ಸದಸ್ಯ : 2310892shriharsha.r/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ
ಪರಿವಿಡಿ
೧ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಅದರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ೨ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (10ನೆ ಶತಮಾನದಿಂದ 14ನೆ ಶತಮಾನ) ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಶಕ್ತಿಯುತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾಗಿತ್ತು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ನವೀನ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿತು. ಹೊಯ್ಸಳರು ತಮ್ಮ ವಿಶೇಷ ಮತ್ತು ಸೊಗಸಾದ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಲೆ, ಧಾರ್ಮಿಕ ನಿಷ್ಠೆ, ಮತ್ತು ಹೊಸ ತಂತ್ರಗಳ ಪ್ರತಿ ಆಗಿವೆ. ೩ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳು ೪ 1. ದೇವಾಲಯದ ವಿನ್ಯಾಸ ೫ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಇತರ ದೇವಾಲಯಗಳಿಂದ ಹಲವು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ: ೬ -ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ವೇದಿಕೆಗಳು: ಬಹುತೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳು ಎತ್ತರದ, ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ವೇದಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿವೆ. ಈ ವಿನ್ಯಾಸವು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪೂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹೊಡೆಯಲು ಅನುಕೂಲಕರವಾಗುತ್ತದೆ. ೭ - ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಸೊಗಸಾದ ವಿನ್ಯಾಸ: ಹೊಯ್ಸಳರು ದೊಡ್ಡ ದೇವಾಲಯಗಳ ಬದಲು ಸಣ್ಣ ಆದರೆ ಬಹು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ರೂಪರೇಖೆಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರು. ೮ 2. ಕಲ್ಲು (ಸೋಪ್‌ಸ್ಟೋನ್) ೯ ಹೊಯ್ಸಳರ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮೃದುವಾದ ಸೋಪ್‌ಸ್ಟೋನ್ ಎಂಬ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಇದನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ತೊಡಕಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಅದರಿಂದ ಕಲೆಗಾರರು ನಿಖರವಾದ ಕೆತ್ತನೆ ಮಾಡಬಹುದು. ೧೦ 3. ಕ್ಲಿಷ್ಟವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ೧೧ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಕೆತ್ತನೆಗಳು: ೧೨ - ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳು: ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ಇತರ ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ವಿಷ್ಣು, ಶಿವ, ಲಕ್ಷ್ಮೀ, ಸರಸ್ವತಿ ಇಂತಹ ದೇವತೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳು ಕಾಣಬಹುದು. ೧೩ - ಮೃಗಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯ ಶೈಲಿ: ಆನೆಗಳು, ಕುದುರೆಗಳು, ಸಿಂಹಗಳು ಮತ್ತು ಹೂವಿನ ವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಕಾಣಬಹುದು. ೧೪ - ಸೀಲಿಂಗ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತನೆಗಳು: ಸೀಲಿಂಗ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಹೂವು, ಕಮಲ, ಮತ್ತು ಜ್ಯಾಮಿತೀಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಸುಂದರ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ೧೫ 4. ಸೊಗಸಾದ ಸ್ತಂಭಗಳು ೧೬ ದೇವಾಲಯದ ಸ್ತಂಭಗಳು ತುಂಬಾ ಸೊಗಸಾಗಿದ್ದು, ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪಾಲಿಷ್ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ೧೭ - ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾದ ವಿನ್ಯಾಸ: ಈ ಸ್ತಂಭಗಳು ಲ್ಯಾಥ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಮಾಡಿದಂತಹ ಸುಗಮ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ೧೮ - ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೆತ್ತನೆಗಳು: ದೇವತೆಗಳು, ಹೂವಿನ ಮಾದರಿ, ಮತ್ತು ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳ ಚಿತ್ರಣ ಇರುತ್ತವೆ. ೧೯ 5. ವಿಶಿಷ್ಟ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳು ೨೦ - ಬಹು ಮಂದಿರ ವಿನ್ಯಾಸ: ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳು ಒಂದೇ ದೇವರ ಪ್ರತಿಮೆ ಹೊಂದಿದವು (ಏಕಕುಟ) ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಮೂರು ದೇವರ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿರುವವು (ತ್ರಿಕುಟ). ೨೧ - ಸಾಲಾ ಚಿಹ್ನೆ: ಹಲವಾರು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪಕನಾದ ಸಾಲಾ, ಸಿಂಹವನ್ನು ಹೊಡೆದು ಸೋಲಿಸಿದ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ೨೨ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ೨೩ ಇಗೋ ಕೆಲವು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳ ಪರಿಚಯ: ೨೪ 1. ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಬೆಳೂರು ೨೫ - 1117ರಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನ ರಾಜನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ೨೬ - ಈ ದೇವಾಲಯ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ನೃತ್ಯಂಗನರು, ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣದ ಕಥೆಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ. ೨೭ 2. ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, ಹಳೆಬೀಡು ೨೮ - ದೊಡ್ಡ ಶಿವ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಶಾಂತಲೇಶ್ವರ (ರಾಜ ಮತ್ತು ರಾಣಿ) ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ೨೯ - ಇದರ ಗೋಡೆಗಳು ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ದಿನನಿತ್ಯದ ಜೀವನದ ದೃಶ್ಯಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ೩೦ 3. ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಸೋಮನಾಥಪುರ ೩೧ - ವಿಷ್ಣುವಿನ ರೂಪಗಳಾದ ಕೇಶವ, ಜನಾರ್ಧನ, ಮತ್ತು ವೇಣುಗೋಪಾಲನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ತ್ರಿಕುಟ ದೇವಾಲಯ. ೩೨ - ಇದರ ಸಮಪ್ರಮಾಣ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಗಮನಾರ್ಹ. ೩೩ 4. ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನೃಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ, ನುಗ್ಗಿಹಳ್ಳಿ ೩೪ - ಹೊಯ್ಸಳ ಮತ್ತು ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯ ಸಂಯೋಜನೆ. ೩೫ - ಇದು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರನಾದ ನೃಸಿಂಹನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. ೩೬ ಈ ದೇವಾಲಯಗಳ ಮಹತ್ವವೇನು? ೩೭ 1. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಹತ್: ದೇವಾಲಯಗಳು ಪೂಜೆಯ ಸ್ಥಳಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅವು ಭಕ್ತರ ದೇವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಧಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ೩೮ 2. ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ: ದೇವಾಲಯದ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ದಿನನಿತ್ಯದ ಜೀವನದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತವೆ, ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳಿಗೆ ಪಾಠವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ೩೯ 3. ಎತಿಹಾಸಿಕ ಹೀರಿಗೆ: ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವೈಭವವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. ೪೦ ಜಾಗತಿಕ ಗುರುತింపు ೪೧ 2023ರಲ್ಲಿ, ಬೆಳೂರು, ಹಳೆಬೀಡು, ಮತ್ತು ಸೋಮನಾಥಪುರದ ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಯುನೆಸ್ಕೋ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆ ತಾಣಗಳು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ೪೨ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಾಹಿತ್ಯ ೪೩ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಅವರ ದೇವಾಲಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಶಾಸನಗಳು, ಹಳೆಯ ಪಠ್ಯಗಳು, ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ. ಇವು ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು, ರಾಜರು ಹೇಗೆ ಇದಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದರು, ಮತ್ತು ಅವು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಮಹತ್ವ ಪಡೆದಿದ್ದವು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತವೆ. ೪೪ 1. ಶಾಸನಗಳು (ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳು) ೪೫ ಕಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕಂಡುಬರುವ ಶಾಸನಗಳು ಮಹತ್ವದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ೪೬ - ಬೆಳೂರಿನ ಶಾಸನಗಳು: ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ಏಕೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದನು ಎಂಬುದರ ವಿವರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ೪೭ - ಹಳೆಬೀಡು ಶಾಸನಗಳು: ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ರಾಜರು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ನೀಡಿದ ದೇಣಿಗೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ. ೪೮ -ದೇಣಿಗೆಯ ದಾಖಲೆಗಳು: ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಭೂಮಿ ಅಥವಾ ಹಣ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದವರು ಮತ್ತು ಇವರ ಮಾಹಿತಿ ಕೂಡ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ೪೯ 2. ದಾಖಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸನ ಸಂಕಲನಗಳು ೫೦ ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕಾರ್ನಾಟಿಕಾ ಎಂಬ ಶಾಸನಗಳ ಸಂಕಲನ ಹೊಯ್ಸಳರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯಕಲಾಪಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರ ನೀಡುತ್ತದೆ. ೫೧ - ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ ಶಾಸನಗಳು: ಹೊಯ್ಸಳರು ಜೈನಧರ್ಮವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತವೆ. ೫೨ 3. ಧಾರ್ಮಿಕ ಪಠ್ಯಗಳು ೫೩ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹಳೆಯ ವಾಸ್ತುಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ೫೪ - ವಾಸ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರ: ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕು, ಅವುಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ರೂಪರೇಖೆ ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. ೫೫ - ಆಗಮ ಶಾಸ್ತ್ರ: ದೇವಾಲಯದ ವಿಧಿ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಮೆಗಳ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ೫೬ - ಪುರಾಣಗಳು: ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ಇತರ ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಗಳು ದೇವಾಲಯಗಳ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ೫೭ 4. ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದ ಸಾಹಿತ್ಯ ೫೮ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜರು ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿತೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು. ಈ ಲೇಖನಗಳು ದೇವಾಲಯಗಳ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕುರಿತು ಸುಳಿವು ನೀಡುತ್ತವೆ. ೫೯ - ಜನ್ನನ ಯಶೋಧರ ಚರಿತ: ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ. ೬೦ - ರಘವಂಕನ "ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ ಕಾವ್ಯ: ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಜನಪ್ರಿಯ ಕಾವ್ಯ. ೬೧ - ಶಾಂತಲಾ ರಾಣಿ: ಜೈನಧರ್ಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸಿದ್ದ ಈ ರಾಣಿ ಕಲೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದಳು. ೬೨ 5. ವಿದೇಶಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ವರದಿಗಳು ೬೩ ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದ ನಂತರದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ವೃತ್ತಾಂತಕಾರರು ದೇವಾಲಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: ೬೪ - ಇಬನ್ ಬತ್ತೂತ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಕೋ ಪೋಲೋ: ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದೇವಾಲಯಗಳ ಸೌಂದರ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ೬೫ - ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಐತಿಹಾಸಿಕರು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಬುಕನನ್, ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳ ಅವಶೇಷಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ೬೬ 6. ಆಧುನಿಕ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ೬೭ ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಪುರಾತತ್ವ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಎಸ್. ಸೆಟ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ (ASI) ಅವರ ವರದಿಗಳು ದೇವಾಲಯಗಳ ವೈಭವವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ. ೬೮ ಸರಳವಾದ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಮಾಹಿತಿ ೬೯ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ತಮ್ಮ ಅದ್ಭುತ ಮತ್ತು ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. 