ವಿಕಿಪೀಡಿಯ

ನವಲಗುಂದ ಜಮಖಾನೆ


ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ [೧] ಟ್ಯಾಗ್ ಮಾಡಲಾದ ನವಲಗುಂದ ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳು', ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನವಲಗುಂದದಲ್ಲಿ ತಯಾರಾಗುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳು ಜ್ಯಾಮಿತಿಕ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿನ್ಯಾಸಗಳೊಂದಿಗೆ ನೇಯ್ದ ಡ್ಯೂರಿಗಳು ಅಥವಾ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಭಾರತೀಯ ಕಂಬಳಿಯಾಗಿದೆ [೨] [೩]

ನವಲಗುಂದ ಜುಮ್ಖಾನೆ
ಶೈಲಿಕಂಬಳಿ ಮತ್ತು ಹಾಸುಗಳು
ಪ್ರದೇಶನವಲಗುಂದ, ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲೆ
ದೇಶಭಾರತ
ನೊಂದಾಯಿಸಿದ್ದು27 ಜ್ಯೂನ್ 2011
ಮೂಲವಸ್ತುಹತ್ತಿ

ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಬಂಧಿತ ಬೌದ್ಧಿಕ ಆಸ್ತಿ ಹಕ್ಕುಗಳ (ಟ್ರಿಪ್ಸ್) ಒಪ್ಪಂದದ ಭೌಗೋಳಿಕ ಸೂಚನೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಈ ವಿಶೇಷ ಕಲೆಯ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಈ ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳನ್ನು 2011 ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ GI ಆಕ್ಟ್ 1999 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ "ನವಲ್ಗುಂಡ್ ಡ್ಯೂರಿಸ್" ಎಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ 27 ಜೂನ್ 2011 ರ ಅರ್ಜಿ ಸಂಖ್ಯೆ 61 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪೇಟೆಂಟ್ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ಗಳ ಕಂಟ್ರೋಲರ್ ಜನರಲ್ [೪] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಣಿಯನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. 8 ಜನವರಿ 2015 ರಂದು ಈ ಜಮಖಾನೆಯ ಲಾಂಛನವನ್ನು ಅರ್ಜಿ ಸಂಖ್ಯೆ 512 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ. [೫]

ಸ್ಥಳ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ನವಲಗುಂದದಲ್ಲಿ ಕೈಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ನವಲಗುಂದ ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಭೌಗೋಳಿಕ ನಿರ್ದೇಶಾಂಕ -15°34′12″N 75°22′12″E / 15.57000°N 75.37000°E / 15.57000; 75.37000.[೬]

ಇತಿಹಾಸ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಅಲಿ ಆದಿಲ್ ಷಾ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನವುಲುಗುಂದ ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳನ್ನು "ಜುಮ್ಖಾನಾ" ಗುಲ್ಲು ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಗಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಬಿಜಾಪುರದ ನೇಕಾರರ ಗುಂಪು ತಯಾರಿಸುತಿತ್ತು. ಆದಿಲ್ ಷಾ ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಡುವಿನ ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಜುಮ್ಖಾನ್ ನೇಕಾರರು ತಮ್ಮ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸುರಕ್ಷಿತ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಹುಡುಕಿದರು ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ನುವುಲ್ಗುಂದಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದರು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮುತ್ತುಗಳ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಬಂದರೂ ಆದರೆ ನಂತರ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿ, ಕೈಮಗ್ಗಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನೇಯ್ಗೆ ಮಾಡಿದರು. [೭] [೫]

ಈ ಜಮಖಾನೆಗಳನ್ನು ಶೇಖ್ ಸಯೀದ್ ಸಮುದಾಯದ ಮಹಿಳೆಯರು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮಗ್ಗಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಕರಕುಶಲ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ೭೫ ಮಹಿಳೆಯರು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಆದಾಯದಿಂದಾಗಿ, ಈಗ ಕೇವಲ ೩೫ ಮಹಿಳೆಯರು ಮಾತ್ರ ಕಂಬಳಿ ನೇಯ್ಗೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. [೮] ಶೇಖ್ ಸಯೀದ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತರಾಗಿದ್ದರು ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಕರಕುಶಲತೆಯು ಅವರ ವಿಶೇಷ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ. ಹಾಗೂ ಜೀವನೋಪಾಯದ ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳು ಈ ಜಮಖಾನೆಗಳನ್ನು ನೇಯ್ಗೆ ಮಾಡುವ ತಮ್ಮ ಕಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಜನರು ಸಾಕಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ಅವರ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಕೂಡಾ ಕಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ (ಕಾರಣ ಅವರು ಮದುವೆಯ ನಂತರ ಬೇರೆ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ ಎಂದು). [೯]

ತಯಾರಿಕೆಯ ವಿವರಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ನವಲಗುಂದ ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯ ಹಲವಾರು ತಲೆಮಾರುಗಳ ಪರಂಪರೆಯ ಅವುಗಳ ವಿಶೇಷತೆಗಳೊಂದಿಗಿನ ತಯಾರಿಕೆಯ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. [೧೦]

ತಯಾರಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ನೇಕಾರರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಕರಕುಶಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನಿಗಮದಿಂದ ಕಚ್ಚಾ ಹತ್ತಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹತ್ತಿ ೩/೧೦s ಬಿಳುಪುಗೊಳಿಸದ ಹತ್ತಿಯನ್ನು ವಾರ್ಪ್‌ಗೆ ಮತ್ತು ೬-ಪದರದ ಹತ್ತಿ ೧೦s ಹತ್ತಿ ಅನ್ನು ನೇಯ್ಗೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೂಲುಗಳನ್ನು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ಖರೀದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಗತ್ಯವಿರುವ ವಸ್ತುಗಳ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯ ನಂತರ, ಪೂರ್ವ ನೇಯ್ಗೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ನಾಲ್ಕು ಹಂತದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಮೊದಲ ಹಂತವೆಂದರೆ ವಾರ್ಪ್ ತಯಾರಿಸುವುದು, ಇದು ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳ ಉದ್ದದ ಮತ್ತು ನೇಯ್ಗೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಎಳೆಗಳ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ಜುಮ್ಖಾನೆಯ ಉದ್ದದ ನಿರ್ಧಾರಿಸಲು ೩/೧೦s ಹತ್ತಿಯಿಂದ ಚೆಂಡುಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮನೆಯ ತೆರೆದ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳ ವಾರ್ಪ್ ಅನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದರೆ, ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳ ತಯಾರಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ 8 by 12 feet (2.4 m × 3.7 m) ಗಾತ್ರದ ವಾರ್ಪ್ ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ತೆರೆದ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಎಳೆಗಳನ್ನು ವಾರ್ಪ್ ಮಾಡಲು ಸ್ಟಿಕ್ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಕೆಲಸದ ಆರಂಭಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಈ ವಾರ್ಪ್ ಅನ್ನು ಮನೆಯೊಳಗಿನ ಮಗ್ಗಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಗ್ಗಗಳು, ಕಡ್ಡಿಗಳು ಮತ್ತು ದಾರಗಳ ವಾರ್ಪ್ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಸೆಟ್ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ನೇಯ್ಗೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೇಯ್ಗೆ 10 ರ ಹತ್ತಿಯ ನೂಲುಗಳಿಗೆ ನಂತರ ಕಪ್ಪು, ಹಳದಿ, ಕೆಂಪು, ಕಂದು, ನೀಲಿ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸಿ ಬಣ್ಣ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಈ ಹ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆಯುವ ಮತ್ತು ಒಣಗಿಸುವ ಮೊದಲು 20 ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ಡೈ ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾರ್ಪ್ ಅನ್ನು ಮಗ್ಗದ ಮೇಲೆ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. (ಇದು ಲಂಬ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಹಾಗೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಾಚೀನವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ದೇಶದ ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಸಮತಲವಾದ ಮಗ್ಗಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ) ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಂತರ ಇಬ್ಬರು ನೇಕಾರರು ಪರಸ್ಪರ ಎದುರು-ಬದುರಾಗಿ ನೇಯ್ಗೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ನೇಯ್ಗೆಯ ಸೂಕ್ತ ಹಂತದಲ್ಲಿ ವಾರ್ಪ್ನಲ್ಲಿ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಲಂಬ ಮತ್ತು ಕರ್ಣೀಯ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಸೂಕ್ತವಾಗಿ ನೇಯ್ಗೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ವೆಫ್ಟ್ ಅನ್ನು ವಾರ್ಪ್ ಮೇಲೆ ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಹೊದಿಕೆಯು ಡ್ಯೂರಿಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ವೆಫ್ಟ್ ಅನ್ನು ವಾರ್ಪ್ ಮೇಲೆ ಲೇಯರ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬಡಿದು ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಂಪಿಂಗ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಸರಿಯಾಗಿ ಒತ್ತಲಾಗುತ್ತದೆ. ಡ್ಯೂರಿಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಗಾಳಿಗೆ ಹರಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೇಕಾರರೇ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿ ಕೈಮಗ್ಗದಲ್ಲಿ ದಿನಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೬ ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ನೇಯಲಾಗುತ್ತದೆ. [೫]

ನೇಯ್ಗೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ನಂತರ, ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳನ್ನು ಮಗ್ಗದಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅತಿಯಾಗಿ ನೇತಾಡುವ ಎಳೆಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಕತ್ತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗೊಂಡೆಗಳನ್ನು,ಗಂಟುಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ವಾರ್ಪ್ಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬಿಳಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಬಣ್ಣಗಳ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಎಳೆಗಳನ್ನು ಅಂಚುಗಳಿಗೆ ಥ್ರೆಡ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಡ್ಯೂರಿಗಳ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳು ಒಂದೇ ಆಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. [೧೧]

ಈ ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳನ್ನು ಮೂರು ವರ್ಗಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ: ಜಮಖಾನಾ 3 by 5 feet (0.91 m × 1.52 m), 9 ಅಡಿ × 6 ಅಡಿ (2.7 ಮೀ × 1.8 ಮೀ), ಮತ್ತು 6 ft x 9 ಅಡಿ; 2 ರ ನವಗುಂದ-ಜಾ-ನಮಾಜ್ ಚಾದರ ಇದು ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಬಳಸುವ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಚಾಪೆಯಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ಇದನ್ನು ಅವರು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಮಸೀದಿಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತಾರೆ. 18 ಗುಡ್ಡರ್ ಕಂಬಳಿಯನ್ನು ಹೊದಿಕೆಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ; ಈ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ನವಲಗುಂದ ನೇಕಾರರು ತಯಾರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ನೇಕಾರರು ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. [೧೨]

ಜುಮ್ಖಾನೆಗಳ ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಕಮಿಷನರ್ (ಕರಕುಶಲ), ಜವಳಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಜವಳಿ ಸಮಿತಿಯ ನಿರ್ದೇಶಕ (ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸಂಶೋಧನೆ) ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಪಕ ಸಂಘಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. [೧೩]

ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  1. ↑ "Journal 59 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 13 November 2014. Archived from the original (PDF) on 18 April 2015. Retrieved 29 January 2016.
  2. ↑ Asher 1995.
  3. ↑ "Workshop on Navalgund durries". The Hindu. 7 January 2011. Retrieved 29 January 2016.
  4. ↑ "Journal 59 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 13 November 2014. Archived from the original (PDF) on 18 April 2015. Retrieved 29 January 2016."Journal 59 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 13 November 2014. Archived from the original (PDF) on 18 April 2015. Retrieved 29 January 2016.
  5. ↑ ೫.೦ ೫.೧ ೫.೨ "GI Journal No. 75 1 November 26, 2015 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks. pp. 49–55. Archived from the original (PDF) on 4 February 2016. Retrieved 30 January 2016.
  6. ↑ "GI Journal No. 75 1 November 26, 2015 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks. pp. 49–55. Archived from the original (PDF) on 4 February 2016. Retrieved 30 January 2016.
  7. ↑ "Workshop on Navalgund durries". The Hindu. 7 January 2011. Retrieved 29 January 2016.
  8. ↑ "Workshop on Navalgund durries". The Hindu. 7 January 2011. Retrieved 29 January 2016.
  9. ↑ "GI Journal No. 75 1 November 26, 2015 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks. pp. 49–55. Archived from the original (PDF) on 4 February 2016. Retrieved 30 January 2016.
  10. ↑ "GI Journal No. 75 1 November 26, 2015 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks. pp. 49–55. Archived from the original (PDF) on 4 February 2016. Retrieved 30 January 2016.
  11. ↑ "GI Journal No. 75 1 November 26, 2015 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks. pp. 49–55. Archived from the original (PDF) on 4 February 2016. Retrieved 30 January 2016.
  12. ↑ "GI Journal No. 75 1 November 26, 2015 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks. pp. 49–55. Archived from the original (PDF) on 4 February 2016. Retrieved 30 January 2016.
  13. ↑ "GI Journal No. 75 1 November 26, 2015 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks. pp. 49–55. Archived from the original (PDF) on 4 February 2016. Retrieved 30 January 2016."GI Journal No. 75 1 November 26, 2015 – Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks. pp. 49–55. Archived from the original (PDF) on 4 February 2016. Retrieved 30 January 2016.
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ನವಲಗುಂದ_ಜಮಖಾನೆ&oldid=1116010" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