ವಿಶ್ವಕರ್ಮ (ದೇವರು)
ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಅಥವಾ ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ್, ಒಬ್ಬ ಸಮಕಾಲೀನ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಕುಶಲಕರ್ಮಿ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ದೇವರು. ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಮೂಲತಃ ಯಾವುದೇ ಶಕ್ತಿಯುತ ದೇವತೆಗೆ ಒಂದು ಹೆಸರಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರದ ಅನೇಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಕುಶಲಕರ್ಮಿ ದೇವರ ಹೆಸರಾಯಿತು [೧].
ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ದೇವರುಗಳ ಎಲ್ಲಾ ರಥಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಇಂದ್ರನ ವಜ್ರಯುಧ ಸೇರಿದಂತೆ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದನು[೨]. ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಂಜನಾ ತನ್ನ ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದಾಗ, ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ ಅದನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಹಲವಾರು ಇತರ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದನು. ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಅವರು ಲಂಕಾ, ದ್ವಾರಕಾ ಮತ್ತು ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ಥದಂತಹ ವಿವಿಧ ನಗರಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು[೩]. ರಾಮಾಯಣದ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ಪ್ರಕಾರ, ವನಾರ ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ ಮಗನಾಗಿದ್ದು, ರಾಮನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.
ಸಾಹಿತ್ಯ, ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವೇದಗಳು:
ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ್ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಮೂಲತಃ ಯಾವುದೇ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ದೇವರಿಗೆ ಮತ್ತು ಇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ [೪]. ಋಗ್ವೇದದ ಹತ್ತನೇ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ್ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಐದು ಬಾರಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಋಗ್ವೇದದ ಎರಡು ಸ್ತೋತ್ರಗಳು ವಿಶ್ವಕರ್ಮನನ್ನು ಎಲ್ಲರಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳು, ಮುಖಗಳು, ತೋಳುಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿವೆ. ನಾಲ್ಕು ಮುಖಗಳು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತನಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವರನ್ನು ಅವನನ್ನು ಹೋಲುತ್ತಾನೆ. ಅವನನ್ನು ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಮೂಲ, ವೇಗವಾಗದ ಆಲೋಚನೆ, ದರ್ಶಕ, ಪಾದ್ರಿ ಎಂದು ನಂಬಲಗಿದೆ[೫]. ಋಗ್ವೇದದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಅಂತಿಮ ವಾಸ್ತವದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವಾಗಿದೆ [೬]. ಅವನು ಈ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಮತ್ತು ಕರ್ತೃ [೭].
ಪ್ರತಿಮೆ ಮತ್ತು ರೂಪಗಳು:
ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ ಎರಡು ತರದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ ಪ್ರತಿಮೆಯು ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ಎಲ್ಲರೂ ಅವನನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿ ಸಾಧನಗಳಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಚಿತ್ರಣದಲ್ಲಿ, ಅವನನ್ನು ನಾಲ್ಕು ತೋಳುಗಳೊಂದಿಗೆ ವಯಸ್ಸಾದ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನು ಬಿಳಿ ಗಡ್ಡವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ ಮತ್ತು ಅವನ ವಾಹನ ಹಂಸವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ ದೇವರು ಬ್ರಹ್ಮನೊಂದಿಗಿನ ಅವನ ಒಡನಾಟವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಅವನು ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಕ್ಕಳು ಅವನ ಹತ್ತಿರ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ ಈ ರೂಪವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದ ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ವಾಯುವ್ಯ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ [೮]. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಭಾರತದ ಪೂರ್ವ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಅವನನ್ನು ಯುವ ಸ್ನಾಯು ಮನುಷ್ಯ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. ಅವನಿಗೆ ಕಪ್ಪು ಮೀಸೆ ಇದೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಇಲ್ಲ. ಆನೆ ಅವನ ವಹಾನವಾಗಿದ್ದು, ಇಂದ್ರ ಅಥವಾ ಬೃಹಸ್ಪತಿಯೊಂದಿಗಿನ ಒಡನಾಟವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ[೯].
