ಶಾಫ್ಟ್ (ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್)

ಶಾಫ್ಱ್ ಅಥವಾ ದಿಂಡು ಎಂದರೆ ತನ್ನ ಅಕ್ಷದ ಸುತ್ತ ತಿರುಗುವ ಒಂದು ಉದ್ದನೆಯ ಹಾಗೂ ಅಡ್ಡ ಸೀಳಿದಾಗ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿರುವ ಯಾಂತ್ರಿಕ ವಸ್ತುವಾಗಿದ್ದು, ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬೇರೊಂದು ಶಾಪ್ಟಿಗೆ ಅಥವಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಯಂತ್ರದಿಂದ,ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಯಂತ್ರಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಮೇಲೆ ರಾಟೆ,ಗೇರು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಶಾಫ್ಟ್ ಅನಿಮೇಷನ್

ಶಾಪ್ಟ್ ಗಳ ವಿಧಗಳು

ಅವುಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ವಿಧಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.

1. ಪ್ರಸರಣಾ ಶಾಪ್ಟ್ ಗಳು:- ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಯಂತ್ರದಿಂದ,ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಯಂತ್ರಕ್ಕೆ ರವಾನಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾ:-ಕೌಂಟರ್ ಶಾಪ್ಟ್ ಗಳು ಮತ್ತು ಲೈನ್ ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳು,ಇತ್ಯಾದಿ.
2. ಯಂತ್ರ ಶಾಪ್ಟ್ ಗಳು:-ಇವುಗಳು ಯಂತ್ರದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ.ಉದಾ:-ಕ್ರಾಂಕ್ ಶಾಫ್ಟ್,ಮೋಟಾರ್ ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳು.

ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸುವ ವಸ್ತುಗಳು

ಮೆದು ಉಕ್ಕು(Mild steel)ಅನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.ಸಧೃಡ ಹಾಗೂ ಶಕ್ತಿಯುತ ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು, ಉಕ್ಕಿನ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳಾದ, ನಿಕಲ್, ನಿಕಲ್-ಕ್ರೋಮಿಯಂ ಉಕ್ಕು ಅಥವಾ ಕ್ರೋಮಿಯಮ್-ವೆನೇಡಿಯಂ ಉಕ್ಕನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳನ್ನು ಮೊದಲಿಗೆ, ಬಿಸಿ ರೋಲಿಂಗ್ ಅಥವಾ ತಂಪು ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿ ನಂತರ ಟರ್ನಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಗ್ರೈಂಡಿಂ‍ಗ್ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ರೂಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಗಾತ್ರಗಳು

ಯಂತ್ರ ಶಾಪ್ಟ್ ಗಳು

• ೨೫ ಮಿಮಿ ವರೆಗೆ 0.೫ ಮಿಮಿ ಹಂತಗಳು.
• ೨೫ ಮಿಮಿ ಯಿಂದ ೫೦ ಮಿಮಿ ವರೆಗೆ ೧ ಮಿಮಿ ಹಂತಗಳು.
• ೫೦ ಮಿಮಿ ಯಿಂದ ೧೦೦ ಮಿಮಿ ವರೆಗೆ ೨ ಮಿಮಿ ಹಂತಗಳು.
• ೧೦೦ ಮಿಮಿ ಯಿಂದ ೨೦೦ ಮಿಮಿ ವರೆಗೆ ೫ ಮಿಮಿ ಹಂತಗಳು.

ಪ್ರಸರಣಾ ಶಾಪ್ಟ್ ಗಳು

• ೨೫ ಮಿಮಿ ಯಿಂದ ೬೦ ಮಿಮಿ ವರೆಗೆ ೫ ಮಿಮಿ ಹಂತಗಳು.
• ೬೦ ಮಿಮಿ ಯಿಂದ ೧೧೦ ಮಿಮಿ ವರೆಗೆ ೧೦ ಮಿಮಿ ಹಂತಗಳು.
• ೧೧೦ ಮಿಮಿ ಯಿಂದ ೧೪೦ ಮಿಮಿ ವರೆಗೆ ೧೫ ಮಿಮಿ ಹಂತಗಳು.
• ೧೪೦ ಮಿಮಿ ಯಿಂದ ೫೦೦ ಮಿಮಿ ವರೆಗೆ ೨೦ ಮಿಮಿ ಹಂತಗಳು.

ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಉದ್ದ ೫ ಮೀ., ೬ ಮೀ. ಮತ್ತು ೭ ಮೀಟರ್ ಗಳು.

ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳಲ್ಲಿನ ಬಿಗಿತ(Stress)ಗಳು

ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಬಿಗಿತಗಳು ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಚೋದಿತವಾಗುತ್ತವೆ.

1. ಕತ್ತರಿಸುವ ಬಿಗಿತ(Shear Stress)- ಇದು ತಿರುಗುಬಲದ(Torque) ಪ್ರಸರಣದಿಂದ ಚೋದಿತವಾಗುತ್ತದೆ.
2. ಬಾಗು ಬಿಗಿತ(Bending Stress)(ವಿಕಸನ ಅಥವಾ ಸಂಕೋಚನ)-ಇದು ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿರುವ ಗೇರುಗಳು ಹಾಗೂ ರಾಟೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಬಲ ಮತ್ತು ಶಾಫ್ಟಿನ ಸ್ವಂತ ತೂಕದಿಂದ ಚೋದಿತವಾಗುತ್ತದೆ.
3. ಸಂಯೋಜಿತ ಬಿಗಿತ(Combined Stress)-ಇದು ತಿರುಗುಬಲ ಹಾಗೂ ಬಾಗುಬಲಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಿಂದ ಚೋದಿತವಾಗುತ್ತದೆ.

ವಿನ್ಯಾಸ ಬಿಗಿತಗಳು(Design Stresses)

ಬಾಗು ಬಿಗಿತದ(ವಿಕಸನ ಅಥವಾ ಸಂಕೋಚನ) ಗರಿಷ್ಠ ವಿನ್ಯಾಸ ಬಿಗಿತವನ್ನು ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ಉಪಯೋಗಿಸಬಹುದು:-

1. ೧೧೨N/mm^೨ - ಕೀಲಿದಾರಿಗೆ(Keyway) ಅವಕಾಶವಿರುವ ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳಿಗೆ.
2. ೮೪N/mm^೨ - ಕೀಲಿದಾರಿಗೆ(Keyway) ಅವಕಾಶವಿರದ ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳಿಗೆ.

ಕತ್ತರಿಸುವ ಬಿಗಿತದ ಗರಿಷ್ಠ ವಿನ್ಯಾಸ ಬಿಗಿತವನ್ನು ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ಉಪಯೋಗಿಸಬಹುದು:-

1. ೫೬N/mm^೨ - ಕೀಲಿದಾರಿಗೆ(Keyway) ಅವಕಾಶವಿರುವ ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳಿಗೆ.
2. ೪೨N/mm^೨ - ಕೀಲಿದಾರಿಗೆ(Keyway) ಅವಕಾಶವಿರದ ಶಾಫ್ಟ್ ಗಳಿಗೆ.