ವಿಕಿಪೀಡಿಯ

ಮೀನಾ


ಮೀನಾ ಇದು ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತ ಒಂದು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಭಿಲ್ ಸಮುದಾಯದ ಉಪ-ಗುಂಪು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೫] [೬] ಅವರು ಮೀನಾ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಇದು ಅಸ್ಪಷ್ಟ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಹೆಸರನ್ನು ಮೀನಂದಾ ಅಥವಾ ಮೀನಾ ಎಂದೂ ಲಿಪ್ಯಂತರ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು 1954 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಪಡೆದರು.[೭]

ಮೀನಾ
1888 ಮೀನಾಸ್ ಚಿತ್ರ
Total population
5 ಮಿಲಿಯ[೧] (2011 ಜನಗಣತಿ)
Regions with significant populations
ಭಾರತ
Languages
ಮಿನಾ, ಹಿಂದಿ, ಮೇವಾರಿ, ಮಾರ್ವಾರಿ, ಧುಂಡಾರಿ, ಹರೌತಿ, ಮೇವಾಟಿ, ವಾಗ್ಡಿ, ಮಾಲ್ವಿ, ಗಢ್ವಾಲಿ, ಭಿಲಿ ಇತ್ಯಾದಿ.[೨] [೩]
Religion
ಹಿಂದೂ (99.7%), ಇತರರು (0.14%)[೪]
Related ethnic groups
 • ಭಿಲ್ಲರು  • ಪರಿಹಾರ್  • ಮಿಯೋ (ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪು)

ಜನಾಂಗೀಯತೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
1898ರಲ್ಲಿ ಮೀನಾ ಜಾತಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿ

ಮೀನಾಗಳು ಮೂಲತಃ ಅಲೆಮಾರಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರಾಗಿದ್ದರು.[೮] ಅವರನ್ನು ಭಿಲ್ಗಳಂತೆಯೇ ಅರೆ-ಕಾಡು ಮತ್ತು ಬೆಟ್ಟದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.[೯] ಆದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ತನ್ನ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು, ಅವರನ್ನು "ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಬುಡಕಟ್ಟು" ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಯಿತು. ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಕಾಯ್ದೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.[೧೦] ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವರನ್ನು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದೆ.[೧೧]

ಭೌಗೋಳಿಕತೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವು ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಹರಿಯಾಣ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಭಾರತ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶವಾದ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಮೂಲ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
ಮೀನಗಳು

ಮೀನರು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮತ್ಸ್ಯ ಅವತಾರ ಅಥವಾ ಮೀನಿನ ಅವತಾರದಿಂದ ಪೌರಾಣಿಕ ವಂಶಸ್ಥರೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.[೧೨] ಅವರು ಕ್ರಿ. ಪೂ. 6ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದ ಮತ್ಸ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಜನರ ವಂಶಸ್ಥರೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.[೧೩] ಪ್ರಾಚೀನ ಮತ್ಸ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ಮೀನಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅವರಿಗೂ ಆಧುನಿಕ ಮೀನಾಗಳಿಗೂ ಏನಾದರೂ ಸಾಮ್ಯತೆ ಇದೆ ಎಂದು ಖಚಿತವಾಗಿ ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಪ್ರಮೋದ್ ಕುಮಾರ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರನ್ನು ಆದಿವಾಸಿಗಳು (ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳು) ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೧೪]

ಭಾರತದ ಆರಂಭಿಕ ಭಾಗವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ಇತಿಹಾಸಕಾರರಾದ ನಂದಿನಿ ಸಿನ್ಹಾ ಕಪೂರ್, ಮೀನಾಗಳ ಮೌಖಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಕ್ರಿ. ಶ. 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಿಂದ ಅವರ ಗುರುತನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. 20ನೇ ಶತಮಾನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಮುಂದುವರೆದ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು, "ಮಿನಾಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ವೈಭವಯುತವಾದ ಭೂತಕಾಲ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಗೌರವಾನ್ವಿತವಾದ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಫಿನ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್ ದೇಶಗಳ ಜನರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿ, ಮೀನಾಗಳು ಮೌಖಿಕ ದಾಖಲೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ಅಗತ್ಯವೆಂದು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಇದರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಉಪಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಮತ್ತು ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು "ಅನ್ಯಾಯ, ಶೋಷಣೆ ಮತ್ತು ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರತಿಭಟನೆ, ಒಂದು ಸಮುದಾಯದ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಒಂದು ಕಾರಣ" ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮೀನಾಗಳು ಕೇವಲ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ದಾಖಲಿತ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಪರ್ಷಿಯನ್ ದಾಖಲೆಗಳು ಮತ್ತು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಅವಧಿಯ ದಾಖಲೆಗಳೆರಡರಿಂದಲೂ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕಪೂರ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಕಾಲದಿಂದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯವರೆಗೆ, ಮೀನಾಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಅವರನ್ನು ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ, ಲೂಟಿ ಮಾಡುವ ಅಪರಾಧಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ವಿರೋಧಿ ಜನಾಂಗೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಗುಂಪು ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ.[೧೫]

ಕಪೂರ್ ಪ್ರಕಾರ, ಮೀನಾಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ರಜಪೂತಗೊಳಿಸಲು ಸಹ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.[೧೬][೧೭]

ರಜಪೂತ ಕಾಲ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ರಜಪೂತರ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸುವವರೆಗೂ ಮೀನಾಗಳು ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಕೆಲವು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅಂತ್ಯದ ನಂತರ, ಮೀನರು ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಆಶ್ರಯವಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲು ಹೋರಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅಂತಹ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ, ಅಂಬರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಹೋರಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಅನೇಕ ಯುದ್ಧಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ನಂತರ ಷರತ್ತುಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.[೧೮] [೧೯]ಮೀನಾಗಳಿಂದ ಬುಂಡಿಯನ್ನು ರಾವ್ ದೇವಾ (ಕ್ರಿ. ಶ. 1342), ಕಚ್ವಾಹಾ ರಜಪೂತರ ಮೂಲಕ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಚೋಪೋಲಿಯು ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಗೆ ಸೇರಿತ್ತು. ಕೋಟಾ, ಝಾಲಾವರ್, ಕರೌಲಿ ಮತ್ತು ಜಲೋರ್ ಮೀನಾ ಪ್ರಭಾವದ ಇತರ ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಶರಣಾಗುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಲಾಯಿತು.[೨೦]

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಅವಧಿ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
ಜಾಜುರ್‌ನ ಮೀನಾ

1857ರ ಭಾರತೀಯ ದಂಗೆ ನಂತರ 1858ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಆಡಳಿತವು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ಇದು ವಸಾಹತುಶಾಸಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುವುದು ಮತ್ತಷ್ಟು ಅಸಮಾಧಾನಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸೂತ್ರ ಎಂದು ಬ್ರಿಟನ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರ ಬಗ್ಗೆ ಉತ್ತಮ ತಿಳುವಳಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾದ ಆಡಳಿತವನ್ನು ರಚಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಭಾರತದ ಜನರನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸುವ ವಿವಿಧ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.[೨೧] ಅಂತಹ ಒಂದು ಕ್ರಮವೆಂದರೆ 1871ರ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಟ್ರೈಬ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್. ಇದರ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮೀನಾಗಳನ್ನು 1872ರಲ್ಲಿ ಪಟಿಯಾಲ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಕ್ಕೂಟ, ರಾಜಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ನಲ್ಲಿ ಕಾಯಿದೆಯ ಮೊದಲ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು.[೨೨] ಅಂತಹ ಮತ್ತೊಂದು ಕ್ರಮವೆಂದರೆ 1930ರ ಅಭ್ಯಾಸದ ಅಪರಾಧಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ. ಅದರ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮೀನಾಗಳನ್ನು ಇರಿಸಲಾಯಿತು.[೨೩] ಈ ಸಮುದಾಯವು ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಕಳಂಕಿತವಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯಿತು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಹೋಪ್ ರಿಸ್ಲೆ ಮತ್ತು ಡೆಂಜಿಲ್ ಇಬೆಟ್ಸನ್ ಪ್ರಭಾವಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದಾಗಿ, ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರನ್ನು ಜೀವಾತ್ಮವಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ಭಿಲ್ಗಳಂತೆಯೇ ಬೆಟ್ಟದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗವೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು.[೨೪] ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿದ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, 1952ರವರೆಗೆ ಮೀನಾಗಳು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಅಪರಾಧಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗವಾಗಿ ಉಳಿದರು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮೀನಾ ಸಮುದಾಯದ ಪ್ರಭಾವ ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಅವರ ಸ್ಥಾನಮಾನವು ಉನ್ನತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪಿನಿಂದ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗವಾಗಿ ಬದಲಾಗಿರುವುದನ್ನು ಮಾರ್ಕ್ ಬ್ರೌನ್ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.[೨೫]

ದಂಗೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

1840ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೀನಾಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದ ವಿರುದ್ಧ ಜೈಪುರದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣ ಝರ್ವಾಲ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದರು, ಇದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ ಮೀನಾ ಆಯೋಜಿಸಿದ ದಂಗೆಯಾಗಿತ್ತು.[೨೬]

ಇತ್ತೀಚಿನ ಇತಿಹಾಸ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
ಮೀನಾ

ಮೀನಾಗಳು ತಮ್ಮ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕುಮಾರ್ ಸುರೇಶ್ ಸಿಂಗ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಮೀನಾಗಳು ಇತರ ಅನೇಕ ಹಿಂದೂ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅನೇಕ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಮೀನಾ ಮಹಿಳೆಯರು ಉತ್ತಮ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.[೨೭] [೨೮]

ಜಾತಿ ಮೀಸಲಾತಿ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
ಮೀನಾಗಳು, ಕೆಳಜಾತಿಯ ಹಿಂದೂಗಳು

ಮೀನಾಗಳು ರಾಜಸ್ಥಾನ ರಾಜ್ಯದ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವರನ್ನು ಹಿಂದೂ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಮೀನಾವನ್ನು ವಿದಿಶಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಿರೋಂಜ್ ತಹಸಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ರಾಜ್ಯದ ಇತರ 44 ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಇತರ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.[೨೯] [೩೦]

ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ, ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡದ ಮೀಸಲಾತಿ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪಾಲನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಭಯದಿಂದ ಮೀನಾ ಜಾತಿಯ ಸದಸ್ಯರು ಗುರ್ಜರ್‌ಗಳನ್ನು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡದವರು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ.[೩೧]

ಇತರ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮಂತ ಮೀನಾ ಸಮುದಾಯವು ಎಸ್ಟಿ ಮೀಸಲಾತಿಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ನಂಬುತ್ತವೆ.[೩೨] [೩೩]

ಉಪವಿಭಾಗಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಮೀನಾಗಳು ಸಹ ಭಿಲ್ಲರ ಉಪಗುಂಪುಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ.[೩೪]

ಮೀನಾ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗವನ್ನು ಹಲವಾರು ಕುಲಗಳು ಮತ್ತು ಉಪ-ಕುಲಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಅವರ ಪೂರ್ವಜರ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಅಡಖ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಅರಿಯತ್, ಅಹರಿ, ಕಟಾರಾ, ಕಲ್ಸುವಾ, ಖರಾಡಿ, ದಾಮೋರ್, ಘೋಘ್ರಾ, ಡಾಲಿ, ಡೋಮಾ, ನಾನಾಮಾ, ದಾದೋರ್, ಮನೌಟ್, ಚಾರ್ಪೋಟಾ, ಮಹಿಂದಾ, ರಾಣಾ, ದಾಮಿಯಾ, ದಾದಿಯಾ, ಪರ್ಮಾರ್, ಫಾರ್ಗಿ, ಬಮ್ನಾ, ಖತ್, ಹುರಾತ್, ಹೇಲಾ, ಭಗೋರಾ ಮತ್ತು ವಾಗತ್ ಸೇರಿವೆ.[೩೫]

ಮೀನರಲ್ಲಿ ಭಿಲ್ ಮೀನಾ ಮತ್ತೊಂದು ಉಪವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ, ಕೆಲವು ಭಿಲ್ಲರುಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ಮೀನಾಗಳಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ, ಅವರು ಭಿಲ್ಲರು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.[೩೬]

"ಉಜ್ವಲ್ ಮೀನಾ" ("ಉಜಾಲಾ ಮೀನಾ" ಅಥವಾ "ಪರಿಹಾರ ಮೀನಾ" ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಉಪ-ಗುಂಪು ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಬಯಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರಜಪೂತರು ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಭಿಲ್ ಮೀನಾಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅವರು "ಮೈಲೇ ಮೀನಾ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದ ಇತರ ಮೀನಾಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಸಸ್ಯಾಹಾರಿಗಳು.[೩೭]

ಜಮೀನ್ದಾರ್ ಮೀನಾ ಮತ್ತು ಚೌಕಿದಾರ್ ಮೀನಾ ಇಂತಹ ಬೇರೆ ಪ್ರಚಲಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿವೆ. ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಶ್ರೀಮಂತರಾದ ಜಮೀನ್ದಾರ ಮೀನಾಗಳು ಪ್ರಬಲ ರಜಪೂತ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರಿಗೆ ಶರಣಾಗಿ ರಜಪೂತರು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿದ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದವರು. ರಜಪೂತ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಶರಣಾಗದೆ ಗೆರಿಲ್ಲಾ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದವರನ್ನು ಚೌಕಿದಾರ್ ಮೀನಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.[೩೮]

ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
 
ಮೀನಾ

ದೀಪಾವಳಿ ದಿನದಂದು ಸಾಮೂಹಿಕ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಪಿತೃ ತರ್ಪಣ ಮಾಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮೀನಾಗಳಲ್ಲಿ ಇದೆ.[೩೯] ಅವರು ಧಾರಾಡಿ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಕಾರ ಮದುವೆ, ಹಬ್ಬಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಮರಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.[೪೦] ಗೋತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ಅವರು ವಿವಿಧ ಕುಟುಂಬ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ.[೪೧] ಅವರು ಚೈತ್ರ ತಿಂಗಳ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ ಮೂರನೇ ದಿನದಂದು ಮೀನೇಶ್ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ.[೪೨]

ಕಲೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಮೀನಾ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಮಹಿಳೆಯರು ಮಂದನಾ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.[೪೩]

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

2011ರ ಭಾರತದ ಜನಗಣತಿ ಪ್ರಕಾರ, ಮೀನಾಗಳು ಒಟ್ಟು 5 ದಶಲಕ್ಷ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.[೪೪] ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ರಾಜಸ್ಥಾನ ಮೀನಾಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ರಾಜ್ಯದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 7% ರಷ್ಟಿದೆ.[೪೫] ಜರ್ಮನ್ ಸುದ್ದಿ ದೂರದರ್ಶನ ಡಾಯ್ಚ ವೆಲ್ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮೀನಾಗಳು ರಾಜಸ್ಥಾನ ರಾಜ್ಯದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 10% ರಷ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಬಿಬಿಸಿ ಹಿಂದಿ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮೀನಾಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ರಾಜ್ಯದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 14% ರಷ್ಟಿದೆ.[೪೬]

