ನರಹರಿ ತೀರ್ಥ

ನರಹರಿ ತೀರ್ಥರು ಒಬ್ಬ ದ್ವೈತ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ವಿದ್ವಾಂಸ, ರಾಜನೀತಿಜ್ಞ ಮತ್ತು ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಇವರನ್ನು ಶ್ರೀಪಾದರಾಜರೊಂದಿಗೆ ಹರಿದಾಸ ಚಳವಳಿಯ ಮೂಲಪುರುಷ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಎರಡು ಪಾಂಡಿತ್ಯಪೂರ್ಣ ಕೃತಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆಯಾದರೂ, ಅವುಗಳು ತಮ್ಮ ವಾಕ್ಚಾತುರ್ಯ ಮತ್ತು ವಿಷಯಾಂತರಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. } ಅವರು ತಮ್ಮ ಕೆಲವು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರಘುಕುಲತಿಲಕ ಎಂಬ ಕಾವ್ಯನಾಮದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪೂರ್ವ ಗಂಗಾ ದೊರೆಗಳಿಗೆ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಭಾವದ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯ ಮಠದ ಮಠಾಧೀಶರಾಗಿ, ನರಹರಿಯು ಸಿಂಹಾಚಲಂ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಖ್ಯಾತಿಯ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದರು.

ನರಹರಿ ತೀರ್ಥ
ಜನನ	೧೨೪೩ ಕಳಿಂಗ(ಈಗಿನ ಒಡಿಶಾ ಅಥವಾ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಿಜಾಪುರ ಅಥವಾ ಅಂದ್ರ ಪ್ರದೇಶ)
ಮರಣ	ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೩೩೩ ಹಂಪೆ
ಜನ್ಮ ನಾಮ	ಶ್ಯಾಮ ಶಾಸ್ತ್ರಿ
ಗುರು	ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯ
ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ	ದ್ವೈತ

ಜೀವನ

ಅವರು ಕಳಿಂಗದ (ಇಂದಿನ ಒಡಿಶಾ ) ಪೂರ್ವ ಗಂಗಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನಂತರ ಸನ್ಯಾಸಿಯಾಗಿ ದೀಕ್ಷೆ ಪಡೆಯುವ ಮೊದಲು ನರಸಿಂಹ ದೇವ II ರ ಬಳಿ ರಾಜಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಎಂಬುದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. ನರಹರಿಯತಿಸ್ತೋತ್ರ, ನಾರಾಯಣ ಪಂಡಿತರ ಮಧ್ವ ವಿಜಯ ಮುಂತಾದ ಕೃತಿಗಳಿಂದ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀಕೂರ್ಮಂ ಮತ್ತು ಸಿಂಹಾಚಲಂ ದೇವಾಲಯಗಳ ಶಾಸನಗಳಿಂದ ಅವರ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಕತ್ತಿವರಸೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.ಶರ್ಮಾ ಅವರು ಕ್ರಿ.ಶ ೧೨೮೧ ನಂತರದ ಶಾಸನಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ನರಹರಿ ತೀರ್ಥರು '"ದೇಶದ ವಾಸ್ತವವಾದದ ಅಧಿಪತಿ"'. ಎಂಬುವುದನ್ನು ಊಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ನರಹರಿಯವರು ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರದ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿ, ಶ್ರೀಕೂರ್ಮಮ್ನಲ್ಲಿ ಯೋಗಾನಂದ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಮತ್ತು ವಿಧ್ವಂಸಕ ದಾಳಿಗಳಿಂದ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾನುದೇವ I ಮತ್ತು ಸೇನಾಧಿಪತಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವ II ರಿಂದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಅವರು ಕಳಿಂಗದಾದ್ಯಂತ ಮಾಧ್ವ ತತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿದರು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ. ಹಂಪೆಯ ಚಕ್ರತೀರ್ಥದ ಹತ್ತಿರ ಅವರ ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಳ ಇದೆ.

ಕೃತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆ

ಜಯತೀರ್ಥ ಮತ್ತು ರಾಘವೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವ ಪ್ರಕಾರ, ಮಧ್ವರ ಗೀತಾಭಾಷ್ಯದ ಕುರಿತು ನರಹರಿಯವರು ಬರೆದ ಭವಪ್ರಕಾಶಿಕಾ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವು ದ್ವೈತ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. . ನರಹರಿಯು ಮೂಲ ಪಠ್ಯದಲ್ಲಿನ ಅಸ್ಪಷ್ಟ ಭಾಗಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದಾನೆ ಮತ್ತು ಶಂಕರ ಮತ್ತು ರಾಮಾನುಜರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಶರ್ಮಾ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಾಯಶಃ ಅವರು ಕನ್ನಡ ಮೂಲದವರಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಅವರು ಹಲವು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಮೂರು ಸಂಯೋಜನೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು,ಕೀರ್ತನೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮೂಲಕ,ಮಧ್ವರ ಭೋದನೆಗಳನ್ನು ಸರಳೀಕೃತ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಸುವ ಮೂಲಕ ಹರಿದಾಸ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಮುನ್ನಲೆಗೆ ತಂದವರಲ್ಲಿ ನರಹರಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಪಾದರಾಜ ಅವರು ಪ್ರಮುಖರು. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನರಹರಿ ಅವರನ್ನು ಕೂಡ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮತ್ತು ಬಯಲಾಟದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಇಂದಿಗೂ ಕರಾವಳಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಕಾಸರಗೋಡುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿರುವ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ.