ಗೋಬಿಂದ್‍ಗಢ್ ಕೋಟೆ
ಗೋಬಿಂದ್‍ಗಢ್ ಕೋಟೆಯು ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸೇನಾ ಕೋಟೆಯಾಗಿದ್ದು ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯ ಪಂಜಾಬ್ನ ಅಮೃತಸರ ನಗರದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೆ ಸೇನೆಯು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು ಆದರೆ 10 ಫೆಬ್ರವರಿ 2017 ರಿಂದ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ತೆರೆಯಲಾಯಿತು. ಇಂದು ಕೋಟೆಯನ್ನು ಪಂಜಾಬ್ನ ಇತಿಹಾಸದ ಭಂಡಾರವಾಗಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಮತ್ತು ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್ ಆಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಇದನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಂಗಿಯನ್ ದಾ ಕಿಲ್ಲಾ (ಭಂಗಿಗಳ ಕೋಟೆ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಇದು ಒಂದು ಚೌಕಾಕಾರದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿದ್ದು 1,000 ಮೀಟರ್ ಪರಿಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಇಟ್ಟಿಗೆ ಹಾಗೂ ಸುಣ್ಣದಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ 25 ಫಿರಂಗಿಗಳನ್ನು ಅದರ ಆಳುವೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇದು 1805 ರವರೆಗೆ ಭಂಗಿ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಬಳಿ ಇತ್ತು. 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದ 1947 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ, ಇದನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೈನ್ಯವು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಅವರು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಕೋಟೆಗೆ ಹಲವಾರು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು.
ಕೋಟೆ ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಇದು ಇಟ್ಟಿಗೆ ಮತ್ತು ಸುಣ್ಣದಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಚೌಕಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದರ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಗೋಡೆ ಮತ್ತು ಎರಡು ಬಾಗಿಲುಗಳಿವೆ.
ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರದ (2017) ನಂತರ ಖಾಸಗಿ ಕಂಪನಿಯ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್ ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಪಂಜಾಬ್ ಸರ್ಕಾರ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಮಾಯನಗ್ರಿ ಒನ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್‌ಗೆ ನೀಡಿತು. ಅದು 2017 ರಲ್ಲಿ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್ ತೆರೆಯಿತು. ಕೇವಲ ಎರಡು ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಸಿಖಾ ಸಮರ ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಜ ರಂಜಿತ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರ ಖಜಾನೆಯೊಂದಿಗೆ ಕಿಲಾ ಗೋಬಿಂದಗ h ದನ್ನು ಲೈವ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಮಾಡಲು ಹಲವಾರು ಆಕರ್ಷಣೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಶೇರ್ ಎ ಪಂಜಾಬ್ - ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಪ್ರಲೋಭನೆಗೊಳಿಸಲು, ಪ್ರಬುದ್ಧಗೊಳಿಸಲು, ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡಲು, ಮೋಹಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲು ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ಅದ್ಭುತ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ತೋಷಖಾನಾ. ನಾಣ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ - ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಂಬಲಿಸಿದ ಕೊಹಿನೂರ್ ವಜ್ರವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಟ್ಟಿದ್ದ ತೋಷಖಾನಾ ಈಗ ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ಅಪರೂಪದ ನಾಣ್ಯಗಳಿಗೆ ನಾಣ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, ಮಹಾರಾಜರು ಧರಿಸಿದ್ದ ಕೊಹಿನೂರ್‌ನ ಪ್ರತಿರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಬಂಗಲೆ - ಪ್ರಾಚೀನ ಯುದ್ಧ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ - ಆಂಗ್ಲೋ ಸಿಖ್ ಬಂಗಲೆಯ ಭವ್ಯ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಈಗ ಪ್ರಾಚೀನ ಯುದ್ಧ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇಂದು ಹಲವಾರು ಉಪಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದ ಉಡುಪುಗಳ ಪ್ರತಿಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಸ್ಪಿರಿಟ್ ಆಫ್ ಪಂಜಾಬ್ - ಭಾಂಗ್ರಾ, ಗಟ್ಕಾ, ಗಿಡ್ಡಾ, ಹಾಸ್ಯ, ಆಟಗಳು, ಢೋಲಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳೊಂದಿಗೆ ದಿನವಿಡೀ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿಡುವ ಒಂದು ವೇದಿಕೆ.
ಅಂಬಾರ್ಸರಿ ಜ಼ಾಯ್ಕಾ - ಇಲ್ಲಿ ಜನರು ವಿವಿಧ ಆಹಾರ ಮಳಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಗಡಿ‌ಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇವು ಅಮೃತ್‍ಸರಿ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬಿ ಪಾಕಪದ್ಧತಿಯ ಆಯ್ದ ಖಾದ್ಯಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಕೆಲವು ಉಪಾಹಾರ ಖಾದ್ಯ ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಹಾತ್ ಬಜಾರ್ - ಇದು ಫೂಲ್‍ಕಾರಿಗಳು, ಜುಟ್ಟಿಗಳು, ಶಾಲುಗಳು, ಪ್ರಾಚೀನ ವಸ್ತುಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವ ಸ್ಥಳ.
ವಿಸ್ಪರಿಂಗ್ ವಾಲ್ಸ್ - ಕಾಂದಾ ಬೋಲ್ದಿಯ್ಞಾ ನೆ ಅಥವಾ ವಿಸ್ಪರಿಂಗ್ ವಾಲ್ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಪ್ರಕ್ಷೇಪಣ ಚಿತ್ರಣ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಮತ್ತು ಲೇಸರ್ ದೀಪಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಪ್ರದರ್ಶನವಾಗಿದೆ.
ಸಿಖ್ ಕಾಲದ ನಿರ್ಮಾಣಗಳು ಬದಲಾಯಿಸಿ
- ಅನನ್ಯ ರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
ರ್‍ಯಾವಲಿನ್‍ಗಳನ್ನು ಮಹಾರಾಜ ರಂಜಿತ್ ಸಿಂಗ್‍ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಕೋಟೆಯು ಕೋಟೆ ಗೋಡೆಗಳ ಎರಡು ಹಂತದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಮತ್ತು ರ್‍ಯಾವೆಲಿನ್‍ಗಳು 5 ಮೀ ಆಳದ ಕಂದಕದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದ್ದವು. ಎರಡು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಕೋಟೆ ಗೋಡೆಗಳ ಎರಡು ಪದರವು ಸಮರ್ಥ ರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ್ದವು.
- ಬಂಗಲೆಯ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಸ್ತಂಭ
ಈ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಕೋಟೆ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಬಹುತೇಕ ಜ್ಯಾಮಿತೀಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಾನೀಕರಣವು ಮುಖ್ಯ ಕಟ್ಟಡ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
- ತೋಷಖಾನಾ
ಈ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಮೂಲತಃ ಸುಣ್ಣದ ಪ್ಲಾಸ್ಟರ್‌ನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ತೋಷಖಾನಾವನ್ನು ಮಹಾರಾಜ ರಂಜಿತ್ ಸಿಂಗ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.
- ಬುರುಜುಗಳು
ಕೋಟೆಗಳ ನಾಲ್ಕು ಮೂಲಭೂತ ಬಿಂದುಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಬುರುಜುಗಳಿವೆ - ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಯುದ್ಧಾನುಕೂಲರೀತ್ಯ ಸ್ಥಿತವಾಗಿವೆ. ಅವು ಎತ್ತರದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಸ್ತಂಭದ ಮೇಲೆ ನೆಲೆಗೊಂಡಿವೆ. ಇದು ಆಳುವೇರಿ ಗೋಡೆಯ ಭಾಗವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.
ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅವಧಿಯ ನಿರ್ಮಿತ ರಚನೆಗಳು ಬದಲಾಯಿಸಿ
- ಬುರುಜುಗಳ ಚಾವಣಿ ನಿರ್ಮಾಣ
1859 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬುರುಜುಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ವಸತಿ ಕಲ್ಪಿಸಲು ಸಾಲುಮನೆ‌ಗಳಾಗಿ ಬಳಸಲಾಯಿತು.
ಈ ಕಟ್ಟಡವು ಬಂಗಲೆಯ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಹಳೆಯ ಸಿಖ್ ಕಟ್ಟಡದ ಅವಶೇಷಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ, ದಪ್ಪವಾದ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಬಹು-ಎಲೆಯಾಕಾರದ, ಕಮಾನುಳ್ಳ ಅಲಂಕಾರಿಕ ರಂಧ್ರಗಳು ಇದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತವೆ.
- ದರ್ಬಾರ್ ಹಾಲ್
ದರ್ಬಾರ್ ಹಾಲ್ ಪೂರ್ವ-ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಉತ್ತರ-ದಕ್ಷಿಣ ಅಕ್ಷದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಒಳಗಿನ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಿಂದ ಸಾಗುವ ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆಯಿಂದ ಇದನ್ನು ತಲುಪಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಈ ರಸ್ತೆಯ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಬಂಗಲೆಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿದೆ.
- ಸಾಲುಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಭೋಜನಶಾಲೆ
- ಕ್ಲೋರೊನೊಮ್ ಮನೆ
ಈ ಕಟ್ಟಡವು ದರ್ಬಾರ್ ಹಾಲ್‌ನ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಮೆಸ್ ಹಾಲ್ ಎದುರು ಇದೆ. ಇದು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗದ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು 1853 ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಕ್ಲೋರಿನೀಕರಣದಿಂದ ನೀರಿನ ಸಂಸ್ಕರಣೆ ಮತ್ತು ಶುದ್ಧೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
ಜ಼ಮ್‍ಜ಼ಮಾ ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಭಂಗಿಯಾಮಿಸಲ್‍ಗೆ ಸೇರಿದ ಬಂದೂಕನ್ನು ಜ಼ಮ್‍ಜ಼ಮಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಾರಿ, ಬಹಳ ತೂಕದ ಬಂದೂಕು, ಸುಮಾರು 80 ಪೌಂಡ್ ತೂಕದ್ದು, 14 ಅಡಿ 4½ ಅಂಗುಲ ಉದ್ದ ಆಫ್ 9½ ಅಂಗುಲದ ದ್ಯುತಿರಂಧ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗೆ ಮಾಡಿದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಗನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದಾಗಿದೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬದಲಾಯಿಸಿ
- Renovated Gobindgarh fort inaugurated, Living India News, YouTube video
- Gobindgarh Fort phase-I inaugurated, Tribune of India, 13 December 2016
- Divya Goyal: Gobindgarh Fort makes way for ‘Mayanagri’, The Indian Express, 13 December 2016
- "History will pour out of every brick of Gobindgarh Fort, says Deepa Sahi". Hindustan Times. 12 December 2016. Retrieved 20 March 2018.