ವಿಕಿಪೀಡಿಯ

ದುರಾ ಭಾಷೆ

ದುರಾ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನೇಪಾಳದ ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳ ಪಶ್ಚಿಮ ಬೋದಿಶ್ ಶಾಖೆಯಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೂ ಇತ್ತೀಚಿನ ಕೆಲಸವು ಸೈನೋ-ಟಿಬೆಟಿಯನ್‌ನ ಸ್ವತಂತ್ರ ಶಾಖೆಯಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುತ್ತದೆ.[೨] ಅನೇಕ ದುರಾ ಮಾತನಾಡುವವರು ನೇಪಾಳಿ ಮಾತನಾಡಲು ಬದಲಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ದುರಾ ಭಾಷೆಯು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ತಮ್ಮ ದೈನಂದಿನ ಮಾತುಕತೆಗಾಗಿ ನೇಪಾಳಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದ ಕೆಲವರು ಇನ್ನೂ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಾಗಿ ದುರಾವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.

ದುರಾ
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ 
ಪ್ರದೇಶಗಳು: 		ನೇಪಾಲ
ಭಾಷೆಯ ಅಳಿವು: between 2008[೧] and 2012
ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬ: Sino-Tibetan
 Greater Magaric
  ದುರಾ
ಭಾಷೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು
ISO 639-1: ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ
ISO 639-2: ಸೇರಿಸಬೇಕು
ISO/FDIS 639-3: drq
ಟಿಪ್ಪಣಿ: ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿ IPA ಧ್ವನಿ ಸಂಕೇತಗಳು ಯುನಿಕೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದು.

ಹಿಮಾಲಯನ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ದುರಾ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.[೩] ದುರಾದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 1,500 ಪದಗಳು ಮತ್ತು 250 ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. 82 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಸೋಮಾ ದೇವಿ ದುರಾ ಅವರು ಈ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. [೧]

ವರ್ಗೀಕರಣ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಸ್ಕೋರರ್ (2016:293) [೪] ಅವರು ಹೊಸದಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ಗ್ರೇಟರ್ ಮ್ಯಾಗರಿಕ್ ಶಾಖೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ದುರಾವನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ವಿತರಣೆ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ದುರಾ ಜನಾಂಗದ ಜನರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಲಾಮ್‌ಜಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಕೆಲವರು ಮಧ್ಯ ನೇಪಾಳದ ಗಂಡಕಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ತನಾಹು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಾರೆ.[೫] ಇವರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಜಮೀನುಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಾರೆ.[೫] ಇತ್ತೀಚಿನ ವಿವಿಧ ಜನಗಣತಿ ಎಣಿಕೆಗಳು 3,397 ರಿಂದ 5,676 ರವರೆಗೆ ದುರಾ ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. [೫]

ದುರಾ ಗ್ರಾಮಗಳು ಸೇರಿವೆ: [೪]   ದುರಾ ಪ್ರದೇಶದ ಇತರ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳೆಂದರೆ ಗುರುಂಗ್, ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು, ಚೆಟ್ರಿಗಳು, ಕಾಮಿ ಮತ್ತು ದಮಾಯಿ.[೪]

ಟ್ಯಾಂದ್ರೇಂಜ್

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ತಂದ್ರೇಂಜ್ (ನೇಪಾಳಿ: Tāndrāṅe; IPA: tandraŋe) ಎಂಬ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧಿತ ಭಾಷಾ ವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ಕೆಲವು ಗುರುಂಗ್ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ.[೪] ತಂದ್ರೇಂಜ್ ಅನ್ನು ತಂಡ್ರಾಂ ತಾಂದ್ರಾ, ಪೋಖರಿ ಥೋಕ್ ಪೋಖರಿ ಥೋಕ್ ಮತ್ತು ಜಿತಾ ಜೀತಾ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಆದರೂ ಟ್ಯಾಂದ್ರೇಂಜ್ ಮಾತನಾಡುವವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಕಳಂಕಿತ ದುರಾ ಜನರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅಚಲವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ.[೪]

ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಸ್ಕೋರರ್ (2016:286-287) ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರೊಟೊ-ಡುರಾ ಪದಗಳನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾನೆ.

  • *ಹಾಯು 'ರಕ್ತ'
  • *cʰiũŋ 'ಶೀತ'
  • *ಕಿಮ್ 'ಮನೆ'
  • *ತಿ 'ನೀರು'
  • *ಕೃತ್ 'ಕೈ'
  • *ಕ್ಯು 'ಹೊಟ್ಟೆ'
  • *ಯಾಕು 'ರಾತ್ರಿ'
  • *ಮಾಮಿ 'ಸೂರ್ಯ'
  • *ಲಂ- 'ಮಾರ್ಗ'
  • *luŋ 'ಕಲ್ಲು'
  • *daŋ- 'ನೋಡಲು'
  • *ರಾ- 'ಬರಲು'
  • *khāC- 'ಹೋಗಲು'
  • *yʱā 'ಕೊಡಲು'
  • *cʰi- 'ಹೇಳಲು'

ಶಬ್ದಕೋಶ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಸ್ಕೋರರ್ (2016:126-127) ಕೆಳಗಿನ 125-ಪದಗಳ ಸ್ವದೇಶ್ ಡುರಾ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

No. Gloss Dura
1. I (1SG) ŋi ~ ŋe
2. you (2SG) no
3. we (inclusive) ŋyāro
4. this ī
5. that huī
6. Who? su
7. What? hāde
8. not ma-, ta- (prohibitive)
9. all (of a number) dhāī
10. many bhāī
11. one kyau, nām, di-
12. two jʰim, ŋe-
13. big kātʰe
14. long kānu, remo ~ hreŋo
15. small ācʰirī
16. woman (adult) misā
17. man (adult) kalārā, bro
18. person bro
19. fish (n) ɖisyā, nāh ~ nāhõ ~ nāhũ ~ nāi
20. bird; chicken o
21. dog nākyu ~ nakyu ~ nakī, koka
22. louse syā
23. tree kepo ~ kemo
24. seed (n) ʈisro, hulu
25. leaf lyoī, lho
26. root -
27. bark (of tree) -
28. skin ke
29. flesh syo
30. blood hāyu
31. bone -
32. grease, fat duccʰu
33. egg odī, onī
34. horn (of bull etc.) soglo, sono
35. tail -
36. feather phya
37. hair (human) kra
38. head padʰe
39. ear naya, muni, rānu
40. eye mi
41. nose nu
42. mouth māsi, sũ
43. tooth sa ~ se
44. tongue li
45. nail se
46. foot sepe
47. knee -
48. hand kuru
49. belly kyu
50. neck kʰalī, po ~ põ
51. breasts nāmlo
52. heart māu
53. liver ciŋ
54. to drink kiu-
55. to eat co-
56. to bite -
57. to see do- ~ dõ-, mātā-
58. to hear tās-, tāu-, tānu-
59. to know syo-
60. to sleep tānu-
61. to die si-
62. to kill sā-, kāne-, kāde
63. to swim -
64. to fly ŋyau, hāsu-
65. to walk so-
66. to come hro
67. to lie -
68. to sit huni-
69. to stand decʰe-
70. to give hyo-
71. to say cʰi-
72. sun mamī
73. moon tālā
74. star -so (in compound)
75. water ti ~ ʈi
76. rain (n) ti ~ ʈi
77. stone thũ ~ tũ, kāno ~ kānu
78. sand -
79. earth, soil kācʰo, cʰuu
80. cloud -
81. smoke (n) ma-kʰu
82. fire mi
83. ash(es) ma-pʰu
84. to burn (vi) bani-
85. path lāutʰyo
86. mountain lgẽwarapʰa [sic]
87. red cʰāblī
88. green -
89. yellow kẽlo
90. white bintʰā
91. black keplo
92. night yāku
93. hot -
94. cold cʰiũ
95. full ʈʰyāmmay
96. new kācʰā
97. good cʰyāu- (v), cʰāblī (also ‘red’)
98. round burluŋ
99. dry -
100. name rāmī
101. he (3SG) hui
102. he₂ (3SG) ŋo ~ no
103. you (2PL) nāro(-nī)
104. they (3PL) hyāro
105. three sām
106. four pim
107. five kum (<‘hand’)
108. where? kālā
109. when? komo
110. how? kudinī
111. other agyu, rijā
112. few ācitī
113. fruit pokimuni
114. flower ŋepʰu ~ nepʰu
115. grass cʰĩ
116. snake kāuī
117. worm kʰātalī
118. rope rasarī
119. river kloi ~ klou
120. to warm (vt) tāle-u
121. old ʈe
122. straight (not curved) hopay
123. sharp mhyā- (v)
124. wet tʰo- (v)
125. happy kru- (v)

ಸಂಖ್ಯೆಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ದುರಾ ಅಂಕಿಗಳೆಂದರೆ (ಸ್ಕೋರರ್ 2016:146-147):

  • 0. ಲಿಯೋ
  • 1. ನಾಮ್, ಕ್ಯು, ದಿ-
  • 2. jʰim
  • 3. ಸ್ಯಾಮ್
  • 4. ಪಿಮ್
  • 5. ಕುಂ
  • 6. ಸಿಯಾಮ್ ( ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಎರವಲು ಪದ )
  • 7. ಸಯಾಮ್ ( ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಎರವಲು ಪದ )
  • 8. ಅವನು
  • 9. ತುಮ್
  • 10. tʰim
  • 20. jʰim-tʰī
  • 30. sām-tʰī
  • 100. tʰiŋganā, kātʰāgo
  • 1,000. ಜೆನಾ

ಸಹ ನೋಡಿ

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  • ದುರಾ ಪದಗಳ ಪಟ್ಟಿ (ವಿಕ್ಷನರಿ)
  • ಸ್ಕೋರರ್, ನಿಕೋಲಸ್. 2016. ದುರಾ ಭಾಷೆ: ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ಫೈಲೋಜೆನಿ . ಲೈಡೆನ್: ಬ್ರಿಲ್. https://brill.com/view/title/33670
  • ಪೋನ್ಸ್, ಮೇರಿ-ಕ್ಯಾರೋಲಿನ್. 2021. ವಿಮರ್ಶೆ: ದುರಾ ಭಾಷೆ: ಗ್ರಾಮರ್ ಮತ್ತು ಫೈಲೋಜೆನಿ. ಹಿಮಾಲಯನ್ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ, 20(1). http://dx.doi.org/10.5070/H920155279

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ
  1. ↑ ೧.೦ ೧.೧ "The last of Nepal's Dura speakers". BBC News. January 15, 2008.
  2. ↑ Kraayenbrink et al., "Language and Genes of the Greater Himalayan Region", preprint, http://www.le.ac.uk/genetics/maj4/Himalayan_OMLLreport.pdf Archived 2022-10-12 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ., retrieved September 12, 2007
  3. ↑ Programme Description | Himalayan Languages Project
  4. ↑ ೪.೦ ೪.೧ ೪.೨ ೪.೩ ೪.೪ Schorer, Nicolas. 2016. The Dura Language: Grammar and Phylogeny. Leiden: Brill.
  5. ↑ ೫.೦ ೫.೧ ೫.೨ "Nepal Federation of Indigenous Nationalities (NEFIN) - Dura". Archived from the original on 2007-09-28. Retrieved 2023-07-05.


ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ದುರಾ_ಭಾಷೆ&oldid=1174620" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