ಆಟೊರಿಕ್ಷಾ
ಆಟೊರಿಕ್ಷಾಗಳು ಪ್ರಪಂಚದ ಜನ ಸಮಾನ್ಯ ಸಂಪರ್ಕ ಮಾಧ್ಯಮದಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದನ್ನು ಮೂರು ಚಕ್ಕರ ವಾಹನ , ಸಮೊಸಾ, ಟೆಂಪೊ, ಟುಕ್-ಟುಕ್,ಆಟೊ ರಿಕ್ಷಾ ಎಂದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೂರುಚಕ್ರ ವಾಹನವಾಗಿರುವ ಆಟೊ ಕ್ಯಾಬಿನ್ ಸೈಕಲ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಟೋಗಳು ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕವಾದ ಸಂಪರ್ಕ ಮಾಧ್ಯಮ.ಪೂರ್ವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನ್ಯವಗಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ಬಹಳ ಜನರನ್ನು ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಛದಲ್ಲಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಗಳಲ್ಲಿ ಆಟೊ ಮುಖ್ಯಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ತ್ರಿಚಕ್ರ ವಾಹನವಾಗಿರುವ ಆಟೊ ಕ್ಯಾಬಿನ್ ಸೈಕಲ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಟೋಗಳು ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕವಾದ ಸಂಪರ್ಕ ಮಾಧ್ಯಮ.ಪೂರ್ವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನ್ಯವಗಿ ಕಾಣಸಿಗುವ ಆಟೊರಿಕ್ಷಾಗಳು ಬಹಳ ಜನರನ್ನು ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಛದಲ್ಲಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಉಗಮ ಮತ್ತು ರಚನೆ ೧೯೪೮ನಲ್ಲಿ ಪಿಯಾಜಿಯೊ ಏಪ್ ಸಿ ಯು ವೆಸ್ಪಾ ವಾಹನದ ರಚನೆಯನ್ನಾಧಾರಿಸಿ ಆಟೊರಿಕ್ಷಾಗಳನ್ನು ಆಫ಼್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಬಜಾಜ್ ಆಟೊ ಕಂಪನೆಯು ಪಿಯಾಜಿಯೊ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ಪಡೆದು ೧೯೫೯ರಿಂದ ೧೯೭೪ವರೆಗೆ ಆಟೊರಿಕ್ಷಾದ ರಚನೆಯನ್ನು ಮೊಟ್ತಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.
ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದ ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾಗಳು ೧೯೫೭ ರಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು ಇದು 'ಡೈಹಟ್ಸು ಮಿಡ್ಜೆಟ್' ನ ನಂತರ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ೧೯೩೪ ರಿಂದ ಜಪಾನ್ ಥೈಲ್ಯಾಂಡಿಗೆ ತ್ರಿಚಕ್ರ ವಾಹನಗಳನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮೇಲಾಗಿಜಪಾನಿನ ಅಂಚೆ ಮತ್ತು ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಸಚಿವಾಲಯ ೨೦,೦೦೦ ಬಳಸಿದ ತ್ರಿಚಕ್ರ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ ಗೆ ದಾನನೀಡುತ್ತಿತ್ತು.೧೯೬೦ ಉತಾರಾವಧಿಯಿಂದ ಜಪಾನ್ನಲ್ಲಿ ತ್ರಿಚಕ್ರ ವಾಹನಗಳ ಬಳಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗತೊಡಗಿತು.
"ರಿಕ್ಷಾ" ಪದದ ಮೂಲ ಜಪಾನಿನ "ಜಿನ್ ರಿಕ್ಷಾ" ಪದದಿಂದ (人力车, 人 ಜಿನ್ = ಮಾನವ, 力 ರಿಕ್ಕಿ = ಶಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಬಲ, 车 = ವಾಹನ) ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಹಾಳೆಗೆ-ಲೋಹದ ದೇಹದ ಅಥವಾ ಮೂರು ಚಕ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಫ್ರೇಮ್ ತೆರೆಯಿರಿ, ಡ್ರಾಪ್ ಡೌನ್ ಕಡೆ, ಚಾಲಕ (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸ್ವಯಂ ವಾಲಾ ಎಂಬ) ವಾಹನವನ್ನು ಮುಂದೆ ಸಣ್ಣ ಕ್ಯಾಬಿನ್ ಒಂದು ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್ ಛಾವಣಿ, ಕೂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ಮೂರು ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶವುಳ್ಳ. ಹೊಸ ಮಾದರಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬದಲಿಗೆ ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಚಕ್ರದ ಕೈಗಂಬಿ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳೊಂದಿಗೆ, ಒಂದು 200cc ನಾಲ್ಕು ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಎಂಜಿನ್ ನ CNG ಇಂಧನ ಸ್ಕೂಟರ್ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. [ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ] ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬದಲಾವನೆಗಳು
ಆಫ್ರಿಕಾ ಪೌರಸ್ತ್ಯ ಆಫ್ರಿಕಾ
ಹಲವಾರು ಕೀನ್ಯಾದ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ಟುಕ್-ಟುಕ್ ಇವೆ. ಅವುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಅಗ್ಗವಾಗಿದೆ.ಕೀನ್ಯಾದ ಪರ್ವತಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಟುಕ್-ಟುಕ್ ಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಬೊಡಾ-ಬೊಡಾಸ್ (ಬೈಸಿಕಲ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳು) ಮತ್ತು ಮತಾಟಸ್ (minibuses) ಜೊತೆ ತೀವ್ರ ಪೈಪೋಟಿಯಿರುವುದರಿಂದ ಕೀನ್ಯಾದ ಆಂತರಿಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಟುಕ್-ಟುಕ್ ಗಳ ಜನಪ್ರಿಯತೆಗೆ ಅಡಚಣೆಯಾಯಿತು. ಕಡಿಮೆ ಪರ್ವತ ಇರುವ ಕರಾವಳಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಟುಕ್-ಟುಕ್ ಗಳು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ,ಮಾಲಿಂದಿ (Malindi) ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಇವುಗಳು ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಅನುಕೂಲಕರ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ನೀಡುತ್ತವೆ.
ಟುಕ್-ಟುಕ್ ಗಳು ಇಥಿಯೋಪಿಯ ಸಹ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಟಾಂಜಾನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಹರಡಿಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದಾರ್ ಎಸ್ ಸಲಾಮ್ ನ ಹೊರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ. ಟಾಂಜಾನಿಯಾ ಮತ್ತು ಇಥಿಯೋಪಿಯ ಗಳಲ್ಲಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಬಜಾಜ್ ಆಟೋ ಕಂಪನಿಯು ತಯಾರಿಸಿದರಿಂದ "ಬಜಾಜ್" ಅಥವಾ "ಬಜಾಜಿಸ್" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ೨೦೦೯ ರಿಂದ ಟುಕ್-ಟುಕ್ ಗಳು ಮ್ಯಾಪುಟೊ, ಮೊಜಾಂಬಿಕ್ ನಲ್ಲೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.
ನೈಜೀರಿಯಾ ಹಲವಾರು ನೈಜೀರಿಯನ್ ಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಆದರೂ ಕೆಕೆ-ಮಾರ್ವಗಳು "ಒಕಾಡಾ" ಹಾಗೆ ಜನಪ್ರೀಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಕೆಕೆ-ಮಾರ್ವಗಳು ಮಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಕೆಳ ವರ್ಗ ಪ್ರಜೆಗಳ ಸಾರಿಗೆಯ ಪರ್ಯಾಯ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ೧೯೯೦ಯಲ್ಲಿ ಕೆಕೆ-ಮಾರ್ವಗಳ ನಾಮಧೇಯ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಈಜಿಪ್ಟ್ ಇಲ್ಲಿ ಟೊಕ್ ಟೊಕ್ ಎಂದು ಕರೆಯಿಸಿಕೊಳ್ಲುವ ಆಟೊ (ಈಜಿಪ್ತಿನ ಅರೇಬಿಕ್: توكتوك ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ [toktok], ಬಹುವಚನ: تكاتك takātek .
ಸುಡಾನ್ ರಿಕ್ಷಾಗಳು ಸುಡಾನ್ ನ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಸಾರಿಗೆ ಮಾಧ್ಯಮ, ಇದು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ರಿಕ್ಷಾ ಎಂದು ಕರೆಯಿಸಿಕೊಳ್ಲುತ್ತದೆ.
ಏಷ್ಯಾ ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ ದಲ್ಲಿ, ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾಗಳು ಜಕಾರ್ತಾ, ಮೆಡನ್, ಜಾವಾ, ಸುಲಾವೆಸಿ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ. ಜಕಾರ್ತಾ ದಲ್ಲಿ ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾಗಳುಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಅಕರವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಆದರೆ ನೀಲಿ ಮತ್ತು ಕಿತ್ತಳೆ ಬಣ್ಣ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ ದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮೋಟಾರ್ ವಾಹನಕೆ ಪ್ರಯಾಣಿಕನ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶವಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬೆಂಟರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ . ಬಜಾಜ್ (Bajai) ಎಂದು ಜಕಾರ್ತಾದಲ್ಲಿ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ
ಢಾಕಾದಲ್ಲಿ "CNGs" ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾಗಳು (ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ "ಬೇಬಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳು" ಮತ್ತು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ತಮ್ಮ ಇಂಧನ ಮೂಲ ಕಾರಣದಿಂದ "CNGs" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ತನ್ನ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವೇಗ ಇದನ್ನು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಾರಿಗೆ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಕಿರಿದಾದ, ಜನದಟ್ಟಣೆಯ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹೀಗಾಗಿ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನಗವಾಗಿ ಕೆಲಸಮಾಡುತ್ತವೆ.
ಹಿಂದಿನ, ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾಗಳು ಪದರದಿಂದ ಹಳದಿ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಮೀಟರ್ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಗ್ಯಾಸೋಲಿನ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲದ ವ್ಯಾಪಕ ಸರಬರಾಜು ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಸರ್ಕಾರ ಹಳೆಯ ಎರಡು ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಎಂಜಿನ್ ಬದಲಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಸಂಕುಚಿತ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲ (CNG) ಎಂಜಿನ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ. ಎರಡು ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಎಂಜಿನ್ ಢಾಕಾದಲ್ಲಿ ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಹೀಗಾಗಿ, ಜನವರಿ 2003 ರಿಂದ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾಗಳನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಯಿತು; ಹೊಸ ಸಿಎನ್ಜಿ ಚಾಲಿತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ನಗರದ ಮಿತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಹೊಸದಾಗಿ ತಯಾರಾದ ಸಿಎನ್ಜಿ ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಇಂಧನ ಸಮರ್ಥ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಮಾದರಿಗಳಿಗಿಂತಾ ಹೆಚ್ಚು ಸುರಕ್ಷಿತ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆ ಕಡಿಮೆ. ಎಲ್ಲಾ CNGs ವಾಹನಗಳು ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಗುಣಮಟ್ಟದ್ದಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟು ಮೀಟರ್ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಹಾಗು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ.
ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿ ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಆವೃತ್ತಿ "ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ,ಇದನ್ನು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. "ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ಗಳು" ಆರು ಅಥವಾ ಏಳು ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ಒಯ್ಯುವ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ದೇಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
೧೯೮೦ ರ ದಶಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಟ್ಲಾಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಆಟೋ ರಿಕ್ಷಾಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಮಿಶುಕ್ ಎಂದು ಹೆಸರುಪಡೆದಿದೆ. ಬೇಬಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳಿಗ್ಂತ ಭಿನ್ನವಾದ ಮಿಶುಕ್ , ಚಕ್ರಗಳು ಆರೆ ಆಕಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಹಸಿರು ಬಣ್ನದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ , ಮತ್ತು ಮೀಟರ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಯಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಿಶುಕ್ ಗಳು ಬೇಬಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಗಳಿಗಿಂಥಾ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಅಚ್ಛುಮೆಚ್ಛು. ನಾಲ್ಕು ಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಎಂಜಿನ್ ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲವಾಗಿಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ಢಾಕ ಹಾಗು ಇತರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಛು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.