ಚಂದ್ರತಿಯಾ ದೇವಸ್ಥಾನ

ಚಂದ್ರತಿಯಾ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಭಾರತದ ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದ ದಾಂತೇವಾಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬರ್ಸೂರ್ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ . ಈ ದೇವಾಲಯವು ಪ್ರಮುಖ ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾದ ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಮಹಾದೇವ ದೇವಾಲಯ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬಾರ್ಸೂರ್ ಇಂದ್ರಾವತಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯವು ಬುದ್ಧನ ಕೊಳದ ದಡದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಕಾಲದ ಸಾಮಂತ ನಾಯಕನಾಗಿದ್ದ ಮಹಾಮಂಡಲೇಶ್ವರ ಚಂದ್ರಾದಿತ್ಯನ ಹೆಸರನ್ನು ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಇಡಲಾಗಿದೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ತೆಲುಗು ಲಿಪಿಗಳಲ್ಲಿ ಶಕ ಸಂವತ್ ೯೮೩ (ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೦೬೮) ಗೆ ಹಿಂದಿನ ಬರ್ಸೂರ್ ಬಗ್ಗೆ ಶಾಸನವಿದೆ. ಮಹಾಮಂಡಲೇಶ್ವರ ಚಂದ್ರಾದಿತ್ಯ ಮಹಾರಾಜನು ನಾಗವಂಶಿಯ ದೊರೆ 'ಧಾರವರ್ಷ'ದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿದ್ದ ಮತ್ತು ತೆಲುಗು ಚೋಡ್ ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಅಮ್ಮನ ಹಳ್ಳಿಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿದ್ದ, ಅವನು ಒಂದು ತೊಟ್ಟಿಯನ್ನು ಅಗೆದು ಆ ಸ್ಥಳದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಈ ಅದ್ಭುತವಾದ ಶಿವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು ಎಂದು ಶಾಸನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅವರು ರಾಜಾಧಿರಾಜನಿಂದ ಒಂದು ಗ್ರಾಮವನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಅದನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದರು.

ಬರ್ಸೂರ್ ಎಂಬ ಪದವು ಬಲ್ಸುರಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ, ಇದು ನಂತರ ಬಲ್ಸುರ್ಗಢ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿತು. ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ ಮತ್ತು ದಂಡಕಾರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ನಳ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜರು ಚಲಾವಣೆ ಮಾಡಿದ ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಭವದತ್ತ್ ವರ್ಮನ್ ಎಂಬ ನಳ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜನು ದಕ್ಷಿಣ ಬಸ್ತಾರ್‌ನ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಜಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿದನು. ಕ್ರಿ.ಶ ೮೫೦ ರಲ್ಲಿ ಒಡಿಶಾ ಪ್ರದೇಶದ ಗಂಗವಂಶಿ ದೊರೆ ದಂಡಕಾರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು, ಅವನ ಒಬ್ಬ ಮಗ ಬಸ್ತಾರ್ ಅನ್ನು ಆಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಇಂದ್ರಾವತಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಬಾರ್ಸೂರ್ ಗ್ರಾಮವನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡನು.

ಪ್ರಾಚೀನ ರಾಜಧಾನಿಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಈ ದಿನದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು ಗಂಗವಂಶಿ ಅರಸರು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರಾದಿತ್ಯ ದೇವಾಲಯವು ಒಂದು ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ, ಅದು ಇನ್ನೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಶವಾಗಿಲ್ಲ.

ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ

ಈ ದೇವಾಲಯವು 'ಬುದ್ಧ ತಲಾಬ್' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕೊಳದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ರಚನೆಯನ್ನು ಎತ್ತರದ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗರ್ಭಗೃಹ ಅಥವಾ ಗರ್ಭಗೃಹವನ್ನು ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಮುಂಭಾಗದಿಂದ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಚೌಕಾಕಾರದ ಕಂಬದ ಮಂಟಪವಿದೆ . ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಕಡೆಗೆ ಮುಖ ಮಾಡಿರುವ ನಂದಿಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಭಾಗದ ಗೋಡೆಯು ಬ್ರಹ್ಮನ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣು, ಪ್ರಜಾಪತಿ ದಕ್ಷ, ಉಮಾ - ಮಹೇಶ್ವರ, ಕಾಮಪ್ರಚೋದಕ ಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಪಂಥಾಹ್ವಾನದ ಕೆಲವು ಇತರ ಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸುಂದರವಾಗಿ ಅವತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.

ಸ್ಥಳ

ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬತ್ತಿಸಾ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಕಿಲೋಮೀಟರ್, ಗೀಡಮ್ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ೨೧ ಕಿಲೋಮೀಟರ್, ಗೀಡಮ್ನಿಂದ ೨೨ ಕಿಲೋಮೀಟರ್, ಗೀದಮ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ೨೭ ಕಿಲೋಮೀಟರ್, ದಾಂತೇವಾಡದಿಂದ ೪೧ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಮತ್ತು ಬಸ್ತಾರ್ನಿಂದ ೭೯ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ದೇವಾಲಯದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿಯೇ ಬುದ್ಧ ತಲಾಬ್ ಎಂಬ ಸರೋವರವಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬಾರ್ಸೂರ್‌ನಲ್ಲಿದೆ, ಇದನ್ನು ದೇವಾಲಯಗಳ ನಗರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬಾರ್ಸೂರ್ ಮಧ್ಯ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯ ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದ ದಾಂತೇವಾಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಇಂದ್ರಾವತಿ ನದಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ.

ಸಹ ನೋಡಿ

• ಮಾಮಾ ಭಂಜಾ ದೇವಾಲಯವು ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದ ಬರ್ಸೂರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.
• ದಾಂತೇವಾಡ ( ದಂತೇವಾರ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಒಂದು ಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ಪುರಸಭೆ, ಅಥವಾ ನಗರಪಾಲಿಕೆ .