ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಹಾರನಹಳ್ಳಿ

ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ, ಇನ್ನೊಂದು - ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಹಾರನಹಳ್ಳಿ. ಎರಡೂ ದೇವಾಲಯಗಳು ವೇಸರ-ಶೈಲಿಯ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ. ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ವಿನ್ಯಾಸ ಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ೧೨೩೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಶ್ರೀಮಂತ ಸಹೋದರರಾದ ಪೆದ್ದಣ್ಣ ಹೆಗ್ಗಡೆ, ಸೋವಣ್ಣ ಮತ್ತು ಕೇಸಣ್ಣ ಅವರಿಂದ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು.

ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಭೂಗೋಳ
ದೇಶ	ಭಾರತ
ರಾಜ್ಯ	ಕರ್ನಾಟಕ
ಸ್ಥಳ	ಹಾರನಹಳ್ಳಿ
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿ	ಹೊಯ್ಸಳ
ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ
ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ	ಹೆಗ್ಗಡೆ ಸಹೋದರರು

ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಹತ್ತಿರದ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಅದರ ಉಳಿದಿರುವ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಶೈವ, ವೈಷ್ಣವ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಧರ್ಮದ ಫಲಕಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿವೆ. ಮೂರು ಪ್ರವೇಶ-ಶೈಲಿಯ, ಚೌಕಾಕಾರದ ಯೋಜನೆ ವೆಸರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿವರಣೆಯು ಜಗತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ವಿಭಾಗದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿದೆ.

ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ದಿನಾಂಕ

ಹಾರನಹಳ್ಳಿ - ಐತಿಹಾಸಿಕ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಹಾರನಹಳ್ಳಿ, ಹಾರುವನಹಳ್ಳಿ ಅಥವಾ ಹಿರಿಯ ಸೋಮನಾಥಪುರ ಎಂದೂ ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ - ಇದು ಹಳೇಬೀಡುಗಿಂತ ಸುಮಾರು ೩೫ ಕಿ.ಮೀ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಇದೆ. ಹಾಸನ ನಗರದಿಂದಸುಮಾರು ೩೫ ಕಿ.ಮೀ ಈಶಾನ್ಯ ಇದೆ . ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಗ್ರಾಮದ ಪೂರ್ವದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಅಲಂಕೃತವಾದ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಸುಮಾರು ೩೦೦ ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಡಿ ಯೋಜನೆ.

ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವೇಸರ ಗೋಪುರ

ಹಾರಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಪ್ರಬುದ್ಧ ವೇಸರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಗರ್ಭಗುಡಿ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ೧೨೩೪ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಪಲ್ಲವಿ ಶೈಲಿಯ ಜಗತಿ ( ವಾಸ್ತು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಅಚ್ಚು ವೇದಿಕೆ) ಮೇಲೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ವೇದಿಕೆಯು ದೃಶ್ಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಭಕ್ತರಿಗೆ ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ( ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಪಥ ) ಗಾಗಿ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ವೇದಿಕೆಯು ಮೂರು ಹಂತಗಳ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಒಂದು ಸಭಾಂಗಣದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೆರಡು ವೇದಿಕೆಯವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ, ಇದು ದೃಷ್ಟಿಗೋಚರ ನೋಟವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.

ದೇವಾಲಯದ ಯೋಜನೆಯು ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯದಂತೆ ಇದೆ. ಆದರೆ ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಫೋಕೆಮಾ ಪ್ರಕಾರ, ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಒಟ್ಟಾರದ ಅಲಂಕಾರವು ಗುಣಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಯೋಜನೆಯು ಏಕಕೂಟ (ಏಕೈಕ ದೇಗುಲ) ಆದರೆ ಎರಡು ಸರಳವಾದ ಪಾರ್ಶ್ವ ದೇಗುಲಗಳಂತಹ ರಚನೆಗಳಿಂದಾಗಿ ತ್ರಿಕೂಟ (ಮೂರು ದೇವಾಲಯ) ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯವು ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿದೆ (ನಕ್ಷತ್ರದ ಆಕಾರದಲ್ಲಿದೆ), ಸಂಪೂರ್ಣ ಮೇಲ್ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ (ಗೋಪುರ ಅಥವಾ ಶಿಖರ ) ಮತ್ತು ಸುಖನಾಸಿ ( ದ್ವಾರದ ಮೇಲೆ ಮೂಗು ಅಥವಾ ಗೋಪುರ) ಇದು ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.

ಫೋಕೆಮಾ ಪ್ರಕಾರ, ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಭಾಗ ಮತ್ತು ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿನ ಅಲಂಕಾರವು ಅದರ ವಿಶೇಷ ಉಲ್ಲೇಖಕ್ಕೆ ಅರ್ಹವಾಗಿದೆ.

ಛಾಯಾಂಕಣ

• 
  ಮಂಟಪದ ಒಳಗೆ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕ ದೇಗುಲ (ಏಡಿಕುಲಾ).
• 
  ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಮತ್ತೊಂದು ನೋಟ
• 
  ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹೊರಗೋಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಸಣ್ಣ ದೇಗುಲ
• 
  ಗೋಪುರ ಮತ್ತು ದೇಗುಲಯದ ಹೊರಗೋಡೆ.
• 
  ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಂಟಪದೊಳಗೆ ಅಲಂಕೃತವಾದ ಕಂಬಗಳು
• 
  ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಂಟಪ