ಪ್ರಸರಣೆ

ಪ್ರಸರಣೆ (ವಿಸರಣೆ) ಎಂದರೆ ಅಣುಗಳ ಯಾದೃಚ್ಛಿಕ ಚಲನೆಯಿಂದಾಗಿ ಅಧಿಕ ಸಾರದ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಕಡಿಮೆ ಸಾರದ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ನಿವ್ವಳ ಅಣುಪ್ರವಹನ (ಡಿಫ್ಯೂಶನ್). ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಮ್ ಪರ್ಮ್ಯಾಂಗನೆಟ್ ಹರಳನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿರಿಸಿದಾಗ ಹರಳಿನ ಬಣ್ಣ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮೇಲೇರುವುದು, ಕಡಲಿನೊಳಗಿನ ಉಪ್ಪು ನದೀಪ್ರವಾಹದ ಎದುರಾಗಿ ಹರಡುವುದು, ಸುಗಂಧ ಸೀಸೆಯನ್ನು ತೆರೆದಾಗ ಕೋಣೆ ಪೂರ್ತಿ ಅದರ ಪರಿಮಳ ತುಂಬುವುದು-ಇವು ವಿಸರಣೆಗೆ ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳು. ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಬನ್ ವಿಸರಣೆಯಿಂದ ಕಾರ್ಬನ್ ಉಕ್ಕು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.

ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಅನಿಲದ ಪ್ರಸರಣ  : (1) ಪ್ರಸರಣದ ಮೊದಲು (2) ಪ್ರಸರಣದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ (3) ಪ್ರಸರಣ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ನಂತರ

ಪ್ರಸರಣದ ಮೊದಲು ಮತ್ತು ನಂತರ

ಪರಿಚಯ

ಎಲ್ಲ ವಸ್ತುಗಳು, ಘನವಸ್ತುಗಳು, ದ್ರವಗಳು ಮತ್ತು ಅನಿಲಗಳು ದೊಡ್ಡ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿವೆ. ಚಿಕ್ಕ ಕಣಗಳನ್ನು ಅಣುಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಣುಗಳು ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳ ವೇಗವು ತಾಪಮಾನದ ಮೇಲೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಿಭಿನ್ನ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಇಟ್ಟರೆ, ಈ ಚಲನೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವು ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಘನವಸ್ತುಗಳ ಅಣುಗಳು ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ದ್ರವಗಳ ಅಣುಗಳು ಘನವಸ್ತುಗಳ ಅಣುಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಅನಿಲಗಳ ಅಣುಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಸಾಕಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ, ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಅನಿಲಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಬೇಗನೆ ಬೆರೆಯುತ್ತವೆ. ದ್ರವಗಳ ಅಣುಗಳು ಬೇಗನೆ ಬೆರೆಯುವುದಿಲ್ಲ, ಹಾಗೂ ಘನವಸ್ತುಗಳ ಅಣುಗಳು ಬೆರೆಯಲು ಬಹಳಷ್ಟು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ರೀತಿ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಕಣಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಬೆರೆಯುವುದನ್ನು ಪ್ರಸರಣ (ವಿಸರಣೆ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಸರಣವು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗದ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ವಸ್ತುಗಳ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಹರಿವಿನಿಂದ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಯು ಎಲ್ಲ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಗಾಳಿ ತುಂಬಿದ ಜಾರ್ ಅನ್ನು ಕ್ಲೋರಿನ್ ಅನಿಲದ ಜಾರ್ ಮೇಲೆ ಇರಿಸಿದರೆ, ಕ್ಲೋರಿನ್ ಅನಿಲ ಭಾರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಅಣುಗಳು ಪ್ರಸರಣದಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆದ್ದು ಎರಡೂ ಜಾಡಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವು ಒಂದಾಗುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಸ್ಫಟಿಕದ ಸ್ಫಟಿಕವನ್ನು ನೀರಿನ ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದರೆ, ಮೊದಲು ಸ್ಫಟಿಕದ ಬಳಿಯಿರುವ ನೀರು ತಟ್ಟೆಯ ದ್ರಾವಣದಂತೆ ಆಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ ಎಲ್ಲ ನೀರು ತಟ್ಟೆಯ ಬಣ್ಣವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ತುಂಡು ಚಿನ್ನವನ್ನು ಸಿಸ್ ತುಂಡು ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡರೆ, ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ನಂತರ ಸಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಉಪಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿನ್ನದಲ್ಲಿ ಸಿಸ್ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಹುದು. ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯು ಪ್ರಸರಣಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯು ಅದರ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ.

ಅನಿಲಗಳ ಪ್ರಸರಣ

ಅನಿಲಗಳು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಹರಡುತ್ತವೆ. ಕಡಿಮೆ ಸಾಂದ್ರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಭಾರವಾದ ಅನಿಲಗಳು ಕಡಿಮೆ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಹರಡುತ್ತವೆ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಾಂ ಅವರು ' ಗ್ರಹಾಂ'ನ ಅನಿಲ ಪ್ರಸರಣ ನಿಯಮ' ಎಂಬ ನಿಯಮವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ, ಒಂದೇ ತಾಪಮಾನ ಮತ್ತು ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸರಣದ ವೇಗವು ಅನಿಲಗಳ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ವರ್ಗಮೂಲಕ್ಕೆ ವಿಲೋಮಾನುಪಾತದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.

ದ್ರವಗಳ ಪ್ರಸರಣ

ಅನಿಲಗಳ ಪ್ರಸರಣಕ್ಕಿಂತ ದ್ರವಗಳ ಪ್ರಸರಣವು ಹೆಚ್ಚು ಜಟಿಲವಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳ ಪ್ರಸರಣವು ವಸ್ತುಗಳ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಶಾಖದ ಹೆಚ್ಚಳದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಸರಣವು ಸುಲಭವಾಗಿದೆ.

ಇತರ ವಿವರಗಳು

ಏಕಮಾನ ಸಲೆಯ ಮೂಲಕ ಏಕಮಾನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವ ಪದಾರ್ಥದ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಪ್ರವಹನದರ ಅಥವಾ ವಿಸರಣದರ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಏಕಮಾನ ದೂರದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ, ಪದಾರ್ಥದ ಸಾರವ್ಯತ್ಯಾಸ ವನ್ನು ಸಾರಪ್ರವಣತೆ (ಕನ್ಸೆಂಟ್ರೇಶನ್ ಗ್ರೇಡಿಯೆಂಟ್) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರವಹನದರ ಸಾರಪ್ರವಣತೆಗೆ ಅನುಲೋಮಾನುಪಾತದಲ್ಲಿದೆ. ಉಷ್ಣತೆಯೊಂದಿಗೆ ಈ ದರ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಯಾವುವೇ ಎರಡು ಅನಿಲ ಕುರಿತಂತೆ ವಿಸರಣದರಗಳ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಆ ಅನಿಲಗಳ ಸಾಂದ್ರತಾವರ್ಗಮೂಲಗಳ ನಿಷ್ಪತ್ತಿಯ ವಿಲೋಮ.

ಉಷ್ಣವಹನದರ ಉಷ್ಣತಾಪ್ರವಣತೆಗೂ ವಾಹಕದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ವಿದ್ಯುತ್‌ಪ್ರವಾಹ ವಿದ್ಯುತ್ ವಿಭವದ ಪ್ರವಣತೆಗೂ ಅನುಲೋಮಾನುಪಾತದಲ್ಲಿರುವುದು. ಇದು ವಿಸರಣದ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ವಿಕಿಸೋರ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಲೇಖನದ ವಿಷಯವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ:

ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ವಿಸರಣೆ