ಖಮಾಜ್
ಖಮಾಜ್ ( IAST ) ಎಂಬುದು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯ ರಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಖಮಾಜ್ ಥಾಟ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ರಾಗ. ಅಂತೆಯೆ ಅದನ್ನು ಖಮಾಜ್ ಎಂದೇ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಅನೇಕ ಗಜಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಠುಮ್ರಿಗಳು ಖಮಾಜ್ ಅನ್ನು ಆಧರಿಸಿವೆ. ಇದು ಆರೋಹಣದಲ್ಲಿ ನಿ ಯ ಶುದ್ಧ (ಶುದ್ಧ) ರೂಪವನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣದಲ್ಲಿ ನಿ ಯ ಕೋಮಲ (ಫ್ಲಾಟ್) ರೂಪವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆಯಾದುದರಿಂದ ಸಂಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಅಸಮತೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ರಾಗವನ್ನು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಹಗುರವಾದ ರೂಪಗಳಾದ ಠುಮ್ರಿ, ಟಪ್ಪಾ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೂ ಧ್ರುಪದ್ ಮತ್ತು ಖಯಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೂಡಾ ಅನೇಕ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಹರಿಕಾಂಭೋಜಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಸಮಾನವಾದ ರಾಗವಾಗಿದೆ.
ಸಿದ್ಧಾಂತ [ರಾಗ ಶಾಸ್ತ್ರ]
ಬದಲಾಯಿಸಿಆರೋಹಣ : ಸ ಗ ಮ ಪ ದ ನಿ ಸ [೧] [೨]
ಅವ್ರೋಹ : ಸ ನಿ ದ ಪ ಮ ಗ ರಿ ಸ [೨] [೧] [೩]
ವಾದಿ ಸ್ವರ : ಗ [೨]
ಸಮಾವಾದಿ ಸ್ವರ :ನಿ [೨]
ಸಂಯೋಜನೆಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಧ್ರುಪದ್, ಸದ್ರಾ, ಖಯಾಲ್, ಠುಮ್ರಿ ಮತ್ತು ಟಪ್ಪಾ ಶೈಲಿಗಳಲ್ಲಿ :
- ಸುಧಿ ಬಿಸರ ಗಯೀ. . . ( ಸದ್ರಾ ರೂಪ - ಜಪ್ತಾಲ್ನ 10 ಬೀಟ್ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ. ಕಿರಾನಾ ಘರಾನಾದ ಅಬ್ದುಲ್ ಕರೀಂ ಖಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ)
- "ಬನ್ ಬನ್ ಧುಂಡ ಲಿಯೋ ಬನ್ವಾರಿ. . . . . ." ( ಆಚಾರ್ಯ ಡಾ. ಪಂಡಿತ್ ಗೋಕುಲೋತ್ಸವಜಿ ಮಹಾರಾಜರಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ತೀನ್ ತಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ) [೪]
