆಲ್ಷ್ ಮಿಷನರಿ, ಥಾಮಸ್ ಜೋನ್ಸ್, ಜೂನ್ ೨೨, ೧೮೪೧ವರಂದು ಸೊಹ್ರಾಗೆ ಆಗಮಿಸಿದರು. ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ಮುಂದಾದರು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಭಾಷೆಯು ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ವರ್ಣಮಾಲೆಯು ವೆಲ್ಷ್ ವರ್ಣಮಾಲೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಹೋಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [೧೦] ೧೮೮೯ ರಲ್ಲಿ ವಿಲಿಯಂ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್ ಅವರು ಮಾವ್ಫ್ಲಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಯು ನಾಂಗ್‌ಕಿಟ್ ಖುಬೋರ್ (ದಿ ಮೆಸೆಂಜರ್) ಖಾಸಿಯಲ್ಲಿನ ಮೊದಲ ಜರ್ನಲ್.
ಖಾಸಿ ವರ್ಣಮಾಲೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ಖಾಸಿಯು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಿಂದ ಭಿನ್ನವಾದ ವಿಭಿನ್ನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಖಾಸಿ ಮೂಲ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಿಂದ c, f, q, v, x ಮತ್ತು z ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ೨೩ ಅಕ್ಷರದ ವರ್ಣಮಾಲೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ದ್ವಂದ್ವಾರ್ಥ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ï ಮತ್ತು ñ ಮತ್ತು ಸಂಧ್ಯಕ್ಷರವನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನು ತನ್ನದೇ ಆದ ಅಕ್ಷರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
| Capital letters | A | B | K | D | E | G | Ng | H | I | Ï | J | L | M | N | Ñ | O | P | R | S | T | U | W | Y |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ದೊಡ್ಡ ಅಕ್ಷರಗಳು | ಎ | ಬಿ | ಕೆ | ಡಿ | ಇ | ಜಿ | ಎನ್ಜಿ | ಎಚ್ | I | Ï | ಜೆ | ಎಲ್ | ಎಂ | ಎನ್ | Ñ | ಓ | ಪ | ಆರ್ | ಎಸ್ | ಟಿ | ಯು | ಡಬ್ಲ್ಯೂ | ವೈ |
| Small letters | a | b | k | d | e | g | ng | h | i | ï | j | l | m | n | ñ | o | p | r | s | t | u | w | y |
| ಸಣ್ಣ ಅಕ್ಷರಗಳು | ಎ | ಬಿ | ಕೆ | ಡಿ | ಇ | ಜಿ | ng | ಗಂ | i | ï | ಜ | ಎಲ್ | ಮೀ | ಎನ್ | ñ | ಒ | ಪ | ಆರ್ | ಎಸ್ | ಟಿ | ಯು | ಡಬ್ಲ್ಯೂ | ವೈ |
| ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಉಚ್ಚಾರಣೆ | ಆಹ್ | ಜೇನುನೊಣ | ಕೆ | ಡೀ | ಆಯ್ | ಉದಾ | eng | esh | ಇಇ | ಯೇ | ಜೈ | ಎಲ್ಲಾ | emm | enn | eñ | ಓಹ್ | ಬಟಾಣಿ | aar | ess | ಟೀ | oo | ಡಬಲ್ ಯು | ಏಕೆ |
| Assamese | আ | ব | ক | দ | এ | গ | ঙ | হ | ই | য | জ | ল | ম | ন | ঞ | অ | প | ৰ | স | ত | উ | র | য় |
| ಅಸ್ಸಾಮಿ | ಎ | ಬಿ | ಕೆ | ದ | ಎ | ಜಿ | ನಾನು | ಹೆಚ್ | ಇ | ಯ | ಜ | ಎಲ್ | ಎಂ | ಎನ್ | " | ಎ | ಪಿ | 1 | ಎಸ್ | ತ್ | ಯು | ಆರ್ | ಹೌದು |
| Bengali | আ | ব | ক | দ | এ | গ | অং | হ | ই | য়ি | জ | ল | ম | ন | ঞ | অ | প | ৰ | স | ত | উ | র | য় |
| ಬೆಂಗಾಲಿ | ಎ | ಬಿ | ಕೆ | ದ | ಎ | ಜಿ | ಮತ್ತು | ಹೆಚ್ | ಇ | ಹೌದು | ಜ | ಎಲ್ | ಎಂ | ಎನ್ | " | ಓ | ಪಿ | ಆರ್ | ಎಸ್ | ತ್ | ಯು | ಉ | ಇ |
ಸೂಚನೆ
- ದೀರ್ಘಸ್ವರವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಕ್ಷರ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಇದನ್ನು ಐಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ತೀವ್ರವಾದ ಉಚ್ಚಾರಣೆಯಿಂದ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ( s i m /sim/</link> "ಪಕ್ಷಿ" vs. rí /riː/</link> "ದೇಶ"). [೧೧]
- ಕೆ/k ನ ವಿಲಕ್ಷಣ ಸ್ಥಾನವು ಸಿ/c ಅನ್ನು ಬದಲಿಸುವ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿರುತ್ತದೆ. c ಮತ್ತು ch ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ k ಮತ್ತು kh ಬದಲಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ವರ್ಣಮಾಲೆಯಿಂದ c ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿದಾಗ, ಅದರ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ k ಅನ್ನು ಇರಿಸಲಾಯಿತು.
- g ಅನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ng ಅಕ್ಷರದಲ್ಲಿ ಅದರ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಮಾತ್ರ. ಸ್ಥಳೀಯ ಮೂಲದ ಯಾವುದೇ ಪದದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
- h ಎಂಬುದು ಫ್ರಿಕೇಟಿವ್ ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಟಲ್ ಸ್ಟಾಪ್ (ʔ) ಪದ-ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎರಡನ್ನೂ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.
- y ಅನ್ನು ವರ್ಷದಂತೆ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಸ್ಕ್ವಾ (ə) ನಂತೆ ಮತ್ತು ಸ್ವರಗಳ ನಡುವೆ ಗ್ಲೋಟಲ್ ಸ್ಟಾಪ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ï ನೊಂದಿಗೆ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ.
ಕಳೆದುಹೋದ ಖಾಸಿ ಲಿಪಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಒಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ದಂತಕಥೆಯು ಖಾಸಿ ಜನರು ತಮ್ಮ ಲಿಪಿಯನ್ನು ದೇವರಿಂದ ಹೇಗೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ತರುವಾಯ ಖಾಸಿ ಜನರು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. [೧೨] [೧೩] [೧೪] ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಅಸ್ಸಾಂನ ಗುವಾಹಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಾಮರೂಪ ಅನುಸಂಧಾನ ಸಮಿತಿ ಲೈಬ್ರರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಖಾಸಿ ಮೂಲ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾದ ಅಸಂಕೇತೀಕರಣದ ಲಿಪಿಯ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. [೧೫]
ವ್ಯಾಕರಣ
ಬದಲಾಯಿಸಿಖಾಸಿ ಒಂದು ಆಸ್ಟ್ರೋಯಾಸಿಯಾಟಿಕ್ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಪೂರ್ವಪ್ರತ್ಯಯ ಮತ್ತು ಒಳಸೇರಿಸುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವ್ಯಂಜನ ಸಂಯೋಗಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ನಾಮಪದಗಳು ಮತ್ತು ನಾಮಪದ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಪದವಿನ್ಯಾಸ
ಬದಲಾಯಿಸಿಖಾಸಿ ನಾಮಪದ ಪದಗುಚ್ಛದಲ್ಲಿನ ಅಂಶಗಳ ಕ್ರಮವು (ಕೇಸ್ ಮಾರ್ಕರ್)-(ಪ್ರದರ್ಶಕ)-(ಸಂಖ್ಯೆ)-(ವರ್ಗೀಕರಣ)-(ಲೇಖನ)-ನಾಮಪದ-(ವಿಶೇಷಣ)-(ಪೂರ್ವಭಾವಿ ನುಡಿಗಟ್ಟು)-(ಸಾಪೇಕ್ಷ ಷರತ್ತು), ಆಗಿರಬಹುದು.
