ಮಾಲಾ ಸೇನ್
ಮಾಲಾ ಸೇನ್ (3 ಜೂನ್ 1947 - 21 ಮೇ 2011) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ - ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬರಹಗಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ. . ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಏಷ್ಯನ್ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಪ್ಯಾಂಥರ್ಸ್ ಚಳುವಳಿಗಳ ಕ್ರಿಯವಾದಿಯಾಗಿ [೧] ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. 1960 ಮತ್ತು 1970 ರ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ಜನಾಂಗೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ನಂತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕುಗಳ ಚಳುವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಸಿದ್ದರು.
| ಮಾಲಾ ಸೇನ್ | |
|---|---|
| ಜನನ | ೩ ಜೂನ್ ೧೯೪೭ ಮಸ್ಸೂರಿ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತ |
| ಮರಣ | 21 May 2011 (aged 63) ಮುಂಬೈ , ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ , ಭಾರತ |
| ವೃತ್ತಿ | ಲೇಖಕಿ, ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಚಳುವಳಿಕಾರ |
| ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ | ಬ್ರಿಟೀಷ್-ಭಾರತೀಯ |
ಬರಹಗಾರರಾಗಿ, ಅವರು "ಇಂಡಿಯಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಡಿಟ್ ಕ್ವೀನ್: ದಿ ಟ್ರೂ ಸ್ಟೋರಿ ಆಫ್ ಫೂಲನ್ ದೇವಿ" ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು, 1994 ರ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾದ ಬ್ಯಾಂಡಿಟ್ ಕ್ವೀನ್ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಇದು ಪ್ರೇರಣೆಯಾಯಿತು. ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲಿನ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಶೋಧಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು 2001 ರಲ್ಲಿ "ಡೆತ್ ಬೈ ಫೈರ್" ಅನ್ನು ಸಹ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. [೨] [೩]
ಜೀವನ
ಬದಲಾಯಿಸಿಆರಂಭಿಕ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಮುಸ್ಸೂರಿಯಲ್ಲಿ 1947 ರ ಜೂನ್ 3 ರಂದು ಜನಿಸಿದ ಮಾಲಾ ಸೇನ್ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಲಿಯೋನೆಲ್ ಪ್ರೋತೀಪ್ ಸೇನ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣಿ ಗುಪ್ತಾ ದಂಪತಿಯ ಪುತ್ರಿ. 1953 ರಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಹೆತ್ತವರ ವಿಚ್ಛೇದನದ ನಂತರ, ಅವಳನ್ನು ಅವಳ ತಂದೆ ಬೆಳೆಸಿದರು. [೪] ಸೇನ್ ಬಂಗಾಳಿ ಪರಂಪರೆಯವರು. [೫] ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್‌ನ ವೆಲ್ಹಾಮ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಓದಿದ ನಂತರ, ಮುಂಬೈನ ನಿರ್ಮಲಾ ನಿಕೇತನ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಗೃಹವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. [೨] 1965 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನವನ್ನು ಗೆದ್ದ ಫಾರೂಕ್ ಧೋಂಡಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ಗೆ ಹೋದರು. ಅವರು 1968 ರಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವಾದರು ಆದರೆ 1976 ರಲ್ಲಿ ವಿಚ್ಛೇದನ ಪಡೆದರಾದರೂ ಅವರು ಸ್ನೇಹ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು. [೩]
ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿ ಚಳುವಳಿಕಾರರಾಗಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಇಂಗ್ಲೆಂಡಿಗೆ ಬಂದ ನಂತರ, ಬಿಲ್ ಪಾವತಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಸೇನ್ ಸಿಂಪಿಗಿತ್ತಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಜನಾಂಗೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಿದ ಅವರು ಲೀಸೆಸ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಕಾರ್ಖಾನೆಯ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದರು. ರೇಸ್ ಟುಡೆ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯುತ್ತಾ, ಲಂಡನ್ನ ಈಸ್ಟ್ ಎಂಡ್ನಲ್ಲಿರುವ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಿಗಳು ವಸತಿ ನಿಲಯಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತ, ಕಠಿಣ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಪಾಳಿ ಕೆಲಸಗಾರರು ಗಡಿಯಾರದ ಸುತ್ತಲೂ ಹಾಸಿಗೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಭಾರತೀಯ ಕುಟುಂಬಗಳಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ಈ ಕೆಲಸಗಾರರು ಅವಿವಾಹಿತರೆಂದು ವಸತಿ ಸೌಕರ್ಯಗಳಿಗೆ ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆಯಲಿಲ್ಲ. ಪತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರೊಂದಿಗೆ ಸೇನ್ ಬಂಗಾಳಿ ಹೌಸಿಂಗ್ ಆಕ್ಷನ್ ಗ್ರೂಪ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಇದು ಪೂರ್ವ ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಿ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ವಾಸಿಸುವ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿ ಬ್ರಿಕ್ ಲೇನ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. [೨]
ಧೋಂಡಿ ಜೊತೆಗೆ, ಸೇನ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಪ್ಯಾಂಥರ್ಸ್ ಚಳವಳಿಯ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. [೧] ಅವರು ರೇಸ್ ಟುಡೆ ಕಲೆಕ್ಟಿವ್ನ ಆರಂಭಿಕ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. [೬]
ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಬರವಣಿಗೆ
ಬದಲಾಯಿಸಿಅವರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಟೆಲಿವಿಷನ್ ಸಂಶೋಧಿನಾ ಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಸನಿರ್ಮಿಸಲು ೇನ್ ಅವರನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಯಿತು. ಭಾರತದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, 11 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬಲವಂತದ ಮದುವೆ, ಸಾಮೂಹಿಕ ಅತ್ಯಾಚಾರ ಮತ್ತು ಅಪಹರಣಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಫೂಲನ್ ದೇವಿ ಎಂಬ ಕೆಳಜಾತಿಯ, ಅಶುದ್ಧ-ಪೀಡಿತ ಮಹಿಳೆಯರಬಗ್ಗೆ ಪಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ವಯಸ್ಸಾದಂತೆ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ದಪೂಲನ್ ೇವಿ, ಅತ್ಯಾಚಾರಕ್ಕೊಳಗಾದವರಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ದೊರಕಿಸಿಕೊಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತರಿಂದ ಕದಿಯುವ ಮೂಲಕ ಬಡವರಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದರು. 24 ವರ್ಷದವಳಾಗಿದ್ದಾಗ, ಸಾಮೂಹಿಕ ಅತ್ಯಾಚಾರದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದ ಉನ್ನತ ಜಾತಿಯ ಠಾಕೂರ್ ಪುರುಷರ ಕೊಲೆ ಆರೋಪ ಅವಳ ಮೇಲಿತ್ತು. 1983 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಶರಣಾಗತಿಗಾಗಿ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸಿ, 11 ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರು. ದೇವಿಯನ್ನು ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ಸೆನ್ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದಳು. ಅಲ್ಲಿ ಅವಳು ತಾನೇ ಬರೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಕಾರಣ ತನ್ನ ಕಥೆಯನ್ನು ಸಹ ಖೈದಿಗಳಿಗೆ ಹೇಳಲು ಮನವೊಲಿಸುವಲ್ಲಿ ಸೆನ್ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. 11 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸೇನ್ ನಡೆಸಿದ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವರ ಪುಸ್ತಕ ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಡಿಟ್ ಕ್ವೀನ್ ನಂತರ ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. [೨] ( ಹಾರ್ವಿಲ್ ಪ್ರೆಸ್, 1991; ಮಾರ್ಗರೇಟ್ ಬಸ್ಬಿ ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ). [೭]
1990 ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಚಾನೆಲ್ 4 ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಚಲನಚಿತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಚಿತ್ರಕಥೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಸೇನ್ ಅವರನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ದೂರದರ್ಶನ ಕಂಪನಿಯೊಂದಿಗೆ, ಸಂಪಾದಕರಾದ ಧೋಂಡಿ ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಶೇಖರ್ ಕಪೂರ್ ನಿರ್ದೇಶನದ "ಬ್ಯಾಂಡಿಟ್ ಕ್ವೀನ್" ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕೇನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರಧಾನ ಪ್ರದರ್ಶನದ ನಂತರ, ಸೇನ್ ಬೆಂಬಲಿಸಿದ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ಅರುಂಧತಿ ರಾಯ್, ಸಾಮೂಹಿಕ ಅತ್ಯಾಚಾರದ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದಾಗ ಅದು ದೇವಿಯ ಲೈಂಗಿಕ ಗೌಪ್ಯತೆಗೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿತು. £40,000 ಪಡೆದು ಸಂಧಾನಿಸಿದ ನಂತರ, ದೇವಿ ತನ್ನ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಯನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಈ ಚಿತ್ರವು ಭಾರತೀಯ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ದೇವಿ 1999 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರಾದರು ಆದರೆ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಗುಂಡಿಕ್ಕಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು. [೨] [೩]
ದೇವಿಯ ಜೀವನದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡುವಾಗ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲಾಗುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಹಿಂಸೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸೇನ್ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕರೆಂದು ಭಾವಿಸುವಂತಹ ಒತ್ತಡಗಳಿಗೆ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಎರಡನೇ ಪುಸ್ತಕ "ಡೆತ್ ಬೈ ಫೈರ್: ಸತಿ,ಡೌರಿ ಡೆತ್ ಅಂಡ್ ಫೀಮೇಲ್ ಇನ್ಫ್ಯಾಂಟಿಸೈಡ್ ಇನ್ ಮಾಡ್ರನ್ ಇಂಡಿಯಾ" 2001 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. [೨] ಅರೆ-ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಅವರು ಮೂರು ಮಹಿಳೆಯರ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, 18 ವರ್ಷದ ಯುವತಿಯೊಬ್ಬಳು ತನ್ನ ಗಂಡನ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಯ ಚಿತಾಗ್ನಿಯ ಮೇಲೆ ಜೀವಂತವಾಗಿ ಸುಟ್ಟುಹೋದಳು, ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮಹಿಳೆಗೆ ಗಂಡನಿಂದ ಬೆಂಕಿ ಹಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯವರಿಗೆ, ತನ್ನ ಶಿಶು ಮಗಳನ್ನು ಕೊಂದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ. ಶ್ರೀಮಂತರು ಮತ್ತು ಬಡವರಿಗೆ ಕಾನೂನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಈ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ನ್ಯಾಯದ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳಾ ಗುಂಪುಗಳ ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. [೮] [೯]
