ಗುಜರಿ ಭಾಷೆ

ಗುಜರಿ ; گُوجَری; गुर्जरी; ;
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ; ಪ್ರದೇಶಗಳು:	ಭಾರತ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಅಫ್ಗಾನಿಸ್ತಾನ
ಒಟ್ಟು ; ಮಾತನಾಡುವವರು:	೧-೨ ಮಿಲಿಯ
ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬ:	; ಇಂಡೋ-ಇರಾನಿಯನ್; ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್; ಪಶ್ಚಿಮ; ರಾಜಸ್ಥಾನಿ; ಗುಜರಿ
ಬರವಣಿಗೆ:	ಟಕ್ರಿ, ಪರ್ಸೋ-ಅರೇಬಿಕ್ ಲಿಪಿ, ಲಾಂಡ, ದೇವನಾಗರಿ
ಭಾಷೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು
ISO 639-1:	ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ
ISO 639-2:	ಸೇರಿಸಬೇಕು
ISO/FDIS 639-3:	gju
	ಟಿಪ್ಪಣಿ: ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿ IPA ಧ್ವನಿ ಸಂಕೇತಗಳು ಯುನಿಕೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದು.

ಗುಜರಿ (گُوجَری, گُجَّری ಗೋಜ್ರಿ/Gojri, ಗುಜ್ರಿ/Gujri ಅತ್ತಂಡ ಗೊಜರಿ/Gojari ಎಂದು ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಎಂಬುದು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಉತ್ತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗುಜ್ಜರ್‌ಗಳು ಮಾತನಾಡುವ ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ರಾಜಸ್ಥಾನಿ ಭಾಷೆಗಳ ಗುಂಪಿನ ಸದಸ್ಯ. ^[೧] ^[೨]

ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಈ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಮತ್ತು ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ೧.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು (೨೦೧೧ ರಂತೆ) ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಬೇರೆಡೆ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಜ್ಜರ್‌ಗಳು ಬದಲಿಗೆ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ, ಆಜಾದ್ ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ, ಗಿಲ್ಗಿಟ್-ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ( ಡಯಮರ್ ಮತ್ತು ಗಿಲ್ಗಿಟ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು), ಖೈಬರ್ ಪಖ್ತುನ್‌ಖ್ವಾದಲ್ಲಿ ( ಹಜಾರಾ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ವಾಯುವ್ಯದಿಂದ ಚಿತ್ರಾಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಯವರೆಗೆ ) ಮತ್ತು ರಾವಲ್ಪಿಂಡಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಂದಾಜು ೪೦೦,೦೦೦ ಮಾತನಾಡುವವರಿದ್ದಾರೆ.(೨೦೧೮ ರಂತೆ) ಉತ್ತರ ಪಂಜಾಬ್, ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ೧೫,೦೦೦ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಚದುರಿ ಹೋಗಿದೆ ಮತ್ತು (೨೦೧೫ ರ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ).

ಹಿಂದಿನ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯವಾದ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಸರ್ಕಾರವು ಗುಜರಿಯನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಆರನೇ ಶೆಡ್ಯೂಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಗುರುತಿಸಿತ್ತು. ^[೩]

ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು

ದಾಸ್ತಾನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹಾಡುಗಳು, ಲಾವಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಗುಜರಿ ಜಾನಪದವು ತುಂಬಾ ಶ್ರೀಮಂತಗಿದೆ. "ನೂರೋ", "ತಾಜೋ", "ನೂರಾ ಬೇಗುಮಾ", "ಶುಪಿಯಾ", "ಕುಂಝ್ಡಿ", "ಮರಿಯನ್" ಸೇರಿದಂತೆ ನೂರಾರು ಜನಪದ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ^[೪]

