ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಜೀವಾತ್ಮ: ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ

:‘ನಾನು‘ ಎಂಬ ತಿಳುವಳಿಕೆಗೆ ಗೋಚರವಾಗುವುದೇ 'ಆತ್ಮ' -ಅಥವಾ[[ಜೀವ]] ಎನ್ನಬಹುದು. ಈ ಬಗ್ಗೆ ದಾರ್ಶನಿಕರಲ್ಲಿ ಮತಬೇಧವಿದೆ.

::'''ಚರ್ವಾಕರು /ನಾಸ್ತಿಕರು/ ಲೋಕಾಯತರು/ ವಿಚಾರವಾದಿಗಳು'''

::'''ಜೈನ ಧರ್ಮ'''

:ಜೈನರು ಆತ್ಮವನ್ನು ಚೈತನ್ಯವೆಂದು ಒಪ್ಪುತ್ತಾರೆ .ಪ್ರತಿ ಜೀವವೂ ಅನಂತ ಜ್ಞಾನ , ಅನಂತ ದರ್ಶನ , ಅನಂತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಆವರಿಸಿದ ಕರ್ಮಗಳು ಅವುಗಳನ್ನು ಮರೆ ಮಾಡಿವೆ . ಆ ಗುಣಗಳ ತಾರತಮ್ಯದಿಂದ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಅನಂತ ಬೇಧಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ಜೀವವು ಕರ್ತೃವೂ ಹೌದು ಭೋಕ್ತೃವೂ ಹೌದು. ಜೀವವು ನಿತ್ಯ ಬದಲಾವಣೆ ಹೊಂದುವಂತಹುದು. ಅದು ಶರೀರಕ್ಕಿಂತ ಬೇರೆಯಾದುದು. ಆದರೆ ಅದು ಯಾವ ಶರೀರವನ್ನು ಹೊಂದುವುದೋ , ಅದೇ ಗಾತ್ರ ಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಬದ್ಧ ಜೀವ, ಮುಕ್ತ ಜೀವ ಎಂದು ಎರಡು ಬಗೆ. ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬದುಕಿರುವ ಜೀವಿಗಳು ಬದ್ಧಜೀವಿಗಳು -ಅವುಗಳಿಗೆ ಹುಟ್ಟು-ಸಾವುಗಳುಂಟು. ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗನುಸಾರವಾಗಿ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ವನಸ್ಪತಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಶೇಂದ್ರಿಯ ಮಾತ್ರಾ ಇದೆ. ಮಾನವರೂ ದೇವತೆಗಳೂ ಉತ್ತಮ ಜೀವಿಗಳು.

::'''ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ ಮಾಧ್ಯಮಿಕರು ಅಥವಾ ಶೂನ್ಯವಾದಿಗಳು'''

 

== ಷಡ್ ದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವಾತ್ಮ ==

::'''ಸಾಂಖ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಗ ದರ್ಶನ''' =(“ಜೀವ”)