ಸದಸ್ಯ:Umashree mallappa alkoppa/ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾ

 

ರಿನ್ಪುಂಗ್ಪಾ (ಟಿಬೆಟಿಯನ್: ཪིན་སྤུངས་པ་, ವೈಲೀ: ರಿನ್ ಸ್ಪಂಗ್ಸ್ ಪಾ, ಲಾಸಾ ಉಪಭಾಷೆ: [rĩ̀púŋpə́]; ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಟಿಬೆಟನ್ ಆಡಳಿತದ ಟಿಬೆಟನ್ ಆಡಳಿತವು ಹೆಚ್ಚು ಚೀನೀ: 仁 蚌 ಆಗಿತ್ತು ೧೪೩೫ ಮತ್ತು ೧೫೬೫ ರ ನಡುವೆ. ಒಂದು ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ೧೫೦೦ ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ರಿನ್ಪುಂಗ್ಪಾ ಪ್ರಭುಗಳು ಯಾರ್ಲುಂಗ್ ತ್ಸಾಂಗ್ಪೋ ನದಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಒಂದು ಅಧಿಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲು ಹತ್ತಿರ ಬಂದರು, ಆದರೆ ೧೫೧೨ರ ನಂತರ ಅವರ ಅಧಿಕಾರವು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿತು.

ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಏರು

ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾವು ಗೆರ್ (ವೈಲಿಃ ಸ್ಗೆರ್) ಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದು, ಇದು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅವರ ವಂಶಸ್ಥರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ನಮ್ಖಾ ಗ್ಯಾಲ್ಟ್ಸೆನ್, ಯು -ತ್ಸಾಂಗ್ನ ಮೇಲೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಫಾಗ್ಮೋಡ್ರುಪ ದೊರೆ ಜಮ್ಯಾಂಗ್ ಶಾಕ್ಯ ಗ್ಯಾಲ್ಟ್ಸೆನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಂಗ್ಲೋನ್ (ಆಂತರಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಮಂತ್ರಿ) ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ೧೩೭೩ಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಅಜ್ಞಾತ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ತ್ಸಾಂಗ್ನ ಪ್ರದೇಶವಾದ ರೋಂಗ್ನಲ್ಲಿರುವ ಫೀಫ್ ರಿಂಪಂಗ್ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ಫಾಗ್ಮೋಡ್ರುಪ ರಾಜಕುಮಾರಿಯಾದ ಸೋನಮ್ ಪಾಮೊಳೊಂದಿಗಿನ ಮದುವೆಯಿಂದ ಅವನ ರಾಜಕೀಯ ಸ್ಥಾನವು ಬಲಗೊಂಡಿತು. ಅವರ ಮಗಳನ್ನು ಫಾಗ್ಮೋಡ್ರುಪ ರಾಜಕುಮಾರ ಸಾಂಗ್ಯೇ ಗ್ಯಾಲ್ಟ್ಸೆನ್ಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿಕೊಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ನಂತರದ ರಾಜ ಡ್ರಕ್ಪಾ ಜಂಗ್ನೆಗೆ (r. ೧೪೩೨-೧೪೪೫ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದಳು. ನಮ್ಖಾ ಗ್ಯಾಲ್ಟ್ಸೆನ್ ಅವರ ಮಗ ನಮ್ಖಾ ಗ್ಯಾಲ್ಪೊ ಅವರು ತಮ್ಮ ೧೪ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ರಿಂಪಂಗ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಅನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಮಂತ್ರಿ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವನ ನಂತರ ೧೪೧೩ರಲ್ಲಿ ಅವನ ಚಿಕ್ಕ ಮಗನಾದ, ಟಿಬೆಟ್-ವ್ಯಾಪಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬದ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಬಲವಾದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ನೊರ್ಜಾಂಗ್ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದನು. ಆತ ಶಾಂಗ್, ಟ್ಯಾಗ್, ಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯೂರ್ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡನು ಮತ್ತು ೧೪೨೭ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ಜಾಮ್ಚೆನ್ ಮೊನಾಸ್ಟರಿಯ ಆಶ್ರಯದಾತನಾಗಿದ್ದನು. ಆತ ೧೪೩೭ರಲ್ಲಿ ಜೊಂಗ್ಕರ್ನಲ್ಲಿ ಕ್ಯೆಮೊಟ್ಸಲ್ ಮಠವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು.

೧೪೩೪ರಲ್ಲಿ ಫಗೋದ್ರುಪ ರಾಜವಂಶದೊಳಗಿನ ಕೌಟುಂಬಿಕ ವೈಷಮ್ಯದ ಲಾಭವನ್ನು ರಿಂಪುಂಗ್ಪ ಪಡೆದಿದೆ. ರೋಂಗ್ ಮತ್ತು ಶಾಂಗ್ಗಳ ಸಂಯುಕ್ತ ಪಡೆಗಳೊಂದಿಗೆ, ನೊರ್ಜಾಂಗ್, ಚೊಂಗ್ಯೆ ಕುಟುಂಬದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಿಂದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳವಾದ ಆಧುನಿಕ ಶಿಗಾಟ್ಸೆ, ಸಾಮ್ಡ್ರುಬ್ಟ್ಸೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡನು. ಇದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ೧೪೩೫ರಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಭವನೀಯ ದಿನಾಂಕ ೧೪೪೬ ಆಗಿದೆ. ಸಾಮ್ಡ್ರುಬ್ಸೆ ಬಹಳ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ತಾಣವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ತ್ಸಾಂಗ್ನ ಮೇಲೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಕೀಲಿಯಾಗಿತ್ತು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನೋರ್ಜಾಂಗ್ ತ್ಸಾಂಗ್, ರೋಂಗ್ ಮತ್ತು ಶಾಂಗ್ಗಳ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದನು. ಅವನ ಸಂಬಂಧಿಕನಾದ ಫಾಗ್ಮೋಡ್ರುಪ ರಾಜ ಕುಂಗಾ ಲೆಕ್ಪಾ (r. ೧೪೪೮-೧೪೮೧) ರಿಂಪಂಗ್ ರಾಜಕುಮಾರಿಯಿಂದ ಜನಿಸಿದನು ಮತ್ತು ತದನಂತರ ರಿಂಪಂಗ್ಪಾ ಮಗಳನ್ನು ಮದುವೆಯಾದನು. ತನ್ನ ಪ್ರಬಲ ಸಾಮಂತನ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ಅವನಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನೋರ್ಜಾಂಗ್ ಸ್ವತಃ ಕುಂಗಾ ಲೆಕ್ಪಾದ ಸಹೋದರಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾದನು, ಇದು ಎರಡು ಕುಟುಂಬಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಜಾಲವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಫಾಗ್ಮೋಡ್ರುಪಾವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಅಂಗೀಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದರೂ, ರಿನ್ಪುಂಗ್ಪಾ ತರುವಾಯ ಒಂದು ಬಲವಾದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ದೇಸಿ (ರಾಜಪ್ರತಿನಿಧಿ) ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.

ಘರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಆಕ್ರಮಣ

ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ಪಂಥಗಳ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯು ಜಾತ್ಯತೀತ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಗೆ ಧಾರ್ಮಿಕ ಜಾಲಗಳ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದನ್ನು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿಸಿತು. ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರು ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ ಕರ್ಮ ಕಾಗ್ಯು ಶಾಲೆಯ ಪೋಷಕರಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಗೆಲುಗ್ಪಾ ವಿರೋಧಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆರಂಭಿಕ ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾ ಪ್ರಭುಗಳು ಶಾಕ್ಯ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಮುಖ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಗೋರಂಪ ಇತರ ಪಂಗಡಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ೧೪೬೬ರಲ್ಲಿ ನೋರ್ಜಾಂಗ್ನ ಮರಣದ ನಂತರ, ಅವನ ನಿಗೂಢ ಮಗ ಕುಂಜಾ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಿನ್ಪುಂಗ್ಪಾದ ಸಂಪತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಕುಸಿತವನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಈ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ೧೪೭೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು ಮತ್ತು ಅವರ ನಂತರ ವಂಶದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾದ ಡೊನಿಯೊ ದೋರ್ಜೆ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಮಧ್ಯ ಟಿಬೆಟ್ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಲು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧೋಚಿತ ನೀತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವಾಗ, ಅವರು ಧಾರ್ಮಿಕ ಪೋಷಕರಾಗಿಯೂ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗಾಗಿ ಆತ ಕರ್ಮ ಕಾಗ್ಯು ಪಂಥದ ಶಾಮರ್ಪ ಶ್ರೇಣಿಗಾಗಿ ಯಾಂಗ್ಪಾಚೆನ್ ಮೊನಾಸ್ಟರಿಯ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಜಿಸಿದನು. ಇದು ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು-೨೮೦೦ ಅಲೆಮಾರಿ ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನು ಬೆಣ್ಣೆ-ದೀಪದ ಅರ್ಪಣೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಶಾಮರ್ಪಾಗೆ ದಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಯಾಂಗ್ಪಾಚೆನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳಿಗೆ ದೈನಂದಿನ ಅಳತೆಯ ಬಾರ್ಲಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಫಗ್ಮೋಡ್ರುಪದ ಬಗೆಗಿನ ಅವರ ನೀತಿಯು ಸಂಘರ್ಷದ ನೀತಿಯಾಗಿತ್ತು. ರಾಜ ಕುಂಗಾ ಲೆಕ್ಪಾ, ರಿಂಪಂಗ್ ರಾಜಕುಮಾರಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಘರ್ಷ-ಪೀಡಿತ ವಿವಾಹದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದನು, ಇದು ಬಿರುಕನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಆಕೆಯ ಸಂಬಂಧಿಕ ಡೊನಿಯೊ ದೋರ್ಜೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೪೮೦ರಲ್ಲಿ ರಾಜನ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದನು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಫಾಗ್ಮೋಡ್ರುಪಾದ ರಾಜಧಾನಿ ನೆಡಾಂಗ್ ಸಮಾವೇಶವನ್ನು ಕರೆಯಲಾಯಿತು, ಅಲ್ಲಿ ರಿಂಪಂಗ್ ರಾಜಕುಮಾರರು ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕುಂಗಾ ಲೆಕ್ಪಾ ಒಬ್ಬ ಸೋದರಳಿಯ ಪರವಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ತ್ಯಜಿಸಬೇಕಾಯಿತು, ಆತ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರಲಿಲ್ಲ.

ರಾಜಕೀಯ ಅಧಿಕಾರದ ಎತ್ತರ

ಈ ಒಪ್ಪಂದವು ಮಧ್ಯ ಟಿಬೆಟ್ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆಗೆ ಅಂತ್ಯ ಹಾಡಲಿಲ್ಲ. ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾವು ವಿವಿಧ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪ್ರಭುಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಲು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಮುಂದಾಯಿತು. ೧೪೮೫ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಪ್ರಮುಖ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಗ್ಯಾಂಗ್ಟ್ಸೆ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಯುಂಗ್ನ ಅಧಿಪತಿಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ೧೪೮೯ರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆಯು ಉದ್ಭವಿಸಿತು ಮತ್ತು ಮತ್ತೆ ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾಗೆ ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಡೊನಿಯೊ ದೋರ್ಜೆಯ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ತ್ಸೊಕೀ ದೋರ್ಜೆ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ನಗ್ವಾಂಗ್ ತಾಶಿ ಡ್ರಾಕ್ಪನ ಅಲ್ಪಮತದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಫಾಗ್ಮೋಡ್ರುಪಾ ಸ್ಥಾನವಾದ ನೆಡಾಂಗ್ ರಾಜಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ೧೫೦೦ರ ಆಸುಪಾಸಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾ ಅಧಿಕಾರದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಲೆಗಳು ಕಂಡುಬಂದವು ಮತ್ತು ಕರ್ಮಪಾ ಮತ್ತು ಶಾಮರ್ಪ ಶ್ರೇಣಿಗಳ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಡೊನಿಯೋ ದೋರ್ಜೆಯ ಅಧಿಕಾರವು ಬಹುತೇಕ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿತ್ತು. ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ರಾಜಕೀಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯೂ ನಡೆಯಿತು. ೧೪೯೯ರಲ್ಲಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಟಿಬೆಟ್ನ ನ್ಗರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಗುಗೆ ಎಂಬ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜ್ಯವು ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಬೇಕಾಯಿತು.

ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಹಿನ್ನಡೆಗಳು

ಕರ್ಮ ಕಾಗ್ಯುಗೆ ಒಲವು ತೋರಿದ ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾದಿಂದ ಬಂದ ಒತ್ತಡದಿಂದಾಗಿ, ೧೪೯೮ ಮತ್ತು ೧೫೧೭ರ ನಡುವೆ ಲಾಸಾ ನಡೆದ ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಹಾನ್ ಮೊನ್ಲಾಮ್ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಗೆಲುಗ್ಪಾ ಶಾಲೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಪ್ರಬಲ ರಾಜಕುಮಾರರಾದ ತ್ಸೋಕಿ ದೋರ್ಜೆ (೧೫೧೦) ಮತ್ತು ಡೊನಿಯೊ ದೋರ್ಜೆ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ, ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾದ ಅಧಿಕಾರವು ಕುಸಿಯಿತು. ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಕರ್ಮ ಕಾಗ್ಯು, ಕರ್ಮಪ ಮತ್ತು ಶಮರ್ಪಾಗಳ ಶ್ರೇಣಿಗಳು ಜಾತ್ಯತೀತ ಪ್ರಭುಗಳಿಂದ ನಿಕಟವಾಗಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವುದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕೂಲವಾಗಿದ್ದವು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ದೀರ್ಘಕಾಲದಿಂದ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಫಗ್ಮೋಡ್ರುಪ ನಿಯಮವನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಹದಿನಾರನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಫಾಗ್ಮೋಡ್ರುಪಾದ ನ್ಗವಾಂಗ್ ತಾಶಿ ಡ್ರಾಕ್ಪಾ ಅವರು ಹೊಸ ರಿನ್ಪಂಗ್ ಪ್ರಭುಗಳಾದ ಜಿಲ್ನೊನ್ಪಾ ಮತ್ತು ನ್ಗವಂಗ್ ನಾಮ್ಗ್ಯಾಲ್ ಅವರನ್ನು ಲಾಸಾದಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. ಅವರು ಗೆಲುಗ್ಪಾ ನಾಯಕ ಗೆಡುನ್ ಗ್ಯಾಟ್ಸೊ (ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ಎರಡನೇ ದಲೈ ಲಾಮಾ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು) ಗೆ ಸ್ನೇಹಪರರಾಗಿದ್ದರು, ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಕರ್ಮ ಕಾಗ್ಯು ಜೊತೆಗಿನ ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಅವರು ಹೊರತುಪಡಿಸಲಿಲ್ಲ. Ü (ಪೂರ್ವ ಮಧ್ಯ ಟಿಬೆಟ್) ನಲ್ಲಿರುವ ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾದ ನೇರ ಅಧಿಕಾರವು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿತ್ತು.

ಬಾಹ್ಯ ಬೆದರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ಪತನ

೧೫೧೮ರಲ್ಲಿ ಯು ಮತ್ತು ತ್ಸಾಂಗ್ನ ಬಣಗಳ ನಡುವೆ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾದ ನಾಮಮಾತ್ರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾದ ಹುಡುಗ ಜಿಲ್ನೋನ್ಪಾ, ರಾಜನನ್ನು ಝೊಂಗ್ಪಾನ್ ಎಂದು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿದನು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾಗಳು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ತ್ಸಾಂಗ್ನ ಮೇಲೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ನಂತರದ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯ ಟಿಬೆಟ್ನ ಬಣಗಳ ನಡುವೆ ಗೊಂದಲಮಯವಾದ ಘರ್ಷಣೆಗಳು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸಮನ್ವಯಗಳು ನಡೆದವು. ೧೫೩೨ರಲ್ಲಿ, ಕಾಶ್ಗರ್ ನ ದೊರೆ ಸುಲ್ತಾನ್ ಸೈದ್ ಖಾನ್ ನ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸೇನಾಧಿಪತಿ ಮಿರ್ಜಾ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಹೈದರ್ ದುಗ್ಲತ್ ನ ಆಕ್ರಮಣದಿಂದ ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಅಲ್ಪಾವಧಿಗೆ ಬೆದರಿಕೆಗೆ ಒಳಗಾದವು. ೧೫೫೫ರಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಟಿಬೆಟ್ನಲ್ಲಿನ ಮಂಗ್ಯುಲ್ ಗುಂಗ್ಥಾಂಗ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೇಲೆ ವಿಫಲವಾದ ಆಕ್ರಮಣವು ರಿನ್ಪುಂಗ್ಪಾ ಅಧಿಕಾರದ ಕ್ಷೀಣಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು, ಅದು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ೧೫೫೭ರಲ್ಲಿ, ೧೫೪೮ರಿಂದಲೂ ಶಿಗಾಟ್ಸೆಯ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿದ್ದ ಕರ್ಮ ಸೆಟನ್, ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾದ ಪಾಲಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾಗಿ, ತನ್ನ ಒಡೆಯನ ವಿರುದ್ಧ ದಂಗೆ ಎದ್ದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ೧೫೬೫ರಲ್ಲಿ, ವಿದ್ವಾಂಸ ಮತ್ತು ಕೃಷಿಕರಾಗಿದ್ದ ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾ ದೊರೆ ನ್ಗವಾಂಗ್ ಜಿಗ್ಮೆ ಡ್ರಾಕ್ಪಾವನ್ನು ಕರ್ಮ ಸೆಟನ್ ಅಚ್ಚರಿಯ ದಾಳಿಯ ಮೂಲಕ ಸೋಲಿಸಿದನು. ಆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕರ್ಮ ಸೆಟೆನ್ ಹೊಸ ತ್ಸಾಂಗ್ಪಾ ರಾಜವಂಶವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು, ಇದು ೧೬೪೨ರವರೆಗೆ ಮಧ್ಯ ಟಿಬೆಟ್ನ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಳಿತು.

ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾಗಳು ತಮ್ಮ ಹೃದಯಭಾಗವಾದ ರೋಂಗ್ನಲ್ಲಿ ಬದುಕುಳಿದರು ಮತ್ತು ನಿಯತಕಾಲಿಕವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೫೭೫ರಲ್ಲಿ ಯು. ನಲ್ಲಿ ಕಿಶೋ ಮೇಲೆ ವಿಫಲ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ತ್ಸಾಂಗ್ಪಾ ರಾಜನೊಂದಿಗೆ ಜಗಳವಾಡಿದರು. ೧೫೮೯ರ ತ್ಸಾಂಗ್-ರೋಂಗ್ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಅವರ ಅಧಿಕಾರವು ಖಾಲಿಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೫೯೦ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಶರಣಾಗುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಸ್ಥಳೀಯ ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾ ರಾಜಕುಮಾರರು ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದವರೆಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು.

ಪರಂಪರೆ.

ಲಿಖಿತ ಮೂಲಗಳ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತತೆಯಿಂದಾಗಿ ರಿಂಪುಂಗ್ಪಾದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ. ಅವರು ತ್ಸಾಂಗ್ನಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಎತ್ತಿಹಿಡಿದರು, ಆದರೆ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಚೀನೀ ಮಿಂಗ್ ರಾಜವಂಶ ಅವರ ಸಂಬಂಧವು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಅತ್ಯಂತ ವಿವರವಾದ ವಿವರಣೆ, ದಿ ನ್ಯೂ ರೆಡ್ ಆನ್ನಲ್ಸ್ (೧೫೩೮) ಅನ್ನು ಪಂಚೆನ್ ಸೋನಮ್ ಡ್ರಾಗ್ಪಾ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಅವರು ಅಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುವ, ಅಧಿಕಾರ-ಹಸಿದ ಶಕ್ತಿ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾದ ರಿಂಪಂಗ್ ಪ್ರಭುಗಳ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಫಾಗ್ಮೋಡ್ರುಪಾ ರಾಜರ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಂತರಿಕ ಕಲಹಗಳಿಂದಾಗಿ ಫಗೋದ್ರುಪ ಆಡಳಿತವು ಕುಸಿಯಲಾರಂಭಿಸಿದ ನಂತರವೇ ಅವರ ಅಧಿಕಾರದ ಹಿಡಿತವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಐದನೇ ದಲೈ ಲಾಮಾ ಅವರ ವೃತ್ತಾಂತ, ದಿ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ದಿ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್ ಕ್ವೀನ್ (೧೬೩೪) ಹೆಚ್ಚು ಸಮತೋಲಿತ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆಃ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಂಚಕ ಮತ್ತು "ಉಗ್ರ ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ" ಸುತ್ತುವರಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರೂ, ಆಡಳಿತಗಾರರು ದೊಡ್ಡ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ಹೊಸ ಮಠಗಳಿಗೆ ಹಣ ನೀಡಿದರು, ಚಿನ್ನದ ಬುದ್ಧರು ಮತ್ತು ಥಾಂಗ್ಕಾಗಳಂತಹ ಅಮೂಲ್ಯ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಿದರು, ಮತ್ತು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಒಂದು, ನ್ಗವಾಂಗ್ ಜಿಗ್ಮೆ ಡ್ರಾಕ್ಪಾ (ಮರಣ ೧೫೯೭) ಒಬ್ಬ ಪ್ರತಿಭಾನ್ವಿತ ಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರ ಕೃತಿಗಳು ಇನ್ನೂ ಓದಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಫಾಗ್ಮೋಡುಪಾದಂತೆಯೇ ಅದೇ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಕುಟುಂಬವು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿಯಿತುಃ ಅವರು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರಭುಗಳ ನಡುವೆ ದುರ್ಬಲವಾದ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಬೇಕಾಯಿತು, ಇದು ಹಲವಾರು ಅತೃಪ್ತ ಅಂಶಗಳು ಹೊಸ ತ್ಸಾಂಗ್ಪಾ ರಾಜಕೀಯದ ಪರವಾಗಿದ್ದಾಗ ಮುರಿದುಬಿತ್ತು.