ಲಿಂಗ
ಬದಲಾಯಿಸಿಖಾಸಿಯು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಲಿಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಲಿಂಗಗಳಿವೆ:
| ಮಾರ್ಕರ್ | ಲಿಂಗ |
|---|---|
| u | ಪುಲ್ಲಿಂಗ |
| ka | ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗ |
| i | ಅಲ್ಪಾರ್ಥಕ |
| ki | ಬಹುವಚನ |
ಮಾನವರು ಮತ್ತು ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿಗಳು ತಮ್ಮ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಲಿಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ:
- ka kmie "mother" ಕಾ ಕಿಮೀ "ತಾಯಿ"
- u kpa "father" ಯು ಕೆಪಿಎ "ತಂದೆ"
- ka syiar "hen" ಕಾ ಸಿಯರ್ "ಕೋಳಿ"
- u syiar "rooster" ಯು ಸಿಯರ್ "ರೂಸ್ಟರ್"
ರಾಬೆಲ್ (೧೯೬೧) ಅಭಿಪ್ರಾಯ: "ನಾಮಪದದ ರಚನೆಯು ಅದರ ಲಿಂಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಅದರ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಖಾಸಿ ಸ್ಥಳೀಯರು ಒಳ್ಳೆಯ, ಸಣ್ಣ ಜೀವಿಗಳು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳು ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗವಾಗಿದ್ದರೆ ದೊಡ್ಡ, ಕೊಳಕು ಜೀವಿಗಳು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳು ಪುಲ್ಲಿಂಗವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ...ಈ ಅನಿಸಿಕೆಯು ಸತ್ಯಗಳಿಂದ ಭರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿಲ್ಲ. ಪುಲ್ಲಿಂಗ ಲಿಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅಪೇಕ್ಷಣೀಯ ಮತ್ತು ಸುಂದರವಾದ ಜೀವಿಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅಹಿತಕರ ಅಥವಾ ಕೊಳಕು ಜೀವಿಗಳ ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲದಷ್ಟು ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ."
ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿದ್ದರೂ, ಕೆಳಗಿನ ಲಾಕ್ಷಣಿಕ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಲಿಂಗದ ನಿಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಶಬ್ದಾರ್ಥದ ಕ್ರಮಬದ್ಧತೆ ಇದೆ ಎಂದು ರಾಬೆಲ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ:
| ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗ | ಪುಲ್ಲಿಂಗ |
| ಸಮಯಗಳು, ಋತುಗಳು | |
| ಬಟ್ಟೆ | ಸರೀಸೃಪಗಳು, ಕೀಟಗಳು, ಸಸ್ಯಗಳು, ಮರಗಳು |
| ಪ್ರಕೃತಿಯ ಭೌತಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು | ಸ್ವರ್ಗೀಯ ದೇಹಗಳು |
| ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನಗಳು | ತಿನ್ನಬಹುದಾದ ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತು |
| ಹೊಳಪು ಮಾಡಲು ಉಪಕರಣಗಳು | ಸುತ್ತಿಗೆ, ಅಗೆಯುವ ಉಪಕರಣಗಳು |
| ಮೃದುವಾದ ನಾರಿನ ಮರಗಳು | ಗಟ್ಟಿಯಾದ ನಾರಿನ ಮರಗಳು |
ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಿಂಗ ನಿಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಾಜದ ವೈವಾಹಿಕ ಅಂಶವನ್ನು ಸಹ ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಅಲ್ಲಿ ದಿನನಿತ್ಯದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಪುಲ್ಲಿಂಗವು ದ್ವಿತೀಯ, ಅವಲಂಬಿತ ಅಥವಾ ಅತ್ಯಲ್ಪವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
| ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗ | ಪುಲ್ಲಿಂಗ |
| ಸನ್ (ಕಾ ಸ್ಂಗಿ) | ಚಂದ್ರ (U Bnai) |
| ವುಡ್ (ಕಾ ಡೈಂಗ್) | ಮರ (ಯು ಡೈಂಗ್) |
| ಹನಿ (ಕಾ ನ್ಗಾಪ್) | ಜೇನುನೊಣ (U Ngap) |