ಸೃಜನಾತ್ಮಕ ಬರವಣಿಗೆಯ ಆಧುನಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಸೈನ್ ಖಾದರ್ ಬಕ್ಷ್, ನೂನ್ ಪೂಂಚಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕವಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಮಿಯಾನ್ ನಿಜಾಮ್ ಉದ್ ದಿನ್, ಖುದಾ ಬಕ್ಷ್ ಝಾರ್, ಜಬಿಹ್ ರಾಜೌರ್ವಿ, ಶಮ್ಸ್ ಉದ್ ದಿನ್ ಮೆಹಜೂರ್ ಪೂಂಚಿ, ಮಿಯಾನ್ ಬಶೀರ್ ಅಹಮದ್, ಜಾವೈದ್ ರಾಹಿ, ರಫೀಕ್ ಅಂಜುಮ್, ಮಿಲ್ಕಿ ರಾಮ್ ಕುಶನ್, ಸರ್ವಾರಿ ಕಸ್ಸಾನ, ನಸೀಮ್ ಪೂಂಚಿ ಮುಂತಾದವರು ಗುಜಾರಿ ಕಾವ್ಯದ ಮೂಲಕ ಗಮನಾರ್ಹ ಗದ್ಯ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮ

ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ರೇಡಿಯೋ ಮತ್ತು ದೂರದರ್ಶನ ಕೇಂದ್ರವು ವಿವಿಧ ಗುಜರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ರೇಡಿಯೋ ಕಾಶ್ಮೀರ ಜಮ್ಮು, ಶ್ರೀನಗರ, ಭಾರತದ ಪೂಂಚ್ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಏಳು ರೇಡಿಯೋ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಪಿಟಿವಿ ಏರ್ ಗುಜರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಸುದ್ದಿ ಬುಲೆಟಿನ್‌ಗಳನ್ನು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಾದ್ಯಂತ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಘಂಟು, ವ್ಯಾಕರಣ, ಪ್ರಕೃತಿ, ಜಾನಪದ, ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಕೃಷಿ, ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾಗಳು, ಕವನಗಳು, ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಮತ್ತು ಕಾಲ್ಪನಿಕವಲ್ಲದ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಗುಜರಿಯಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೫]

ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಲೆಟರ್ಸ್, ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ, ಅದರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಭಾಷಾ ಸಮ್ಮಾನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗಾಗಿ ಗುಜರಿಯನ್ನು ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್ಸ್, ಕಲ್ಚರ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ 1970 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಗುಜರಿ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಗುಜರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಗುಜರಿ ಭಾಷೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಾಗಿ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣ, ಸಮ್ಮೇಳನ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದರು. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ರಾಜ್ಯ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಂಡಳಿಯು ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಗುಜರಿ ಕಲಿಸಲು ಮಧ್ಯಮ ಗುಣಮಟ್ಟದವರೆಗೆ ಗುಜರಿಯಲ್ಲಿ ಪಠ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಮಾಡಿದೆ. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಗೋಜ್ರಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ತೆರೆಯಲು ಜಮ್ಮು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ. ಅದು ಭಾಷೆಯ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿರುವ ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ, ಗುಜರಿ ಅಕಾಡೆಮಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿವಿಧ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಪುನರುಜ್ಜೀವನ

ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಕೆಳ ಅಥವಾ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್, ಅಟಾಕ್, ರಾವಲ್ಪಿಂಡಿ, ಚಕ್ವಾಲ್, ಝೀಲಂ, ಗುಜರಾತ್, ಸಿಯಾಲ್ಕೋಟ್, ನರೋವಾಲ್, ಗುಜ್ರಾನ್ವಾಲಾ, ಸರ್ಗೋಧಾ, ಫೈಸಲಾಬಾದ್, ಶೇಖುಪುರ, ಲಾಹೋರ್ ಮತ್ತು ಲಯ್ಯಾಹ್ ಮುಂತಾದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಗುಜ್ಜಾರ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ಕಾಲದ ಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದಾಗಿ ಬಹುತೇಕರು ಗುಜರಾಯಿ ಮಾತು ಮರೆತಿದ್ದಾರೆ ಅಥವಾ ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಗುಜರಿ ಮಾತನಾಡುವುದನ್ನು ಪುನರಾರಂಭಿಸಲು ಗುಜ್ಜರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಗೊಜ್ರಿ ಬಹಲಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು (ಗೋಜ್ರಿ ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ) ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಗಮನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಇದು ಇಡೀ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಡಿಯಲ್ಲಿ, ಗುಜ್ಜರರನ್ನು ತಮ್ಮ ಮಾತೃಭಾಷೆಯಾಗಿ ಗುಜರಿಯನ್ನು ಓದುವಂತೆ ಮನವೊಲಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳ ಮಾತೃಭಾಷೆಯ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ನಮೂದಿಸಲು ಸಹ ಅವರನ್ನು ಕೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಗಣಕೀಕೃತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿಗಾಗಿ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸುವಾಗ, ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಹುಡುಕುವಾಗ ಅವರ ವಿವರಗಳನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡುವಾಗ, ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜನಗಣತಿಯ ಮಾತೃಭಾಷೆಯ ಕಾಲಂನಲ್ಲಿ ಗುಜರಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಗುಜರಾತ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ಗೋಜ್ರಿ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕೋರಲಾಗುವುದು. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಗುಜರಾತ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಚಕ್ ದಿನಾ ಗ್ರಾಮದ ಕುಂದುವಾನಾ ಗುಜ್ಜರ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಫ್ಸರ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. ಕುಂದುವಾನಾಗಳು ಖತಾನಾ ಗುಜ್ಜರರ ಒಂದು ಶಾಖೆಯಾಗಿದ್ದು, ಮೊಘಲ್ ರಾಜ ಅಕ್ಬರ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಅವರ ಮೊದಲು ಗುಜರಾತ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗುಜ್ಜರ್ ಕಂದು ಅವರ ಮೂಲವನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ. ಗುಜರಾತ್ ತೆಹಸಿಲ್‌ನ ಮಕಿಯಾನಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಮಾಧಿ ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ. ^[೬]

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ

ನಿಘಂಟುಗಳು^[೭]

ಗೋಜ್ರಿ ನಿಘಂಟು 6 ಸಂಪುಟ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಗಳ ಅಕಾಡೆಮಿ
ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಗೋಜ್ರಿ ನಿಘಂಟು ಸಂ. ಜಾವೈದ್ ರಾಹಿ, ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಗಳ ಅಕಾಡೆಮಿ
ಹಿಂದಿ- ಗೋಜ್ರಿ ನಿಘಂಟು ಸಂ. ಜಾವೈದ್ ರಾಹಿ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ
ಜಾನಪದ-ಲೋರ್ ನಿಘಂಟು 2 VOL ಗುಜ್ಜರ್ ಟ್ರೈಬ್ ಎಡ್. ಜಾವೈದ್ ರಾಹಿ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ
ಹಿಂದಿ- ಗೋಜ್ರಿ ನಿಘಂಟು ಸಂ. ಜಾವೈದ್ ರಾಹಿ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ
ಗೋಜ್ರಿ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ನಿಘಂಟು ಸಂ. ಡಾ.ರಫೀಕ್ ಅಂಜುಮ್

ಪುಸ್ತಕಗಳು / ಲೇಖನಗಳೂ ^[೮]

ಲೋಕ-ವಿರ್ಸೋ – (ಸಂಶೋಧನೆ ) ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಕಲ್ಚರ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ (1999)
ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕೆ ಕಬೈಲಾ-ಔರ್-ಉಂಕಿ ಜುಬನೇನ್ (ಸಂಶೋಧನೆ/ಉರ್ದು) –(2010)
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಗುಜ್ಜರ್ ಬುಡಕಟ್ಟು (ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಂಶೋಧನೆ) (2015)
ಗುಜ್ಜರ್ ಶನಾಖತ್ ಕಾ ಸಫರ್ (ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಉರ್ದು-2005)
ಗೋಜ್ರಿ ಲೋಕ್ ಗೀತ್ -2018
ಗುಜ್ಜರ್ ಔರ್ ಗೊಜ್ರಿ (2004)
ಗುಜ್ಜರ್ ತಾರೇಖ್ (2009)
ಟ್ಯಾಗೋರ್ ಕಿ ಚುನಮ್ ಶೈರಿ (2011) ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಕಲ್ಚರ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ
ಗೋಜ್ರಿ ಗ್ರಾಮರ್ (2012) ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಗಳ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ
ಖದೀಮ್ ಗೊಜ್ರಿ ಲುಘಾತ್ (2013) ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಕಲ್ಚರ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ
ದಿ ಗುಜ್ಜರ್ ಟ್ರೈಬ್ ಆಫ್ ಜೆ & ಕೆ (2012) ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಕಲ್ಚರ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ
ಗುಜ್ಜರ್ಸ್ ಸಂಪುಟ 1 ರಿಂದ 6 (2013–16) ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಕಲ್ಚರ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಗುಜ್ಜರ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಶೋಧನಾ ಪುಸ್ತಕ

ಗುಜರಿ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳು

ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಗಳ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ. ^[೯] ^[೧೦]

ಶೀರಾಜ ಗೋಜ್ರಿ-ದ್ವಿ-ಮಾಸಿಕ
ಮಹಾರೋ ಅದಬ್ ಗೋಜ್ರಿ
ಶಿಂಗ್ರಾನ್ ಕಾ ಗೀತ್
ಗೋಜ್ರಿ ಕಾ ಲಾಲ್
ಕದಾವರ್
ಪನೀರಿ
ಗೊಜ್ರಿ ಲುಕ್ ಗೀತ್
ಗೋಜ್ರಿ ಲುಕ್ ಕಹಾನಿ
ಗುಜ್ಜರ್ ಔರ್ ಗೊಜ್ರಿ
ಗೊಜ್ರಿ ಝಬಾನ್-ಒ-ಅದಾಬ್

ಎನ್‌ಜಿಒಗಳು ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ ಜೋಗ್ರಿ ಪುಸ್ತಕಗಳು

ಅಖಾನ್ ಗೋಜ್ರಿ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು JK ಗೊಜ್ರಿ ಅಂಜುಮನ್ 2004 ಡಾ. ರಫೀಕ್ ಅಂಜುಮ್ ಅವರಿಂದ ಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ
ಗೊಜ್ರಿ ಕಹಾವತ್ ಕೋಶ್ ಗೊಜ್ರಿ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಜೆಕೆ ಗೊಜ್ರಿ ಅಂಜುಮನ್ 2004 ಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ; ಡಾ. ರಫೀಕ್ ಅಂಜುಮ್ ಅವರಿಂದ
ಅಂಜುಮ್ ಶನಸಿ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ JK ಗೊಜ್ರಿ ಅಂಜುಮನ್ 2007 ಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ
ಸಜ್ರಾ ಫುಲ್ (ಹಕೀಮ್) ಆಯ್ದ ಕವನ JK ಗೊಜ್ರಿ ಅಂಜುಮನ್ 2007, ಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ
ಪೀಹ್ಂಗ್ (ಮುಖ್ಲಿಸ್) ಆಯ್ದ ಕವನ JK ಗೊಜ್ರಿ ಅಂಜುಮನ್ 2007, ಡಾ. ರಫೀಕ್ ಅಂಜುಮ್ ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ
GOJRI ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು BAZM E ADAB KALAKOTE ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ
ಸಜರ್ ಬೂಟ್ - ಪುಸ್ತಕ ಸರಣಿ
ಕುಜರಿ ಸಿರ್ತ ಅಲ್ನಬಿ ಅಲಿ ಅಲಿ ವಸ್ಲಂ(ಲಸ್ಕರ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್) ಮಸ್ನ್ಫ್ ಮಾಫ್ತಿ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಡ್ರೀಸ್ ವಲಿ ಯೂಸಲ್ ಕು

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

↑ Gojri And Its Relationship With Rajasthani, Etc.
↑ Dr. R.P. Khatana. "Gujari Language and Identity in Jammu and Kashmir". Kashmir News Network: Language Section (koshur.org). Retrieved 2007-05-31.
↑ In Jammu and Kashmir, Gujari is written right-to-left in an extension of the Persian alphabet, which is itself an extension of the Arabic alphabet. Gujari is associated with the Nastaʿlīq style of Persian calligraphy - http://jktribals.page.tl/Gojri-Language.htm Archived 2018-06-26 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. http://www.merinews.com/article/writers-in-jk-seek-constitutional-safeguards-for-gojri/129813.shtml
↑ Cite web |last=Rahi |first=Dr Javaid |title=The Gujjars - Vol: 01 a Book on History and Culture of Gujjar Tribe : Ed Javaid Rahi |url=https://www.academia.edu/41978043
↑ Cite web |title=Give more airtime to Gojri programmes, urge Gujjars |url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/j-k/give-more-airtime-to-gojri-programmes-urge-gujjars-706541
↑ Cite web |date=21 July 2018 |title=Gojri: The language that's spoken but rarely read |url=https://www.hindustantimes.com/books/gojri-the-language-that-s-spoken-but-rarely-read/story-Y6Ci7JnfCHqfvKGbbyy33H.html
↑ "Of a Gujjar Scholar and Social activist". Daily Excelsior. 18 October 2020.
↑ "Life Story: Javaid Rahi, cultural activist, writer". The Dispatch. 14 July 2021. Archived from the original on 23 ಏಪ್ರಿಲ್ 2023. Retrieved 28 ಫೆಬ್ರವರಿ 2024.
↑ "Gojri Books of Javaid Rahi published by Jammu and Kashmir Academy of Art, Culture and Languages". viaf.org.
↑ "Why I Gurjar Desh Charitable Trust Jammu -Gojri Books by Dr Javaid Rahi". viaf.org. Archived from the original on 2022-09-24. Retrieved 2024-02-28.

ಎಚ್ಚದ ಓದುಗು

- 1992: Rensch, Calvin R., Hindko and Gujari - National Institute of Pakistani Studies, 305 pp. ISBN 969-8023-13-5.
- 2012: Javaid Rahi, The Gujjar Tribe of Jammu & Kashmir -Gulshan Books, Srinagar J&K 190001, 305 pp. ISBN 81-8339-103-6.

ಪಿದಯಿದ ಕೊಂಡಿಲು

[1] Gojri And Its Relationship With Rajasthani, Etc.

[2] Dr. R.P. Khatana. "Gujari Language and Identity in Jammu and Kashmir". Kashmir News Network: Language Section (koshur.org). Retrieved 2007-05-31.

[3] In Jammu and Kashmir, Gujari is written right-to-left in an extension of the Persian alphabet, which is itself an extension of the Arabic alphabet. Gujari is associated with the Nastaʿlīq style of Persian calligraphy - http://jktribals.page.tl/Gojri-Language.htm Archived 2018-06-26 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. http://www.merinews.com/article/writers-in-jk-seek-constitutional-safeguards-for-gojri/129813.shtml

[4] Cite web |last=Rahi |first=Dr Javaid |title=The Gujjars - Vol: 01 a Book on History and Culture of Gujjar Tribe : Ed Javaid Rahi |url=https://www.academia.edu/41978043

[5] Cite web |title=Give more airtime to Gojri programmes, urge Gujjars |url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/j-k/give-more-airtime-to-gojri-programmes-urge-gujjars-706541

[6] Cite web |date=21 July 2018 |title=Gojri: The language that's spoken but rarely read |url=https://www.hindustantimes.com/books/gojri-the-language-that-s-spoken-but-rarely-read/story-Y6Ci7JnfCHqfvKGbbyy33H.html

[7] "Of a Gujjar Scholar and Social activist". Daily Excelsior. 18 October 2020.

[8] "Life Story: Javaid Rahi, cultural activist, writer". The Dispatch. 14 July 2021. Archived from the original on 23 ಏಪ್ರಿಲ್ 2023. Retrieved 28 ಫೆಬ್ರವರಿ 2024.

[9] "Gojri Books of Javaid Rahi published by Jammu and Kashmir Academy of Art, Culture and Languages". viaf.org.

[10] "Why I Gurjar Desh Charitable Trust Jammu -Gojri Books by Dr Javaid Rahi". viaf.org. Archived from the original on 2022-09-24. Retrieved 2024-02-28.

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]

[೬]

[೭]

[೮]

[೯]

[೧೦]

ಗುಜರಿ گُوجَری गुर्जरी
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳು:	ಭಾರತ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಅಫ್ಗಾನಿಸ್ತಾನ
ಒಟ್ಟು ಮಾತನಾಡುವವರು:	೧-೨ ಮಿಲಿಯ
ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬ:	ಇಂಡೋ-ಇರಾನಿಯನ್ ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಪಶ್ಚಿಮ ರಾಜಸ್ಥಾನಿ ಗುಜರಿ
ಬರವಣಿಗೆ:	ಟಕ್ರಿ, ಪರ್ಸೋ-ಅರೇಬಿಕ್ ಲಿಪಿ, ಲಾಂಡ, ದೇವನಾಗರಿ
ಭಾಷೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು
ISO 639-1:	ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ
ISO 639-2:	`ಸೇರಿಸಬೇಕು`
ISO/FDIS 639-3:	`gju`
ಟಿಪ್ಪಣಿ: ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿ IPA ಧ್ವನಿ ಸಂಕೇತಗಳು ಯುನಿಕೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದು.