ವಿಕಿಪೀಡಿಯ

ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಕೋಟೆ

< ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M
ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಕೋಟೆ
ಕರ್ನಾಟಕ ಇದರ ಭಾಗ
Lua error in ಮಾಡ್ಯೂಲ್:Location_map at line 526: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/ಕರ್ನಾಟಕ,ಭಾರತ" does not exist.
ಶೈಲಿಕೋಟೆಗಳು
ಸ್ಥಳದ ಮಾಹಿತಿ
ಇವರ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿದೆಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆನ ಬೆಂಗಳೂರು ವೃತ್ತ

ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಕೋಟೆಯು ಇಂದಿನ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆಯಾಗಿದೆ. ೧೪೫೪ ರಲ್ಲಿ ತಿಮ್ಮಣ್ಣ ನಾಯಕನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ಕೋಟೆಯು ನಂತರದ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಂದ ಮಾರ್ಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಂಚ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಭದ್ರಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರ ವಿರುದ್ಧ ಇದನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಆಡಳಿತಗಾರರು ಬಯಸಿದ್ದರು.

ಮೂರು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ನದಿಗಳು ಕೋಟೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತವೆ. ಕಾವೇರಿ ನದಿಯು ಕೋಟೆಯ ಒಂದು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಗಡಿಯಾಗಿದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡ ಇದು ಕಾವೇರಿ ನದಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಕೋಟೆಯು ಲಾಲ್ ಮಹಲ್ ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪುವಿನ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೧೭೯೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಅದನ್ನು ಕೆಡವಲಾಯಿತು. ಏಳು ಮಳಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡು ಕತ್ತಲಕೋಣೆಗಳಿವೆ.

ಭಾರತದ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಬೆಂಗಳೂರು ವೃತ್ತದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ರಚನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿತ ಸ್ಮಾರಕಗಳಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗಿದೆ . ಕರ್ನಲ್ ಬೈಲಿಸ್ ಡಂಜಿಯನ್, ದರಿಯಾ ದೌಲತ್ ಬಾಗ್, ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗುಂಬಜ್, ಜುಮಾ ಮಸೀದಿ (ಮಸ್ಜಿದ್-ಇ-ಆಲಾ), ಒಬೆಲಿಸ್ಕ್ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಮತ್ತು ಕೋಟೆಯ ಗೋಡೆಗಳು ಟಿಪ್ಪುವಿನ ದೇಹ ಪತ್ತೆಯಾದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಒಡೆಯುತ್ತವೆ.ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ಕಂಠೀರವ ಪ್ರತಿಮೆ,ಶ್ರೀ ರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಥಾಮಸ್ ಇನ್ಮ್ಯಾನ್ಸ್ ಡಂಜಿಯನ್ ಕೂಡ ಇದೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
ಕರ್ನಲ್ ಬೈಲಿಯ ಡಂಜಿಯನ್

೧೪೫೪ CE ನಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತಗಾರ ತಿಮ್ಮಣ್ಣ ನಾಯಕನಿಂದ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. [೧] ೧೪೯೫ ರವರೆಗೂ ಒಡೆಯರುಗಳು ವಿಜಯನಗರದ ಆಡಳಿತಗಾರರನ್ನು ಸೋಲಿಸುವವರೆಗೂ ಕೋಟೆಯು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೈಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಕೋಟೆಯು ತರುವಾಯ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಆರ್ಕಾಟ್ ನವಾಬ, ಪೇಶ್ವೆಗಳು ಮತ್ತು ಮರಾಠರ ನಡುವೆ ಕೈ ಬದಲಾಯಿತು. [೨]

ಒಡೆಯರ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಕೋಟೆಯನ್ನು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಚಿಕ್ಕ ದೇವರಾಜ ಒಡೆಯರ (೧೬೭೩ ರಿಂದ ೧೭೦೪) ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಕೋಟೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ನಂತರದ ಮೂವರು ಆಡಳಿತಗಾರರು ಅದರ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಲಿಲ್ಲ. ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ (೧೭೩೪–೬೬) ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯವು ಪ್ರಬಲವಾದ ಮಿಲಿಟರಿ ಶಕ್ತಿಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಿಲಿಟರಿ ಜನರಲ್ ಹೈದರ್ ಅಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಿದರು. [೩] ೧೭೫೭ ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಮರಾಠರಿಗೆ ೩೨ ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿಗಳಿಗೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ನಂತರ ಅವನು ಅದನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆದನು. [೧]

೧೭೮೨ ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಹೈದರ್ ಅಲಿಯ ಮಗ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಕೋಟೆಯ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿದನು. ಟಿಪ್ಪುವಿನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರು ಹಲವು ಬಾರಿ ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಟಿಪ್ಪು ಫ್ರೆಂಚರೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಪತ್ರದ ಮೂಲಕ ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು. ಹಲವಾರು ವಿಫಲ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ , ೧ ನೇ ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ವೆಲ್ಲಿಂಗ್ಟನ್ ಕರ್ನಲ್ ಆರ್ಥರ್ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪಡೆಗಳು ೪ ಮೇ ೧೭೯೯ ರಂದು ದಾಳಿ ಮಾಡಿತು. ಪಡೆಗಳು ೨೪೯೪ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ೧೮೮೨ ಭಾರತೀಯ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಕೋಟೆಯ ಕಾವಲುಗಾರರಿಗೆ ಅದು ವಿಶ್ರಾಂತಿಯ ಅವಧಿಯಾದ್ದರಿಂದ ಸೈನಿಕರು ನದಿಯನ್ನು ದಾಟುವ ಮೊದಲು ಮಧ್ಯಾಹ್ನದವರೆಗೆ ಕಂದಕಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಕರ್ನಲ್ ಬೀಟ್ಸನ್ ತನ್ನ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಖಾತೆಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. [೪]

ಟಿಪ್ಪು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ನಂತರ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಒಡೆಯರ ರಾಣಿಯೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. [೫] [೬] ರಿಚರ್ಡ್ ಕೊಲ್ಲಿ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲಿ, ನೊರಾಗ್‌ನ ೧ ನೇ ಮಾರ್ಕ್ವೆಸ್ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲಿ ಅವರು ಉಸ್ತುವಾರಿ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ನಂತರ ಲಾರ್ಡ್ ಮಾರ್ನಿಂಗ್ಟನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅವರು ಭಾರತದ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಆಗಿದ್ದರು (೧೭೯೮ ಮತ್ತು ೧೮೦೫). ಈ ಕದನವನ್ನು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ತಿರುವು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. [೭]

ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
 
Image of Sriranganthaswamy and Jumma Masjid inside the fort

ಕೋಟೆಯು ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ನದಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಕೋಟೆಯು ಲಾಲ್ ಮಹಲ್ ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪುವಿನ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ೧೭೯೯ ರ ಬ್ರಿಟಿಷರು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಕೆಡವಲಾಯಿತು. ಏಳು ಮಳಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡು ಕತ್ತಲಕೋಣೆಗಳಿವೆ. [೮] ಕೋಟೆಯ ಒಳಗಿರುವ ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ ತತ್ವದ ಪ್ರತಿಪಾದಕ ರಾಮಾನುಜರು ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಅವರ ಅನುದಾನದೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. [೯] ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನಿಂದ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸದ ಕೆಲವೇ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿಈ ದೇವಾಲಯವೂ ಒಂದಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಕೋಟೆಯ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ತೆರೆದ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ದೇವಾಲಯವಾದ ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವು ತೆರೆದ ಮೈದಾನದ ಇನ್ನೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕೋಟೆಯ ಉತ್ತರ ಭಾಗವು ಬಂದೀಖಾನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕೈದಿಗಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ಅರಮನೆಯು ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯದ ಮುಖ್ಯ ದ್ವಾರದ ಎದುರು ಇದೆ. [೯] ಇಂಡೋ-ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಟಿಪ್ಪು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಜುಮಾ ಮಸೀದಿಯು ಕೋಟೆಯೊಳಗಿನ ಪ್ರಮುಖ ಮಸೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. [೧೦]

 
ಟಿಪ್ಪು ಮಸೀದಿ, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ

ಪರಂಪರೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ಕತ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಂಗುರವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಗೌರವಾನ್ವಿತರಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಆರ್ಥರ್ ಹೆನ್ರಿ ಕೋಲ್, ಎರ್ಲ್ ಆಫ್ ಎನ್ನಿಸ್ಕಿಲ್ಲೆನ್ ಅವರ ಮಗ. [೧೧] ಕರ್ನಲ್ ಬೈಲಿಸ್ ಬಂದೀಖಾನೆ, ದರಿಯಾ ದೌಲತ್ ಬಾಗ್, ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ಸಮಾಧಿ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಂಬಜ್, ಜುಮಾ ಮಸೀದಿ (ಮಸೀದಿ-ಇ-ಆಲಾ), ಒಬೆಲಿಸ್ಕ್ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಮತ್ತು ಕೋಟೆ ಗೋಡೆಗಳು, ಟಿಪ್ಪುವಿನ ದೇಹ ಪತ್ತೆಯಾದ ಸ್ಥಳ, ಶ್ರೀ ರಂಗನಾಥ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಕಂಠೀರವ ಪ್ರತಿಮೆ, ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಥಾಮಸ್ ಇನ್‌ಮ್ಯಾನ್ಸ್ ಬಂದೀಖಾನೆಯನ್ನು ಭಾರತದ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆಯ ಬೆಂಗಳೂರು ವೃತ್ತದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಸ್ಮಾರಕಗಳಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧೨]

ಚಿತ್ರ ಗ್ಯಾಲರಿ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  •  
    ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರ
  •  
    ಸ್ನಾನಘಟ್ಟ
  •  
    ಆಳವಾದ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಆಕಾಶದ ವಿರುದ್ಧ ಜಾಮಾ ಮಸೀದಿಯ ಮಿನಾರೆಟ್ (ಮಸ್ಜಿದ್-ಇ-ಆಲಾ)

ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  1. ↑ ೧.೦ ೧.೧ Verma, Amrit (1985). Forts of India. New Delhi: The Director of Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. pp. 91–3. ISBN 81-230-1002-8.
  2. ↑ Verma, Amrit. Forts of India. New Delhi: The Director, Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. pp. 91–93. ISBN 81-230-1002-8.
  3. ↑ Tovey, Winifred (14 February 2013). Cor Blimey! Where 'Ave You Come From?. M-Y Books Distribution. pp. 29–32. ISBN 9780956535948.
  4. ↑ Tovey, Winifred (14 February 2013). Cor Blimey! Where 'Ave You Come From?. M-Y Books Distribution. pp. 29–32. ISBN 9780956535948.Tovey, Winifred (14 February 2013). Cor Blimey! Where 'Ave You Come From?. M-Y Books Distribution. pp. 29–32. ISBN 9780956535948.
  5. ↑ Verma, Amrit. Forts of India. New Delhi: The Director, Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. pp. 91–93. ISBN 81-230-1002-8.Verma, Amrit. Forts of India. New Delhi: The Director, Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. pp. 91–93. ISBN 81-230-1002-8.
  6. ↑ Sampath, Vikram (2008). Splendours of Royal Mysore. Rupa Publications. p. 54. ISBN 9788129115355.
  7. ↑ "Ring and sword of Tipu Sultan". British Museum. Retrieved 24 June 2015.
  8. ↑ Dr. K., Puttaraju. Progress of tourism in Mandya District – problems & prospects. p. 18. ISBN 9781304731708.
  9. ↑ ೯.೦ ೯.೧ Thompson 1990, p. 2
  10. ↑ "Srirangapatna". Mandya district administration. Retrieved 3 December 2016.
  11. ↑ "Ring and sword of Tipu Sultan". British Museum. Retrieved 24 June 2015."Ring and sword of Tipu Sultan". British Museum. Retrieved 24 June 2015.
  12. ↑ "Alphabetical List of Monuments - Karnataka -Bangalore, Bangalore Circle, Karnataka". Archaeological Survey of India, Government of India. Indira Gandhi National Center for the Arts. Retrieved 21 Dec 2013.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ

 

  • Thompson, Rev. E. W. (1990) [1923]. The last siege of Seringapatam. Mysore City: Wesleyan Mission. ISBN 8120606027.

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ

12°25′30″N 76°40′34″E / 12.425°N 76.676°E / 12.425; 76.676

"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ_ಕೋಟೆ&oldid=1144598" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