ಶೆಹನಾಯಿ

ಶೆಹನಾಯಿ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಕ್ಲಾರಿನೆಟ್ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಮರದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತದೆ, ಒಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಜೊಂಡು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಲೋಹದ ಅಥವಾ ಮರದ ಗಂಟೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಒಂಬತ್ತು ಮಂಗಳಕರ ವಾದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದಾಗಿದೆ. ರಾಜರುಗಳು ಶುಭ ಸಂಧರ್ಭದಲ್ಲಿ ಈ ವಾದ್ಯವನ್ನು ದರ್ಬಾರಿನಲ್ಲಿ ನುಡಿಸಲಾಗುತಿತ್ತು. ಶೆಹನಾಯಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ನಾದಸ್ವರವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನ ಉತ್ತರ ಭಾರತ,ಪಾಕಿಸ್ತಾನ,ಇರಾನ್ ಮುಂತಾದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ.

ರಚನೆ

ಈ ವಾದ್ಯವು ಕೊಳವೆಯಾಕಾರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆರು ಮತ್ತು ಒಂಬತ್ತು ರಂಧ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ರಂದ್ರಗಳನ್ನು ಬೆರಳುಗಳಿಂದ ಮುಚ್ಛುವುದು ಮತ್ತು ತೆರೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ವಿವಿಧ ಶಬ್ಧತರಂಗಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸುತ್ತಾರೆ

ಮೂಲ

ಶೆಹನಾಯಿಯು ಪುಂಗಿಯನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಸುಧಾರಿಸಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶೆಹನಾಯಿ ವಾದಕರು ಗೋವಾ/ಕೊಂಕಣಿ ಪ್ರದೇಶದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದ್ದರು. ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ದೇವಾಲಯಗಳು ವಾದ್ಯಗಾರರನ್ನು ವಜಂತ್ರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವರಿಗೆ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕೊಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

ಸಂಗೀತ

ಈ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ನುಡಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಶ್ರಮ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದೀರ್ಘ ಮತ್ತು ವೇಗದ ಹಾಡಿಗೆ ವಾದ್ಯಗಾರರ ಸಾಧನೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಶೆಹನಾಯಿಯನ್ನು ಉತ್ತರ, ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಗೀತಕ್ಕಾಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ನಗರ ವಾರಣಾಸಿ / ಬನಾರಸ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಧ್ವನಿಯು ಮಂಗಳಕರ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಮದುವೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೆರವಣಿಗೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯವನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನುಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ರಾಗ ಸಂಗೀತಕ್ಕಾಗಿ 20 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಂಗೀತಗಾರ ಬಿಸ್ಮಿಲ್ಲಾ ಖಾನ್ ಅವರು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು, ಆ ಕಾಲದ ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಭಾರತೀಯ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಶೆಹನಾಯಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಸಮಾನವಾದ ನಾದಸ್ವರಂ ಆಗಿದೆ. ಸನಾದಿ ಅಪ್ಪಣ್ಣ ಎಂಬ ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಈ ವಾದ್ಯವನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ

ಪ್ರಮುಖ ಶೆಹನಾಯಿ ವಾದಕರು

• ಉಸ್ತಾದ್ ಬಿಸ್ಮಿಲ್ಲಾ ಖಾನ್
• ಅನಂತ ಲಾಲ್
• ಪಂ.ಬಸವರಾಜ ಭಜಂತ್ರಿ (ಹೆಡಿಗ್ಗೊಂಡ)