- "ನಂದ್ ಘರ್ ಆಜ್ ಬಜೆ ಬಾಧೈ. . . . . ." ( ಆಚಾರ್ಯ ಡಾ. ಪಂಡಿತ್ ಗೋಕುಲೋತ್ಸವಜಿ ಮಹಾರಾಜರಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ತೀನ್ ತಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ) [೫]
- ಪಿಯಾ ತೋರಿ ತಿರ್ಚಿ ನಜರ್ ಲಾಗೇ ಪ್ಯಾರಿ ರೇ.. . ( ಬೋಲ್ ಬನವ್ ಕಿ ಠುಮ್ರಿ ರೂಪ. ಆಗ್ರಾ ಘರಾನಾದ ಫಯಾಜ್ ಖಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ)
- ಕೊಯಲಿಯಾನ್ ಕುಹುಕ್/ಕೂಕ್ ಸುನಾವೆ. . . (ಖಯಾಲ್/ಬಂದಿಶಿ ಠುಮ್ರಿ ರೂಪ - ತೀನ್ ತಾಲ್ 16 ಬಡಿತ ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ. ರಾಂಪುರ ಘರಾನಾದ ನಿಸಾರ್ ಹುಸೇನ್ ಖಾನ್, ಪಟಿಯಾಲ ಘರಾನಾದ ಅಜೋಯ್ ಚಕ್ರಬರ್ತಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ
- ಶ್ಯಾಮ್ ರಂಗ್ ದಾರಿ. . . ( ಧ್ರುಪದ ರೂಪ - ಧಮರ್ ತಾಳದ 14 ಬಡಿತ ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ. N. ಜಹಿರುದ್ದೀನ್ ದಾಗರ್ ಮತ್ತು F. ವಾಸ್ಫುದ್ದೀನ್ ದಾಗರ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ)
- ಅಬ್ ಮಾನ್ ಜಾವೋ ಸೈಯಾನ್. . . (ದಾದ್ರಾ) ರಾಂಪುರ ಸಹಸ್ವಾನ್ ಘರಾನಾದ ಉಸ್ತಾದ್ ಗುಲಾಮ್ ಅಬ್ಬಾಸ್ ಖಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ
- ಸುಧ್ ನಾ ಲಿನಿ ಜಬ್ಸೆ ಗಯೇ. . . ( ದಾದ್ರಾ ರೂಪ - ಆಗ್ರಾ ಘರಾನಾದ ಫೈಯಾಜ್ ಖಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ನಾರಾಯಣ ಭಾತಖಂಡೆ ಅವರ ಕ್ರಮಿಕ ಪುಸ್ತಕ ಮಾಲಿಕಾ ಸಂಪುಟ 2 ರಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ)
ರಾಗ ಖಮಾಜ್ ಆಧಾರಿತ ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಡುಗಳು:
- ಬಡಾ ನತ್ಖತ್ ಹೈ...ಕಾ ಕರೇ ಯಶೋದಾ ಮೈಯಾ, "ಕುಚ್ ತೋ ಲೋಗ್ ಕಹೆಂಗೆ" ಮತ್ತು ರೈನಾ ಬೀಟ್ ಜಾಯೆ (ಮುಖಾರಾದಲ್ಲಿ ತೋಡಿಯೊಂದಿಗೆ ) – ಅಮರ್ ಪ್ರೇಮ್ [೬]
- ಅಯೋ ಕಹಂಸೆ ಘನಶ್ಯಾಮ್ - ಬುದ್ಧ ಮಿಲ್ ಗಯಾ
- ವೋ ನಾ ಏಂಗೆ ಪಾಲಟ್ಕರ್ - ದೇವದಾಸ್
- ಎ ದಿಲ್ಸೆ ದಿಲ್ ಮಿಲಾ ಲೆ - ನವರಂಗ್
- ಧಲ್ ಚುಕಿ ಶೇಮ್ ಗಾಮ್ - ಕೊಹಿನೂರ್
- ಖತ್ ಲಿಖ ದೇ ಸವಾರಿಗೆ ನಮ್ ಬಾಬು
- ಗಿರಿಧರಗೋಪಾಲನಿಗೆ ಮೇರೆ – ಮೀರಾ
- ತೇರೆ ಬಿನಾ ಸಜ್ನಾ ಲಗೇ ನಾ ಜಿಯಾ ಹಮರ್ – ಆರತಿ
- ತೇರೆ ಮೇರೆ ಮಿಲನ್ ಕಿ ಯೇ ರೈನಾ - ಅಭಿಮಾನ್
- ಖಮಾಜ್ - ಫುಜಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದು ಶಫ್ಕತ್ ಅಮಾನತ್ ಅಲಿ
- ಮಿತ್ವಾ – ಕಭಿ ಅಲ್ವಿದಾ ನಾ ಕೆಹನಾ
ನರಸಿಂಹ ಭಜನ್ " ವೈಷ್ಣವ್ ಜನ ತೋ " ಕೂಡ ಖಮಾಜ್ ಅನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ.