10ನೇ ಶತಮಾನದ ಮುಗ್ಧದಿಂದ 14ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗಿನ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜರು ಮತ್ತು ಕಲಾವಿದರ ರಚನಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ೭೦ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು ೭೧ 1. ತಾರಾಕಾರ ವೇದಿಕೆ ೭೨ ಬಹುತೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳು ತಾರಾಕಾರ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ (ಜಗತಿ) ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ೭೩ ಈ ವಿನ್ಯಾಸವು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಲುಕ್ ಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡುವವರಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ. ೭೪ 2. ಶಿಲ್ಪಕಲ್ಲು (ಸೋಪ್‌ಸ್ಟೋನ್) ೭೫ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಶಿಲ್ಪಕಲ್ಲು ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಇದು ಹೊಸದಾಗಿ ತೆಗೆದಾಗ ಮೃದುವಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಾಲದಿಂದ ಕಠಿಣವಾಗುತ್ತದೆ. ೭೬ ಈ ಕಲ್ಲು ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ಅತಿದಕ್ಷವಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು. ೭೭ 3. ವಿಶಿಷ್ಟ ಶಿಲ್ಪಗಳು ೭೮ ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ತಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ: ೭೯ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ, ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಗಳು. ೮೦ ದೇವತೆಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ಮತ್ತು ಹೂವಿನ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು. ೮೧ ಹೊರಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಆನೆಗಳು, ಕುದುರೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಮಾದರಿಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಸಾಲುಗಟ್ಟಿವೆ. ೮೨ 4. ಅಲಂಕರಿಸಿದ ಸ್ತಂಭಗಳು ೮೩ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ ಸ್ತಂಭಗಳು ಮೃದುವಾಗಿದ್ದು, ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ೮೪ ಕೆಲವು ಸ್ತಂಭಗಳು ಯಂತ್ರದಿಂದ ಮಾಡಿದಂತ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ೮೫ 5. ಬಹುಗುಡಿ ದೇವಾಲಯಗಳು ೮೬ ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳು ಒಂದು ಗುಡಿ (ಏಕಕೂಟ), ಎರಡು ಗುಡಿಗಳು (ದ್ವಿಕೂಟ) ಅಥವಾ ಮೂರು ಗುಡಿಗಳನ್ನು (ತ್ರಿಕೂಟ) ಹೊಂದಿವೆ. ೮೭ ಪ್ರತಿ ಗುಡಿಯಲ್ಲೂ ಒಂದೊಂದು ದೇವತೆ ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವು ಒಂದು ಮಂಟಪ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತವೆ. ೮೮ 6. ಚಿಕ್ಕ ಮತ್ತು ಅಲಂಕರಿಸಿದ ಗೋಪುರಗಳು ೮೯ ದೇವಾಲಯದ ಗೋಪುರಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದ್ದು, ತೀವ್ರ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ೯೦ ಇವು ಇತರ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಎತ್ತರವಾದ ಗೋಪುರಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ೯೧ 7. ಅಲಂಕಾರಿಕ ಬಾಗಿಲುಗಳು ಮತ್ತು ಛಾವಣಿಗಳು ೯೨ ಬಾಗಿಲುಗಳಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ದೇವಿಯ ಮತ್ತು ಇತರ ವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ. ೯೩ ಛಾವಣಿಯಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಹೂವಿನ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ೯೪ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ೯೫ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಬೆಳೂರು ೯೬ 1117 ಕ್ರಿ.ಶರಲ್ಲಿ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಇದು ತನ್ನ ಅದ್ಭುತ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಮಾದನಿಕಾ ಮೂರ್ತಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ೯೭ ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, ಹಳೆಬೀಡು ೯೮ ಶಿವನಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಗುಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಹಿಂದೂ ಕಥೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ನಂದಿ ಮೂರ್ತಿಯೂ ಇದೆ. ೯೯ ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಸೋಮನಾಥಪುರ ೧೦೦ ಮೂರು ಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇದು ವಿಷ್ಣುವಿನ ರೂಪಗಳಾದ ಕೇಶವ, ಜನಾರ್ದನ ಮತ್ತು ವೇಣುಗೋಪಾಲರಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವುದು. ಸಮತೋಲನ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕೌಶಲ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ೧೦೧ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ತಂತ್ರಗಳು ೧೦೨ ಸ್ಥಂಭಗಳ ಕೆತ್ತನೆ: ಮೃದುವಾದ ಮತ್ತು ಮಿಂಚುಗೊಂಡ ಸ್ತಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಿನ್ಯಾಸ. ೧೦೩ ಪದರಾವರ್ತ ಶಿಲ್ಪಗಳು: ಹೆಚ್ಚು ವಿವರಗಳೊಂದಿಗೆ ತ್ರಿಮಿತಿಯಂತಿರುವ ಶಿಲ್ಪಗಳು. ೧೦೪ ಸಮತೋಲನ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು: ಸಮತೋಲನವಾದ ದೇವಾಲಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು. ೧೦೫ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪೈರಿ ೧೦೬ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ಕಲೆಯೂ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯೂ ತುಂಬಿದ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಅವರ ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಜನರ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿವೆ. ೧೦೭ ಸರಳವಾದ ಮತ್ತು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅಂಶಗಳು ೧೦೮ 1. ತಾರಾಕಾರ ವಿನ್ಯಾಸ: ೧೦೯ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ತಾರಾಕಾರ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ, ಇದು ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿಸಿ ಸುಂದರವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ೧೧೦ 2. ಮೃದು ಸ್ತಂಭಗಳು: ೧೧೧ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗಿನ ಸ್ತಂಭಗಳು ಮೃದುವಾಗಿದ್ದು, ಯಂತ್ರಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದಂತ ವೃತ್ತಪಾತಿ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ೧೧೨ 3. ಕಥೆ ಹೇಳುವ ಗೋಡೆಗಳು: ೧೧೩ ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ, ಮತ್ತು ಭಾಗವತ ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ೧೧೪ 4. ನೃತ್ಯಮಗ್ನ ಮೂರ್ತಿಗಳು: ೧೧೫ ಬೆಳೂರಿನ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯದ ಮಾದನಿಕಾ ಮೂರ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಲಾವಣ್ಯ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕೌಶಲ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ೧೧೬ 5. ಮೂರು ಗುಡಿಗಳ ದೇವಾಲಯ: ೧೧೭ ಸೋಮನಾಥಪುರದ ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ಮೂರು ಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಸೌಹಾರ್ದತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ೧೧೮ 6. ದೊಡ್ಡ ನಂದಿ ಮೂರ್ತಿ: ೧೧೯ ಹಳೆಬೀಡು ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ನಂದಿ ಮೂರ್ತಿಯಿದೆ, ಇದು ಒಂದೇ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ೧೨೦ 7. ಶಿಲ್ಪಕಲ್ಲಿನ ಕಲಾಕೃತಿಗಳು: ೧೨೧ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಶಿಲ್ಪಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು, ಇದರಿಂದ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ನಿಖರವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಅವು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ೧೨೨ 8. ಯುನೆಸ್ಕೊ ಗುರುತಿಸಿದವು: ೧೨೩ 2023ರಲ್ಲಿ, ಬೆಳೂರು, ಹಳೆಬೀಡು, ಮತ್ತು ಸೋಮನಾಥಪುರ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಯುನೆಸ್ಕೊ ವರ್ಲ್ಡ್ ಹೆರಿಟೇಜ್ ಸೈಟ್‌ಗಳು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ೧೨೪ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ - ಒಂದು ಅಮೂಲ್ಯ ಪೈರಿ ೧೨೫ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಇವು ಕಲೆ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದ ಅಮೂಲ್ಯ ತಾಣಗಳಾಗಿವೆ. ತಾರಾಕಾರ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸೊಗಸಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಮತ್ತು ಕಥೆ ಹೇಳುವ ಗೋಡೆಗಳು ಇವರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳು. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೊಯ್ಸಳರ ರಚನಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಕಲಾತ್ಮಕ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ೧೨೬ ಇಂದಿಗೂ ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ದೇಶ-विदेशದ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿವೆ. ಯುನೆಸ್ಕೊ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆ ಪಟ್ಟಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ, ಇವು ಕೇವಲ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಹೆಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಭಾರತ ದೇಶದ ಕಲಾ ಪರಂಪರೆಯ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಸಂಕೇತವೂ ಆಗಿವೆ. ಈ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ನಮಗೆ ನಮ್ಮ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ತಲುಪಿಸಿದ ಆ ಕಲಾವಿದರ ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಮನಸ್ಸನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತವೆ. ೧೨೭ ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ನಮ್ಮ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪರಂಪರೆಯ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿ ಸದಾ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ.
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
ಬದಲಾಯಿಸಿ