ಸಾವು
ಬದಲಾಯಿಸಿಮಾಸಾ ಸೇನ್ 63 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ, 21 ಮೇ 2011 ರಂದು ಮುಂಬೈನ ಟಾಟಾ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನನಾಳದ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ಗೆ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಗೊಳಗಾದ ನಂತರ ನಿಧನರಾದರು ; ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಚ್ಐವಿ ಪೀಡಿತ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಹೊಸ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. [೩] [೧೦] ಜುಲೈ 2011 ರಲ್ಲಿ ನೆಹರೂ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿ ಅವಳ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಡೆಯಿತು. [೧೧] [೧೨]
ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಡಿಟ್ ಕ್ವೀನ್: ದಿ ಟ್ರೂ ಸ್ಟೋರಿ ಆಫ್ ಫೂಲನ್ ದೇವಿ, ಲಂಡನ್: ಹಾರ್ವಿಲ್ ಪ್ರೆಸ್, 1991.
- ಡೆತ್ ಬೈ ಫೈರ್: ಸತಿ, ವರದಕ್ಷಿಣೆ ಸಾವು ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀ ಶಿಶುಹತ್ಯೆ, ಲಂಡನ್: ಡಬ್ಲ್ಯೂ & ಎನ್, 2001.
ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಅಪಾರ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದ ಬ್ಯಾಂಡಿಟ್ ಕ್ವೀನ್, 1994 ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ಆಫ್ ಫೂಲನ್ ದೇವಿ, ಸ್ಟೋರಿ: ಅವಳ ಪುಸ್ತಕ ಇಂಡಿಯಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಡಿಟ್ ಕ್ವೀನ್ ಅನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ.
ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಪ್ಯಾಂಥರ್ಸ್ ಆಧಾರಿತ 2017 ರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ನಾಟಕ ಮಿನಿ-ಸರಣಿಯ ಗೆರಿಲ್ಲಾ, ಫ್ರೀಡಾ ಪಿಂಟೊ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಸೇನ್, ಜಾಸ್ ಮಿತ್ರಾರಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಮಹಿಳಾ ನಾಯಕಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ .
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ ೧.೦ ೧.೧ Dhondy, Farrukh (12 April 2017). "Guerrilla: A British Black Panther's View By Farrukh Dhondy (One Of The Original British Black Panthers)". The Huffington Post (in ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2017-04-12.
- ↑ ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ ೨.೩ ೨.೪ ೨.೫ Kotak, Ash (13 June 2011). "Mala Sen obituary". The Guardian. Retrieved 10 November 2016.
- ↑ ೩.೦ ೩.೧ ೩.೨ ೩.೩ "Mala Sen". The Telegraph. 30 May 2011. Retrieved 10 November 2016.
- ↑ Jackson, Sarah (18 July 2016). "Mala Sen: Writer and race equality activist". East End Women's Museum. Archived from the original on 12 November 2016. Retrieved 11 November 2016.
- ↑ 'Guerrilla' and the real history of British Black Power, BBC History
- ↑ Obi, Elizabeth; Okolosie, Lola; Andrews, Kehinde; Amrani, Iman (2017-04-14). "What does Guerilla teach us about the fight for racial equality today? | Elizabeth Obi and others". The Guardian.
- ↑ Roy, Amit, "Black & White" Archived 2017-04-14 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ., The Telegraph (Calcutta), 24 July 2011.
- ↑ "Book review: Death by Fire: Sati, Dowry Death and Female Infanticide in Modern India". Affilia. 18 (2). 2003. Retrieved 11 November 2016.
- ↑ Beniwal, Anoop (4 November 2001). "Dissecting Roop Kanwar's tale". The Tribune India. Archived from the original on 30 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2023. Retrieved 21 ಮಾರ್ಚ್ 2020.
- ↑ Jha, Subhash K.; Shukla, Alka (21 May 2011). "Lady behind Bandit Queen is no more". Times of India. Archived from the original on 12 ನವೆಂಬರ್ 2016. Retrieved 11 November 2016.
- ↑ "Remembering Mala Sen" Archived 2017-04-14 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ., India Digest, July 2011 (2nd issue), p. 7.
- ↑ Roy, Amit, "Mala memorial" Archived 2017-04-14 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ., The Telegraph (Calcutta), 17 July 2011.