ಸದಸ್ಯ:Maryfun/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ/ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಅಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಅಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸೆಬಿ) ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಿಗೆ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ನಿಯಂತ್ರಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಭಾರತ ಆರ್ಥಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾದ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಮಂಡಳಿಯು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಸೆಬಿಯು ಯು.ಎಸ್. ಸೆಕ್ಯೂರಿಟೀಸ್ ಅಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಕಮಿಷನ್ (ಎಸ್ಇಸಿ) ಯಂತೆಯೇ ಇದೆ.
ಸೆಬಿ ಯನ್ನು ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧೯೯೨ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೨, ೧೯೯೨ ರಂದು ನಿಯಂತ್ರಕ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರನ್ನು ಸೆಳೆಯುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತದ ಹಣಕಾಸಿನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಸೆಬಿಯು ಭಾರತೀಯ ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಸೆಬಿಯನ್ನು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಬಾಂದ್ರಾ ಕುರ್ಲಾ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್ ಬಿಸಿನೆಸ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ನಲ್ಲಿ ಇದರ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿ ಇದೆ. ಇದು ಉತ್ತರ, ಪೂರ್ವ, ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.ಜೈಪುರ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಕಛೇರಿಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಗುವಾಹಾಟಿ, ಭುವನೇಶ್ವರ, ಪಾಟ್ನಾ, ಕೊಚ್ಚಿ ಮತ್ತು ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲು ನಿರ್ಧಾರಪಡಿಸಿತ್ತು.
ಸೆಬಿಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯು ತನ್ನದೇ ಆದ ಸದಸ್ಯರಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ.ಇಬ್ಬರು ಸದಸ್ಯರು, ಅಂದರೆ, ಕೇಂದ್ರ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಿಂದ ಒಬ್ಬ ಸದಸ್ಯ. ಉಳಿದ ಐದು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಭಾರತದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ನೊಮಿನೇಟ್ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಮೂರು ಸದಸ್ಯರು ಪೂರ್ಣ ಸಮಯದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.
ಸೆಬಿಯ ಪಾತ್ರ:
ಸೆಬಿಯು ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಮೂರು ಗುಂಪುಗಳ ಅಗತ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಇದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು
೧. ವಿತರಕರು:ವಿತರಕರು ಅದನ್ನು ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಲ್ಲ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
೨. ಹೂಡಿಕೆದಾರರು:ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಇದು ನಿಖರ ಮತ್ತು ಸರಿಯಾದ ಮಾಹಿತಿಯ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
೩. ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳು:ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಿಗೆ ಇದು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ವೃತ್ತಿಪರ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಸೆಬಿಯ ಉದ್ದೇಶಗಳು:
ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಮತ್ತು ಷೇರು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸೆಬಿಯ ಒಟ್ಟಾರೆ ಉದ್ದೇಶಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
೧. ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಹೂಡಿಕೆಗೆ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು
೨. ವ್ಯವಹಾರದ ಸ್ವಯಂ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಅದರ ಶಾಸನಬದ್ಧ ನಿಯಮಗಳ ನಡುವೆ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಹೊಂದುವುದರ ಮೂಲಕ ಮೋಸದ ಮತ್ತು ದುರಾಚಾರಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು
೩. ದಲ್ಲಾಳಿಗಳು, ಪಾಲುದಾರರು, ಮುಂತಾದ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಿಗೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು.
೪. ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದೆ ಸೆಬಿಯ ಉದೇಶಗಳಾಗಿವೆ.
ಕಾರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು:
ಸೆಕ್ಯೂರಿಟೀಸ್ ಅಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ಸೆಕ್ಯೂರಿಟೀಸ್ ಅಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಮೂಲಭೂತ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
ಭದ್ರತಾ ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು, ಭದ್ರತಾ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯು ಸೆಬಿ ಹೊಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಉಲೇಖ: