ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್

ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್ (ಎಸ್‌ಬಿಎಚ್) ಭಾರತದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದ್ದು, ಅದರ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿ ತೆಲಂಗಾಣದ ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನ ಅಬಿಡ್ಸ್‌ನ ಗನ್‌ಫೌಂಡ್ರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಹೈದರಾಬಾದ್ ರಾಜ್ಯದ ೭ ನೇ ನಿಜಾಮ ಮಿರ್ ಒಸ್ಮಾನ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಇದು ಈಗ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ (ಎಸ್‌ಬಿಐ) ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೧೯೪೧ ಫೆಬ್ರವರಿ ೮ ರಂದು ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೫೬ ರಿಂದ ೨೦೧೭ರ ಮಾರ್ಚ್ ೩೧ರವರೆಗೆ ಇದು ಎಸ್‌ಬಿಐನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿತ್ತು. ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ ತೆಲಂಗಾಣ ರಚನೆಯಾದ ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಎಚ್ ಹೊಸದಾಗಿ ರಚಿಸಲಾದ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿತ್ತು. ೨೦೧೭ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧ ರಂದು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಅನ್ನು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.

ಎಸ್‌ಬಿಎಚ್ ೨,೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೧೮,೦೦೦ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿನ ವ್ಯವಹಾರವು ೩೧.೧೨.೨೦೧೫ ರ ವೇಳೆಗೆ ೨.೪ ಟ್ರಿಲಿಯನ್ ರೂ. ಗಳನ್ನು ದಾಟಿತ್ತು ಮತ್ತು ೮.೨೧ ಬಿಲಿಯನ್ ರೂ.ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭವನ್ನು ಗಳಿಸಿತ್ತು.

ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಮುಂಚಿನ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉತ್ತಮ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿತ್ತು, ಅದರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅಭ್ಯಾಸಗಳಿಗಾಗಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿತ್ತು. ವಿಲೀನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅರುಂಧತಿ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮಣಿ ಪಾಲ್ವೇಸನ್ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದರು.

ಇದು ತೆಲಂಗಾಣದ ಮುಖ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್ ಆಗಿತ್ತು.

ಇತಿಹಾಸ

ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ನಿಜಾಮ್ ರಾಜ್ಯದ ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿ ೧೯೪೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೮ ರಂದು ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನ ಕೊನೆಯ ನಿಜಾಮ ಮಿರ್ ಒಸ್ಮಾನ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಷೇರು ಬಂಡವಾಳದ ಐವತ್ತೊಂದು ಪ್ರತಿಶತವನ್ನು ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಖಾಸಗಿ ಷೇರುದಾರರು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಇಂದಿನ ತೆಲಂಗಾಣ, ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೈದರಾಬಾದ್-ಕರ್ನಾಟಕ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಮರಾಠವಾಡವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಹೈದರಾಬಾದ್ ರಾಜ್ಯದ ಕರೆನ್ಸಿಯಾದ ಉಸ್ಮಾನಿಯಾ ಸಿಕ್ಕಾವನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸಹ ನಡೆಸಿತು. ೧೯೪೨ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ರಂದು ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನ ಗನ್‌ಫೌಂಡ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೮೬೮ ರಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೧೯೦೬ ರಲ್ಲಿ ಸಿಕಂದರಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು, ಆರಂಭಿಕ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಗುಮಾಸ್ತ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ಹೊಸ ನೇಮಕಾತಿಗಳಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಿತು. ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮೊದಲ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಸರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಹೈದರಿ ಅವರ ಮಗ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಸಲೇಹ್ ಅಕ್ಬರ್ ಹೈದರಿ. ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ೧೯೪೨ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ರಂದು ಗನ್‌ಫೌಂಡ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಶಾಖೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಲಂಡನ್‌ನ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್‌ನ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಫಯಾಜುದ್ದೀನ್ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದರು.

೧೯೫೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹೈದರಾಬಾದ್ ರಾಜ್ಯವು ಭಾರತದ ಭಾಗವಾದಾಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಂದಿನ ಹೈದರಾಬಾದ್ ರಾಜ್ಯದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ಇಂದಿನ ತೆಲಂಗಾಣ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೫೦ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.

೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ರಾಜಾ ಪನ್ನಾಲಾಲ್ ಪಿಟ್ಟಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮರ್ಕಂಟೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಅನ್ನು ೧೯೫೩ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. (ಕೆಲವು ದಾಖಲೆಗಳು ಸ್ಥಾಪನೆಯ ವರ್ಷವನ್ನು ೧೯೪೬ ಮತ್ತು ವಿಲೀನದ ವರ್ಷವನ್ನು ೧೯೫೨ ಎಂದು ನೀಡುತ್ತವೆ). ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಏಜೆಂಟ್ ಆಗಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಖಜಾನೆ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.

೧೯೫೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಕಾಯ್ದೆ, ೧೯೫೬ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಹೈದರಾಬಾದ್ ರಾಜ್ಯದ ವಿಭಜನೆಯಾಯಿತು. ಔರಂಗಾಬಾದ್, ಬೀಡ್, ಪರ್ಭಾನಿ, ನಾಂದೇಡ್ ಮತ್ತು ಒಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡವು. ಕಲಬುರಗಿ, ಬೀದರ್, ರಾಯಚೂರು ಮತ್ತು ಒಸ್ಮಾನಾಬಾದ್‌ನ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ೨೦೧೫-೧೬ರಲ್ಲಿ ತೆಲಂಗಾಣ ರಾಜ್ಯ ರಚನೆಯಾಗುವವರೆಗೂ ಉಳಿದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದವು. ವಿಭಜನೆಯ ನಂತರ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಶಾಖೆಗಳು ತಮ್ಮ ಹೊಸ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸರ್ಕಾರಿ ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದವು.

ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ೧೯೫೯ ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೫೯ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧ ರಂದು ಎಸ್‌ಬಿಎಚ್ ಮತ್ತು ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯಗಳ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಸ್‌ಬಿಐನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಾದವು.

ವಿಲೀನ

ಎಸ್‌ಬಿಐ ಅನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಅಗ್ರ ೫೦ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಯೋಜನೆಗಳು ಎಸ್‌ಬಿಎಚ್ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದವು. ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೨೦೧೭ರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೫ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಇದನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಎಚ್ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೨೦೧೭ರ ಮಾರ್ಚ್ ೩೧ ರಂದು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು, ಅದರ ಸಹ-ಸಹವರ್ತಿಗಳಾದ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್.

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ

• ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
• ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