ವೇಣುಗೋಪಾಲ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ

ವೇಣುಗೋಪಾಲ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ
ವೇಣುಗೋಪಾಲ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ
	ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ
ಭೂಗೋಳ
ಕಕ್ಷೆಗಳು	12°26′40″N 76°34′04″E / 12.44444°N 76.56778°E
ದೇಶ	ಭಾರತ
ರಾಜ್ಯ	ಕರ್ನಾಟಕ
ಜಿಲ್ಲೆ	ಮಂಡ್ಯ
ಸ್ಥಳ	ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಸಾಗರದ ಸಮೀಪದ ಹೊಸ ಕನ್ನಂಬಾಡಿ
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿ	ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ

ವೇಣುಗೋಪಾಲ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಸಾಗರದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಹೊಸ ಕನ್ನಂಬಾಡಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸೋಮನಾಥಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.

ಮೂಲ ಸ್ಥಳ

೧೯೦೯ ರಲ್ಲಿ ಸರ್.ಎಂ.ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಯೋಜನೆ ರೂಪಿಸುವ ಮೊದಲು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕನ್ನಂಬಾಡಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿತ್ತು. ಕೆಆರ್‌ಎಸ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಕನ್ನಂಬಾಡಿ ಹಾಗೂ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬಡಾವಣೆಗಳು ಮುಳುಗಡೆಯಾಗುವ ಸಂಭವವಿತ್ತು. ಆ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅಂದಿನ ಮೈಸೂರಿನ ರಾಜ ನಾಲ್ವಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರು ಕನ್ನಂಬಾಡಿ ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ಗ್ರಾಮವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಕನ್ನಂಬಾಡಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟರು. ^[೧]

ಆದಾಗ್ಯೂ, ವೇಣುಗೋಪಾಲ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣ ಮತ್ತು ಕೆನ್ನೇಶ್ವರ (ಈಶ್ವರ) ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಕಾಳಮ್ಮ (ಸ್ಥಳೀಯ ದೇವತೆ) ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಕೈಬಿಡಬೇಕಾಯಿತು. ೧೯೩೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಮೊದಲ ಹಂತವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ದೇವಾಲಯಗಳು ಮುಳುಗಿದ್ದವು. ^[೨]

ವೇಣುಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿಯ ಪ್ರಮುಖ ವಿಗ್ರಹವಾದ, ದನ-ಕರುವಾಗಿ ಕೊಳಲು ನುಡಿಸುತ್ತಿರುವ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಮುಳುಗಡೆಗೆ ಮುನ್ನ ಪುನರ್ವಸತಿ ಗ್ರಾಮದ ಹೊಸ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ^[೩]

ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ

ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯ

ಮೂಲ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿದೆ, ಅಂದರೆ ಸುಮಾರು ೫೦ ಎಕರೆ (೨೦ ಹೆ) ೧೦೦ ರಿಂದ ೬೦ ಗಜಗಳು (೯೧ ಮೀ × ೫೫ ಮೀ). ^[೪]

ಸಂಕೀರ್ಣವು ಎರಡು ಪ್ರಕಾರಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಸಮ್ಮಿತೀಯ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಮಹಾದ್ವಾರದ ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಜಗುಲಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಹಾಗೂ ಯಾಗಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಅಡುಗೆಮನೆಯಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿತ್ತು. ಇದು ಎರಡನೇ ಮಹಾದ್ವಾರದಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ ಮತ್ತು ಸೋಮನಾಥಪುರ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ.

ದೇವಾಲಯವು ಗರ್ಭಗೃಹ, ಮುಖಮಂಟಪ, ಮಧ್ಯದ ಸಭಾಂಗಣ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಮಂಟಪ ( ಮುಖ್ಯ ಸಭಾಂಗಣ ) ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರದ ಎದುರಿನ ಕೋಶವು ಕೇಶವನ ( ಕೃಷ್ಣ ಪರಮಾತ್ಮನ ) ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಮತ್ತು ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣನ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದಕ್ಷಿಣ ಕೋಶವನ್ನು ನಂತರ ಸೇರ್ಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ^[೫]

ಮುಳುಗುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಪುನಃಸ್ಥಾಪನೆ

೧೯೦೯ ರಲ್ಲಿ ಕೆಆರ್‌ಎಸ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ನಿರ್ಮಾಣವಾದಾಗ, ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಳುಗಡೆಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ೧೯೩೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಹಿಂದಿನ ಕನ್ನಂಬಾಡಿ ಗ್ರಾಮವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನೀರಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿಯಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿನ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟವು ಕಡಿಮೆಯಾದಾಗ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬರಗಾಲದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯವು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ೨೦೦೦ ನೇ ಇಸವಿಯ ಸುಮಾರಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಂಡುಬಂದಿತ್ತು. ^[೬]

೭೦ ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ದೇವಾಲಯವು ನೀರಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಉದ್ಯಮಿ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ಶ್ರೀ ಹರಿ ಖೋಡೆ ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಖೋಡೆ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನವು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವ ಮತ್ತು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಂಕೀರ್ಣವನ್ನು ಮೈಸೂರಿನ ಮಧುವನ ಪಾರ್ಕ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಹೊಸ ಕನ್ನಂಬಾಡಿ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯಿಂದಾಗಿ ಪುನರ್ವಸತಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿಯ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಯೋಜನೆಯ ವೆಚ್ಚ ಸುಮಾರು ₹ ೨.೫ ಕೋಟಿ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ^[೭]

ಹೊಸ ನಿವೇಶನವು ಮೂಲ ನಿವೇಶನದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಕೆಆರ್‌ಎಸ್‌ನ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ ೧೨೪.೮೦ ಅಡಿ ( ಅದರ ಗರಿಷ್ಠ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ) ತಲುಪಿದರೆ ಹಿನ್ನೀರು ದೇವಾಲಯದ ಹೊರ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ^[೮] ಇದು ಬೃಂದಾವನ ಉದ್ಯಾನವನದಿಂದ ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ೯ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಆಂತರಿಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳು ಮೂಲ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ವೀಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿದ್ದರು, ೧೬೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮೂಲ ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಚಪ್ಪಡಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದರು. ^[೯] ತರಬೇತಿ ಪಡೆದ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಕನ್ನಂಬಾಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೇವಾಲಯದ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಅರ್ಧ ಡಜನ್ ತಜ್ಞರು ಸಹ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ^[೮]

ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ದೇವಾಲಯದ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ, ಆದರೆ ಅಧಿಕೃತ ಉದ್ಘಾಟನೆಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದು ಮುಳುಗುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳಾಂತರದ ಕಥೆಯಿಂದಾಗಿ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ^[೧೦]