ಕುಟುಂಬ:
ಅವನನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಬ್ರಹ್ಮನ ಮಗ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದು ಇತರ ಅನೇಕ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ನಿರುಕ್ತ ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಅವನು ಭುವನ ಮಗನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ಹರಿವಂಶದಲ್ಲಿ, ಅವರು ವಾಸು ಪ್ರಭಾಸ ಮತ್ತು ಯೋಗ-ಸಿದ್ಧರ ಮಗ. ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ, ಅವನು ವಾಸ್ತುವಿನ ಮಗ. ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಅವರು ಬರಿಶ್ಮತಿ, ಸಂಜನಾ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಂಗದ ಎಂಬ ಮೂವರು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ತಂದೆ[೧೦]. ಇತರ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಕರ್ಮನನ್ನು ಗೀತಾಚಿಯ ಪತಿ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ[೧೧]. ವಿಶ್ವಕರ್ಮನಿಗೆ ವಿಶ್ವರೂಪ ಎಂಬ ಮಗನ ತಂದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ[೧೨].
ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಪೂಜೆ:
ಜನ್ಮದಿನವಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ ಅದು ನಿಜವಾಗಿ ಯಾವಾಗ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಒಪ್ಪಂದವಿಲ್ಲ. ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಜನ್ಮದಿನವನ್ನು ಎರಡು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ:
ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಪೂಜೆ: "ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಪೂಜೆ" ಅನ್ನು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 17/18 ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ [೧೩].
ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ದಿನ: "ರಿಷಿ ಪಂಚಮಿ ದಿನ" ಎಂದರೆ 'ಐದು ಋಷಿಗಳ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ದಿನ.' ತಮ್ಮ ಒಗ್ಗಟ್ಟನ್ನು ಘೋಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿನವು ಹಿಂದೂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಸಮುದಾಯದ ಐದು ಗುಂಪುಗಳು ಇದನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತ ತಮ್ಮ ಪೋಷಕ ದೇವರ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಶುಭ ದಿನವೆಂದು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ [೧೪].
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬದಲಾಯಿಸಿ- ↑ Coulter, Charles Russell; Turner, Patricia (4 July 2013). Encyclopedia of Ancient Deities. Routledge. ISBN 978-1-135-96397-2.
- ↑ Coomaraswamy (1979), p. 79.
- ↑ Coulter, Charles Russell; Turner, Patricia (4 July 2013). Encyclopedia of Ancient Deities. Routledge. ISBN 978-1-135-96397-2.
- ↑ "Vishvakarman | Hindu mythology". Encyclopedia Britannica.
- ↑ Macdonell, Arthur Anthony (1898). Vedic Mythology. Motilal Banarsidass. p. 41. ISBN 978-8-12081-113-3.
- ↑ "Vishvakarman – Oxford Reference".
- ↑ Sprochi, Amanda K. (2011). Melton, J. Gordon (ed.). Religious Celebrations: L-Z. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. p. 908. ISBN 978-1-59884-205-0.
- ↑ Jacobsen, Knut A.; Myrvold, Kristina (15 January 2019). Religion and Technology in India: Spaces, Practices and Authorities. Routledge. ISBN 978-1-351-20477-4.
- ↑ Jacobsen, Knut A.; Myrvold, Kristina (15 January 2019). Religion and Technology in India: Spaces, Practices and Authorities. Routledge. ISBN 978-1-351-20477-4.
- ↑ The Sacred Scriptures of India. Anmol Publications. 2009. ISBN 978-81-261-3630-8.
- ↑ Monier-Williams, Monier (1899). A Sanskrit-English Dictionary: Etymologically and Philologically Arranged with Special Reference to Cognate Indo-European Languages. Oxford University Press. p. 994.
- ↑ Debroy, Bibek; Debroy, Dipavali (2002). The Holy Puranas. B.R. Publishing Corporation. ISBN 978-81-7646-299-0.
- ↑ Vishwakarma Puja in Hindu Calendar".
- ↑ Achary, Subramanian Matathinkal (1995).