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  1. ↑ Prakash, Ravi (2020-11-18). "क्या आदिवासियों को मिल पाएगा उनका अलग धर्म कोड, झारखंड का प्रस्ताव अब मोदी सरकार के पास" (in Hindi). Ranchi: BBC Hindi. Retrieved 2022-02-18.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  2. ↑ The assignment of an ISO code [myi] for the Meena language was spurious (Hammarström (2015) Ethnologue 16/17/18th editions: a comprehensive review: online appendices). The code was retired in 2019.
  3. ↑ "A Sociological Evaluation of the Major Government Schemes Meant for Promoting Education and Health among The Members of the Meena Tribe in Rajasthan" (PDF).
  4. ↑ "Meena in India". Joshua Project. Retrieved 3 September 2023.
  5. ↑ ಪುಸ್ತಕ Sezgin, Yüksel (2011). Human Rights and Legal Pluralism. LIT Verlag Münster. p. 41. ISBN 9783643999054. Archived from the original on 12 October 2014. Retrieved 8 October 2014. {{cite book}}: Empty citation (help): |work= ignored (help)
  6. ↑ Rath, Govinda Chandra (2013). Emerging Trends in Indian Politics. Taylor & Francis. p. 166. ISBN 9781136198557.
  7. ↑ "आखिर क्यों भड़कते हैं आरक्षण के आंदोलन | DW | 12.02.2019". Deutsche Welle (in ಹಿಂದಿ). Retrieved 12 May 2022.
  8. ↑ The Culture of India. The Rosen Publishing Group. 15 August 2010. p. 36. ISBN 9781615301492.
  9. ↑ Kapur, Nandini Sinha (2007). "The Minas: Seeking a Place in History". In Bel, Bernard (ed.). The Social and the Symbolic. Sage. p. 131. ISBN 978-0-76193-446-2.
  10. ↑ https://www.researchgate.net/publication/240702060
  11. ↑ "List of notified Scheduled Tribes" (PDF). Census India. Archived from the original (PDF) on 7 November 2013. Retrieved 18 February 2022.
  12. ↑ Kapur, Nandini Sinha (2000). "Reconstructing Identities and Situating Themselves in History : A Preliminary Note on the Meenas of Jaipur Locality". Indian Historical Review. 27 (1): 29–43. doi:10.1177/037698360002700103. the entire community claims descent from the Matsya (fish) incarnation of Vishnu
  13. ↑ Pati, Rabindra Nath; Dash, Jagannatha (2002). Tribal and Indigenous People of India: Problems and Prospects. APH Publishing. p. 12. ISBN 978-8-17648-322-3.
  14. ↑ Kumar, Pramod (1984). Folk Icons and Rituals in Tribal Life. Abhinav. pp. 3–4. ISBN 978-8-17017-185-0.
  15. ↑ Kapur, Nandini Sinha (2007). "The Minas: Seeking a Place in History". In Bel, Bernard (ed.). The Social and the Symbolic. Sage. pp. 129–131. ISBN 9780761934462.
  16. ↑ Kapur, Nandini Sinha (2007). "Minas Seeking a Place in History". In Bel, Bernard; Brouwer, Jan; Das, Biswajit; Parthasarathi, Vibodh; Poitevin, Guy (eds.). The Social and the Symbolic: Volume II. Sage. pp. 129–146. ISBN 978-8132101178.
  17. ↑ Kothiyal, Tanuja (14 March 2016). Nomadic Narratives: A History of Mobility and Identity in the Great Indian Desert (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Cambridge University Press. p. 265. ISBN 978-1-107-08031-7. from gradual transformation of mobile pastoral and tribal groups into landed sedentary ones. The process of settlement involved both control over mobile resources through raids, battles and trade as well as channelizing of these resources into agrarian expansion. Kinship structures as well as marital and martial alliances were instrumental in this transformation. ... In the colonial ethnographic accounts rather than referring to Rajputs as having emerged from other communities, Bhils, Mers, Minas, Gujars, Jats, Raikas, all lay a claim to a Rajput past from where they claim to have 'fallen'. Historical processes, however, suggest just the opposite.
  18. ↑ Ramusack, Barbara N. (8 January 2004). The Indian Princes and their States. Cambridge University Press. p. 19. ISBN 9781139449083.
  19. ↑ Rima Hooja (2006). A history of Rajasthan (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Rupa & Co. p. 396. ISBN 9788129108906. OCLC 80362053.
  20. ↑ Meena, Madan (2021). "Rulers, Criminals and Denotified Tribe: A Historical Journey of the Meenas". Tribe-British Relations in India. Springer Nature. pp. 275–290. doi:10.1007/978-981-16-3424-6_17. ISBN 978-981-16-3423-9.
  21. ↑ Naithani, Sadhana (2006). In quest of Indian folktales: Pandit Ram Gharib Chaube and William Crooke. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-34544-8. Retrieved 2013-04-15.
  22. ↑ "Caught in nostalgia: Artist Madan Meena's work inspired from 'The Thirsty Crow'".
  23. ↑ Danver, Steven L. (2015). Native Peoples of the World: An Encyclopedia of Groups, Cultures and Contemporary Issues. Routledge. p. 550. ISBN 9781317464006.
  24. ↑ Kapur, Nandini Sinha (2007). "The Minas: Seeking a Place in History". In Bel, Bernard (ed.). The Social and the Symbolic. Sage. p. 131. ISBN 978-0-76193-446-2.
  25. ↑ Brown, Mark (2004). "Crime, Liberalism and Empire: Governing the Mina Tribe of Northern India". Social and Legal Studies. 13 (2): 191–218. doi:10.1177/0964663904042551.
  26. ↑ Bajrange, Dakxinkumar; Gandee, Sarah; Gould, William (2019). "Settling the Citizen, Settling the Nomad: 'Habitual offenders', rebellion, and civic consciousness in western India, 1938–1952" (PDF). Modern Asian Studies. 54 (2): 337–383. doi:10.1017/S0026749X18000136.
  27. ↑ Singh, K. S. (1993). Tribal Ethnography, Customary Law, and Change. Concept Publishing Company. p. 300. ISBN 9788170224716.
  28. ↑ Kishwar, Madhu (13 August 1994). "Codified Hindu Law: Myth and Reality". Economic and Political Weekly. 29 (33): 2145–2161. JSTOR 4401625.
  29. ↑ Sezgin, Yüksel (2011). Human Rights and Legal Pluralism. LIT Verlag Münster. p. 41. ISBN 978-3-64399-905-4. Retrieved 2014-10-08.
  30. ↑ Patel, Mahendra Lal (1997). Awareness in Weaker Section: Perspective Development and Prospects. M.D. Publications Pvt. Ltd. p. 35. ISBN 978-8-17533-029-0. Retrieved 2014-10-08.
  31. ↑ Satyanarayana (2010). Ethics: Theory and Practice. Pearson Education India. p. 96. ISBN 978-8-13172-947-2.
  32. ↑ "How Meenas got the ST status". The Economic Times. 31 May 2007.
  33. ↑ "Flip side of the Jat agitation in Haryana". India Today. 9 March 2012.
  34. ↑ Sezgin, Yuksel (2011). Human Rights and Legal Pluralism. LIT Verlag Münster. ISBN 9783643999054.
  35. ↑ Kumar, Pramod (1984). Folk Icons and Rituals in Tribal Life. Abhinav. pp. 3–4. ISBN 978-8-17017-185-0.
  36. ↑ Majhi, Anita Srivastava (2010). Tribal Culture, Continuity, and Change: A Study of Bhils in Rajasthan. Mittal. p. 127. ISBN 978-8-18324-298-1.
  37. ↑ Sodh, Jiwan (1999). A Study of Bundi School of Painting. Abhinav. p. 31. ISBN 978-8-17017-347-2.
  38. ↑ Mann, Rann Singh; Mann, K. (1989). Tribal Cultures and Change. Mittal Publications. p. 18.
  39. ↑ Das, Jayasree; Chakraborty, Sudipta (2021). "Scope of dark tourism as a revival strategy for the industry" (PDF). Business Studies. XLII (1 & 2).
  40. ↑ Meena, Ram (2020-05-05). "Sociolinguistic Study of Meena / Mina Tribe In comparison to other Tribes of Rajasthan". pp. 45–58.
  41. ↑ Danver, Steven L. (10 March 2015). Native Peoples of the World: An Encyclopedia of Groups, Cultures and Contemporary Issues. Routledge. p. 550. ISBN 9781317464006.
  42. ↑ Kapur, Nandini Sinha (2000). "Reconstructing Identities and Situating Themselves in History : A Preliminary Note on the Meenas of Jaipur Locality". Indian Historical Review. 27 (1): 29–43. doi:10.1177/037698360002700103. the entire community claims descent from the Matsya (fish) incarnation of Vishnu
  43. ↑ Meena, Madan (2009). Nurturing Walls: Animal Paintings by Meena Women. Tara Books. ISBN 978-8-18-621168-7.
  44. ↑ "Will the tribals get their separate religion code, Jharkhand's proposal is now with the Modi government". BBC.
  45. ↑ "In Rajasthan, tribal body acts as family court for ST couples".
  46. ↑ "वसुंधरा के लिए सांप छछूंदर वाली स्थिति".


ಮುಂದೆ ಓದಿ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  • Adak, Dipak Kumar. Demography and health profile of the tribals: a study of M.P. Anmol Publications.
  • Brown, Mark (2003). "Ethnology and Colonial Administration in Nineteenth-Century British India: The Question of Native Crime and Criminality". The British Journal for the History of Science. 36 (2): 201–219. doi:10.1017/S0007087403005004. JSTOR 4028233.
  • Bajrange, Dakxinkumar; Gandee, Sarah; Gould, William (2019). "Settling the Citizen, Settling the Nomad: 'Habitual offenders', rebellion, and civic consciousness in western India, 1938–1952". Modern Asian Studies. 54 (2): 337–383. doi:10.1017/S0026749X18000136. S2CID 56335179.
  • Piliavsky, Anastasia (2015). "The "Criminal Tribe" in India before the British". Comparative Studies in Society and History. 57 (2): 323–354. doi:10.1017/S0010417515000055. JSTOR 43908348. S2CID 144894079.
  •  Sharma, Sohan Lal (2008). Emerging Tribal Identity: A Study of Minas of Rajasthan. Rawat Publications. ISBN 9788131602386. JSTOR 23620676.
  • Channa, V.C. (2008). "Development in Meena Villages: A Case Study". Indian Anthropologist. 38 (1): 33–42. JSTOR 41920055.
  • Meena, Madan (2021). "Rulers, Criminals and Denotified Tribe: A Historical Journey of the Meenas". Tribe-British Relations in India. Springer Nature. pp. 275–290. doi:10.1007/978-981-16-3424-6_17. ISBN 978-981-16-3423-9. S2CID 240554356.
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ಮೀನಾ&oldid=1219704" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