| ಮನೆ (ಕಾ ಐಂಗ್) | ಕಾಲಮ್ (ಯು ರಿಶಾಟ್) |
| ಬೇಯಿಸಿದ ಅಕ್ಕಿ (ಕಾ ಜಾ) | ಬೇಯಿಸದ ಅಕ್ಕಿ (ಯು ಖಾವ್) |
ಗಮನಿಸಿ: ಆದಾಗ್ಯೂ ಖಾಸಿಯಲ್ಲಿ ನಾಮಪದಗಳ ಲಿಂಗ ನಿಯೋಜನೆಗೆ ಅಂತಹ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ನಿಯಮಗಳಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ಬಹಳಷ್ಟು ವಿನಾಯಿತಿಗಳಿವೆ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಒಂದು syntiew (flower)</link> ಇದು ರೂಢಿಗತವಾಗಿ ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಪುಲ್ಲಿಂಗ ಲಿಂಗ ಸೂಚಕ "u" ಅಂದರೆ u syntiew ಜೊತೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ</link> . ನಾಮಪದಗಳಿಗೆ ಈ ಲಿಂಗ ನಿಯೋಜನೆಯು ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷಿಕರು ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಒಪ್ಪುವ ನಾಮಪದವನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಇದು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮನಸ್ಥಿತಿ ಅಥವಾ ಸ್ವರಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಬದಲಾಗಬಹುದು.
ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಪದ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಒಪ್ಪಂದ
ಬದಲಾಯಿಸಿಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು ಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ೩ನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಿಷಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ೩ ನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಒಪ್ಪಂದವಿಲ್ಲ (ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ ೧೮೯೧):
| ಏಕವಚನ | ಬಹುವಚನ | |
|---|---|---|
| 1 ನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ | nga thoh 'I write'
ನಾನು ಬರೆಯುತ್ತೇನೆ |
ngi thoh 'we write’ ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ' |
| 2 ನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ | me thoh 'he (masc) writes' pha thoh 'she (fem) writes'
ನಾನು ಥೋ 'ಅವನು (ಗಂಡು) ಬರೆಯುತ್ತಾನೆ' ಫಾ ಥೋ 'ಅವಳು (ಹೆಣ್ಣು) ಬರೆಯುತ್ತಾಳೆ' |
phi thoh 'you (pl). write'
ಫಿ ಥೋ 'ನೀವು (pl). ಬರೆಯಿರಿ' |
| 3 ನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ | u thoh 'he writes' ka thoh 'she writes'
ನೀನು 'ಅವನು ಬರೆಯುತ್ತಾನೆ' ಮತ್ತು 'ಅವಳು ಬರೆಯುತ್ತಾಳೆ' |
ki thoh 'they write’ಕಿ ಥೋ 'ಅವರು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ' |
ಪುಲ್ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗ ಗುರುತುಗಳು /u/ ಮತ್ತು /ka/ ನಾಮಪದ ಪದಗುಚ್ಛದ ವಿಷಯವಿರುವಾಗಲೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ (ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ ೧೮೯೧:1೧೩೨):
ಕಾಲ
ಬದಲಾಯಿಸಿಖಾಸಿ ಭಾಷೆ ಕಾಲಗಳು
| ಖಾಸಿ | ಆಂಗ್ಲ |
|---|---|
| ಯು ತೋಹ್. | ಅವನು ಬರೆಯುತ್ತಾನೆ. |
| ಯು ತೋಹ್. | ಅವನು ಬರೆದ. |
| ಯು ಲಾ ಥೋ. | ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. |
| ಅನ್ ಥೋ | ಅವನು ಬರೆಯುವನು. |
ನಿರಾಕರಣೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿನಿರಾಕರಣೆಯನ್ನು ಒಂದು ಕಣದ ಮೂಲಕ ತೋರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, /ym/ (ಸ್ವರದ ನಂತರ 'm ಗೆ ಸಂಕುಚಿತಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ), ಇದು ಒಪ್ಪಂದ ಮತ್ತು ಉದ್ವಿಗ್ನ ಕಣಗಳ ನಡುವೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಭೂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಹಿಂದಿನ ನಿರಾಕರಣೆ ಕಣವಿದೆ, ಅದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಭೂತಕಾಲವನ್ನು ಬದಲಿಸುತ್ತದೆ /la/ (ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ ೧೮೯೧):
ಕಾರಕ ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಖಾಸಿಯು ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದ ಕಾರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ /pn-/ (ರಾಬೆಲ್ 1961). (ಇದನ್ನು ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ (1891) ನಲ್ಲಿ ಪಿನ್ ಎಂದು ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ):
| ಮೂಲ ಕ್ರಿಯಾಪದ | ಹೊಳಪು | ಕಾರಕ ಕ್ರಿಯಾಪದ | ಹೊಳಪು |
|---|---|---|---|
| ಹಿಯರ್ | ಕೆಳಗೆ ಬಾ | ಪಿನ್ಹಿಯರ್ | ಕೆಳಗೆ ಬಿಡಿ, ರಫ್ತು ಮಾಡಿ |
| ಟಿಪ್ | ಗೊತ್ತು | ಪಿಂಟಿಪ್ | ತಿಳಿಯಪಡಿಸಿ |
| ಫುಹ್ | ಹೂವು | ಪಿನ್ಫುಹ್ | ಸುಂದರಗೊಳಿಸು |
| ಅಐದ್ | ನಡೆಯಿರಿ | ಪಿನ್-ಆಯ್ಡ್ | ಚಾಲನೆ, ಪುಟ್ ಅಗೋಯಿಂಗ್ |
| ಜೋಟ್ | ಹರಿದ | ಪಿನ್-ಜೋಟ್ | ನಾಶಮಾಡು |
| ಪೋಯಿ | ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ | ಪಿನ್-ಪೊಯ್ | ತಲುಪಿಸಿ |
ಕೇಸ್ ಗುರುತು
ಬದಲಾಯಿಸಿಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಸ್ತುವಿನ ಮುಂದೆ ಒಂದು ಕಣ ಯಾ (ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ 1891 ರಲ್ಲಿ IA ಎಂದು ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ). ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ "ia, 'to', 'for', 'agenst' ನೇರ ಮತ್ತು ತಕ್ಷಣದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದು ಡೇಟಿವ್ ಮತ್ತು ಆಪಾದಿತ ಪ್ರಕರಣದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ"
ರಾಬರ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ (1891) ಖಾಸಿಯು ಭೇದಾತ್ಮಕ ವಸ್ತುವಿನ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಕೆಲವು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಆಪಾದಿತ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿರುವ ನಾಮಪದಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಪಾದನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿರುವವುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ ಗಮನಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ "ScriptSource – Khasi". scriptsource.org. Archived from the original on 29 October 2021. Retrieved 28 February 2022.
- ↑ ೨.೦ ೨.೧ Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. "C-16: Population by mother tongue, India - 2011". Archived from the original on 14 October 2022. Retrieved 16 November 2022.
- ↑ "The Khasi language is no longer in danger". UNESCO. 6 Apr 2012. Archived from the original on 1 Apr 2022.
- ↑ "Speakers put stress on inclusion of Khasi language in 8th schedule". The Sentinel. Assam. 5 May 2017. Archived from the original on 27 October 2021. Retrieved 2 September 2020.
- ↑ "U Soso Tham - the Torchbearer of Khasi Poetry". www.oknortheast.com. Retrieved 31 August 2023.
- ↑ "Death Anniversary of U SoSo Tham in Meghalaya in 2023". Office Holidays (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 31 August 2023.
- ↑ ೭.೦ ೭.೧ Bradley, David; Mohanty, Panchanan (27 June 2023). "Sociolinguistics of South Asia". The Routledge Handbook of Sociolinguistics Around the World: 184–196. doi:10.4324/9781003198345-17.
- ↑ ೮.೦ ೮.೧ ೮.೨ Nagaraja, KS (1993). "Khasi dialects: a typological consideration" (PDF). Mon-Khmer Studies. 23: 1-10. Retrieved 1 September 2023.
- ↑ Sidwell, Pail. "Paul Sidwell - Khasian Languages Project". sites.google.com. Retrieved 1 September 2023.
- ↑ Bureau, The Meghalayan (18 June 2022). "Standardising Khasi Language". The Meghalayan. Archived from the original on 6 June 2023. Retrieved 8 June 2023.
{{cite web}}:|last=has generic name (help) - ↑ "A Grammar of the Khasi Language". Archived from the original on 25 April 2023. Retrieved 13 March 2023.
- ↑ "The Legend about how the Khasis lost their script - Cherrapunjee Holiday Resort". 18 September 2019. Archived from the original on 14 May 2023. Retrieved 8 June 2023.
- ↑ "Review: Funeral Nights by Kynpham Sing Nongkynrih". Hindustan Times (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 29 October 2021. Archived from the original on 24 January 2022. Retrieved 8 June 2023.
- ↑ "742 Esther Syiem, The survival of languages: the Khasi". www.india-seminar.com. Archived from the original on 28 October 2021. Retrieved 8 June 2023.
- ↑ "'Lost' Khasi script in Guwahati museum remains undeciphered". The Shillong Times. 8 May 2017. Retrieved 8 June 2023.
ಮೂಲಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ನಾಗರಾಜ, ಕೆಎಸ್ 1985. ಖಾಸಿ – ಒಂದು ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ . ಪೂನಾ: ಡೆಕ್ಕನ್ ಕಾಲೇಜು ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ.
- ಪ್ರೈಸ್, ವಿಲಿಯಂ. 1855. ಖಾಸಿಯಾ ಭಾಷೆಗೆ ಒಂದು ಪರಿಚಯ . (ಪುನರುತ್ಪಾದನೆ 1988)
- ರಾಬೆಲ್, ಲಿಲಿ. 1961. ಖಾಸಿ, ಅಸ್ಸಾಂನ ಭಾಷೆ . ಬ್ಯಾಟನ್ ರೂಜ್, ಲಾ: ಲೂಯಿಸಿಯಾನ ಸ್ಟೇಟ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್ .
- ರಾಬೆಲ್-ಹೇಮನ್. 1977. "ಖಾಸಿ ನಾಮಪದಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ". ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಮಾನ್-ಖಮರ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ 6:247–272
- ರಾಬರ್ಟ್ಸ್, H. 1891. ಖಾಸಿ ಭಾಷೆಯ ವ್ಯಾಕರಣ. ಶಾಲೆಗಳು, ಸ್ಥಳೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಿವಾಸಿಗಳ ಬಳಕೆಗಾಗಿ . ಲಂಡನ್: ಕೆಗನ್ ಪಾಲ್, ಟ್ರೆಂಚ್, ಟ್ರೂಬ್ನರ್.
- ಸಿಂಗ್, ನಿಸ್ಸಾರ್. 1906. ಖಾಸಿ-ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಿಘಂಟು . ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್: ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂ ರಾಜ್ಯ ಸೆಕ್ರೆಟರಿಯೇಟ್ ಪ್ರೆಸ್.
ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿ- 2006-ಇ. ಖಾಸಿ. EK ಬ್ರೌನ್ (ed.) ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಆಫ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ ಅಂಡ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ನಲ್ಲಿ. ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್: ಎಲ್ಸೆವಿಯರ್ ಪ್ರೆಸ್.