ಧನು ಜಾತ್ರೆ
ಧನು ಜಾತ್ರೆ ಅಥವಾ ಧನು ಯಾತ್ರೆ ಎಂಬುದು ಒಡಿಶಾದ ಬರ್ಗಢ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ವಾರ್ಷಿಕ ನಾಟಕ ಆಧಾರಿತ ಬಯಲು ನಾಟಕ ಪ್ರದರ್ಶನವಾಗಿದೆ. ಬರ್ಗಢ್ ಪುರಸಭೆಯ ಸುತ್ತ ೮ ಕಿಮೀ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿದೆ, ಇದು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬಯಲು ರಂಗಮಂದಿರವಾಗಿದ್ದು ಇದು ಗಿನ್ನೆಸ್ ಬುಕ್ ಆಫ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿದೆ. [೧] [೨] [೩] [೪] [೫] [೬] [೭] ಇದು ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಕಂಸನ ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಬರ್ಗಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಈ ನಾಟಕದ ರಚನೆಗಳು ಪಶ್ಚಿಮ ಒಡಿಶಾದ ಇತರ ಹಲವು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು ಬರ್ಗಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. [೮] ಅವರ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಕಂಸನಿಂದ ಆಯೋಜಿಸಲಾದ ಧನು ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಬಲರಾಮರು ಮಥುರಾಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಪ್ರಸಂಗವಾಗಿದೆ. ತನ್ನ ಸಹೋದರಿ ದೇವಕಿಯನ್ನು ವಸುದೇವನೊಂದಿಗೆ ಮದುವೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಕೋಪಗೊಂಡ ರಾಜಕುಮಾರ ಕಂಸನು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಉಗ್ರಸೇನನನ್ನು ಸಿಂಹಾಸನದಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ನಾಟಕಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಕಂಸನ ಮರಣ ನಂತರ ಮತ್ತೆ ಉಗ್ರಸೇನ ರಾಜನಾಗುವುದರೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಲಿಖಿತ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಈ ಹಬ್ಬದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಂಸನು ಜನರನ್ನು ಅವರ ತಪ್ಪುಗಳಿಗಾಗಿ ದಂಡದ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಒಡಿಶಾದ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಬಿಜು ಪಟ್ನಾಯಕ್ ಅವರ ಮಂತ್ರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಮ್ಮೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. [೭] ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲಾಖೆಯು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ ರಂದು ಧನು ಯಾತ್ರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಬ್ಬದ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ನೀಡಿದೆ [೯]
| ಧನು ಜಾತ್ರೆ | |
|---|---|
 ಬರ್ಗಢ್‌ನಲ್ಲಿ ಧನು ಜಾತ್ರೆಯ ಕಂಸ | |
| ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರುಗಳು | ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಬಯಲು ರಂಗಮಂದಿರ |
| ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ | ಇತರ ಸ್ಥಳೀಯೇತರ ಸಂದರ್ಶಕರೊಂದಿಗೆ ಬರ್ಗಢ್ ಮತ್ತು ಅಂಬಾಪಾಲಿ ನಿವಾಸಿಗಳು |
| ಆರಂಭ | ಪುಷ್ಯ ಶುಕ್ಲಾ ಚತುರ್ಥಿ |
| ಅಂತ್ಯ | ಪುಷ್ಯ ಪೂರ್ಣಿಮ |
| ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಹಬ್ಬಗಳು | ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ, ಕಂಸ |
ಬ್ರಿಟಿಷರ ನಂತರ ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಕಾರ್ಮಿಕ ವರ್ಗದ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಎಂದು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಜನರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಕಂಸನ ಮರಣವು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ನಿಯಮಗಳ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. [೧೦]
ಸ್ಥಳಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಮುಖ್ಯ ಪುರಸಭೆಯ ಪ್ರದೇಶವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪಟ್ಟಣವಾದ ಮಥುರಾ ನಗರಿಯಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜೀರಾ ನದಿಯು ಯಮುನಾನದಿಯಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಂಬಾಪಾಲಿ ಗ್ರಾಮ (ಬಾರ್ಗಢ ಪುರಸಭೆಯ ಭಾಗ) ಗೋಪಾಪುರ ಆಗುತ್ತದೆ. ಅಂಬಾಪಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಜೀರಾ ನದಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಕೊಳವು ಪುರಾಣದ ಕಾಳಿಂದಿ ಸರೋವರವಾಗಿದೆ. ೨೦೦೫ ರಿಂದ, ನಿಶಾಮಣಿ ಶಾಲಾ ಮೈದಾನವನ್ನು ರಂಗಮಹಲ್ - ಉತ್ಸವದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.
ಪಶ್ಚಿಮ ಒಡಿಶಾದ ಅನೇಕ ಇತರ ಪಟ್ಟಣಗಳು/ಗ್ರಾಮಗಳು ಇವೆ. ಬರ್ಗಡ್‌ ವೇದಿಕೆಯ ಯಶಸ್ಸು ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಈ ನಾಟಕ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಮನಾರ್ಹ ಸ್ಥಳಗಳೆಂದರೆ ಅಂಬಾಭೋನಾ ಬ್ಲಾಕ್‌ನ ಚಿಚೋಲಿ ಗ್ರಾಮವು ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ತೌಪಲಿ, ರೆಮಾಂಡ ಕೂಡ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.
ಮಥುರಾ
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಟ್ಟಣದ ಹೃದಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಹಬ್ಬದ ಪ್ರಮುಖ ವೇದಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಬಿದಿರು, ಬಟ್ಟೆ ಮತ್ತಿತರ ಅಲಂಕಾರ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ವೇದಿಕೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಅಂಗಡಿಗಳ ಸಿಮೆಂಟ್ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯು ಮುಖ್ಯ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪಡೆಗಳು, ರಾಜ ಕಂಸನ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಆಮಂತ್ರಿತ ಅತಿಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿಂದ ವೃದ್ಧರವರೆಗಿನ ಉತ್ಸಾಹಿ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರು ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು.
ದೈನಂದಿನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಹಿಂಬದಿಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳವಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ಹಬ್ಬ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಮೊದಲು ಪವಿತ್ರ ಮಾಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸಂಚಾರ ನೃತ್ಯ [೧೧] ರೂಪ ಕಲಾವಿದರು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಿರುವ ಮತ್ತು ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ನೃತ್ಯದ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಈ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದ ಬೆರಳೆಣಿಕೆಯಷ್ಟು ಹಳೆಯ ಕಲಾವಿದರು ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿದ್ದಾರೆ, ಅವರು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಬರುತ್ತಾರೆ. ಹಳ್ಳಿಗಳ ಸಂದರ್ಶಕರನ್ನು ಮನರಂಜನೆ, ಪ್ರಶ್ನೆ ಉತ್ತರಗಳೊಂದಿಗೆ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಈ ನೃತ್ಯವು ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.
ಗೋಪಾಪುರ
ಬದಲಾಯಿಸಿಹತ್ತಿರದ ಹಳ್ಳಿಯ ಅಂಬಾಪಾಲಿಯನ್ನು ಹಬ್ಬದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋಪಾಪುರ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಳ್ಳಿಗರು ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಪುರಾಣದ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯುತ್ತಾರೆ, ಕೃಷ್ಣನ ವಿವಿಧ ಕಥೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೈಯಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಾವ್ಯದ ಚರಣಗಳ ಗೋಡೆ ಬರಹವು ಹಳ್ಳಿಯ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಯಮುನಾ ನದಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಹರಿಯುವ ಜೀರಾ ನದಿಯು ಈ ೧೦ ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಯಮುನಾ ನದಿಯಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ನಾಟಕದ ೩ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಈ ನದಿಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ -
- ಕೃಷ್ಣ ಜನಿಸಿದಾಗ ವಸುದೇವನು ತನ್ನ ಮಗನಾದ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಕಂಸನ ಕೊಲೆಗಾರನ ಕೈಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ರಾಜ ನಂದನ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಬಿಡಲು ಹೋದನು.
- ಕೃಷ್ಣನ ರಾಸ ಲೀಲಾ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋಪಿಯರೊಂದಿಗೆ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ (ಗೋಪಾಪುರ - ಅಂಬಾಪಾಲಿ)
- ಮಂತ್ರಿ ಅಕ್ರೂರ ಹೋಗಿ ಕೃಷ್ಣ ಬಲರಾಮ ಸಹೋದರ ಜೋಡಿಯನ್ನು ಮಥುರಾ ನಗರದಲ್ಲಿ ಧನು ಜಾತ್ರೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಕರೆತಂದನು.
ಆಶ್ರಮಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿಗೋವಿಂದಪಾಲಿ:
ವರ್ಷವಾರು ಪ್ರಧಾನ ನಟರು
ಬದಲಾಯಿಸಿ೨೦೦೯–೨೦೧೫ ಧನುಯಾತ್ರಾ - ಕಂಸ- ಹೃಷಿಕೇಸ್ ಭೋಯಿ.
ಒಡಿಶಾದ ಬರ್ಗಢ್‌ನ ಮೇಕಪ್ ಕಲಾವಿದ ಘಾಸಿರಾಮ್ ಸಾಹು ಅವರು ೧೯೫೧ ರಿಂದ ವಿರಾಮವಿಲ್ಲದೆ ಈ ಉತ್ಸವದೊಂದಿಗೆ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ, ಅವರು ೮೪ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ೩೧ ಜುಲೈ ರಂ೨೦೧೫ ರಂದು ನಿಧನರಾದರು. ಈ ನಾಟಕದ ಪ್ರಧಾನ ನಟ ಕನ್ಸಾಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ನಿರಂಕುಶ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ.
ವಿಶೇಷ ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಘಟನೆಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಬಯಲು ರಂಗಮಂದಿರ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದೆ, [೧೨] [೧೩] [೧೪] ಇದನ್ನು ೧೯೪೭ ರಿಂದ ಬರ್ಗಡ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಹ ನೋಡಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ಒಡಿಶಾದ ಹಬ್ಬಗಳು
- ಬರ್ಗಢ್
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ Dash, Prakash. "Dhanu Yatra World's biggest open-air theatre". Newsonair.com. News on Air: All India Radio. Archived from the original on 3 ಮಾರ್ಚ್ 2016. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ "Dhanu Jatra". Festivalsofindia.in. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ Mohapatra, Prabhukalayan (2005). "Dhanuyatra of Bargarh : World's Biggest Open-Air-Theatre" (PDF). Orissa Review. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ Mishra, Biranchi. "Dhanu Yatra: Largest Open Air Ethnic Theatre". ISKCON News. Archived from the original on 19 ಮಾರ್ಚ್ 2015. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ "Other States / Orissa News : Bargarh gears up for Dhanu Yatra". The Hindu. 2008. Archived from the original on 16 February 2013. Retrieved 18 January 2013.
The 11-day cultural extravaganza is globally known as world's largest open-air theatre.
- ↑ "All of Bargarh's a stage for Dhanu Yatra". The Times of India. 2011. Archived from the original on 16 February 2013. Retrieved 18 January 2013.
It is also referred to as the world's biggest open-air theatre
- ↑ ೭.೦ ೭.೧ Dehury, Chinmaya (27 December 2015). "Odisha town turns into Mathura for world's biggest open air theatre". Sify. Sify News. IANS. Archived from the original on 3 January 2017. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ Koshal Discussion and Development Forum Archived 2011-07-18 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
- ↑ "National fest tag to Bargarh Dhanu Yatra". The Times Of India.
- ↑ Bargarh Dhanu Yatra Govt. website, maintained by National Informatics Centre
- ↑ "Welcome to Odisha Sangeet Natak Akademi". Archived from the original on 2024-01-16. Retrieved 2022-11-26.
- ↑ "Other States / Orissa News : Bargarh gears up for Dhanu Yatra". The Hindu. Chennai, India. 23 December 2008. Archived from the original on 16 February 2013. Retrieved 18 January 2013.
The 11-day cultural extravaganza is globally known as world's largest open-air theatre.
- ↑ Guru, Sudeep Kumar (16 December 2011). "Dhanu yatra to begin in Puri". telegraphindia.com. Calcutta, India. Retrieved 18 January 2013.
The festival is being held Bargarh since 1947.
- ↑ "All of Bargarh's a stage for Dhanu Yatra". The Times of India. 12 January 2011. Archived from the original on 16 February 2013. Retrieved 18 January 2013.
It is also referred to as the world's biggest open-air theatre