ಎಸ್. ಎಂ. ರಾಜು

ಎಸ್.ಎಂ.ರಾಜು ಅವರು ಬಿಹಾರ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ನಾಗರಿಕ ಸೇವಕ.

ಎಸ್. ಎಂ. ರಾಜು
ಜನನ	ಸುಲ್ತಾನಪೇಟೆ ಮುನಿಲಕ್ಕಪ್ಪ ರಾಜು (1960-07-03) ೩ ಜುಲೈ ೧೯೬೦
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ	ಭಾರತೀಯರು
ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆ	ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು
ವೃತ್ತಿ	ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತ ಸೇವೆ

ಅವರು ಈ ಹಿಂದೆ ಭಾರತದ ಬಿಹಾರ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಗ್ರಾಮೀಣ ಬಿಹಾರದ ಬಡತನ ನಿರ್ಮೂಲನೆಗಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಣ್ಯದ ಮೂಲಕ ಹೊಸ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸರ್ಕಾರದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯೋಗ ಯೋಜನೆಯನ್ನು (ಎನ್‌ಆರ್‌ಇ‌ಜಿ‌ಎ) ಅರಣ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿದರು.

ರಾಜು ಅವರು ಕಳೆದ ೧೮ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಿಹಾರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದವರು ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಪದವೀಧರರು.

ರಾಜು ಅವರು ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ (ಕರ್ನಾಟಕ, ಭಾರತ) ಸುಲ್ತಾನಪೇಟೆ ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ೩ ಜುಲೈ ೧೯೬೦ ರಂದು ರೈತರ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆಯ ಹೆಸರು ಮುನಿಲಕ್ಕಪ್ಪ ಮತ್ತು ಅವರು ಸುಲ್ತಾನಪೇಟೆ ಗ್ರಾಮದವರಾದ ಕಾರಣ ಅವರಿಗೆ ಸುಲ್ತಾನಪೇಟೆ ಮುನಿಲಕ್ಕಪ್ಪ ರಾಜು (ಎಸ್.ಎಂ.ರಾಜು) ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

ಸಾಧನೆಗಳು

ರಾಜು ಅವರ ಕೆಲಸವು ಬಿಹಾರ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಪರಿಸರ ಸಂಬಂಧಿತ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಈ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯ ಯೋಜನೆಗೆ ರೂ. ೭ ಬಿಲಿಯನ್ (ಅಂದಾಜು ೧೫೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಯುಎಸ್ ಡಾಲರ್) ವೆಚ್ಚವಾಯಿತು. ಕಳೆದ ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶವು ತೀವ್ರತರವಾದ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸವಕಳಿಗೊಳಿಸಿದೆ, ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕಳೆದ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಪ್ರಮಾಣದ ಬರ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹ ಉಂಟಾಗಿದೆ.

೯೦ ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಗಯಾದ ಜಿಲ್ಲಾ ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿ ಬೋಧಗಯಾದಲ್ಲಿ ಮಹಾಬೋಧಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಅದರ ಆವರಣದ ಪುನರಾಭಿವೃದ್ಧಿಯೂ ಅವರ ಸಾಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ಗೌತಮ ಬುದ್ಧನಿಗೆ ಅಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನೋದಯವಾಯಿತು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಬಿಹಾರದ ಸಾಗರೋತ್ತರ ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಕಾರ ನಿಧಿಯಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ. ರಾಜು ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ, ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಯುನೆಸ್ಕೋದಿಂದ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ಸ್ಮಾರಕ ಎಂಬ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಣ್ಯ

ಬಿಹಾರವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದುಳಿದ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಬರಗಾಲದಿಂದ ನಾಶವಾಗಿದೆ. ಇದು ಬಡತನ ರೇಖೆಯ ಕೆಳಗೆ ವಾಸಿಸುವ ೫೦% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನರೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು ಸಣ್ಣ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಬಿಹಾರವು ೫೪೪೨ ಕಿ. ಮೀ^೨ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಹಾಳಾದ, ಜಲಾವೃತ ಮತ್ತು ಜವುಗು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪಾಳುಭೂಮಿಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಪ್ರವಾಹಗಳು ಮತ್ತು ಅನಾವೃಷ್ಟಿಗಳ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಪತ್ತುಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅಗಾಧ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಒಡ್ಡುತ್ತದೆ. ಬಿಹಾರ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ೯ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ, ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ೪ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅಂದರೆ - ತಿರುತ್, ಸರನ್, ಮಗಧ್ ಮತ್ತು ಮುಂಗೇರ್.

ಬಿಹಾರ ಸರ್ಕಾರದ ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಇಲಾಖೆಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ, ಅವರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಣ್ಯ/ಕೃಷಿ ಅರಣ್ಯ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ವೃದ್ಧಾಪ್ಯ, ವಿಕಲಚೇತನರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ೧೦೦ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಸುಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಎಂ‌ಎನ್‌ಆರ್‌ಇ‌ಜಿ‌ಎ (ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ) ಯೋಜನೆಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು.

ಈ ಹೊಸ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಹಲವಾರು ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ನವೀನ ಅರಣ್ಯ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ೪ ಕುಟುಂಬಗಳು ೨೦೦ ಸಸ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಈ ಮರಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಈ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ೫ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ೧೦೦ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಸುಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಹೊಸ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು "ಐರನ್ ಗೇಬಿಯನ್" ಅನ್ನು "ಹ್ಯೂಮನ್ ಗೇಬಿಯನ್" ಗೆ ಬದಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಸ್ಯಗಳ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದೆ. ಈ ಉಪಕ್ರಮವು ತೋಟಗಾರಿಕೆ ತೋಟಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಆಹಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಹಿಂದುಳಿದ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಬಿಹಾರದ ಮುಜಾಫರ್‌ಪುರದ ತಿರ್ಹತ್ ವಿಭಾಗದ ವಿಭಾಗೀಯ ಆಯುಕ್ತರಾಗಿ, ಅವರು ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೦೯ ರಂದು ಒಂದೇ ದಿನದಲ್ಲಿ ೯.೬೪ ಮಿಲಿಯನ್ ಗಿಡಗಳನ್ನು (ಅಂದಾಜು. ೧ ಕೋಟಿ) ನೆಡುವ ಮೂಲಕ ಮುಂದಾಳತ್ವ ವಹಿಸಿದರು. ಇದು ಗಿನ್ನೆಸ್ ಬುಕ್ ಆಫ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿತು. ಬಿಹಾರದಾದ್ಯಂತ ಎಂ‌ಎನ್‌ಆರ್‌ಇ‌ಜಿ‌ಎ ಕಾರ್ಯಕಾರಿಣಿಗೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡಲು ರಾಜು ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡಿದರು.

ಬಿಹಾರದ ಸರನ್ ವಿಭಾಗದ ವಿಭಾಗೀಯ ಆಯುಕ್ತರಾಗಿ, ಅವರು ೨೦೧೧-೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ ೧.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡುವ ಮೂಲಕ ಮುಂದಾಳತ್ವ ವಹಿಸಿದರು. ೨೫ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಒಂದೇ ದಿನ ಬಿಹಾರದ ಮುಂಗೇರ್ ವಿಭಾಗದ ವಿಭಾಗೀಯ ಆಯುಕ್ತರಾಗಿ ಅವರು ೧ ಮಿಲಿಯನ್ ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡುವ ಮೂಲಕ ಮುನ್ನಡೆ ಸಾಧಿಸಿದರು. ಬಿಹಾರ ಸರ್ಕಾರದ ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಇಲಾಖೆಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ, ಅವರು ತೋಟಗಳಿಗೆ ಫೆಸಿಲಿಟೇಟರ್ ಮಾದರಿಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ, ಬಿಹಾರದ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ೬.೮೭% ರಿಂದ ೧೦% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು.

ಕಳೆದ ೭ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಯೋಜನೆಯು ೫ ಕೋಟಿ ಸಸಿಗಳನ್ನು (೫೦ ಮಿಲಿಯನ್) ನೆಡುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ೧೦ ಲಕ್ಷ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ (೧ ಮಿಲಿಯನ್) ಸುಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ಈ ಸಸ್ಯಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಫಲವನ್ನು ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿವೆ. ಇದು ಹಿಂದುಳಿದ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಆದಾಯ ಮತ್ತು ಪೋಷಣೆಯ ಹೊಸ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.

ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬಹು ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿಸಲಾಗಿದೆ, ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉದಾ: ಬಿಹಾರದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ, ಬಿಬಿಸಿ, ದಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಮತ್ತು ದಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೇಟಿವ್ ರಿಸರ್ಚ್. ಅಲ್ಲದೆ, ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೇಷನ್ ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಪೀರ್-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ನಡೆಸಿತು.

ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಮರ ನೆಡುವ ಉಪಕ್ರಮ ಮತ್ತು ಅವರ ನಾಯಕತ್ವದ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಭಾರತದ ದಿವಂಗತ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಡಾ. ಎ.ಪಿ.ಜೆ ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ ಮತ್ತು ಸೃಜನ್ ಪಾಲ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು "ಟಾರ್ಗೆಟ್ ೩ ಬಿಲಿಯನ್" ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ಯೋಜನೆಯು ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವಲ್ಲಿ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾಗಿದೆ. ಈಗ, ಮಾದರಿಯನ್ನು ಎಂ‌ಒ‌ಆರ್‌ಡಿ (ಮಿನಿಸ್ಟ್ರಿ ಆಫ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್) ಮೂಲಕ ಬಿಹಾರ ಮಾದರಿಯ ನೆಡುತೋಪುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ (ಎಂ‌ಎನ್‌ಆರ್‌ಇ‌ಜಿ‌ಎ) ದೇಶಾದ್ಯಂತ ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ. ಈ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಎನ್‌ಎಚ್‌ಎ‌ಐ ತಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಸಿರು ಹೆದ್ದಾರಿ ಮಿಷನ್ಸ್ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.