ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನಗಣತಿ

ಜನಗಣತಿ ಎಂದರೆ ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಜನರನ್ನು ಅವರ ಜಾತಿ, ಜನಾಂಗದ ಆಧಾರದಿಂದ ವಿಂಗಡಿಸಿ, ಅವರಿರುವ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಸರ್ಕಾರದ ಕಡತದಲ್ಲಿ ನಮೂದಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಸಮಾನತೆ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಬಾಧ್ಯಸ್ಥನಾಗುತ್ತಾನೆ.

ಇತಿವೃತ್ತ

• ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳ ಉಪಯೋಗ ಅತ್ಯಂತ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಕೈ ತಾಳೆ ಎಂಬ ಕಾಗದದ ಎಣಿಕೆಗಳ ಸಂಗ್ರಹದ ಮೂಲಕ ಮೊದಲ ಜನಗಣತಿಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಸರ್ಕಾರದ ಮಾಹಿತಿ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರದ ರಾಜ್ಯದ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಜನ ಉಪಯೋಗಗಳು, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಹಂಚಿಕೆಯಲ್ಲೂ ಇದ್ದರು. ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಅಂದಾಜುನ್ನು ಇತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೋಲಿಸಿ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ.
• ಇಪ್ಪತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಿಂದ ಜನಗಣತಿಯು ಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಉದ್ಯೋಗದ ಕೆಲವು ಸೂಚನೆಗಳು ಮುದ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಗಣತಿ ದಾಖಲೆಗಳು Genealogists ಆಸಕ್ತಿ ಜನರ ಪೂರ್ವಿಕರು ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಅವಕಾಶ, ಅನೇಕ ದಶಕಗಳ ನಂತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಆರ್ಕೈವ್ಸ್ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಗೆ ಸವಾಲಾಗಿ ಇದು ಗಣನೀಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆ ಒದಗಿಸಲು ನೆರವಾಯಿತು.
• ಶೀರ್ಷಿಕೆಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಸರ್ಕಾರಗಳು ಶಾಲಾ ಮತ್ತು ಜನ ಕಲ್ಯಾಣವನ್ನು ಮಾಡಲು ಹೊರಟಿದೆ. ಈ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು, ದೊಡ್ಡ ಸರ್ಕಾರಿ ಇಲಾಖೆಗಳು ಜನಗಣತಿ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಕೊಂಡಿವೆ. ವಿಮಾ ಅಂದಾಜು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸರಬರಾಜಿಗೆ ಯೋಜನೆ ತರಬಹುದಾಗಿದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಜನಗಣತಿ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹಣ ನಿಯೋಜಿಸಿದೆ.
• ಮಧ್ಯೆ ಇಪ್ಪತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ, ಜನಗಣತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ದೊಡ್ಡ ಸರ್ಕಾರಿ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಪ್ರವೇಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಗಳು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವಿಕೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸಂಶೋಧಕರು ದೊಡ್ಡ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸರ್ಕಾರದ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಬಳಸ ಬಹುದು. ಅವರು ಹೊಸ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸಲು ಸ್ಥಳೀಯ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಜ್ಞಾನ ಸೇರಿಸಲು ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ವಿವರ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು.

ಜನಗಣತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ

• ಈಗ, ಜನಗಣತಿಮಾಡಲು ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದಾದ ಸ್ವರೂಪಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಆಡಳಿತ, ಮಾಧ್ಯಮ, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರು, ದತ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧಕರು ಎಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದ, ಮತ್ತು ಆಸಕ್ತಿ ಯಾವುದೇ ನಾಗರಿಕ ಸಮುದಾಯವು ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಅಥವಾ ವಿವಿಧ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು, ದೃಷ್ಟಿ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
• ಸಂಕೀರ್ಣ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳ ಮಾದರಿಗಳ ಇವುಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬಹುದು. ಜನಗಣತಿ ಮಾಹಿತಿ ಮಾದರಿ ದಶಮಾಂಶ ನಿಖರತೆಯೊಂದಿಗೆ ಹಿಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಜನಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಒಂದು ಅನನ್ಯ ಒಳನೋಟ ನೀಡುತ್ತವೆ.

ಮತ್ತು ನಂತರದ ಜನಗಣತಿ

---

1901 ಮತ್ತು ನಂತರದ ಜನಗಣತಿ:/)9

ಇಸವಿ	ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ	ಗ್ರಾಮೀಣ	ನಗರ :	ಶೇಕಡವಾರು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ದರ ಏರಿಕೆ
1901	238,396,327	212,544,454	25,851,573
1911	252,093,390	226,151,757	25,941,633
1921	251,351,213-	223,235,043-	28,086,170
1931	278,977,238	245,521,249	33,455,686
1941	318,660,580	275,507,283	44,153,297
1951	362,088,090-	298,644,381-	62,443,709
1961	439,234,771	360,298,168-	78,936,603	21.6%
1971	548,159,652	439,045,675	109,113,677	24.8%
1981	683,329,097	623,866,550-	159,462,547	24.7%
1991	846,302,688	628,691,676	217,611,012	23.9%
2001	1,028737,436	742,490,639	386,119,689	21.5%
2011	1,21,01,93,422	83,30,87,662	37,71,05,760	17.6%// 68.84 ಗ್ರಾಮ //31.16ನಗರ
2011	1,21,01,93,422	62,37,24,248; ಪುರುಷರು	58,64,69,174 ಮಹಿಳೆಯರು	1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 943-ಮಹಿಳೆಯರು
2011	1,210,193,422	</ ಏರಿಕೆ -> 17.6%	(ಮುಸ್ಲಿಮರು ಅಂದಾಜು ->	13.4%

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಾನುಪಾತ

• ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಜನನ ಪ್ರಮಾಣ ಇಳಿಮುಖವಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದು ಸರ್ಕಾರದ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರದಿಯಿಂದ ವ್ಯಕ್ತ. ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಜನನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆ ಕಂಡುಬಂದಿತ್ತು. ಆದರೆ ಮತ್ತೆ ಅದು ಇಳಿಮುಖದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿರುವುದು ಆತಂಕಕಾರಿ. ಸ್ಯಾಂಪಲ್ ರಿಜಿಸ್ಟ್ರೇಷನ್ ಸಾಂಖ್ಯಿಕ (ಎಸ್‍ಆರ್ಎಸ್) ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, 2012-14ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ 1000 ಗಂಡು ಶಿಶುಗಳ ಜನನಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ 906 ಹೆಣ್ಣು ಶಿಶುಗಳ ಜನನವಾಗಿದೆ.

• 2011-13ರಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಮಾಣ 909 ಇತ್ತು. ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಜನನ ಪ್ರಮಾಣ ಅಲ್ಪಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಾದರೂ ಸುಧಾರಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಸಮಾಧಾನಪಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಹೊರಬಿದ್ದಿರುವ ಈ ಅಂಕಿಅಂಶ ಕಳವಳಕಾರಿಯಾದುದು. ಏಕೆಂದರೆ, 2008-10ರಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಜನನ ಪ್ರಮಾಣ 1000 ಗಂಡು ಶಿಶುಗಳಿಗೆ 905ರಷ್ಟು ಇತ್ತು. ನಂತರ 2009-11ರಲ್ಲಿ 906ಕ್ಕೆ ಏರಿತು. 2010-12ರಲ್ಲಿ 908ಕ್ಕೆ ಏರಿತ್ತು. ಈಗ ಮತ್ತೆ ಇಳಿಮುಖದ ಹಾದಿಗೆ ಹೊರಳಿಕೊಂಡಿದೆ.
• ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲೂ 2011-13ರಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಜನನ ಪ್ರಮಾಣ 958 ಇದ್ದದ್ದು 2012-14ಕ್ಕೆ 950ಕ್ಕೆ ಇಳಿಮುಖವಾಗಿದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಜನನ ಪ್ರಮಾಣ ಹರಿಯಾಣ ಹಾಗೂ ದೆಹಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ 866 ಹಾಗೂ 876 ಇದ್ದು ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಕೆಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿವೆ. ಕಾನೂನಿನ ನಿಷೇಧವಿದ್ದರೂ ಹೆಣ್ಣು ಭ್ರೂಣ ಹತ್ಯೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಈ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ದ್ಯೋತಕ.

• ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಕುಸಿಯುತ್ತಿರುವ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ‘ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿ’ ಎಂದು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಕರೆದಿರುವುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಈ ಕುಸಿತವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ತರಲು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಕಾನೂನೇ ಇದೆ. 1996ರ ಜನವರಿ 1ರಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸವಪೂರ್ವ ಲಿಂಗ ಪತ್ತೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಹಾಗೂ ದುರ್ಬಳಕೆ ತಡೆ ಕಾಯ್ದೆ (ಪಿಎನ್‌ಡಿಟಿ ಕಾಯ್ದೆ) ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

• ನಂತರ ಗರ್ಭಧಾರಣೆ ಪೂರ್ವ ಹಾಗೂ ಪ್ರಸವಪೂರ್ವ ಪತ್ತೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ (ಲಿಂಗ ಆಯ್ಕೆ ನಿಷೇಧ) ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆಯು (ಪಿಸಿ ಅಂಡ್ ಪಿಎನ್‌ಡಿಟಿ ಕಾಯ್ದೆ) 2003ರಿಂದ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕ್ರೋಮೊಸೋಮ್ ಬೇರ್ಪಡಿಕೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸೇರಿದಂತೆ ಗರ್ಭಧಾರಣೆ ಪೂರ್ವ ಲಿಂಗ ಆಯ್ಕೆಯ ಎಲ್ಲಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಇತ್ತೀಚಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳನ್ನೂ ಈ ಕಾಯ್ದೆ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ಆಯುಷ್ಯ

• 27 Oct, 2016
• ಭಾರತದಲ್ಲಿ 2010–14ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜನರ ಸರಾಸರಿ ಜೀವಿತಾವಧಿ 67 ವರ್ಷ 11 ತಿಂಗಳಿಗೆ ಏರಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಮಾದರಿ ನೋಂದಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು (ಎಸ್‌ಆರ್‌ಎಸ್‌) ಈ ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಿ ವರದಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ಮಹಿಳೆಯರು, ಪುರುಷರು, ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಜನರ ಸರಾಸರಿ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ವರದಿಯಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಗಂಡಸರಿಗಿಂತ ಹೆಂಗಸರ ಸರಾಸರಿ ಜೀವಿತಾವಧಿ ಹೆಚ್ಚು ಎಂಬ ಅಂಶ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ತಿಳಿದು ಬಂದಿದೆ. ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾದ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯ ಅಂಕಿ ಅಂಶವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ನಡೆಸಿ ಸರಾಸರಿ ಜೀವಿತಾವಧಿಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

• 1970–75ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಸರಾಸರಿ ಜೀವಿತಾವಧಿ ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಲಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಅಂಕಿ ಅಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ನಡೆಸಿ ವರದಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಒಂದು ಕೋಟಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಇರುವ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ಸಮೀಕ್ಷೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಸರಾಸರಿ ಜೀವಿತಾವಧಿ (49.0) ಪುರುಷರಿಗಿಂತ (50.5) ಕಡಿಮೆ ಇತ್ತು. 1981–85ರ ಅವಧಿಯ ನಂತರ ಇದು ಬದಲಾಗಿದೆ. 2010–14ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಸರಾಸರಿ ಜೀವಿತಾವಧಿ 69.6 ವರ್ಷವಾಗಿದ್ದರೆ ಪುರುಷರ ಜೀವಿತಾವಧಿ 66.4 ವರ್ಷ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶದ ಜನರ ಸರಾಸರಿ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ನಡುವೆ ಗಣನೀಯ ಅಂತರ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಇದು ಈಗ ಬಹಳ ತಗ್ಗಿದೆ.

ನೋಡಿ

• ಭಾರತ <-ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನಗಣತಿ -
• ಭಾರತದಲ್ಲಿ 2011ರ ಜನಗಣತಿ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷರತೆ
• ಜನಗಣತಿ: ಅಂದಿನಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೆ...;27 Aug, 2017 Archived 2017-09-15 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.