ಆಡಳಿತಗಾರರ ಪಟ್ಟಿ

• ನೋರ್ಜಾಂಗ್ ೧೪೩೫-೧೪೬೬
• ಕುಂಜಾ ೧೪೬೬-ಸಿ. ೧೪೭೯ (ಸನ್)
• ಡೊನಿಯೊ ದೋರ್ಜೆ ಸಿ. ೧೪೭೯-೧೫೧೨ (ಸನ್)
• ನ್ಗವಾಂಗ್ ನಾಮ್ಗ್ಯಾಲ್ ೧೫೧೨-೧೫೪೪(ತ್ಸೋಕಿ ದೋರ್ಜೆಯ ಮಗ, ನೋರ್ಜಾಂಗ್ನ ಮಗ
• ಡೊಂಡಪ್ ಸೆಟೆನ್ ದೋರ್ಜೆ ೧೫೪೪? (ಮಗ.
• ನ್ಗವಾಂಗ್ ಜಿಗ್ಮೆ ಡ್ರಾಕ್ಪಾ ೧೫೪೭-೧೫೬೫(ಸಹೋದರ)

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ

• ಟಿಬೆಟ್ನ ಇತಿಹಾಸ
• ಟಿಬೆಟ್ನ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಪಟ್ಟಿ
• ಮಿಂಗ್ ರಾಜವಂಶದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಚೀನಾ-ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಸಂಬಂಧಗಳು

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

• ಹ್ಯೂ ಇ. ರಿಚರ್ಡ್ಸನ್ (1962), ಟಿಬೆಟ್ ಮತ್ತು ಅದರ ಇತಿಹಾಸ, ಲಂಡನ್ಃ ಆಕ್ಸ್ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್.
• Tsepon W. D. Shakabpa (1967) ಟಿಬೆಟ್ಃ ಎ ಪೊಲಿಟಿಕಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ, ನ್ಯೂ ಹೆವೆನ್ & ಲಂಡನ್ಃ ಯೇಲ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್.
• ಗಿಯುಸೆಪ್ಪೆ ಟುಸ್ಸಿ (1949) ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಪೇಂಟೆಡ್ ಸ್ಕ್ರಾಲ್ಸ್, ರೋಮಾಃ ಲಾ ಲೈಬ್ರೇರಿಯಾ ಡೆಲ್ಲೋ ಸ್ಟಾಟೊ.   ಐಎಸ್ಬಿಎನ್ 978-1-878529-39-8
• ಗಿಯುಸೆಪ್ಪೆ ಟುಸ್ಸಿ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಪುಸ್ತಕಗಳು (1971).
• 4-ಪಗ್ಮೋಡ್ರು, ರಿನ್ಪಂಗ್ ಮತ್ತು ತ್ಸಾಂಗ್ಪಾ ಹೆಗೆಮೊನೀಸ್, ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಬರ್ಜಿನ್ ಅವರಿಂದ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಇತಿಹಾಸದ ಸಮೀಕ್ಷೆ, ಬೌದ್ಧಧರ್ಮವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ.