ವಿಕಿಪೀಡಿಯ

ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳು

ವಿಶ್ವಕೋಶ ಲೋಕಜ್ಞಾನದ ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸುವ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ. [೧]

ಚಿತ್ರ: ಬ್ರಿಟಾನಿಕ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ವಿಶ್ವಕೋಶದ ೧೫ನೇ ಆವೃತ್ತಿ (ಕ್ರಿ.ಶ ೧೯೭೪-೨೦೧೦)
ಚಿತ್ರ: ಇಂದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಂತರ್ಜಾಲದ ಮುಖೇನ ಲಭ್ಯವಿರುವ ವಿಶ್ವಕೋಶ

ಉಗಮ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ವಿಶ್ವಕೋಶ [ಇಂಗ್ಲಿಷ್: Encyclopedia / Encyclopaedia ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪಿಡಿಯಾ] ಎನ್ನುವುದು ಹಲವು ವಿಷಯಗಳ ಅಥವಾ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಷಯದ ಹಲವು ಅಂಶಗಳ ಮಾಹಿತಿಯ ಕುರಿತ ಲೇಖನಗಳ ಒಂದು ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿದೆ.

ಚರಿತ್ರೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
ಚಿತ್ರ: Naturalis Historiæ - ೧೬೬೯ನೇ ಆವೃತ್ತಿಯ ಒಳಗಿನ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪುಟ
  • ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳು ಹಾಗೂ ವಿಶ್ವಕೋಶದಂಥ ರಚನೆಗಳು ಸುಮಾರು ೨೦೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಮುಂಚೆಯಿಂದಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ ೧೧೬-೨೭ ರಲ್ಲಿ ರೋಮ್‌ನ ಮಾರ್ಕಸ್ ಟೆರೆನ್ಸಿಅಸ್ ವಾರ್ರೋ (Marcus Terentius Varro) ಎಂಬಾತನು 'ನೈನ್ ಬುಕ್ಸ್ ಆಫ್ಹ್ ಡಿಸಿಪ್ಲೀನ್ಸ್' (Nine Books of Disciplines) ಎಂಬ ವಿಶ್ವಕೋಶದಂತ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದನು. ಇದು ಮುಂದೆ ವಿಶ್ವಕೋಶಕರ್ತರುಗಳಿಗೆ, ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಫ್ಲಿನಿ ದಿ ಎಲ್ಡರ್ ಎಂಬಾತನಿಗೆ ಮಾದರಿಯಾಯಿತು.
  • ಕ್ರಿ.ಶ. ೭೭-೭೯ ರಲ್ಲಿ ರೋಮ್‌ನ ಫ್ಲಿನಿ ದಿ ಎಲ್ಡರ್ (Pliny the Elder) 'ನ್ಯಾಚುರಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ' (Natural History, Naturalis Historia) ಎಂಬ ವಿಶ್ವಕೋಶದಂತ ರಚನೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿದನು.ಕ್ರಿ.ಶ ೮೦೦ ರಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ ಟುಯು ಎಂಬಾತ ರಚಿಸಿದ್ದ ವಿಶ್ವಕೋಶದಲ್ಲಿ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಕ್ರಮಬದ್ದವಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಚೀನಾದ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ವಿಶ್ವಕೋಶವೆನಿಸಿತು.
  • ಕ್ರಿ.ಶ ೯೪೭-೧೦೦೨ ರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ ಉಷು ಎಂಬಾತ ೩೦ ಸಂಪುಟಗಳ ವಿಶ್ವಕೋಶವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಚೀನಾ ದೇಶವನ್ನಾಳಿದ ಕ್ರಿ.ಶ ೧೫ನೇ ಶತಮಾನದ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಯುಂಗಲೊ ಮತ್ತು ಕ್ರಿ.ಶ ೧೮ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಾಂಗ್ ಹ್ಸಿ ಇವರಿಗಾಗಿ ವಿಶ್ವಕೋಶವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿತ್ತೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳು ನಿಘಂಟುಗಳ ವಿಕಸಿತ ರಚನೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಅವು ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭-೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರೂಪತಾಳಿದವು.
 
ಚಿತ್ರ: ಬ್ರಿಟಾನಿಕ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಶ್ವಕೋಶದ ಮೊದಲ ಆವೃತ್ತಿಯ (ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೬೮-೧೭೭೧) ನಕಲು
 
ಚಿತ್ರ: ಬ್ರಿಟಾನಿಕ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಶ್ವಕೋಶದ ಮೊದಲ ಆವೃತ್ತಿಯ (ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೬೮-೧೭೭೧) ನಕಲಿನ ಒಳಗಿನ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪುಟ
 
ಚಿತ್ರ: ಬ್ರಿಟಾನಿಕ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಶ್ವಕೋಶದ ಮೊದಲ ಆವೃತ್ತಿಯ (ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೬೮-೧೭೭೧) ನಕಲಿನ ಒಳಗಿನ ಒಂದು ಲೇಖನದ ಪುಟ
 
ಚಿತ್ರ: ಬ್ರಿಟಾನಿಕ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಶ್ವಕೋಶದ ಮೂರನೇ ಆವೃತ್ತಿ (ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೬೮-೧೭೯೧)
 
ಚಿತ್ರ: Brockhaus Konversations Lexikon - ಜರ್ಮನ್ ಭಾಷೆಯ ವಿಶ್ವಕೋಶದ ೧೪ನೇ ಆವೃತ್ತಿ (ಕ್ರಿ.ಶ 1896–1908)

ವಿಧಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  1. ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವಕೋಶ
  2. ಕನ್ನಡ ವಿಷಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ
  3. ಜಾನಪದ ವಿಶ್ವಕೋಶ
  4. ಜಾನಪದ ವಿಷಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ
  5. ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಶ್ವಕೋಶ
  6. ಬಾಲಜ್ಞಾನ ಕೋಶ - ಇತ್ತಾದಿ

ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  • ಎನ್ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯ ಬ್ರಿಟಾನಿಕ: ಇದು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ (ಸಮಕಾಲೀನ) ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಶ್ವಕೋಶವಾಗಿದೆ . ಇದು ಮೊದಲು ಕ್ರಿಶ ೧೭೬೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು.
  • ವಿಕಿಪೀಡಿಯ: ಇದು ಒಂದು ಅಂತರಜಾಲ-ಆಧಾರಿತ ವಿಶ್ವಕೋಶವಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಹಲವು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಲೇಖನಗಳು ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಇದರ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಆವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ೪.೭ ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಲೇಖನಗಳು ಲಭ್ಯವಿದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳ ರಚನೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  1. ಪೌರಾಣಿಕ ವಿಷಯಗಳೊಡನೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ, ವ್ಯಾಕರಣ, ನಾಟ್ಯ, ಸಂಗೀತ, ಜ್ಯೋತಿಶಾಸ್ತ್ರ ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ 'ಗರುಡ ಪುರಾಣ', 'ಅಗ್ನಿಪುರಾಣ' ಮತ್ತು 'ನಾರದ ಪುರಾಣ'ಗಳನ್ನು "ವಾಙ್ಮಯ ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳು" ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.
  2. 'ಷಡ್ದರ್ಶನ ಸಮುಚ್ಚಯ' ಎಂಬ ಆಯುರ್ವೇದ ಗ್ರಂಥ ಸಹ ವಿಶ್ವಕೋಶ ಸ್ವರೂಪದ್ದು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ 'ಆಗ್ನೇಯ ಪುರಾಣ'ವನ್ನು ಸರ್ವವಿದ್ಯಾಸಂಗ್ರಹವೆಂದು ಕರೆದು ಅದರ ವಿಶ್ವಕೋಶ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ.
  3. ಕ್ರಿ.ಶ ೧೯೦೨-೧೯೧೧ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ರಂಗಲಾಲ್ ಮುಖರ್ಜಿ ಮತ್ತು ನಾಗೇಂದ್ರನಾಥಬಸು ಇವರ ಸಂಪಾದಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಪ್ರಟವಾದ ಬಂಗಾಳಿಭಾಷೆಯ ೨೨ ಸಂಪುಟಗಳ ವಿಶ್ವಕೋಶವೆ ಭಾರತದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ವಿಶ್ವಕೋಶ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.
  4. ಕ್ರಿ.ಶ ೧೯೧೩ ರಲ್ಲಿ ಕೊಮರಾಜು ವೆಂಕಟಲಕ್ಷ್ಮಣರಾವ್ ಎಂಬುವವರು ಎನ್ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಅ ಬ್ರಿಟಾನಿಕ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ, ತೆಲುಗಿನಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಕೋಶ ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರು.
  5. ಕ್ರಿ.ಶ ೧೯೫೪-೧೯೬೩ ರಲ್ಲಿ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಚೆನೈನಲ್ಲಿರುವ ತಮಿಳು ಆಭಿವೃದ್ಧಿಸಂಸ್ಥೆಯು ೯ ಸಂಪುಟಗಳ ತಮಿಳು ವಿಶ್ವಕೋಶವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿರುತ್ತದೆ.
  6. ಕ್ರಿ.ಶ ೧೯೭೨ ರಲ್ಲಿ ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರ ವಿಶ್ವಕೋಶ ಇಲಾಖೆಯೊಂದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಸರ್ವವಿಜ್ಞಾನಕೋಶಮ್ ಎಂಬ ೨೦ ಸಂಪುಟಗಳ ವಿಶ್ವಕೋಶವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿರುತ್ತದೆ.
  7. ಕಾಶ್ಮೀರ, ಅಸ್ಸಾಂ, ಒಡಿಶಾ, ಪಂಜಾಬ್, ಗುಜರಾತ್, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಬಂಗಾಳ ಮುಂತಾದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಅವುಗಳ ರಾಜ್ಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಿವೆ.

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳ ರಚನೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  1. ಕ್ರಿ.ಶ ೧೫೦೦ ರಲ್ಲಿ ನಿಜಗುಣಶಿವಯೋಗಿ ರಚಿಸಿದ 'ವಿವೇಕ ಚಿಂತಾಮಣಿ' ಕನ್ನಡದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ವಿಶ್ವಕೋಶದಂತ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ.
  2. ಕ್ರಿಶ ೧೯೬೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೧ ರಂದು 'ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವಕೋಶ' ಸಂಪುಟಗಳು ಬಿಡುಗಡೆಯಾದವು.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  1. ↑ ನಿಘಂಟುಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗು ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿರುವಂತೆ ೧) www.oxforddictionaries.com/definition/english/encyclopedia, ೨) dictionary.cambridge.org/dictionary/british/encyclopedia, ೩) www.britannica.com/EBchecked/topic/186603/encyclopaedia

ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ

Notes

ಬದಲಾಯಿಸಿ

References

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  • EtymologyOnline
  • "Encyclopaedia". Encyclopædia Britannica. Retrieved July 27, 2010.
  • Béjoint, Henri (2000). Modern Lexicography. Oxford University Press. ISBN 0-19-829951-6.
  • Bergenholtz, H., Nielsen, S., Tarp, S., ed. (2009). Lexicography at a Crossroads: Dictionaries and Encyclopedias Today, Lexicographical Tools Tomorrow. Peter Lang. ISBN 978-3-03911-799-4.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: editors list (link)
  • Blom, Phillip (2004). Enlightening the World: Encyclopédie, the Book that Changed the Course of History. New York; Basingstoke: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-6895-1. OCLC 57669780.
  • Collison, Robert Lewis (1966). Encyclopaedias: Their History Throughout the Ages (2nd ed.). New York, London: Hafner. OCLC 220101699.
  • Cowie, Anthony Paul (2009). The Oxford History of English Lexicography, Volume I. Oxford University Press. ISBN 0-415-14143-5. Retrieved August 17, 2010.
  • Darnton, Robert (1979). The business of enlightenment : a publishing history of the Encyclopédie, 1775–1800. Cambridge: Belknap Press. ISBN 0-674-08785-2.
  • Hartmann, R. R. K.; James, Gregory (1998). Dictionary of Lexicography. Routledge. ISBN 0-415-14143-5. Retrieved July 27, 2010. {{cite book}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  • Kafker, Frank A., ed. (1981). Notable encyclopedias of the seventeenth and eighteenth centuries: nine predecessors of the Encyclopédie. Oxford: Voltaire Foundation. ISBN 978-0-7294-0256-9. OCLC 10645788.
  • Kafker, Frank A., ed. (1994). Notable encyclopedias of the late eighteenth century: eleven successors of the Encyclopédie. Oxford: Voltaire Foundation. ISBN 978-0-7294-0467-9. OCLC 30787125.
  • Needham, Joseph (1986). "Part 7, Military Technology; the Gunpowder Epic". Science and Civilization in China. Vol. 5 – Chemistry and Chemical Technology. Taipei: Caves Books Ltd. ISBN 978-0-521-30358-3. OCLC 59245877.
  • Rosenzweig, Roy (June 2006). "Can History Be Open Source? Wikipedia and the Future of the Past". Journal of American History. 93 (1): 117–46. doi:10.2307/4486062. ISSN 1945-2314.
  • Sideris, Athanasios (2006). "The Encyclopedic Concept in the Web Era", in Ioannides M., Arnold D., Niccolucci F. and K. Mania (eds.), The e-volution of Information Communication Technology in Cultural Heritage. Where Hi-Tech Touches teh Past: Risks and Challenges for the 21st Century. VAST 2006, Epoch, Budapest, pp. 192–197. ISBN 963-8046-74-0.
  • Walsh, S. Padraig (1968). Anglo-American general encyclopedias: a historical bibliography, 1703–1967. New York: Bowker. p. 270. OCLC 577541.
  • Yeo, Richard R. (2001). Encyclopaedic visions : scientific dictionaries and enlightenment culture. Cambridge, New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-65191-2. OCLC 45828872.
ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
Wikimedia Commons has media related to Encyclopedias.
 
Look up encyclopedia, encyclopaedia, or encyclopedic in Wiktionary, the free dictionary.
 
Wikisource has original works on the topic: Encyclopedias
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳು&oldid=1233949" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