ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಭಾರತೀಯರ ಪಟ್ಟಿ

ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಎನ್ನುವುದು, ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ನೊಬೆಲ್ ಅವರ ಕೊನೆಯ ಇಚ್ಛೆಯಂತೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ, "ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ, ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ "ಮಾನವಕುಲಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದವರಿಗೆ" ನೀಡಲಾಗುವ ವಾರ್ಷಿಕ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ" ಒಂದು ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರಿಗೆ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ, ಒಂದು ಡಿಪ್ಲೊಮಾ ಮತ್ತು ಹಣದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನವು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಯಲ್ ಸ್ವೀಡಿಷ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ನೊಬೆಲ್ ಅವರ ಸ್ಮರಣೆಯಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ವೆರಿಜಸ್ ರಿಕ್ಸ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ; ಕರೋಲಿನ್ಸ್ಕಾ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ನಲ್ಲಿನ ನೊಬೆಲ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ ದಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ; ಸ್ವೀಡಿಷ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ; ಮತ್ತು ನಾರ್ವೇಜಿಯನ್ ನೊಬೆಲ್ ಸಮಿತಿಯು ಶಾಂತಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

೧೯೦೧ ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ೧೯೦೧ ರಿಂದ ೨೦೧೮ ರ ವರೆಗೆ ಒಟ್ಟು ೯೦೪ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ (೮೫೨ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ೫೨ ಮಹಿಳೆಯರು) ಮತ್ತು ೨೪ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೨ ಭಾರತೀಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ (ಐದು ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕರು ಮತ್ತು ಏಳು ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ). ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟ್ಯಾಗೋರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಜೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು.ಮದರ್ ತೆರೇಸಾರವರು ನೋಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಏಕೈಕ ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ, ಭಾರತೀಯ ಕವಿ, ದಾರ್ಶನಿಕ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿ ಮತ್ತು ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಯೋಗದ ಅಭಿವರ್ಧಕರಾದ ಶ್ರೀ ಅರಬಿಂದೋ ಅವರನ್ನು ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯದ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಾಗಿ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಎರಡೂ ಬಾರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆಯಲು ಅವರು ವಿಫಲರಾದರು.

ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧, ೧೯೯೯ ರಂದು, ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರನ್ನು ಇದುವರೆಗೆ ಐದು ಬಾರಿ ಶಾಂತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಾರ್ವೇಯನ್ ನೊಬೆಲ್ ಸಮಿತಿ ದೃಢಪಡಿಸಿತು (೧೯೩೭ ರಿಂದ ೧೯೩೯ ರವರೆಗೆ, ೧೮೪೭ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡುವ ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಮೊದಲು). ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ, ನಾರ್ವೇಯನ್ ನೊಬೆಲ್ ಸಮಿತಿಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಗೀರ್ ಲುಂಡೆಸ್ಟಾಡ್ ಇದನ್ನು "ನಮ್ಮ ೧೦೬ ವರ್ಷಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಲೋಪ" ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರು

ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕರು

ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಜೆಗಳಾಗಿದ್ದ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರು ಈ ಕೆಳಗಿನವರು.

ವರ್ಷ	ಪುರಸ್ಕೃತರು		ಕ್ಷೇತ್ರ	ವಿಚಾರಧಾರೆ	ಉಲ್ಲೇಖ
೧೯೧೩		ರವೀಂದ್ರನಾಥ್ ಠಾಗೋರ್	ಸಾಹಿತ್ಯ	"ಅವರ ಆಳವಾದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ, ತಾಜಾ ಮತ್ತು ಸುಂದರವಾದ ಪದ್ಯದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ; ಅವರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕೌಶಲ್ಯದಿಂದ, ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ."
೧೯೩೦		ಸಿ.ವಿ.ರಾಮನ್	ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ	"ಬೆಳಕಿನ ಚದುರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮದ ಆವಿಷ್ಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ."
೧೯೭೯		ಮದರ್ ತೆರೇಸಾ	ಶಾಂತಿ	"ಬಳಲುತ್ತಿರುವವರಿಗೆ ಸಹಾಯವನ್ನು ನೀಡುವಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಾಡಿದ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ"
೧೯೯೮		ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್	ಆರ್ಥಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ	"ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ಅವರು ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ."
೨೦೧೪		ಕೈಲಾಸ್ ಸತ್ಯಾರ್ಥಿ	ಶಾಂತಿ	"ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಯುವಜನರ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ ವಿರುದ್ಧ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣದ ಹಕ್ಕಿನ ಪರವಾಗಿ ಅವರ ಹೋರಾಟಕ್ಕಾಗಿ."
೨೦೧೯		ಅಭಿಜಿತ್‌ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ	ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ	"ಜಾಗತಿಕ ಬಡತನವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಮಾಡಿದ ಅವರ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ವಿಧಾನಕ್ಕಾಗಿ."

ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದ ಸಾಗರೋತ್ತರ ನಾಗರಿಕರು

ಕೆಳಗಿನವರು ಭಾರತೀಯರಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರು ಅಥವಾ ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರು ಆದರೆ ತರುವಾಯ ಭಾರತದ ನಾಗರಿಕರಲ್ಲದವರು; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರನ್ನು ಇನ್ನೂ ಭಾರತೀಯ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರ ಪಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ವರ್ಷ	ಪುರಸ್ಕೃತರು		ವಾಸಿಸುವ ದೇಶ	ಕ್ಷೇತ್ರ	ವಿಚಾರಧಾರೆ	Ref.
1968		ಹರ್ ಗೋಬಿಂದ್ ಖೊರಾನ	ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ	ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ	"ಆನುವಂಶಿಕ ಸಂಕೇತ ಮತ್ತು ಪ್ರೋಟೀನ್ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಕಾರ್ಯದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕಾಗಿ."
೧೯೮೩		ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯನ್ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್	ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ	ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ	"ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಕಾಸದ ಭೌತಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ."
೨೦೦೯		ವೆಂಕಟರಾಮನ್ ರಾಮಕೃಷ್ಣನ್	ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂ / ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ	ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ	"ರೈಬೋಸೋಮ್‌ನ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಕಾರ್ಯದ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ."

ಇತರೆ

ಈ ಕೆಳಗಿನವರು ಭಾರತೀಯ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿರುವ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರು - ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ವಿದೇಶಿಯರು, ಭಾರತೀಯ ಸಂತತಿಯವರು ಮತ್ತು ಅವರು ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದಾಗ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದವರು.

ವರ್ಷ	ಪುರಸ್ಕೃತರು		ವಾಸಿಸುವ ದೇಶ	ಕ್ಷೇತ್ರ	ವಿಚಾರಧಾರೆ	Ref.
೧೯೦೨		ರೊನಾಲ್ಡ್ ರೋಸ್	ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂ( ಅಲ್ಮೋರಾ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದರು)	ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ	"ಮಲೇರಿಯಾ ಕುರಿತ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ; ಅದು ಒಂದು ಜೀವಿಯೊಳಗೆ ಹೇಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆ ಮೂಲಕ ಈ ರೋಗದ ಬಗ್ಗೆ ಯಶಸ್ವಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಎದುರಿಸುವ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ."
೧೯೦೭		ರುಡ್ಯಾರ್ಡ್ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್	ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂ(ಬಾಂಬೆ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದರು)	ಸಾಹಿತ್ಯ	"ಈ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಲೇಖಕರ ಸೃಷ್ಟಿಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುವ ವೀಕ್ಷಣೆಯ ಶಕ್ತಿ, ಕಲ್ಪನೆಯ ಸ್ವಂತಿಕೆ ಹಾಗೂ ಕಲ್ಪನೆಗಳ ನಿರೂಪಣೆಯ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ."
೧೯೮೯		೧೪ನೇ ದಲೈ ಲಾಮಾ	ಭಾರತ(ತಕ್ಸರ್, ಟಿಬೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದರು)	ಶಾಂತಿ	"ಅವರ ಪ್ರದೇಶದ ಜನರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲು, ಅವರ ಜನರ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಹಿಂಸಾಚಾರದ ಬಳಕೆಗೆ ಅವರ ನಿರಂತರ ಪ್ರತಿರೋಧಕ್ಕಾಗಿ."
೨೦೦೧		ವಿ.ಎಸ್.ನೈಪಾಲ್	ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂ(ಚಗುವನಾಸ್, ಟ್ರಿನಿಡಾಡ್ ಆಂಡ್ ಟೊಬಾಗೋದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದರು)	ಸಾಹಿತ್ಯ	"ನಿಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಇತಿಹಾಸಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನೋಡಲು ನಮ್ಮನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸುವ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಏಕ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ನಿರೂಪಣೆ ಮತ್ತು ಅವಿನಾಶವಾದ ಪರಿಶೀಲನೆಗಾಗಿ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆ."

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ

ರವೀಂದ್ರನಾಥ್ ಟಾಗೋರ್ ಮದರ್ ತೆರೇಸಾ ಸಿ. ವಿ. ರಾಮನ್ ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಕೈಲಾಸ್ ಸತ್ಯಾರ್ಥಿ