ಲೀಲಾ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್

ಲೀಲಾ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ (ಜನನ ೬ ಮೇ ೧೯೫೧) ಭಾರತನಾಟ್ಯ ನರ್ತಕಿ, ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜಕ, ಬೋಧಕ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಬರಹಗಾರ. ಒಬ್ಬ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ವಾದಕಿಯಾಗಿ ಅವಳು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕೌಶಲ್ಯದಿಂದ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿಯ ಶ್ರೀರಾಮ್ ಭಾರತೀಯ ಕಲಾ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಭರತನಾಟ್ಯವನ್ನು ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಕಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಲೀಲಾ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್
ಜನನ	೧೯೫೧-೫-೬ ಕುಣ್ಣೂರ್, ನೀಲಗಿರಿ,ತಮಿಳುನಾಡು
ವೃತ್ತಿ	ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಫಿಲ್ಮ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್
Current group	ಸ್ಪಾಂಡಾ (1995 - ಇಂದಿನವರೆಗೆ)
Dances	ಭರತನಾಟ್ಯ
ಜಾಲತಾಣ	ಪದ್ಮಶ್ರೀ, ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಕಲೈಮಮಣಿ

ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನೇತೃತ್ವದ ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರೋಗ್ರೆಸ್ಸಿವ್ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಅವರು ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರದ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ತರುವಾಯ ಅವರು ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ನಲ್ಲಿ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಫಿಲ್ಮ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಶನ್ (ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸುವ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಸಂಸ್ಥೆ) ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು.

ಅವರು ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರದ ನಿರ್ದೇಶಕ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಫಿಲ್ಮ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಶನ್ ಮೇಲ್ಮನವಿ ನ್ಯಾಯಾಧಿಕರಣವುಎಂಎಸ್ಜಿ: ದಿ ಮೆಸೆಂಜರ್ ಆಫ್ ಗಾಡ್ ಚಲನಚಿತ್ರವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮಂಡಳಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಅವರು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಮತ್ತು ಡೇರಾ ಸಾಚಾ ಸೌದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಗುರ್ಮೀತ್ ರಾಮ್ ರಹೀಮ್ ಸಿಂಗ್ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದರು.

ಮಣಿರತ್ನಂ ನಿರ್ದೇಶನದ ಒಕೆ ಕಣ್ಮಣಿ ಎಂಬ ತಮಿಳು ಚಿತ್ರದ ಮೂಲಕ ಅವರು ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ ಸಿನಿಮೀಯ ನಟನೆಗೆ ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಚಿತ್ರದ ಹಿಂದಿ ರಿಮೇಕ್ನಲ್ಲಿ ಓಕೆ ಜಾನು ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿದರು. "ಆದಿತ್ಯ ವರ್ಮಾ" ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಧ್ರುವನ ಅಜ್ಜಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ

ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ೬ ಮೇ ೧೯೫೧ ರಂದು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಕೂನೂರಿನಲ್ಲಿ ವೈಸ್ ಅಡ್ಮಿರಲ್ (ನಿವೃತ್ತ) ಬೆಂಜಮಿನ್ ಅಬ್ರಹಾಂ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಲೈಲಾ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ದಂಪತಿಯ ಪುತ್ರಿಯಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು. ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಪುಣೆಯ ಯಹೂದಿ ಬೆನೆ-ಇಸ್ರೇಲ್ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು, ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಅಹಮದಾಬಾದ್‌ನ ಗುಜರಾತಿ ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. ಅವರ ತಂದೆ ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಯಲ್ ಇಂಡಿಯನ್ ನೇವಿಗೆ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಆಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೯೫೯ ಮತ್ತು ೧೯೬೨ ರ ನಡುವೆ ಖಡಕ್ವಾಸ್ಲಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಕ್ಷಣಾ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಕಮಾಂಡೆಂಟ್ ಆಗಿದ್ದರು. ಲೀಲಾ ಅವರ ತಂದೆಯ ಚಿಕ್ಕಮ್ಮ ಅನ್ನಿ ೩೧ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಬಾಲಕಿಯರ ಅಂಜುಮ್-ಎ-ಇಸ್ಲಾಂ ಮುಸ್ಲಿಂ ಶಾಲೆಯ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರಾಗಿದ್ದರು.

ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್‌ಗೆ ಒಂಬತ್ತು ವರ್ಷವಾಗಿದ್ದಾಗ, ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ರುಕ್ಮಿಣಿ ದೇವಿ ಅರುಂಡೇಲ್ ಅವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಲಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬೆಸೆಂಟ್ ಥಿಯೊಸಾಫಿಕಲ್ ಪ್ರೌಡ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅವಳು ಬಿ.ಎ. ಸೋಫಿಯಾ ಕಾಲೇಜ್ ಫಾರ್ ವುಮೆನ್ ನಿಂದ ಮತ್ತು ಭರತನಾಟ್ಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಮಾಡಲು ಅವಳು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಳು. ಬಿ.ಎ ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಭರತನಾಟ್ಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು.

ವೃತ್ತಿ

ಭರತನಾಟ್ಯ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ವಾದಕರಾಗಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ದೆಹಲಿಯ ಶ್ರೀರಾಮ್ ಭಾರತೀಯ ಕಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿಯ ಗಂಧರ್ವ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ಯುರೋಪ್, ಆಫ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ಭರತನಾಟ್ಯದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶಬ್ದಕೋಶವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಸ್ಪಂಡಾ ಎಂಬ ನೃತ್ಯ ಗುಂಪನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಸಂಚಾರಿ ಮತ್ತು ಹೂಬಿಡುವ ಮರ ಎಂಬ ಎರಡು ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಅವರ ಕೃತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಗಮನಾರ್ಹ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಜಾಯ್ಸ್ ಪಾಲ್ ಪೌರ್ಸಾಬಾಹಿಯಾನ್ ಮತ್ತು ಜಸ್ಟಿನ್ ಮೆಕಾರ್ಥಿ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ, ಅವರು ಈಗ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ಭಾರತಿಯಾ ಕಲಾ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಬೋಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ದಿವಂಗತ ಕಮಲ್ಜಿತ್ ಭಾಸಿನ್ ಮಾಲಿಕ್ (ಮೀಟೊ), ಜಿನ್ ಶಾನ್ ಶಾನ್ (ಈಶಾ), ನವತೇಜ್ ಸಿಂಗ್ ಜೋಹರ್ ಮತ್ತು ಅನುಷಾ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯಂ ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರದರ್ಶಕರಿಗೆ ಕಲಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಅವರು ರುಕ್ಮಿಣಿ ದೇವಿ ಅರುಂಡಲೆ ಅವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ರಾಯಲ್ ಒಪೇರಾ ಹೌಸ್, ಕೋವೆಂಟ್ ಗಾರ್ಡನ್, ಲಂಡನ್, ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಿಲಾಪ್‌ಫೆಸ್ಟ್ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಭರತನಾಟ್ಯವನ್ನು ಕಲಿಸಿದ್ದಾಳೆ.

ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು

ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಪದ್ಮಶ್ರೀ (೧೯೯೦), ತಮಿಳುನಾಡು ಸರ್ಕಾರ ನೀಡಿದ ಸಂಸ್ಕೃತ, ನೃತ್ಯ ಚುಡಮಣಿ, ಕಲೈಮಮಣಿ ಹಾಗು ಭರತನಾಟ್ಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ (೧೯೯೯–೨೦೦೦) ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ೬೩ ನೇ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಅವಾರ್ಡ್ಸ್ ಸೌತ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪೋಷಕ ನಟಿ-ತಮಿಳಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡರು.

ವಿವಾದ

ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿನ ನೆಹರೂ-ಗಾಂಧಿ ರಾಜಕೀಯ ರಾಜವಂಶದ ಸಾಮೀಪ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಇವರು ಪ್ರಿಯಾಂಕಾ ವಾದ್ರಾ ಅವರ ನೃತ್ಯ ಬೋಧಕರಾಗಿದ್ದರು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನೇತೃತ್ವದ ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರೋಗ್ರೆಸ್ಸಿವ್ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಆಡಳಿತದ ೧೦ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಆರು ಪ್ರಮುಖ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಯುಪಿಎ ಸರ್ಕಾರವು ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮಂಡಳಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ಬಗ್ಗೆ ಒಲವು ತೋರಿತು.

ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮಂಡಳಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಲೀಲಾ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಅವರ ನೇಮಕವು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಭರತನಾಟ್ಯ ನರ್ತಕಿಗೆ ತನ್ನ ಹೊಸ ಹುದ್ದೆಗಾಗಿ ವಿನಿಯೋಗಿಸಲು ಸಮಯವಿದೆಯೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ. ಕಳೆದ ವರ್ಷ, ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಅವರನ್ನು ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಸ್ಥಾನವಾದ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ದಕ್ಷಿಣ ವಲಯದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಂದ್ರದ ಎಕ್ಸ್-ಆಫಿಸರ್ ಆಗಿ ಸೇವೆಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಬದ್ಧತೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿ, ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರದ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಪೂರ್ಣ ಸಮಯದ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಿಯಾಂಕಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ನೃತ್ಯ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್‌ಗೆ ಸಿನೆಮಾ ಪ್ರಪಂಚದೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ. ಅವರ ನೇಮಕಾತಿಯ ನಂತರ, ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಅವರು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ವಿರಳವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು.

ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರ, ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಮತ್ತು ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಆರೋಪಗಳು, ಅಕ್ರಮ ನೇಮಕಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿ ನೀಡುವುದು, ಹಣಕಾಸಿನ ಅಕ್ರಮಗಳು, ನಡುವೆ ಅನೇಕ ವಿವಾದಗಳಿಗೆ ಸಿಲುಕಿತು.

ಹಿಂದೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಪಹಾಸ್ಯ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಘಾಸಿಗೊಳಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ವಿಷಯದಿಂದಾಗಿ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಅವರು ೨೦೧೪ ರ ಅಮೀರ್ ಖಾನ್ ಅಭಿನಯದ ಚಲನಚಿತ್ರ ಪಿಕೆ ಅನ್ನು ಯಾವುದೇ ಕಡಿತವಿಲ್ಲದೆ ಹಾದುಹೋದಾಗ, ಇಬ್ಬರು ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ ನೀಡಿದ ನಂತರ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದ ನಂತರವೂ ಟೀಕೆಗೆ ಗುರಿಯಾದರು. ಹಿರಿಯ ಬಾಲಿವುಡ್ ನಟ ಮತ್ತು ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮಂಡಳಿಯ ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆ ಅನುಪಮ್ ಖೇರ್ ಅವರು ರಾಜೀನಾಮೆ ಸಲ್ಲಿಸುವಾಗ ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್ ಪಕ್ಷಪಾತದ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ರಾಜಕೀಯ ಆಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದರು. ಮುಸ್ಲಿಂ ಗುಂಪುಗಳ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ನಂತರ ಮನರಂಜನೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿತವನ್ನು ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ಸಿಬಿಎಫ್‌ಸಿಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಈ ನಾಯಕತ್ವವು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಗುಂಪುಗಳ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ನಂತರ ಕಮಲ್ ಧಮಾಲ್ ಮಲಮಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಡಿತವನ್ನು ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು, ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದರು "ಅಗತ್ಯ ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ".

ಕೃತಿಗಳು

ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್, ಲೀಲಾ (೧೯೮೭). ರಿದಮ್ ಇನ್ ಜಾಯ್: ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಟ್ರೆಡಿಶನ್ಸ್. ನವದೆಹಲಿ: ಲಸ್ಟರ್ ಪ್ರೆಸ್. ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್, ಲೀಲಾ (೨೦೧೦). ರುಕ್ಮಿಣಿ ದೇವಿ: ಎ ಲೈಫ್, ದೆಹಲಿ: ಪೆಂಗ್ವಿನ್ ಬುಕ್ಸ್, ಇಂಡಿಯಾ, ಐಎಸ್ಬಿಎನ್.