ಸರಗಂ ಗೀತೆಯು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ: ತೀನ್‌ತಾಲ್‌ಗೆ ಹೊಂದಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅಂದರೆ ಹದಿನಾರು ಆವರ್ತ:
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| ಗ | ಗ | ಸ | ಗ | ಮ | ಪ | ಗ | ಮ | N | ದ | _ | ಮ | ಪ | ದ | _ | ಮ |
| ಗ | _ | _ | _ | ದ | ನಿ | ಸ' | _ | ಸ ' | N | ದ | ಪ | ಮ | ಗ | ರಿ | ಸ |
ಇದು ಸರ್ಗಂ ಗೀತೆಗೆ ಮುನ್ನುಡಿಯಾಗಿದೆ, ಅಂಡರ್‌ಸ್ಕೋರ್ ಅವಗ್ರಹವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ತಕ್ಷಣದ ಹಿಂದಿನ ಟಿಪ್ಪಣಿಯನ್ನು ಒಂದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಬೀಟ್‌ನಿಂದ ವಿಸ್ತರಿಸುವುದು _ ಮತ್ತು</br> ___ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬೀಟ್‌ಗಳು
ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಡುಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ| Song | Movie | Composer | Singer |
|---|---|---|---|
| Gnayiru Enbathu | Kaakum Karangal | K. V. Mahadevan | ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್, ಪಿ. ಸುಶೀಲ |
| Kalviya Selvama Veerama | Saraswati Sabatham | ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್ | |
| Ennirandhu 16 Vayathu | Annai Illam | ||
| Anbulla Maanvizhiye | Kuzhandaiyum Deivamum | M. S. Viswanathan | |
| Ore Padal Unnai Azhaikkum | Engirundho Vandhaal | ||
| Sumaithaangi Saaindhaal | Thanga Pathakkam | ||
| Mellapo Mellapo | Kaavalkaaran | ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್, ಪಿ. ಸುಶೀಲ | |
| Kungamapottin Mangalam | Kudiyirundha Koyil | ||
| Vizhiye Vizhiye | Puthiya Bhoomi | ||
| Acham Enbadhu Madamaiyada | Mannadhi Mannan | Viswanathan–Ramamoorthy | ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್ |
| Malargalai Pol Thangai | Pasamalar | ||
| Kelvi Piranthathu | Pachai Vilakku | ||
| Silar Siripaar Silar Azhuvaar | Paava Mannippu | ||
| Kalangalil Aval Vasantham | ಪಿ.ಬಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ | ||
| Anbumanam Kanindhapinne | Aalukkoru Veedu | ಪಿ.ಬಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ್, ಪಿ. ಸುಶೀಲ | |
| Unnai Ondru Ketpen | Puthiya Paravai | ಪಿ. ಸುಶೀಲ | |
| Athaimadi Methaiyadi | Karpagam | ||
| Muthana Muthallavo | Nenjil Or Aalayam | ||
| Kavalaigal Kidakattum | Bandha Pasam | ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್, ಪಿ.ಬಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ | |
| Odam Nadhiyinile | Kathiruntha Kangal | Sirkazhi Govindarajan | |
| Devankoyil Maniyosai | Mani Osai | ||
| Thookam Un Kangalai | Aalayamani | ಎಸ್. ಜಾನಕಿ | |
| Ammavuku Manasukulle | Manapanthal | S.C.Krishnan | |
| Amaithiyaana Nathiyinile | Aandavan Kattalai | ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್, ಪಿ. ಸುಶೀಲ | |
| Naan Malarodu Thaniyaga | Iru Vallavargal | Vedha | |
| Naane Naana | Azhage Unnai Aarathikkiren | ಇಳಯರಾಜಾ | Vani Jairam |
| Manasukkulle Nayana | Mallu Vetti Minor | Arunmozhi, ಎಸ್. ಜಾನಕಿ | |
| Megam Karukayilae | Vaidehi Kathirunthal | ಇಳಯರಾಜಾ, Uma Ramanan | |
| Adukku Malli Yeduthu | Aavarampoo | ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, ಎಸ್. ಜಾನಕಿ | |
| Mandhiram Idhu | K. J. Yesudas | ||
| Kanavu Kaanum | Neengal Kettavai | ||
| Pottu Vaitha Oru Vatta Nila | Idhayam | ||
| Pazhamuthir Cholai | Varusham Padhinaaru | ||
| Adi Kaana Karunkuyile | Poonthotta Kaavalkaaran | ||
| Vaana Malai | Idhu Namma Bhoomi | ||
| Eduthu Vecha | Ninaive Oru Sangeetham | ಎಸ್. ಜಾನಕಿ, ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ(Pathos) | |
| Sandhu Pottu | Thevar Magan | ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, Kamal Haasan | |
| Enna Paada Sollathey | Aan Paavam | ಎಸ್. ಜಾನಕಿ | |
| Nadhi Odum Karaiyoram | Aavarampoo | ||
| Chinna Kuyil Paadum Pattu | Poove Poochooda Vaa | ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ | |
| Thenmadurai Seemaiyile | Thangamana Raasa | ||
| Oru Naal Oru Kanavu | Kannukkul Nilavu | K. J. Yesudas, Anuradha Sriram | |
| Thendral Varum | Friends | Hariharan, Bhavatharini | |
| Diana Diana | Kaadhal Kavithai | Hariharan | |
| Ennavendru Solvathamma | Rajakumaran | ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ | |
| En Kadhale | Duet | A. R. Rahman | |
| Chinna Chinna Aasai(Shankarabaranam traces too) | Roja | Minmini | |
| Uyire Uyire(charanam in Charukesi) | Bombay | Hariharan, ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ | |
| Kannukku Mai Azhagu | Pudhiya Mugam | Unni Menon, ಪಿ. ಸುಶೀಲ | |
| Maya Machindra | Indian | ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, Swarnalatha | |
| Nenje Nenje | Ratchagan | K. J. Yesudas, Sadhana Sargam | |
| Aathangara Marame | Kizhakku Cheemayile | Mano, Sujatha Mohan | |
| Adi Nenthikkitten | Star | Karthik, Chitra Sivaraman | |
| Sandakkozhi | Aaytha Ezhuthu | Madhushree,A.R.Rahman | |
| Kummi Adi | Sillunu Oru Kaadhal | Sirkazhi G. Sivachidambaram, Swarnalatha, Naresh Iyer, Theni Kunjarammal, Vignesh, Chorus | |
| Maduraikku Pogathadee | Azhagiya Tamil Magan | Benny Dayal, Archith, Darshana KT | |
| Putham Puthu Olai | Vedham Pudhithu | Devendran | ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ |
| Pullankuzhal Mozhi Tamil | Oorum Uravum | Shankar–Ganesh | ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, Vani Jairam |
| Kambangade Kambangade | Vaaname Ellai | Maragadha Mani | Maragadha Mani, ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ |
| Vannathi Poochi | Paatti Sollai Thattathe | Chandrabose | ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ |
| Aathu Mettu Thopukulle | Manasukketha Maharasa | Deva | ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, P. Susheela |
| Vayakkaadu | Parambarai | Mano, ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ | |
| Kannukulle | Dhill | Vidyasagar | Manikka Vinayagam |
| Lesa Lesa | Lesa Lesa | Harris Jayaraj | Anuradha Sriram |
ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಗಮನಾರ್ಹ ಹಾಡುಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ಕುಚ್ ತೊ ಲೋಗ್ ಕಹೆಂಗೆ
- ತೇರೆ ಮೇರೆ ಮಿಲನ್ ಕಿ ಯೇ ರೈನಾ
- ಮೋರ ಸೈಯ್ಯನ ಮೋಸೆ ಬೋಲೆ
- ವೈಷ್ಣವ ಜನ ತೋ (ಮಿಶ್ರಾ ಖಮಾಜ್‌ನಲ್ಲಿ)
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ ೧.೦ ೧.೧ Bor & Rao 1999.
- ↑ ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ ೨.೩ OEMI:KR.
- ↑ SWAAI SANGEET (Part 1) Theory of Indian Classical Music by Prem Jialal Vasant
- ↑ Māthura, Nītā. (2011). Śāstrīya saṅgīta ke sūrya : Ācārya (Paṃ.) Gokulotsava Jī Mahārāja : saṅgīta sevā, śāstra cintana evaṃ bandiśoṃ kā saṅkalana (1. saṃskaraṇa ed.). Naī Dillī: Rādhā Pablikeśansa. ISBN 978-81-7487-765-9. OCLC 769743702.
- ↑ Māthura, Nītā. (2011). Śāstrīya saṅgīta ke sūrya : Ācārya (Paṃ.) Gokulotsava Jī Mahārāja : saṅgīta sevā, śāstra cintana evaṃ bandiśoṃ kā saṅkalana (1. saṃskaraṇa ed.). Naī Dillī: Rādhā Pablikeśansa. ISBN 978-81-7487-765-9. OCLC 769743702.
- ↑ Anirudha Bhattacharjee; Balaji Vittal (2012). R. D. Burman: The Man, The Music. Harper Collins India. p. 96. ISBN 978-93-5029-236-5.