ಸದಸ್ಯ:Deekshitha shanthakumar/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ/2
ಷೇರ್/ಪಾಲು
ನಿಗಮದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯ ಒಂದು ಘಟಕ ಹಣಕಾಸಿನ ಆಸ್ತಿ. ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಂದರೆ ಷೇರುದಾರನಿಗೆ ವ್ಯವಹಾರದ ದಿನನಿತ್ಯದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ನೇರ ನಿಯಂತ್ರಣವಿದೆ ಎಂದು ಆರ್ಥವಲ್ಲ. ಷೇರುದಾರರಂತೆ ಯಾವುದೇ ಸಮಾನ ವಿತರಣೆಗೆ ಮಾಲೀಕನನ್ನು ಹೋಣೆ ಮಾಡುವುದಲ್ಲ. ಅದ್ರೆ ಷೇರುದಾರನಿಗೆ ಯಾವುದಾದರೂ ಲಾಭಾಂಶ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಷೇರುಗಳ ವಿಮೋಚನೆ
ಷೇರುಗಳ ವಿಮೋಚನೆ ಏನು?
ಹಂಚಿಕೆ ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ಗಳು ಒಂದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂಭವಿಸಬಹುದು. ಒಬ್ಬ ಷೇರುದಾರನು ತನ್ನ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಮಾರಬಲ್ಲನು (ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಹಣಕ್ಕಾಗಿ ಮರುಪಡೆಯುವುದು) ಅಥವಾ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಕಂಪೆನಿಯ ವಿವೇಚನೆಯಲ್ಲಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪುನಃ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ತಮ್ಮ ಷೇರುಗಳ ನಗದು ಹಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುವ ಷೇರುದಾರರು ವಹಿವಾಟುಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಒಂದು ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಬ್ರೋಕರ/ ಡೀಲರ್ ಮೂಲಕ ಹೋಗಬಹುದು. ಅವರ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಸ್ಟಾಕ್ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದಲ್ಲಿ (ಅದನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರೆ) ಮತ್ತು ಷೇರುಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಕೇಳುವುದರಿಂದ ಹಾಗೆ ಮಾಡಬಹುದು. ವಹಿವಾಟು ಮುಗಿದ ನಂತರ , ಷೇರುಗಳನ್ನು ಮಾರಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಒಮ್ಮೆ ಪ್ರಕಟಿಸಲಗುತ್ತದೆ, ಷೇರುದಾರರು ಹಣವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ ಅವತಿನ ದಿನಾಂಕ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಗುತ್ತದೆ. ಷೇರುದಾರರ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಮಾರುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಂದ ಆದೇಶಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಷೇರುದಾರರಂತೆ ಅವರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಷೇರುದಾರರ ವಿಮೋಚನೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರೋಕರ್/ಡೀಲರ್ ಮೂಲಕ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂದು, ಷೇರುದಾರನು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವುದು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ, ಇದರರ್ಥ "ಬೀದಿ ಹೆಸರು" ದಲ್ಲಿ ಲಾಭದಾಯಕ ಮಾಲೀಕ (ಉದಾ, ದಲ್ಲಾಳಿ-ವ್ಯಾಪಾರಿ) ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಹೊಸ ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ವಿತರಿಸಲು ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಟಾಕ್ಗಳು ಅಥವಾ ಬಾಂಡ್ಗಳ ವಿತರಕರಾಗಿ, ನೀಡುವ ಕಂಪನಿ (ಅಥವಾ ಪುರಸಭೆ) ಸಹ ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಕರೆ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸ್ಟಾಕ್ (ಅಥವಾ ಬಾಂಡ್) ಅನ್ನು ಷೇರುದಾರರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹಣಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಶರಣಾಗುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಲು (ಅಥವಾ ರಿವರ್ಸ್ ಸ್ಪ್ಲಿಟ್, ಕಡಿಮೆ ಷೇರುಗಳು ಸಂಭವಿಸಿದಾಗ) ಷೇರುಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಗುಂಪನ್ನು ಇದು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಕಂಪೆನಿ (ಅಥವಾ ಪುರಸಭೆ) ಷೇರುಗಳನ್ನು ಮರುಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸಿದಾಗ, ಅವರು ಷೇರುದಾರರಿಗೆ ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ಷೇರುದಾರರಿಗೆ ಈ ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಂಪನಿಯು ಹೊಂದಿರುವ ಖಜಾನೆ ಸ್ಟಾಕ್ನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು, ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿರುವ ಷೇರುದಾರರ ಇಕ್ವಿಟಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಇದನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಡಿಬೆಂರ್ಚ್
ಸಾಲವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ಅಥವಾ ಚೀಟಿ. ಒಬ್ಬ ನಾಗರಿಕ ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರದ ನಿಗಮ ಅಥವಾ ಏಜೆನ್ಸಿ ಹೊರಡಿಸಲಾದ ಅಸುರಕ್ಷಿತ ಬಂಧ ಹಾಗು ಕ್ರೆಡಿಟ್ ನೀಡುವವರ ಅಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿ ನಿಂತಿರುತ್ತದೆ.
ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳ ವಿಮೋಚನೆ
ಡಿಬೆಂಚರ್ ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ ರಿಸರ್ವ್ ಎಂಬುದು 2000 ನೇ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿನ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 1956 ರ ಇಂಡಿಯನ್ ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯ್ದೆಗೆ ಸೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು ನಿಬಂಧನೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ನಿಬಂಧನೆಯು ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಭಾರತೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಹೂಡಿಕೆದಾರರನ್ನು ಪೂರ್ವನಿಯೋಜಿತವಾಗಿ ಸಾಧ್ಯತೆಯ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಲು ಡಿಬೆಂಚರ್ ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ ಸೇವೆಯನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದಾಗ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳ ವಿಮೋಚನೆಯು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಬೆಲೆ ಕೆಳಗಿಳಿಯುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಉಹಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು 'ಡಿಬೆಂಚರ್ ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ ರಿಸರ್ವ್' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ನಿಬಂಧನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಡೆಬೆಂಚರ್ಗಳನ್ನು ಪುನಃ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವವರೆಗೂ ಕಂಪನಿಯ ಲಾಭಗಳಿಂದ ಡಿಬೆಂಚರ್ ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ ಮೀಸಲು ಹಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ನೀಡುವ 12 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಕಂಪೆನಿಯು ಒಂದು ಮೀಸಲು ರಚಿಸದಿದ್ದರೆ, ಅವರು ಡಿಬೆಂಚರ್ ಹೋಲ್ಡರ್ಗಳಿಗೆ ಪೆನಾಲ್ಟಿಗೆ 2% ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. 2000 ರಲ್ಲಿ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ನಂತರ ನೀಡಲಾದ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳು ಮಾತ್ರ ಡಿಬೆಂಚರ್ ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ ಸೇವೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿವೆ. ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳ ವಿಮೋಚನೆಯೆಂದರೆ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳನ್ನು ಡಿಬೆಂಚರ್ ಹೊಂದಿರುವವರಿಗೆ ಮರುಪಾವತಿ ಮಾಡುವುದು ಎಂದರ್ಥ. ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಡೆಪೆನ್ಚರ್ ನಂಬಿಕೆಯ ಕರ್ತವ್ಯದ ಖಾತೆಯಿಂದ ರಚಿಸಲಾದ ಒಪ್ಪಂದದ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದನ್ನು ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಡಿಬೆಂಚರ್ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಲಾದ ಸಮಸ್ಯೆಯ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಷರತ್ತುಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಕಂಪನಿಯು ಸಾಲಪತ್ರದ ವಿಮೋಚನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ.
ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳ ವಿಮೋಚನೆ ವಿಧಾನಗಳು
(i) ನಿಗದಿತ ಅವಧಿಯ ನಂತರ ಪಾವತಿಸುವ ಮೂಲಕ: ಅಂದರೆ, ಡಿಬೆಂಚರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ಪಾವತಿಸಬೇಕಾದ ಅವಧಿಯ ಮುಕ್ತಾಯದ ವೇಳೆಗೆ ಸಾಲದಾತದಾರರಿಗೆ ಪಾವತಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮರುಪಾವತಿ ಮಾಡಲಾಗುವುದು. ಅಂದರೆ ಸಮಸ್ಯೆಯ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಷರತ್ತುಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಇಂತಹ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಬಂಡವಾಳದಿಂದ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ .
(ii) ವಾರ್ಷಿಕ ರೇಖಾಚಿತ್ರಗಳ ಪ್ರಕಾರ: ವಿತರಣೆಯನ್ನು ವಾರ್ಷಿಕ ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗುವುದು ಅಂದರೆ ಕಂತುಗಳ ಮೊತ್ತವು ಕೊನೆಗೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟು ಮೊತ್ತದ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳನ್ನು ವಿಭಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ರಿಡೀಮ್ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಲಾಟರಿ ಮೂಲಕ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಲಾಟರಿ ಅಥವಾ ಲಾಟ್ಸ್ನ ರಚನೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಅಂತಹ ವಿಮೋಚನೆಗಳನ್ನು ಲಾಭಗಳು ಅಥವಾ ಬಂಡವಾಳದಿಂದ ಕೂಡ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ.
(iii) ತೆರೆದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಂತ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ: ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಅಧಿಕೃತಗೊಳಿಸಿದಲ್ಲಿ, ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. ಖರೀದಿಸಿದ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಬಹುದು ಅದರಿಂದ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳು ಪಾವತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ ಎಂದರ್ಥ.
(iv) ಷೇರುಗಳು ಅಥವಾ ಹೊಸ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳಿಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ: ಡಿಬೆಂಚರ್ ಹೋಲ್ಡರ್ಗಳು ತಮ್ಮ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳನ್ನು ಕಂಪೆನಿಯ ಷೇರುಗಳು ಅಥವಾ ಹೊಸ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳಿಗೆ ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳನ್ನು ಕನ್ವರ್ಟಿಬಲ್ ಡಿಬೆಂಚರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
(v) ಕಂಪೆನಿಯ ಆಯ್ಕೆಯ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ನ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಕಂಪೆನಿಯು ದಿನಾಂಕ ಅಥವಾ ವಿಮೋಚನೆಗೆ ಮುಂಚೆ ಸಾಲಪತ್ರಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕಂಪೆನಿಯ ಆಯ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಿಡೆಂಪ್ಶನ್ಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪರ್ಯಾಯಗಳಿವೆ (ಎ) ಪುಟ್ ಆಯ್ಕೆ. (ಬಿ) ಕರೆ ಆಯ್ಕೆ