ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತ

ಸಮಾಜವು ಹೆಚ್ಚು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಆಧುನೀಕರಣಗೊಂಡಂತೆ, ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ಯಾವಂತರಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಉದಾರವಾದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತವೆ ಎಂದು ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ೧೯೫೦ ಮತ್ತು ೧೯೬೦ ರ ಆಧುನೀಕರಣದ "ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ" ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು, ಕಾರ್ಲ್ ಮಾರ್ಕ್ಸ್, ಎಮಿಲ್ ಡರ್ಖೈಮ್, ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ವೆಬರ್ ಮತ್ತು ಟಾಲ್ಕಾಟ್ ಪಾರ್ಸನ್ಸ್ರ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ ಎಂದು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ೧೯೫೦ ಮತ್ತು ೧೯೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾದ ಮಾದರಿಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ೧೯೯೧ ರ ನಂತರ ಪುನರುಜ್ಜೀವನವನ್ನು ಕಂಡಿತು.

ಭಾರತ

ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಚರ್ಚೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣವು ಜಪಾನ್, ಜರ್ಮನಿ, ಮತ್ತು ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದಂತಹ ಸ್ಥಿರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವೀಕರಣವನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸದ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ವಿಮರ್ಶಕರು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೆರಿಕದ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಹಿನ್ನಡೆಯ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಏರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕುಸಿತ

೧೯೫೦ ಮತ್ತು ೧೯೦ ರ ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಿಕಸನ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕದಿಂದ ಆಧುನಿಕ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವೆಬರ್‌ನ ಆಲೋಚನೆಗಳ ಪಾರ್ಸೋನಿಯನ್ ಓದುವಿಕೆಯನ್ನು ಸೆಳೆಯಿತು. ಪಾರ್ಸನ್ಸ್ ೧೯೩೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ವೆಬರ್ ಅವರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಸ್ವಂತ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರು.

೧೯೪೫ ರ ನಂತರ ಪಾರ್ಸೋನಿಯನ್ ಆವೃತ್ತಿಯು ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ಚಿಂತಕರು ಮೇರಿಯನ್ ಜೆ. ಲೆವಿ ಜೂನಿಯರ್, ಗೇಬ್ರಿಯಲ್ ಆಲ್ಮಂಡ್, ಸೆಮೌರ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಲಿಪ್‌ಸೆಟ್, ವಾಲ್ಟ್ ರೋಸ್ಟೋ, ಡೇನಿಯಲ್ ಲರ್ನರ್, ಲೂಸಿಯನ್ ಪೈ, ಡೇವಿಡ್ ಆಪ್ಟರ್, ಅಲೆಕ್ಸ್ ಇಂಕೆಲ್ಸ್, ಸಿರಿಲ್ ಎಡ್ವಿನ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್, ಬರ್ಟ್ ಎಫ್. ಹೋಸೆಲಿಟ್ಜ್, ಮೈರಾನ್ ವೀನರ್, ಮತ್ತು ಕಾರ್ಲ್ ಡಾಯ್ಚ್.

೧೯೬೦ ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ವಿರೋಧವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ತುಂಬಾ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಸಮಾಜಗಳಿಗೆ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ, ಶೀತಲ ಸಮರದ ಅಂತ್ಯದೊಂದಿಗೆ, ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವ ಕೆಲವು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಫುಕುಯಾಮಾ ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಇತಿಹಾಸವಾಗಿ ಬಳಸಬೇಕೆಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲು ಹೆಚ್ಚು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಪ್ರಯತ್ನವೆಂದರೆ ಆಧುನೀಕರಣ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದಲ್ಲಿ ರೊನಾಲ್ಡ್ ಇಂಗ್ಲೆಹಾರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ವೆಲ್ಜೆಲ್. ಇಂಗ್ಲೆಹಾರ್ಟ್ ಮತ್ತು ವೆಲ್ಜೆಲ್ ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ೧೯೬೦ ರ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಿದರು. ಇದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವೀಕರಣಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾದ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದವು - ಇಂಗ್ಲೆಹಾರ್ಟ್ ಮತ್ತು ವೆಲ್ಜೆಲ್ ಅವರು ಇದನ್ನು "ಸ್ವಯಂ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಮೌಲ್ಯಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಆಧುನೀಕರಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ

ಆಧುನೀಕರಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಅಥವಾ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವೀಕರಣದ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ತುಲನಾತ್ಮಕ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಶೋಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಅಧ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಆಧುನೀಕರಣವು ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದೆ ಎಂದು ಅನೇಕ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸೆಮೌರ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಲಿಪ್ಸೆಟ್ ಆಧುನೀಕರಣವು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾಗಿ ಬದಲಾಗಬಹುದು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು." ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಚಾಲಕರ ಮೇಲೆ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಕಾರಣ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿವೆ. "ಲಿಪ್‌ಸೆಟ್‌ನ ಅವಲೋಕನ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವು ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ೧೯೫೯ ರಲ್ಲಿ ತುಲನಾತ್ಮಕ ರಾಜಕೀಯ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ನಡೆದ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಅತಿದೊಡ್ಡ ದೇಹವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ."

ಆಂಡರ್ಸನ್ ಅವರು ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ನಾಯಕತ್ವದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಉನ್ನತದಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ವಜ್ರದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಧುನೀಕರಣವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಸಂಭವಿಸುವ ಗಣ್ಯ ವರ್ಗದಿಂದ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರದ ಬದಲಾವಣೆಯ ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಆರ್ಥಿಕ ಆಧುನೀಕರಣವು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಯಶಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಒಂದು ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮಸ್ಯೆಯೆಂದರೆ ಆಧುನೀಕರಣವು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲವೇ ಎಂಬ ವಾದವಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಥಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಚೀನಾವನ್ನು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಕೆಲವು ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಕೆಳವರ್ಗದ ಉದಾರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರಬೇಕು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ರೊನಾಲ್ಡ್ ಇಂಗ್ಲೆಹಾರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ವೆಲ್ಜೆಲ್ ಅವರು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವು ಆ ರೀತಿಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿಲ್ಲ ಎಂದು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಕೆಲವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಂಶಗಳ ಮಿಶ್ರಣದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಗಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಅಡಿಪಾಯಕ್ಕೆ ಆದರ್ಶ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಆಧುನೀಕರಣ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಿಂದ ಜನಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೂ ಇದು ಸಾಮೂಹಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.

ರಾಂಡಾಲ್ ಪೀರೆನ್‌ಬೂಮ್, ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪಿದ ನಂತರವೇ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಗೊಳಿಸಿದ ತೈವಾನ್ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾದಂತಹ ಏಷ್ಯಾದ ದೇಶಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ, ಕಾನೂನಿನ ನಿಯಮ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತಿನ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಪರಿಶೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ, ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್, ಇಂಡೋನೇಷಿಯಾ ಮತ್ತು ಭಾರತ, ಸಂಪತ್ತಿನ ಕೆಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು.

ಸಿರಿಯಾನ್ನೆ ಡಹ್ಲಮ್ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಲ್ ಹೆನ್ರಿಕ್ ನಟ್ಸೆನ್ ಅವರು ರೊನಾಲ್ಡ್ ಇಂಗ್ಲೆಹಾರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ವೆಲ್ಜೆಲ್ ಅವರ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆವೃತ್ತಿಯ ಆಧುನೀಕರಣ ಸಿದ್ಧಾಂತದವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವೀಕರಣಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲಕರವೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಿಂದ ಪ್ರಚೋದಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.

ಆಧುನೀಕರಣ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ

ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಅಡೆತಡೆಗಳಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ಸೆಮೌರ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಲಿಪ್‌ಸೆಟ್ ಪ್ರಕಾರ, ಆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳಿಂದ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ನಿರ್ಧರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ರ ಮತ್ತು ೧೯೭೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಯಾಮ್ಯುಯೆಲ್‌ ಪಿ. ಹಂಟಿಂಗ್‌ಟನ್‌ರಂತಹ ಆಧುನೀಕರಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಪ್ರಕಾರ "ನಿರಂಕುಶ ಪ್ರಭುತ್ವಗಳು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿವೆ".

ಆಧುನೀಕರಣ ಮತ್ತು ಜಾಗತೀಕರಣ

ಜಾಗತೀಕರಣವನ್ನು ಆರ್ಥಿಕ, ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಏಕೀಕರಣ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಬಹುದು.

ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಖಂಡಗಳ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ನಂತರ ಜಾಗತಿಕ ವ್ಯಾಪಾರವು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದ ಶಿಪ್ಪಿಂಗ್ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

೧೯೯೦ ರ ವೇಳೆಗೆ ವಾರ್ಷಿಕ ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಆಗಮನವು ೪೫೬ ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೆ ಏರಿತು ಮತ್ತು ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೨.೨ ಶತಕೋಟಿಯನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಸಂವಹನವು ಆಧುನೀಕರಣದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ಸಂವಹನ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿಯನ್ನು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಹರಡಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿವೆ. ಟೆಲಿಫೋನ್, ದೂರದರ್ಶನ ಪ್ರಸಾರಗಳು, ಸುದ್ದಿ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಆನ್‌ಲೈನ್ ಸೇವಾ ಪೂರೈಕೆದಾರರು ಜಾಗತೀಕರಣದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಸಹ ನೋಡಿ

• ಬೈಲೆಫೆಲ್ಡ್ ಶಾಲೆ
• ಗ್ರಾಹಕೀಕರಣ
• ಅವಲಂಬನೆ ಸಿದ್ಧಾಂತ
• ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಟೀಕೆ
• ಪರಿಸರ ಆಧುನೀಕರಣ
• ಜಾಗತೀಕರಣ
• ಗ್ವಾಂಗ್ಮು ರಿಫಾರ್ಮ್ ಟೈಮ್‌ಲೈನ್
• ಪ್ರಗತಿಯ ಕಲ್ಪನೆ
• ಸಮೂಹ ಸಮಾಜ
• ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ (ಮಾಧ್ಯಮ)
• ಆಧುನಿಕತಾವಾದ