ರಂಭೆ (ಅಪ್ಸರೆ)

 

ರಂಭಾ
ರಂಭಾ ಶುಕನನ್ನು ಮೋಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾಳೆ
ಸಂಲಗ್ನತೆ	ಅಪ್ಸರಾ
ನೆಲೆ	ಸ್ವರ್ಗ
ಸಂಗಾತಿ	ನಲಕುವರ

ರಂಭೆ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ, ಸ್ವರ್ಗದ ಸ್ವರ್ಗೀಯ ಅಪ್ಸರೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಪ್ಸರೆಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬಳು. ನೃತ್ಯ, ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯದ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿನ ತನ್ನ ಸಾಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವಳು ಅಪ್ರತಿಮಳು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವಳು ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದಳು.

ದಂತಕಥೆಗಳು

ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನಿಂದ ಶಾಪ

ಹಿಂದೂ ದಂತಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಋಷಿಗಳ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮುರಿಯಲು ದೇವತೆಗಳ ರಾಜ ಇಂದ್ರನು ರಂಭಾವನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರ ತಪಸ್ಸಿನ ತೀವ್ರತೆಯು ಪ್ರಲೋಭನೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮೂರು ಲೋಕಗಳ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮವು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅತೀಂದ್ರಿಯದಿಂದ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೆ, ಬ್ರಹ್ಮಋಷಿಯಾಗಲು ಬಯಸಿದ ಋಷಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಭಂಗಗೊಳಿಸಲು ರಂಭೆಗೆ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬಹಳ ಹಿಂದೆಯೇ, ಮೇನಕಾ ಎಂಬ ಅಪ್ಸರೆಯಿಂದ ಅವರ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಭಂಗ ಪಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇಂದ್ರನು ತನ್ನನ್ನು ಸೆಳೆಯಲು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಅಪ್ಸರೆಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದಾನೆಂದು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನು ಅರಿತುಕೊಂಡಾಗ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಅವಳನ್ನು ಶಾಪದಿಂದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸುವವರೆಗೆ ೧೦,೦೦೦ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ರಂಭೆಯು ಬಂಡೆಯಾಗುವಂತೆ ಶಾಪ ನೀಡಿದನು.   ಇಂದ್ರನ ನಿದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಮೋಡಿಮಾಡುವ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಆ ಸುಂದರ ಅಪ್ಸರೆ, ಮಂದವಾಗಿ ನಗುತ್ತಾ, ಶ್ರೀ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನ ಹೃದಯವನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು ಹೊರಟಳು.

ಆ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ, ಕೋಗಿಲೆಯ ದ್ರವರೂಪದ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ಋಷಿಯನ್ನು ಸಂತೋಷಪಡಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವನು ಅಪ್ಸರೆ ರಂಭಾವನ್ನು ನೋಡಿದನು. ಕೋಗಿಲೆಯ ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಸುಂದರವಾದ ರಂಭೆಯ ಹಾಡಿನ ಮೋಹಕವಾದ ಧ್ವನಿಯಿಂದ ಕಲಕಿದ ಶ್ರೀ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನು ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಪತನವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ, ಇಂದ್ರ ದೇವರ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಕೋಪದಿಂದ ಉರಿದು, ರಂಭಾವನ್ನು ಶಪಿಸಿದನು:-

“ಓ ರಂಭಾ, ಓ ಒಬ್ಬ ದುರಾದೃಷ್ಟವಂತಳೇ, ಕಾಮ ಮತ್ತು ಕ್ರೋಧವನ್ನು ಜಯಿಸಿದ ನನ್ನ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ನನ್ನನ್ನು ಸೆಳೆಯಲು ನೀನು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿರುವೆ. ನೀನು ಶಿಲಾಗ್ರಸ್ತಳಾಗುತ್ತೀಯ ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಬಂಡೆಯ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೀಯ. ಯೋಗದ ಬಲದಲ್ಲಿ ಪರಿಪೂರ್ಣನಾದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಒಂದು ದಿನ ನಿನ್ನನ್ನು ಈ ಶಾಪದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.

— ವಾಲ್ಮೀಕಿ, ರಾಮಾಯಣ, ಅಧ್ಯಾಯ ೬೪

ರಾವಣನ ಮೋಹ

ರಂಭಾ ರಾವಣನಿಂದ ನೋಡಲ್ಪಡುತ್ತಾಳೆ

ರಂಭಾ ನಲಕುವರನ ಹೆಂಡತಿ, ಕುಬೇರನ ಮಗ ನಳಕೂಬರ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಪವಿತ್ರ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಲು ಅವಳು ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ, ರಾವಣ, ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜನು ಅವಳನ್ನು ನೋಡಿದನು. ಅವನು ಅವಳ ಸೌಂದರ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾರುಹೋದನು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಕಾಮವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಅವಳನ್ನು ಹುಡುಕಿದನು. ಅವಳು ತನ್ನನ್ನು ರಾವಣನ ಸೊಸೆ ಎಂದು ಕರೆದು ತನ್ನನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವಂತೆ ರಾವಣನಲ್ಲಿ ಮನವಿ ಮಾಡಿದಳು, ಆದರೆ ಅವಳ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಅವಳನ್ನು ಅತ್ಯಾಚಾರದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ರಂಭಾಳ ಆಭರಣಗಳು ಹಾಳಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಭಯಭೀತರಾಗಿ ನಡುಗುತ್ತಿದ್ದ ಕೈಗಳನ್ನು ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಹಿಡಿದು ಆಕೆ ತನ್ನ ಪತಿಯನ್ನು ಹುಡುಕಿದಳು ಮತ್ತು ನಡೆದದ್ದನ್ನು ಹೇಳಿದಳು.

ಓ ಕರ್ತನೇ, ಈ ರಾತ್ರಿ, ದಶಗ್ರೀವನು ತ್ರಿವಿಷ್ಟಪ ಶಿಖರವನ್ನು ಏರಿದನು, ಅವನು ತನ್ನ ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಆ ಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಬೀಡುಬಿಟ್ಟಿದ್ದನು ಮತ್ತು ನಾನು ನಿನ್ನನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಲು ಬಂದಾಗ ಅವನು ನನ್ನನ್ನು ಗಮನಿಸಿದನು, ಓ ನಿನ್ನ ವೈರಿಗಳ ವಿಜಯಶಾಲಿಯೇ! ಆ ರಾಕ್ಷಸನು ನನ್ನನ್ನು ಹಿಡಿದು “ನೀನು ಯಾರಿಗೆ ಸೇರಿದವಳು?” ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದನು. ನಂತರ ನಾನು ಅವನಿಗೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೇಳಿದೆ. ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸತ್ಯ. ಆದರೆ ಅವನು, ಆಸೆಯಿಂದ ಅಮಲೇರಿದ, "ನಾನು ನಿಮ್ಮ ಸೊಸೆ!" ಎಂದು ನಾನು ಅವನಿಗೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದಾಗ ನನ್ನ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಲಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಮನವಿಯನ್ನು ಕೇಳಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ಅವನು ನನ್ನ ಮೇಲೆ ನಿರ್ದಯವಾಗಿ ಹಲ್ಲೆ ಮಾಡಿದನು! ಇದು ನನ್ನ ತಪ್ಪು, ಓ ದೃಢವಾದ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಕಾರನೇ, ನೀವು ನನ್ನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಬೇಕು. ಓ ಸ್ನೇಹಿತನೇ, ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯ ನಡುವೆ ಶಕ್ತಿಯ ಸಮಾನತೆ ಇಲ್ಲ!’
 

— ವಾಲ್ಮೀಕಿ, ರಾಮಾಯಣ, ಉತ್ತರ ಕಾಂಡ, ಅಧ್ಯಾಯ ೨೬ 

ಕೋಪಗೊಂಡ ವೈಶ್ರವಣನ ಮಗನಾದ ನಲಕುವರನು ಕೋಪದಿಂದ ಉರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅವನ ಕಣ್ಣುಗಳು, ತಕ್ಷಣವೇ ತನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ತನ್ನ ಇಡೀ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಚಿಮುಕಿಸಿದನು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನಾದ ರಾವಣನು ಇನ್ನು ಮೇಲೆ ಕಾಮದಿಂದ ಮಹಿಳೆಯ ಮೇಲೆ ದೌರ್ಜನ್ಯ ಮಾಡಿದರೆ ಅವನ ತಲೆ ಏಳು ತುಂಡುಗಳಾಗಿ ಒಡೆಯುವಂತೆ ಶಪಿಸಿದನು. ಇತರ ಆವೃತ್ತಿಗಳು ರಂಭಾ ಸ್ವತಃ ರಾವಣನನ್ನು ಶಪಿಸುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ರಾವಣನು ನಂತರ ಸೀತೆಯನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ಅಪಹರಿಸಿದನು ಮತ್ತು ರಾಮನ ಹೆಂಡತಿಯು ರಾವಣನಿಗಿದ್ದ ಶಾಪದಿಂದ ರಾವಣನ ಕಾಮದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಳು. ಅವನ ಸೀತೆಯ ಅಪಹರಣವು ನಂತರ ರಾಮನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಅವನ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.

ಮೂಲಗಳು

• Mani, Vettam (2015-01-01). Puranic Encyclopedia: A Comprehensive Work with Special Reference to the Epic and Puranic Literature (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0597-2.
• Pattanaik, Devdutt (September 2000). The Goddess in India: The Five Faces of the Eternal Feminine (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Inner Traditions / Bear & Co. ISBN 978-0-89281-807-5.