ಋತುಪರ್ಣ

ಋತುಪರ್ಣ (ಸಂಸ್ಕೃತ: ऋतुपर्ण, ರೋಮನೈಸ್ಡ್: Ṛtuparṇa) ಹಿಂದೂ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ರಾಜ. ಸೂರ್ಯವಂಶಕ್ಕೆ (ಸೌರ ವಂಶ) ಸೇರಿದ ಋತುಪರ್ಣ ಅವರು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಳ ಮತ್ತು ದಮಯಂತಿಯ ದಂತಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ನಳನು ರಾಜ ಋತುಪರ್ಣನ ಸಾರಥಿ ಮತ್ತು ಅಡುಗೆಯವನಾಗಿದ್ದನು.

ಋತುಪರ್ಣ
ಗ್ರಂಥಗಳು	ಮಹಾಭಾರತ
ಪ್ರದೇಶ	ಅಯೋಧ್ಯೆ
ತಂದೆತಾಯಿಯರು	ಅಯುತಾಯು (ತಂದೆ)

ದಂತಕಥೆ

ಸರ್ಪ-ರಾಜ ಕಾರ್ಕೋಟಕನು ನಳನಿಗೆ ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ರಾಜ ಋತುಪರ್ಣನ ಸೇವೆ ಮಾಡಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ಬಾಹುಕ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನಳನು ರಾಜ ಋತುಪರ್ಣನ ಸಾರಥಿ ಮತ್ತು ಅಡುಗೆಯವನಾಗಿದ್ದನು. ನಳನ ಹೆಂಡತಿ ದಮಯಂತಿಗೆ ತನ್ನ ಪತಿಯು ಈಗ ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯಿತು.ದಮಯಂತಿಯು ಮುಂದಿನ ಸೂರ್ಯೋದಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿರುವ ತನ್ನ ಎರಡನೇ ಸ್ವಯಂವರಕ್ಕೆ ಋತುಪರ್ಣನಿಗೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಲು ಸಂದೇಶವಾಹಕನಾಗಿ ಸುದೇವ ಎಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನನ್ನು ಋತುಪರ್ಣನ ಬಳಿ ಕಳುಹಿಸಿದಳು. ಋತುಪರ್ಣನು ತನ್ನ ಸಾರಥಿಯಾದ ನಳನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ವಿದರ್ಭ ರಾಜ್ಯದ ಕಡೆಗೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡಿದನು. ಪ್ರಯಾಣದ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ನಳನ ಮೇಲಂಗಿಯು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಋತುಪರ್ಣನು ರಥವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಮೇಲಂಗಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬರುವಂತೆ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ನಳನು ತನ್ನ ಮೇಲಂಗಿ ಬಿದ್ದ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಒಂದು ಯೋಜನ ದೂರವನ್ನು ಕ್ರಮಿಸಿದನು. ಜೂಜಿನ ಮೇಲೆ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ನೀಡಿದ ನಳನಿಗೆ ಅಕ್ಷಹೃದಯ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಕಲಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ, ಅವನು ಅಶ್ವಹೃದಯ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಕಲಿತನು. ಅವರು ವಿದರ್ಭವನ್ನು ತಲುಪಿದರು. ಹಲವು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ಸರಣಿಯ ನಂತರ, ಎರಡನೇ ಸ್ವಯಂವರವು ದಮಯಂತಿಯ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ತಿಳಿಯಿತು. ಕೊನೆಗೆ ದಮಯಂತಿ ಪತಿ ನಳನೊಂದಿಗೆ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುದೇ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಹೊಂದದೆ ಋತುಪರ್ಣ ದಮಯಂತಿ ಮತ್ತು ನಳ ದಂಪತಿಗಳ ಪುನರ್ಮಿಲನದ ಬಗ್ಗೆ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟರು. ನಂತರ ಅವರ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು.